ΑΡΓΟΛΙΚΗ ΑΡΧΕΙΑΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ

Κριτζάς Β. Χαράλαμπος 

 Επίτιμος Διευθυντής του Επιγραφικού Μουσείου,  τέως Επιμελητής Αρχαιοτήτων Αργολίδας.

Κριτζάς Β. Χαράλαμπος

Ο Χαράλαμπος Β. Κριτζάς γεννήθηκε το 1944 στο Ηράκλειον της Κρήτης, όπου και τελείωσε τις γυμνασιακές του σπουδές. Είναι πτυχιούχος της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών (Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας) και έχει κάνει επί διετία μεταπτυχιακές σπουδές στην Επιγραφική και Διαλεκτολογία στο Παρίσι (Ecole Normale Superieure, Universite de Paris I, Ecole Pratigue des Hautes Etudes, Ive Section).

Από  το 1970, μετά από σχετικό διαγωνισμό, είναι μέλος της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας. Έχει υπηρετήσει διαδοχικά στη Δ’ Εφορεία Αρχαιοτήτων Αργολιδοκορινθίας (1970 – 1977), στο Τμήμα Αρχαιολογικών Χώρων του Υπουργείου Πολιτισμού (1978 – 1981), στη Γ’ Εφορεία Αρχαιοτήτων Αθηνών (1983 – 1987), στην ΚΓ’ Εφορεία Αρχαιοτήτων Ηρακλείου και το αντίστοιχο Μουσείο ως προϊστάμενος (1988 – 1993), ενώ από τον Ιανουάριο του 1994 ανέλαβε την διεύθυνση του Επιγραφικού Μουσείου. Συνταξιοδοτήθηκε το έτος 2005.

Εκτός από τις ανασκαφικές εκθέσεις για τις πολυάριθμες, κυρίως σωστικές ανασκαφές που έχει πραγματοποιήσει, τα περίπου 90 επιστημονικά του δημοσιεύματα αφορούν κυρίως σε θέματα επιγραφικής και υποβρύχιας αρχαιολογίας. Έχει λάβει μέρος σε πολλά Συνέδρια και έχει δώσει κατά καιρούς διαλέξεις σε ελληνικά και ξένα Πανεπιστήμια.

Είναι Εταίρος της εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρίας, μέλος του Comite της  Association Internationale  d’ Epigraphie Grecgue et Latine, μέλος της Association des Etudes Grecgues, αντεπιστέλλον μέλος του Γερμανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου, ιδρυτικό μέλος του Ινστιτούτου Εναλίων Αρχαιολογικών Ερευνών, μέλος της Εταιρίας Κρητικών Ιστoρικών Μελετών, καθώς και άλλων μορφωτικών σωματείων.

