Παναγία Καρυάς
Ο ναός της Παναγίας, το καθολικό της Μονής, ήταν αρχαιότατος, βυζαντινός. Τέσσερις αρχαίες κολόνες πάνω από 2 μ. ή κάθε μία, με κιονόκρανα, στήριζαν εσωτερικά το ναό. Ήταν τρισυπόστατος και αγιογραφημένος. Σκόρπια μέσα και έξω διάφορα μέλη αρχαίου χτιρίου, βεβαίωναν πώς ο ναός ο χριστιανικός είχε πρωτοθεμελιωθεί πάνω σε αρχαίο ιερό, ίσως τής Αρτέμιδος. Περίπου το 1965, αποφάσισαν οι Επίτροποι και ή Κοινότητα να τον γκρεμίσουν, για να χτίσουν καινούριο!
Παναγία Καρυάς. Ντιάνα Αντωνακάτου 1976.
Το μονοπάτι για το Μοναστήρι – όπως ακόμη ονομάζουν την περιοχή οι ντόπιοι – είναι μια ώρα δρόμο και πρέπει κανείς να το ζητήσει με προσοχή. Από το χωριό τραβάει κατά τα νότια και υστέρα απότομα ανηφορίζει. Μ’ ένα ξαφνικό ξέκομμα τραβάει κατάκορφα, πλάι πλάι στη ρεματιά, πού τα άφθονά της νερά κατρακυλάνε με βιασύνη ανάμεσα σε λεύκες και πλατανάκια. Το μονοπάτι τελειώνει ψηλά σ’ ένα φραγμένο κήπο μ’ αχλαδιές, αμυγδαλιές, καστανιές, και μιά γιγάντισσα ιτιά. Μέ ψηλόκορμες λεύκες, αμυγδαλιές, δυο τρία κυπαρίσσια και περιφραγμένο από τις τρεις πλευρές μ’ ένα χαμηλό μαντρότοιχο, είναι το προαύλιο της Μονής. Στη βοριά του πλευρά, ο ναός πού αντικατάστησε το βυζαντινό. Τσιμεντοασβεστωμένος, με γαλάζια κιγκλιδώματα στα πορτοπαράθυρά του, παραδίπλα στο παλιό κάστρο. Το καθολικό το παλιό, είναι άγνωστο πότε χτίστηκε. Ο Μητροπολίτης Αργολίδος Χρυσόστομος Β’ το καταγράφει έτσι, «…είναι έκτισμένος εις τα σχέδια των Ιερών κτισμάτων τού Μυστρά, άτινα ανάγονται εις τον Στ’ αί. μ.Χ.»
Ο σημερινός ναός έχει σχήμα μονόκλιτης θολοσκέπαστης βασιλικής μέ διαστάσεις 10,85 Χ 6,70. Στο εσωτερικό, έχει λίγες φορητές εικόνες. Πάνω από την κύρια είσοδο – τοξωτή σιδερένια-πού είναι προς Ν, υπάρχει εντοιχισμένο τμήμα μαιάνδρου μέ ρόδακες. Στην ίδια πλευρά μιά σπασμένη κολόνα αρχαία, ύψους 1,50 μ. περίπου.
Στη δυτική πλευρά τού προαυλίου ένα επίμηκες χτίσμα – κελλιά. Είχαν διατηρηθεί δυο τρία. Μέσα στο ένα υπήρχε ακόμη ένα χωριάτικο ωραίο τζάκι. Σ’ αυτά τα κελλιά έμειναν μοναχοί ως τά χρόνια τού Σαράντα. Δυο μάλιστα ξένοι καλόγεροι πέθαναν εκεί. (Οι ντόπιοι βεβαιώνουν ότι όταν πριν χρόνια έγινε έξω από το ναό εκσκαφή, βρέθηκαν πολλοί ανθρώπινοι σκελετοί, ένα στοιχείο βεβαιωτικό τής ύπαρξης τού Μοναστηριού. Όπως και μιά δεύτερη ονομασία εκεί κοντά: στου Μπαχώμη… Είναι πιθανόν να υπήρξε κάποτε μοναχός με το όνομα Παχώμιος…).
Θύρα σιδερένια ανοίγει βόρια προς την κρήνη, χτισμένη με αρχαιότατη δομή, το υπέροχο νερό της διατηρεί όλο το χρόνο την ιδία θερμοκρασία. Στο διπλανό προς Β ύψωμα – τό χώριζε από τη Μονή πλούσια νερομάνα πού κατέβαινε ως την Καρυά -υψώνεται το παλιό βενετσιάνικο κάστρο, ενισχυμένο με επάλξεις και υπόγεια θολωτή δίοδο – έξοδο προς το χωριό.
«Αρτεμισία Παναγιά»
Του Αρτεμισίου Παναγιά, ψηλά απ’ το ξωκλήσι,
όλο τον κόσμο προσκαλείς, στο φως κι αυτός να ζήσει.
Προσκυνητές στη χάρη σου, πεζή στην ανηφόρα,
κρατούν λιβάνι και κεριά, για τη γιορτή σου δώρα.
Βιγλάτορας και φύλακας αιώνια βασιλεύεις
κι από του Κάστρου τη σκοπιά υπέρ ημών πρεσβεύεις.
Στη σκέπη σου κατέλυσαν και βρήκαν προστασία
καπεταναίοι ξακουστοί, που γράψαν ιστορία.
Από την αστείρευτη πηγή, που είναι κι ευλογημένη,
πίνουν νερό και αγιασμό διαβάτες διψασμένοι.
Περίβλεπτος, θαυματουργός, δίνεις ζωή κι ελπίδα,
στους άρρωστους τη γιατρειά, στους ναυαγούς σανίδα.
«Αρτεμισία Παναγιά», στο μικρο-μοναστήρι,
σ΄ ό,τι ζητήσουν οι πιστοί, δεν τους χαλάς χατίρι.
«Αρτεμισία Παναγιά», φεγγοστεφανωμένη,
σταυροκοπιέται η Καρυά στα πόδια σου πεσμένη.
«Αρτεμισία Παναγιά» και του Χριστού μητέρα,
θα ΄μαι κι εγώ προσκυνητής στης Κοίμησης τη μέρα.
Καρυά, 15 Αυγούστου 2010
Σπύρος Κ. Καραμούντζος
Βιβλιογραφία
-
Ντιάνα Αντωνακάτου – Τάκης Μαύρος, « Ελληνικά Μοναστήρια, Πελοπόννησος », Τόμος Ά, Αθήνα 1976.
-
Μητροπολίτης Αργολίδος Χρυσόστομος Β’ ( Δεληγιαννόπουλος), « Η Εκκλησία Άργους και Ναυπλίας», Άργος 1961.
ΑΡΓΟΛΙΚΗ ΑΡΧΕΙΑΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ 
Σχολιάστε