ΑΡΓΟΛΙΚΗ ΑΡΧΕΙΑΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ

Επίσκοποι Άργους & Ναυπλίας

 Από το Αργολικό Ημερολόγιο του 1910, αναδημοσιεύουμε το παρακάτω άρθρο που αφορά τους Επισκόπους του Άργους και του Ναυπλίου.

Η επαρχεία  Άργους υπήγετο εκκλησιαστικώς υπό τον Μητροπολίτην Κορίνθου. Λήγοντος του Θ΄. αιώνος υπό του Οικουμενικού Πατριάρχου Κων/πόλεως Νικολάου του Μυστικού Μητροπολίτης Κορίνθου Παύλος Σίκυλος ο Βυζάντιος, όστις έσχεν αδελφόν μοναχόν Πέτρον ονόματι. Του Πέτρου τούτου εκτιμήσαντες οι Αργείοι τάς αρετάς εζήτησαν παρά του Πατριάρχου όπως προχειρισθή Επίσκοπος Άργους. Ο Πέτρος εν οσιότητι και ευλαβία βιώσας εποίμανε πατρικώς το ποίμνιον αυτού συμπάσχων και παραμυθούμενος αυτό εν ταις δυστυχίαις και θλίψεσιν. Ο Πέτρος μετέσχε της εν έτει 921-922 επί της Β΄ Πατριαρχίας του Νικολάου συγκροτηθείσης εν Κωνσταντινουπόλει επί Κωνσταντίνου του Πορφυρογεννήτου συνόδου, ήτις τον περίφημον τόμον της Ενώσεως εκδούσα απεκήρυξε συν άλλοις και τον τέταρτον γάμον, ον είχε τολμήσει ο Λέων ο σοφός. Επανελθών δ’ εκείθεν ανεπαύθη εν Κυρίω το 70^ον έτος της ηλικίας εις τάς αγκάλας του ποιμνίου του, όπερ μετ’ ευλαβείας έθαψε το λείψανον εν περιβλέπτω της πόλεως μέρει, ένθα και επώνυμον ναόν ήγειρε.

Ο Πέτρος υπό της Εκκλησίας κατετάχθη εις την χορείαν των Αγείων τελούσης την μνήμην αυτού την 3^ην Μαΐου, τιμάται δ’ εξόχως ως πολιούχος εν Άργει. Την ακολουθίαν αυτού έγραψε το πρώτον εν Ενετία Γεώργιος Μάρκου* ο Ζωγράφος, ταύτην δε συμπληρώσας εξέδωκεν αύθις τω 1870 ο πρώην αρχιεπίσκοπος Αργολίδος Δανιήλ Πετρούλιας.

Αρχείον ανωνύμου χειρογράφου δημοσιευθέν εν Δελτίω Ιστορ. Εθνολ. Εταιρίας Τ.Β΄ σελ. 32 υπό του μακαρίτου Ιω. Σακκελίωνος αναγράφει 23 Επισκόπους Άργους και Ναυπλίας.

Τα ονόματα είνε τα εξής:

Πέτρος, Κωνσταντίνος, Χριστόφορος, Πέτρος, Ιωάννης, Νικόλαος, Σισίνιος, Ανδρέας, Θεόδωρος, Σισίνιος, Πέτρος, Βασίλειος, Θεοφύλακτος, Σισίνιος, Γρηγόριος, Νικόλαος ο και κτήτωρ του Αγίου Ανδρέου, Ιωάννης ο και κτήτωρ της Νέας, Γρηγόριος, Κωνσταντίνος, Θεόδωρος Λέων, Νικήτας Ιωάννης ο αναβιβασθείς μητροπολίτης ημων Ναυπλίου και Άργους.

Ο Λέων έκτισε το μοναστήριον της Νέας μονής, Ζωοδόχον Πηγήν, βασιλεύοντος Μανουήλ του Κομνηνού τω 1149 μ.Χ. ως εξάγεται εκ της υπ’ αυτού διατηρουμένης έτι επιγραφής. Φαίνεται ότι η Μητρόπολις Άργους διετηρήθη μέχρι του 1935 ότε η πόλις εκυριεύθη υπό του Βωγιαζήτ, οπότε και η έδρα της Μητροπόλεως Άργους μετετέθη εις Ναύπλιον.