Αρχαιολογικά δημοσιεύματα 

 Α. Μελέτες

• «Το βυζαντινόν ναυάγιον Πελαγοννήσου – Αλοννήσου», Αρχαιολογικά Ανάλεκτα Αθηνών (ΑΑΑ), IV, 2 (1971), 176 – 182.
• «Νέα εκ της πόλεως Επιδαύρου», ΑΑΑ, V,2 (1972), 186 – 199.
• «Ηρακλής Πανκάμης», Αρχαιολογική Εφημερίς 1973, 106 – 119.
• «Μυκηναϊκό πηγάδι με σκελετούς στο Άργος», Πρακτικά του Α΄Διεθνούς Συνεδρίου Πελοποννησιακών Σπουδών, τόμ. Β΄(1976), 173 – 180.
• «Κατάλογος πεσόντων από το Άργος», ΣΤΗΛΗ, Τόμος εις μνήμην Ν. Κοντολέοντος, (1979), 497 – 510.
• «Η υποβρύχια αρχαιολογία στην Ελλάδα», ειδικό κεφάλαιο στην ελληνική έκδοση του βιβλίου του Hans Wolf Rackl, Βουτιά στα περασμένα, Αθήναι (1978), 414 – 429.
• «Muses delphiques à Argos», BCH, Suppl. VI [Études Argiennes], (1980), 195 – 209.
• «Νεώτερες έρευνες για τον εντοπισμό της Ελίκης», Αρχαία Ελίκη, Πρακτικά του Α΄Διεθνούς Επιστημονικού Συνεδρίου διά την Αρχαίαν Ελίκην, Αίγιον 14 – 16 Δεκεμβρίου 1979, [Αθήνα (1981)], 97 – 104.
• «Remarques sur trois inscriptions de Cynourie», BCH CIX, (1985), 709 – 716.
• «Κόλιξ – κύλιξ», Ηόρος V, (1986), 162 – 165.
• «Boupyga – Kassotis», BCH CX-II, (1986), 611 – 617.
• «Το πρώτο μεγαρικό όστρακον», Ηόρος V, (1987), 59 – 73.
• «Νέα ανάγνωση της IG IV² 1, 711», Ηόρος VI, (1988), 65 – 67.
• «Τα ταξίδια μιας αργείτικης υδρίας», Πρακτικά του Β΄Συνεδρίου Αργολικών Σπουδών, Άργος 30 Μαΐου – 1 Ιουνίου 1986 [Αθήναι (1989)], 161 -166.
• «Remarks on an inscribed anchor stock from Aegina (IG IV, 176)», in H.Tzalas (ed.), TROPIS I (=Proceedings of the 1^st Symposium on Ship Construction in Antiquity, Piraeus 1985), [1989], 203 – 206.
• «Κατάλογος πεσόντων από τα Μέγαρα», Φίλια Έπη εις Γ.Ε.Μυλωνάν, τόμ. Γ΄, Αθήναι (1989), 167 – 187.
• «Στα Χίλια Οχτακόσα Ογδοήντα Εννέα…», Παλίμψηστον Βικελαίας Δημοτικής Βιβλιοθήκης Ηρακλείου, 9/10, (Δεκ. 1989 / Ιούν. 1990), 239 – 262.
• «Recherches sur les amphores crétoises II: Les centres de fabrication d’amphores en Crète Centrale» (en collaboration avec J. – Y. Empereur et A. Marangou), BCH CXV (1991), 481 – 523.
• «Aspects de la vie politique et économique d’Argos au V^e siècle avant J.– C.», in M. Piérart (éd.), Polydipsion Argos. Argos de la fin des palais mycéniens à la construction de l’État classique, BCH, Suppl. XXII, (1992), 231 – 240.
• «Δύο επιγράμματα από το Πετρί Νεμέας», Πρακτικά Διεθνούς Συνεδρίου για την Αρχαία Θεσσαλία στη μνήμη του Δημήτρη Ρ. Θεοχάρη, Βόλος 1987, [Αθήνα (1992)], 398 – 413.
• «Κρητικές επιγραφές», Κρητικά Χρονικά, τόμ. Λ΄(1990), 7 – 17.
