Μικρό οδοιπορικό στα θεατρικά δρώμενα της Αργολίδας
Ο Δημοσιογράφος- ερευνητής Γιώργος Αντωνίου, σ’ αυτό του το πόνημα, διερευνά την προϊστορία του θεάτρου στην Αργολίδα, όπως αυτή κατά καιρούς εκφράστηκε. Όπως ο ίδιος διευκρινίζει « σε καμιά περίπτωση δεν έχει την έννοια της θεατρικής έρευνας». Απλώς προσπαθεί να κάνει μια απλή καταγραφή κάποιων θεατρικών παραστάσεων που δόθηκαν στον τόπο μας πριν χρόνια.
«Νικήρατος»
Να αναφέρουμε αρχικά ότι το Ναύπλιο διεκδικεί – με τον ειδικό ρόλο που έπαιζε τότε – τη πρώτη «θεατρική παράσταση», που δόθηκε το 1826!!! Στα σαλόνια των πολιτευτών και των οπλαρχηγών της εποχής συζητούσαν «περί των εν τη λοιπή ελευθέρα και δούλη Ελλάδι συμβαινόντων. Έστιν ότε αλλά πολύ σπανίως την μονοτονίαν αυτήν των πολιτικών συζητήσεων διέκοπτε η απαγγελία ποιημάτων στρεφομένων περί τα κατορθώματα των υπέρ της ελευθερίας μαχομένων τότε ηρώων… Τα παθήματά των, άτινα διεκτραγώδουν ανά τας οδούς και τας ρύμας και τα γνωσθέντα καθ’ άπαντα τον πεπολιτισμένον κόσμον ανδραγαθήματά των ενέπνευσαν είς τινα του Ναυπλίου κυρίαν, Ευανθία Καΐρη, το πρώτον πατριωτικόν δράμα, το οποίον εγράφη αλλά και εξεδόθη κατά την διάρκειαν της Ελληνικής Επαναστάσεως. Το έργον φέρει τον τίτλον «Νικήρατος», εγράφη δε τον Ιούνιον του 1826…» (Ιστορία Νεοελληνικού Θεάτρου, Ν. Λάσκαρη).
Να σημειώσουμε ότι το έργον ήταν μια απλή αφήγηση των γεγονότων του Μεσολογγίου, μόνο που η Ευανθία Καΐρη είχε αλλάξει τα ονόματα των δρώντων προσώπων. Αργότερα το έργο «Νικήρατος» επανεκδόθηκε διορθωμένο από την Ελπίδα Ι. Κυριακού και παίχτηκε στη Σύρο από ερασιτέχνες το 1830 από τον πρώτο ελληνικό θίασο, και στη συνέχεια από το θίασο Μιχαλόπουλου. Από ερασιτέχνες και πάλι παίχτηκε στο Μεσολόγγι και στην Άνδρο στην «Καΐρειο» σχολή.
Και φτάνουμε στο 1910. Η εφημερίδα «Δαναΐς» μας πληροφορεί ότι: « ο υπό τον κ. Ευάγγ. Κουμαριώτη θίασος «Ορφεύς» έδωσε πρό τινος παραστάσεις τινας εν Ναυπλίω. Ο θεατρικός ούτος θίασος φαίνεται αρκετά καλώς κατηρτισμένος, ως εικάζομεν εκ των κρίσεων των επιχωρίων εφημερίδων. Είναι λυπηρόν ότι τόσον σπανίως επισκέπτονται τοιούτοι θίασοι το Ναύπλιον, το οποίον είναι το σπουδαιότερον διοικητικόν, δικαστικόν και στρατιωτικόν κέντρον της Πελοποννήσου και το οποίον φημίζεται, τόσον δε δικαίως, διά την εκλεκτήν αυτού κοινωνίαν».
Περί το 1930 φιλοξενούσε θεατρικά μπουλούκια το «Τριανόν» που λειτουργούσε ως Καφενείο – Θέατρο. Αρχικά με τους αδελφούς Ματαφά και στη συνέχεια με τον Αν. Πανόπουλο. Ο τελευταίος αξιοποιούσε τότε τις διασυνδέσεις του με θεατρίνους της Αθήνας και τη σχέση του με τον κινηματογραφάνθρωπο της εποχής, το Μαδρά. Εκεί γύρω στο 1935 ο Πανόπουλος εξάλλου διατηρούσε και κινηματογραφική αίθουσα στην Αθήνα. Από τη σκηνή του «Τριανόν» πέρασαν δεκάδες θίασοι…
Την ίδια εποχή στο Άργος καταφθάνουν μπουλούκια αλλά και συγκροτημένοι θίασοι και αρχίζουν να δίνουν παραστάσεις στην αίθουσα «Θηβαίου». Αίθουσα πολλαπλών χρήσεων, αφού κατά βάση ήταν καφενείο, αλλά και κινηματογράφος, κοσμικόν κέντρον και βέβαια θέατρο μια και για αρκετά χρόνια διατηρούσε υποτυπώδη σκηνή με σανίδες. Το 1935 δε που έδωσε παραστάσεις ο Πέλος Κατσέλης με την «Καλλιτεχνική Συντροφιά» θεωρήθηκε μέγα πολιτιστικό γεγονός για την πόλη. Μαζί του η Ελένη Χαλκούση, ο Κώστας Σαντοριναίος, και ο υποβολέας Φιλίτσης.