 Ο Laguien εν τω συγγράμματι αυτού Orien Christianus (Β΄ 183-186) αναγράφει επισκόπους τους εξής:

Περιγρένης (160-180) επί Αυτοκράτορος Μάρκου Αυριλίου ούτος ηγωνίσθη κατά της αιρέσεως των Σκηθιανών.  

Γενέθλιος επί Αυτοκράτορος Θεοδώρου του Β΄ (381) μετασχών της εν Κωνσταντινουπόλει Συνόδου κατά του Ευτυχίου.

Ο Νίσιμος (451) επί Μαρκισίου και Πατριάρχου Ανατολίου μετασχών εις την εν Χαλκιδόνι Α΄ Οικουμεν. Σύνοδον.

Θαλής επί Λέοντος του Θρακός, μετασχών της εν Κορίνθω τοπικής Συνόδου.

Ιωάννης επί Κωνσταντίνου του Πογωνάτου.

Θεότιμος επί Αυτοκράτορος Βασιλείου του Μακεδόνος.

Λέων λαβών μέρος εις την εν έτει 869 σύνοδον επι Ιγνατίου.

Διονύσιος Α΄. (1575).

Διονύσιος Β΄. φερόμενος εν τη Εκκλησιαστική ιστορία ο εικοστός τρίτος Διονύσιος μητροπολίτης Ναυπλίου φιλόσοφος άριστος και μαθητής του Κορυδαλέως. (1661).

Ανδρέας επί Βασιλείου του Μακεδόνος.

Μελέτιος επί πατριαρχίας Γαβριήλ.

Γαβριήλ επί Πατριαρχίας Ιερεμίου του από Καστορίας.

Βασίλειος. Παρέστη επί τη δ΄. οικουμενική συνόδω.

Θεοφάνης (1624) επι Πατριαρχίας Κυρίλλου.

Μακάριος (1662) πρώην Ναυπλίας εγένετο είτα Μητροπολίτης Μυτιλήνης επί Πατριαρχίας Διονυσίου.

Βενέδικτος (1767). Επί πατριαρχίας Σαμουήλ.

Νεόφυτος.

Δωρόθεος επί Πατρχ. Διονυσίου εν έτει γζνδ΄.

Ιάκωβος Αρμόγκαβλης εκ Καλαμάτας ορμώμενος επί Ιερεμίου Α΄. (1769) εξ επιφανούς οικογενείας εκπαιδευθείς εις την περιένυμον Σχολήν της Δημητσάνας.

Γρηγόριος εκ Σιτσόβης της επαρχίας Καλαμών ορμώμενος, τουπίκλην Καλαμαράς, τρόφιμος και ούτος της εν Δημητσάνη περιωνύμου Σχολής κληθείς μετά των άλλων αρχιερέων της Πελοποννήσου υπό της Τουρκικής κυβερνήσεως μετέβη ως όμηρος εις την  Τροπολιτσάν ολίγας ημέρας πρό της κηρύξεως της Επαναστάσεως. Ενταύθα δε μετά των άλλων, κηρυχθείσης της Επαναστάσεως εφυλακίσθη και απέθανεν εν ειρκτή εκ των ταλαιπωριών και των στερήσεων ολίγας ημέρας πρό της υπο των Ελλήνων αλώσεως της Τριπολιτσάς. (1821). Αναχωρών ο Γρηγόριος εις Τριπολιτσάν αφήκε τοποτηρητήν αυτού και Επισκοπικόν επίτροπον της Μητροπόλεως Άργους και Ναυπλίου τον Πρωτοσύγγελον Αθανάσιον Σοφιώτην.

Επί της εποχής του Κυβερνήτου διεχωρίσθη η επισκοπή ως ήτο παλαιόθεν εις δύο, εις Άργους και εις Ναυπλίου. Κατά την εν Ναυπλίω συνεδρίασιν των αρχιερέων της 15 Ιουλίου 1833 φέρονται υπογεγραμμένοι ο Μετρών Μελέτιος εκκλησιαστικός τοπορητής Άργους, και ο Δαμελών Ιωανάς τοποτηρητής Ναυπλίας.