• «Παλαιοχριστιανική επιγραφή από τη Γόρτυνα», ΛΟΙΒΗ, εις μνήμην Ανδρέα Γ. Καλοκαιρινού, Ηράκλειον (1994), 253 – 260.
• «Ἀνὴρ φέρων ταῦρον. Επιγραφικά σχόλια σε ένα μνημείο της αγοράς του Άργους», Πρακτικά του Ε΄Διεθνούς Συνεδρίου Πελοποννησιακών Σπουδών, Ναύπλιο, 6 – 10 Σεπτ. 1995, Αθήναι (1997), 33 – 42.
• «Επισκόπιση των επιγραφικών μαρτυριών για σχέσεις Κύπρου και Αργολίδος – Επιδαυρίας», Πρακτικά του Διεθνούς Συνεδρίου «Κύπρος και Αιγαίο στην Αρχαιότητα», Λευκωσία, 8 – 10 Δεκ. 1995, [Λευκωσία (1997)], 313 – 322.
• «Νέα επιγραφικά στοιχεία για την ετυμολογία του Λασυθίου», Πεπραγμένα του Η΄Διεθνούς Κρητολογικού Συνεδρίου, Ηράκλειον, 9 – 14 Σεπτ. 1996, [Ηράκλειο (2000)], 81 – 97.
• «Nouvelle inscription provenant de l’Asclépieion de Lebena (Crète)», Annuario della Scuola Archeologica di Atene, vol. LXX – LXXI (1992 – 93) [1998], 275 – 290.
• «Νέο δικαστικό πινάκιο από την Αθήνα», ΤΙΜΑΙ, τιμητικός τόμος Ιω. Τριανταφυλλόπουλου, Αθήνα (2000), 101 – 107.
• «La dédicace argienne attribuée à Wriknidas», PHILOKYPROS, Mélanges O. Masson, [MINOS Suppl. 16], Salamanca (2000),191 – 195.
• «Αναθηματική επιγραφή από τη Χερσόνησο», ΣΗΜΑ Μενελάου Παρλαμά, Αθήνα (2002), 267 – 280. Για την ίδια επιγραφή βλ. τροποποιημένο άρθρο «A new dedicatory inscription of imperial times from Chersonesos, Crete», Acta XII Congressus Internationalis Epigraphiae Graecae et Latinae, Barcelona, Sept. 2002,[2007], 793 – 796.
• «Nuova copia da Gortina del trattato fra Gortinii, Hierapytnii e Priansii», EPIGRAPHICA, Atti delle Giornate di Studio di Roma e di Atene in memoria di Margherita Guarducci (1902 – 1999), Roma (2003), 107 – 125.
• «Ρωμαϊκό επιτύμβιο ανάγλυφο από την περιοχή Τυμπακίου – Γόρτυνος», Atti del Congresso Internationale «Creta Romana e Protobizantina», Iraklion, 23 – 30 settembre 2000, Padova, (2004), vol. III/2, 1089 – 1102. Συνοπτικά το ίδιο άρθρο στα αγγλικά «A roman funerary stele with a representation of a ship from the Tymbaki area in Crete»,  ΕΝΑΛΙΑ VI, (2002), 66 – 72.
• «Αναθηματικό βάθρο λαμπάδος», Αττικαί Επιγραφαί. Πρακτικά Συμποσίου εις μνήμην Adolf Wilhelm (1864 – 1950), (επιμ. Α. Ματθαίου), Αθήναι (2004), 271 – 289.
• «The “bilingual” inscription from Psychro (Crete). A coup de grâce», ΜΕΓΑΛΑΙ ΝΗΣΟΙ. Studi dedicate a Giovanni Rizza per il suo ottantesimo compleanno, vol. I, Catania (2005), 255 – 261.
• «Επιτύμβια επιγραφή από το Ναό Αγίων Πάντων Αμπελοκήπων (Αθηνών)», ΘΩΡΑΚΙΟΝ, τόμος εις μνήμην Παύλου Λαζαρίδη, Αθήνα (2004), 205 – 218.