Από το ΄35 και μετά τα μπουλούκια έπαυσαν να έχουν τον πρώτο λόγο. Το 1936 δίνει παραστάσεις ένας ακόμη αξιόλογος θίασος. Αυτή τη φορά ο Κ. Σαντοριναίος με τη «συμπαθή πρωταγωνίστρια Παμφίλη Αργυροπούλου». Το Αργειακό κοινό κατακλύζει κάθε βράδυ το θέατρο, «γεγονός σπανιώτατον διά την πόλιν μας», όπως γράφει εφημερίδα της πόλης. Να σημειώσουμε δε ότι οι περιοδεύοντες αυτοί θίασοι παρέμεναν περί την εβδομάδα, ανάλογα βέβαια με την εισπρακτική επιτυχία, υπήρχε δε ποικιλία ρεπερτορίου, αφού έπαιζαν κάθε βράδυ και διαφορετικό έργο. Άλλοι θίασοι που επισκέφτηκαν το Άργος την εποχή εκείνη ήταν του Ξύδη, του Παλαιολόγου, του Ρουγκέρη, του Χέλμη, έως βέβαια την κήρυξη του πολέμου του ΄40 που έπαυσε κάθε θεατρική δραστηριότητα.
«Νουνά» η Άννα Συνοδινού»
Μετά την απελευθέρωση και τον εμφύλιο αρχίζει νέα περίοδος και για τη θεατρική ζωή. Τα εναπομείναντα μπουλούκια, αλλά πολλοί περισσότερο οι θίασοι, καταφθάνουν στην Αργολίδα ο ένας μετά τον άλλο. Το 1951 «ένα εντελώς ξεχωριστό γεγονός κοσμικό και καλλιτεχνικό θα αποτελέσει η έναρξη των παραστάσεων του Αθηναϊκού θιάσου διακεκριμένων πρωταγωνιστών του θεάτρου και κινηματογράφου Άννας Λώρη και Περικλή Χριστοφορίδη… με 4 έργα διαλεγμένα από την παγκόσμια θεατρική παραγωγή», γράφει η «Ασπίς».
Εντωμεταξύ οι Αργολιδείς – ιδιαίτερα δε οι Λυγουριάτες – είχαν πλέον τη δυνατότητα να γνωρίσουν τα ιερά τέρατα του θεάτρου, αφού άρχισε το Φεστιβάλ Επιδαύρου. Δεκάδες πρωταγωνιστές, άλλοι ηθοποιοί, σκηνοθέτες, χορογράφοι, μουσικοί, τεχνικοί θεάτρου γίνονται ένα με τους κατοίκους του χωριού, αφού κατά τη διάρκεια των παραστάσεων διαμένουν σε σπίτια Λυγουριατών. «Καθ’ όλον το διάστημα της παραμονής εν Λυγουρίω του Εθνικού Θεάτρου, τόσον του προσωπικού όσον και των ηθοποιών, αρμονικώτατα έζων με τους κατοίκους, με τους οποίους έχουν συνάψει προσωπικάς φιλίας και δεσμούς έτσι η κ. Άννα Συνοδινού έγινε και νουνά, αναδεχθείσα εκ της κολυμβήθρας το θυγάτριον του Λεωνίδα Δ. Λιακοπούλου, ονομάσασα αυτό Λουΐζα – Ευαγγελία» (εφημ. Αργοναυπλία).
Φεστιβάλ Επιδαύρου. Τα κορίτσια του χορού, Ιούνιος 1955, εν αναμονή.
Η «σκηνή» του κινηματογράφου «ΠΑΝΑΚΕΙΑ» στο Λυγουριό γνωρίζει μεγάλες θεατρικές δόξες! Όλοι σχεδόν οι πρωταγωνιστές του Εθνικού Θεάτρου πέρασαν από κει, αφού εκεί γίνονταν οι πρόβες των θεατρικών παραστάσεων του Φεστιβάλ. Αλέξης Μινωτής, Θάνος Κωτσόπουλος, Κατίνα Παξινού, Άννα Συνοδινού, Στέλιος Βόκοβιτς, Χριστόφορος Νέζερ, Παντελής Ζερβός, Ελένη Χατζηαργύρη, Κάκια Παναγιώτου, Κούλα Αγαγιώτου, αλλά και αργότερα οι Αλέκος Αλεξανδράκης, Πέτρος Φυσσούν, η Μελίνα, όλοι πέρασαν από το «Σινε-ΠΑΝΑΚΕΙΑ»…
Αρχαίο θέατρο Άργους. Θεατρική Παράσταση του Εθνικού θεάτρου με την Άννα Συνοδινού και τον Θάνο Κωτσιόπουλο, 1966.