Το 1833 συνεχωνεύθησαν πάλιν αι επισκοπαί Ναυπλίας και Άργους και διωρίσθη αρχιεπίσκοπος ο πρώην μητροπολίτης Λαρίσης Κύριλλος, όστις απέθανε τω 1843. Μετά τον θάνατον του Κυρίλλου η επισκοπή Αργολίδος έμεινε χηρεύουσα, και διωρίσθη τοπορητής ο πρωτοσύγγελος Ευγένιος Διογενίδης.

Μετά την αναγνώρισιν ως αυτοκεφάλου της Ελληνικής εκκλησίας υπό του οικουμενικού Πατριάρχου εξελέγη κατά το 1852 αρχιεπίσκοπος Αργολίδος ο Γεράσιμος Παγώνης εκ Μαντινείας του Δήμου Αβίας καταγόμενος ανεψιός του μητροπολίτου Μονεμβάσιας Χρυσάνθου. Ο Γεράσιμος διέπρεψε κατά τον ιερόν ημών αγώνα, εχρημάτισεν πληρεξούσιος της Καλαμάτας κατά την πρώτην Εθνικήν συνέλευσιν, και πολύ συντέλεσε εις το να καταπραύνη το μένος των Μανιατών και ως εκ τούτου εμεσολάβει εις τα μαλώματα των Μανιατών και τους καθησύχαζεν, ετύγχανε δε και συγγενής του Πετρόμπεη.

Ο Γεράσιμος συνέγραψε πραγματείαν περί των κωλυμάτων του γάμου, ως και ακολουθίαν εις την αγίαν εικόνα των Καλαμών Υπαπαντήν ψαλλομέννην την παραμονήν της Αναλήψεως˙ ο Γεράσιμος Α΄. απέθανεν εν Αθήναις κατά το 1866 άγων το 75 έτος της ηλικίας του. Μετά δε τον θάνατον του Γεράσιμου προεχειρίσθη Αργολίδος ο Δανιήλ Πετρούλιας (1870) εκ Κορίνθου καταγόμενος, λόγιος και αγγλομαθής κληρικός ούτος απέθανε 1873.

Διάδοχος δε τούτου εγένετο ο Καλίνοκος Τερζόπουλος (1874) όστις επαύθη ως Σημονιακός μετά τεσσάρων άλλων αρχιερέων. Και τούτον διεδέξατο ο Νίκανδρος Δελούκας εξ Ακράτας ορμώμενος, όστις τανύν ευκλεώς αρχιερατεύει.

  Δ ΧΡ. ΔΟΥΚΑΚΗΣ

 Καθηγητής.

Σημείωση Επιμελητή

* Την πρώτη ακολουθία που είναι πολύ παλαιά και ο θεόπνευστος συνθέτης της παραμένει άγνωστος. Αυτή την ακολουθία βρήκε χειρόγραφη σκισμένη και τριμμένη ο αγιογράφος Γεώργιος Μάρκος ο επονομαζόμενος Ζωγράφος. Αφού την επιδιόρθωσε, την τύπωσε στη Βενετία το 1729 και την αφιέρωσε στην πατρίδα του, το Άργος « την του Πελοποννησιακού σκήπτρου Βασιλίδα» όπως γράφει.

 Η αφιέρωση αυτολεξεί:               

Περίβλεπτε και Εκλαμπροτάτη μοι Πατρίς,

τον οφειλόμενον ασπασμόν προσκομίζω.