• «Νέο τεμάχιο της συνθήκης Λυττίων και Ολουντίων του 111/110 π.Χ. (IC I, XVIII, 9) από τη Χερσόνησο» (ευρεία περίληψη ανακοίνωσης), Πεπραγμένα του Θ΄Διεθνούς Κρητολογικού Συνεδρίου, Ελούντα, Οκτ. 2001, τόμ. Α5, [Ηράκλειο (2006)], 267 – 272.
• «Απολογισμός και προοπτικές των κρητολογικών ερευνών. Οι ιστορικοί χρόνοι», Πεπραγμένα του Θ΄Διεθνούς Κρητολογικού Συνεδρίου, Ελούντα, Οκτ. 2001, τόμος Κεντρικών Εισηγήσεων, [Ηράκλειο (2006), 169 – 192.
• «Sur quelques noms argiens rares ou nouveaux», XXXX Nommer les hommes XXXX, Athènes déc. 2002 (sous presse).
• «Ενδείξεις αρχαίας λατρείας στην κορυφή της Ίδης», Πρακτικά Διεθνούς Συνεδρίου «Ο Μυλοπόταμος από την αρχαιότητα ως σήμερα», Οκτ. 2006 (επιμ. Ειρ. Γαβριλάκη, Γ. Τζιφόπουλος), τόμ. ΙΙΙ, Αρχαίοι Χρόνοι. Ιδαίο Άντρο, [Ρέθυμνο (2006)], 183 – 203.
• «Literacy and Society. The case of Argos», Proceedings of the International Symposium on Ancient Mediterranean World, Tokyo 16 – 18 Apr. 2004, KODAI 13/14 (2003/2004), 53 – 60.
• «Οι χαλκοί ενεπίγραφοι πίνακες του Άργους», Αργειακή Γη 3 (Δεκ. 2005), 13 – 26.
• «Nouvelles inscriptions d’Argos: les archives des comptes du trésor sacré (IV^e siècle av. J. – C.», CRAI 2006 I, 397 – 434. Ελληνική μετάφραση του ίδιου άρθρου στα Πρακτικά του Διεθνούς Συνεδρίου της Γαλλικής Αρχαιολογικής Σχολής «Sur les pas de W. Vollgraff / Στα βήματα του W. Vollgraff», Αθήνα 2003, (επιμ. Α. Μπανάκα, S. Huber) (υπό εκτύπωση).
• «Ετυμολογικές παρατηρήσεις σε νέα επιγραφικά κείμενα του Άργους», Φωνής χαρακτήρ εθνικός. Actes du Ve Congrès International de dialectologie grecque (Athènes 28 – 30 sept. 2006), (sous la direction de M.B. Hatzopoulos) [ΜΕΛΕΤΗΜΑΤΑ 52], Athènes (2007), 135 – 160.
• «Οβολοί αργολικοί», Κερμάτια φιλίας. Τιμητικός τόμος για τον Ιωάννη Τουράτσογλου, (επιμ. Δ. Ευγενίδου κα.), Αθήνα (2009), Α, 9-23.
• «Αττικό επιτύμβιο επίγραμμα», Ψηφίδες. Μελέτες ιστορίας, αρχαιολογίας και τέχνης στη μνήμη της Στέλλας Παπαδάκη – Oekland, Ηράκλειο (2009), 61-72.
• «Κύπρο – αργολικά», Τιμητικός τόμος Ινούς Νικολάου. (υπό εκτύπωση).
• «Κρητικές επιγραφές ΙΙ», Ηόρος ΩΩΩ (υπό εκτύπωση).
• «New Names from Argos», τιμητικός τόμος Elaine Matthews. (υπό εκτύπωση).
• «Συνθήκη Λυττίων και Ολουντίων», Πεπραγμένα Ι΄Διεθνούς Κρητολογικού Συνεδρίου, Χανιά 2006 (υπό εκτύπωση).
• «Φοινικήια Γράμματα: Νέα αρχαϊκή επιγραφή από την Έλτυνα» (υπό εκτύπωση).
• «Επιγραφικές ενδείξεις για την ιππάφεσιν του ιπποδρόμου των Δελφών», τιμητικός τόμος Φανουρίας Δακορώνια (υπό εκτύπωση).

Β. Χρονικά – ανασκαφικές εκθέσεις – συνεργασίες σε λεξικά – διάφορα

• «Αρχαιότητες και μνημεία Αργολιδοκορινθίας», Αρχ. Δελτίον 27 (1971), Χρονικά, Β1, 192 – 219.
• «Αρχαιότητες και μνημεία Αργολιδοκορινθίας», Αρχ. Δελτίον 28 (1972), Χρονικά, Β1, 122 – 135.
• «Αρχαιότητες και μνημεία Αργολιδοκορινθίας», Αρχ. Δελτίον 29 (1973 – 74), Χρονικά, Β2, 212 – 249.
• «Αρχαία θέατρα Αργολιδοκορινθίας», THESPIS 7 (1973).
• «Σύντομο χρονικό των ερευνών στο Άβατο Επιδαύρου», στο τεύχος Η στοά του Αβάτου στο Ασκληπιείο της Επιδαύρου, (επιμ. Β.Λαμπρινουδάκης, έκδοση ΥΠΠΟ), Αθήνα (1987), 11 – 14.
• «Δία, σκιαγραφία μιας ερημονήσου», Ναυτική Παράδοση, τόμ. 1, τεύχ. 2 (1988), 8 – 9.
• «Υποβρύχια αρχαιολογία στην Ελλάδα», [εναρκτήρια ομιλία στο 31^ο Συνέδριο CIESM (=Comité International pour l’exploration scientifique de la Méditerranée), Αθήνα, 1988], Ναυτική παράδοση, τόμ. 1, τεύχ. 6, (1988), 8 – 12.
• «Συνέχιση της αναγνωριστικής έρευνας [στο ναυάγιο Δοκού] (1977)», Ενάλια, τόμ. 1, τεύχ. Β (1988),10 – 11.
• «L’organisation territoriale de l’archéologie en Grèce», in V. Negri (éd.), L’organisation territoriale de l’archéologie en Europe. Actes des rencontres européennes de l’archéologie, Montpellier 22 – 23 – 24 mai 1991, [Paris (1992)], 105 – 111.
• «Αρχαίων νόστοι», Μέντωρ 32, (1994), 211 – 214.
• «ΚΓ΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων», Αρχ. Δελτίον 47 (1992)[1997], Χρονικά, Β2, 555.
• «Επιγραφικό Μουσείο», Αρχ. Δελτίον 49 (1994), Χρονικά, Β1, 16 – 17.
• «Επιγραφικό Μουσείο», Αρχ. Δελτίον 50 (1995), Χρονικά, Β1, 16 – 18.
• «Επιγραφικό Μουσείο», Αρχ. Δελτίον 51 (1996), Χρονικά, Β1, 19 – 22.
• «Επιγραφικό Μουσείο», Αρχ. Δελτίον 52 (1997), Χρονικά, Β1, 19 – 21.
• «Επιγραφικό Μουσείο», Αρχ. Δελτίον 53 (1998), Χρονικά, Β1, 18 – 19.
• «Επιγραφικό Μουσείο», Αρχ. Δελτίον 54 (1999), Χρονικά, Β1, (υπό εκτύπωση).
• «Επιγραφικό Μουσείο», Αρχ. Δελτίον 55 (2000), Χρονικά, Β1, 34-35.
• «Επιγραφικό Μουσείο», Αρχ. Δελτίον 56 (2001), Χρονικά, Β1, (υπό εκτύπωση).
• «Επιγραφικό Μουσείο», Αρχ. Δελτίον 57 (2002), Χρονικά, Β1, (υπό εκτύπωση).
• «Επιγραφικό Μουσείο», Αρχ. Δελτίον 58 (2003), Χρονικά, Β1, (υπό εκτύπωση).
•  Περί τα 100 λήμματα νέων ονομάτων της Αργολίδος στο Lexicon of Greek Personal Names, vol. III A, (P.M.Fraser, E Matthews eds.) Oxford (1997).
• «Ο ψυχολογικός παράγοντας στη θεραπεία των ασθενών κατά την αρχαιότητα: μερικά παραδείγματα», Η ψυχανάλυση, τεύχ. 2 (1996).
• «Ευτυχία Καλή. Στοιχεία για τα ευετηριακά έθιμα των Αρχαίων», Αρχαιολογία, τεύχ. 65, (Δεκ. 1997), 74 – 80.
• «The Archaeological Sites and Monuments as Elements for Sustainable Development», in M.J. Scoullos (ed.), “Environment and Society. Education and Public Awareness for Sustainability”.Proceedigs of the Thessaloniki International Conference Organized by UNESCO and the Government of Greece (8 – 12 Dec. 1997), Athens (1998), 688 – 689.
• «Το Επιγραφικό Μουσείο», Αρχαιολογία, τεύχ. 73 (Δεκ. 1999), 107 – 110.
• «Η Αρχαιολογία στον ελλαδικό χώρο κατά τον 20^ο αιώνα», στον τόμο «Η Ελλάδα στο γύρισμα του εικοστού αιώνα» των Εκπαιδευτηρίων Γείτονα, Αθήνα (2000), 341 – 351.
• Λήμματα για επιγραφές στον κατάλογο της έκθεσης «Κρήτη – Αίγυπτος. Πολιτιστικοί δεσμοί τριών χιλιετιών» (επιμ. Α. Καρέτσου κα.), Ηράκλειο (2000).
• Λήμματα για επιγραφές στον κατάλογο της έκθεσης «Η πόλη κάτω από την πόλη», (επιμ. Λ. Παρλαμά, Ν. Σταμπολίδης), Αθήνα (2000).
• Λήμματα για επιγραφές στον κατάλογο της έκθεσης «Καθημερινή ζωή στο Βυζάντιο», (επιμ. ΩΩΩΩΩ), Αθήνα (2002).
• Λήμμα για επιγραφές στον κατάλογο της έκθεσης «Αρχαίες ελληνικές επιγραφές τεχνολογικού περιεχομένου», (επιμ. Επιγραφικό Μουσείο), Αθήνα (2002), 52 – 61.
• Κεφάλαια του βιβλίου The Greek Script / Die griechische Schrift,Αθήνα (2001). Ελληνική έκδοση Η Ελληνική Γραφή, Αθήνα (2002).
• Εισαγωγικό κεφάλαιο και λήμματα στο βιβλίο Η Ελληνική Γραφή. Κατάλογος Εκθέσεως Αντιγράφων (ελληνικά και αγγλικά), Αθήνα (2002).
• «Les Programmes éducatifs du Musée Épigraphique», Acta XII Congressus Internationalis Epigraphiae Graecae et Latinae, Barcelona, Sept. 2002,[2007], 797 – 800.
• Εισαγωγικό κεφάλαιο για τη γραφή στον κατάλογο εκθέσεως του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης (Ιδρυμα Ν. Γουλανδρή) «Πλόες», (επιμ. Ν. Σταμπολίδης), Αθήνα (2003).
• Λήμματα στον κατάλογο Ελληνική και Ρωμαϊκή Γλυπτική από τις συλλογές του Μουσείου Μπενάκη, (επιμ.Σ,Βλίζος), Αθήνα (2004).
• «Illegale Archäologie –die Situation in Griechenland», στα Πρακτικά του Διεθνούς Συνεδρίου Illegale Archäologie?, Berlin 23 – 25.5.2003, (W.-D. Heilmeyer, J.-C. Eule eds), Berlin (2004), 178 – 180.
• Κεφάλαιο “Fortune et infortune” στο ThesCRA, troisième niveau, XXXXX (σε συνεργασία με τον Μ. Βουτυρά) ΧΧΧΧΧ. (υπό εκτύπωση).