 Ύστερον αφ΄ ού οι ποταμοί εντρυφήσωσιν εις τους κάμπους, και λειμώνας, Θαλάσσας περιπολεύοντες, περικυκλούντες Πόλεις, τέλος αναπαύονται εις τον Ωκεανόν, εξ΄ού και εξέβησαν, προς σε τοίνυν ως προς όρμον τινά επανακάμπτει η παρούσα βίβλος, περιέχουσα την ακολουθίαν του εν Αγίοις Πατρός Πέτρου, του Θαυματουργού, και ημετέρου Ιεράρχου, την οποίαν ούσαν πρότερον χειρόγραφον, και άχρι του νύν σεσαθρωμένην τυγχάνουσαν, δι΄οικείων αναλωμάτων ταύτην τύποις εξέδωκα, εις δόξαν Θεού, και εις τιμήν και μνήμην του εν Αγίοις Πατρός ημών, και Ιεράρχου, ωσάν όμως οπού αρχαίον έθος νενόμισται, ότι αι νεωστί τυπούμεναι βίβλοι να αφιερώνωνται εις κάποια υπέροχα, και αξιωματικά πρόσωπα, ως δώρον ηθέλησα και εγώ να προσφωνήσω εις τι εξαίρετον υποκείμενον την παρούσαν, ποίος δε άλλος αξιώτερος, και εξαιρετώτερος εν εμοί, παρά σε την ημετέραν Πατρίδα, την του Πελοποννησιακού σκήπτρου Βασιλίδα, τούτο μεν αποδιδούς τα οικεία, προς τους οικείους, ως τέκνον σόν, αφιερώνω εις αίδιον μνήμην την του Πατρός ημών ακολουθίαν, αύθις προς τα οικεία, προς σε την ημετέραν Πατρίδα, μη έχωντας αξιώτερον δώρον, προσφωνώ την παρούσαν, δείχνωντας με τούτο, πόση είναι η αγάπη οπού προς σε προσφέρνω, φιλοφρόνως και ευλαβώς, την οποίαν και δέομαι να δεχτθήτε ασπασίως, εορτάζοντες ετησίως την του Πατρός ημών μνήμην, δια να είναι επισκεπτής, και ελευθερωτής σού της ποίμνης αυτού. Κύριος ο Θεός δια πρεσβειών του Αγίου ενδόξου Πατρός ημών Πέτρου ρύσαιτό σε της δεινής δουλείας, διατηρών σε ανεπηρέαστον εις έτη πολλά.

Της σής περιβλέπτου Εκλαμπρότητος προσφιλές τέκνον

Γεώργιος Μάρκος ο Ζωγράφος.

«Ακολουθία του εν Αγίοις πατρός ημών Πέτρου Αρχιεπισκόπου Άργους και Ναυπλίου του Θαυματουργού. Ετυπώθη αναλλώμασι μεν του χρησιμωτάτου κυρίου κυρίου Γεωργίου Μάρκου του Ζωγράφου, συνδρομή δε του χρησιμωτάτου και εκλαμπροτάτου κόμητος κυρίου κυρίου Νικολάου Ταρωνίτη του εξ Αθηνών. Ενετίησιν αψκθ΄. Παρά Νικολάω Γλυκεί τω εξ Ιωαννίνων». Κωνστ. Κυριακόπουλος. Αγίου Πέτρου επισκόπου Άργους. Βίος και Λόγοι.

Η ακολουθία αυτή ανατυπώθηκε στο Ναύπλιο το 1836  και στην Αθήνα το 1861.

Την  δεύτερη ακολουθία ( Νέα) συνέθεσε  ο Αρχιεπίσκοπος Αργολίδας Δανιήλ ο οποίος την διαρρύθμισε και συμπλήρωσε μικρό Εσπερινό. Πολυγραφημένη δε, εξέδωσε μελοποιημένη ο Άρχων Λαμπαδάριος του Ιερού ναού της Μητροπόλεως Αθηνών Ευάγγελος Τζελάς. Αυτή χρησιμοποιείται μέχρι σήμερα και έχει εγκριθεί από την Ιερά Σύνοδο της Εκκλησίας της Ελλάδας. (31 Μαρτίου 1870).

Πηγή

•  Αργολικόν Ημερολόγιο 1910. Εκδιδόμενων υπό του εν Αθήναις συλλόγου των Αργείων. Εν Αθήναις, εκ του τυπογραφείου Δημ. Τερζόπουλου 1910.