Γ. Νεκρολογίες

• «Peter Throckmorton, an Odysseus of the Deep», ΕΝΑΛΙΑ Suppl. 2 (1991), 15 – 23. [Ελληνική μετάφραση στη Ναυτική Παράδοση, τόμ. 3, τεύχ. 10 (1991), 10 – 13.
• «Το μεγάλο ταξίδι ενός αρχαιολόγου. Νικόλαος Πλάτων (1909 – 1992)», περιοδικό Η Λέξη, 108 (1992), 275 – 276.
• «Επιτύμβιο στον Doro Levi, Κρητικά Χρονικά, τόμ. Λ΄(1990), 162 – 164
• «Σέμνη Παπασπυρίδη – Καρούζου (1897 – 1994)». ΕΝΑΛΙΑ IV (1992), 35.
• «Paul Courbin», περιοδικό Αναγέννηση, τεύχ. 319 (Ιούν. 1994) και ημερήσιος τύπος του Άργους.
• «J.-Y. Cousteau», ΕΝΑΛΙΑ V (1993) [1998], τεύχη 1/2, 42 – 45.
• «Δημήτρης Πλάκας, ο Δάσκαλος», στον τόμο Δημήτρης Πλάκας, ο μάγος δάσκαλος. Μνήμης χάριν, Βιβλιοθήκη Πανελλήνιας Ένωσης Φιλολόγων, Αθήνα 2001, 31 – 35.
• «Νίκος Τσούχλος», ΕΝΑΛΙΑ VII (2003),22 – 24.
• «Μαρία Αναγνωστοπούλου», ΕΝΑΛΙΑ VII (2003), 11 – 12.