Βρισκόμαστε γύρω στα 1960. Δεκάδες κινηματογραφικές αίθουσες ξεφυτρώνουν ανά την Αργολίδα. Οι περιοδεύοντες θίασοι βρίσκουν οργανωμένους πλέον χώρους για τις παραστάσεις τους. Βελτιώνονται τα σκηνικά. Η «Δαναΐς», η «Όαση», ο «Ορφέας» στο Άργος, το «Τριανόν», η «Κορωνίς», η «Αίγλη» στο Ναύπλιο, το «Σινε-Πλαζ» στη Ν. Κίο δέχονται την «επιδρομή» αθηναϊκών θιάσων.
Έχουν προηγηθεί η Σοφία Βέμπο, ο Μάνος Κατράκης και η Ειρήνη Παπά με το Λαϊκό Θέατρο, ο Κάρολος Κουν με το Θέατρο Τέχνης, και συνεχίζουν με τους θιάσους τους η Γεωργία Βασιλειάδου, ο Βασίλης Αυλωνίτης, ο Βασίλης Διαμαντόπουλος, η Σμαρούλα Γιούλη, ο Ανδρέας Μπάρκουλης, ο Νίκος Ρίζος, η Χριστίνα Σύλβα, ο Διονύσης Παπαγιαννόπουλος, η Τζένη Καρέζη, ο Θανάσης Βέγγος, η Αντιγόνη Βαλάκου, ο Νίκος Κούρκουλος, ο Σταύρος Παράβας, ο Τόλης Βοσκόπουλος, η Ζωή Λάσκαρη….
Πάντως η τελευταία θεατρική παράσταση αθηναϊκού θιάσου στην περιοχή μας πρέπει να ήταν με το έργο «Πρόσωπο με πρόσωπο» του Αλ. Γκέλμαν το 1989 στη «Δαναΐδα»…
Τα παιδία παίζει…Θέατρο
Παράλληλα όμως με τις πολλαπλές καθόδους των Αθηναϊκών θιάσων τόσο προπολεμικά όσο και μετά τον πόλεμο αναπτύσσεται τοπικό θεατρικό κίνημα. Πολιτιστικοί, μορφωτικοί, θρησκευτικοί φορείς, αγροτικοί σύλλογοι, μαθητικές κοινότητες, άλλοι κοινωνικοί φορείς ανεβάζουν θεατρικές παραστάσεις. Τόσο στις πόλεις αλλά και στα χωριά στήνονται θεατρικές σκηνές συχνά με έργα ντόπιων λογοτεχνών ( Άγγελος Τερζάκης, Θεόδωρος Κωστούρος). Στην παράσταση μάλιστα του έργου του Θεόδωρου Κωστούρου «Άγιος Αναστάσιος» πρωταγωνιστούσε η σημερινή βουλευτής Αργολίδας κ. Έλσα Παπαδημητρίου, νεάνις τότε…
«Γκόλφω» παντού
Κατά κανόνα τα έργα ήταν πατριωτικού – θρησκευτικού περιεχομένου αλλά και «δράματα ειδυλλιακά εις ποικίλας πράξεις». Τη θρυλική «Γκόλφω» τη συναντά κανείς ανά την Αργολίδα σε διάφορες εκδοχές. Σε μία απ’ αυτές αναφέρεται ο Γιώργος Καραμάνος στο ανέκδοτο έργο του «Φωτογραφείον – το Μάνεσι»:
«Ντυμένοι οι περισσότεροι με στολές φαλαγγιτών και σκαπανέων ζούσαν με την πεποίθηση πως ξαφνικά αλλάζει η τύχη μας και ότι μας περιμένουν καλύτερες μέρες. Άμα πέσαμε και στο φαγοπότι της πρώτης επετείου – της δικτατορίας του Μεταξά – μας πήρανε τέτοιες χαρές που το γυρίσαμε στο θέατρο. Όλα σχεδόν τα χωριά της περιοχής προσβληθήκαμε από υπέρμετρο ζήλο για τα έργα του Περεσιάδη με ιδιαίτερη προτίμηση στη «Γκόλφω» και στην «Εσμέ».
Στιγμιότυπο από την παράσταση της «Γκόλφως», 1939, στο χωριό Μάνεσι. Η φωτογραφία είναι τραβηγμένη από το «Φωτογράφο του χωριού», πατέρα του συγγραφέα Γ. Καραμάνου.
Κι ενώ σ΄εκείνη την πρώτη σύσκεψη διαλύθηκαν σχεδόν θυμωμένοι και νόμιζες πως η προσπάθεια ναυαγεί, το γύριζαν στις μεμονωμένες επισκέψεις στο σπίτι για να διαβάλει ο ένας τον άλλο. Μπασμένος όμως ο πατέρας στην ψυχολογία τους, τους έστρωσε στην ανάλογη θεραπεία διαβεβαιώνοντας τον καθένα χωριστά ότι υπερέχει όλων των άλλων και πως δεν είναι δυνατό να υποτιμηθεί η αξία του ερμηνεύοντας ένα δεύτερο ρόλο, αφού το χωριό γνωρίζει ποιος είναι ο ψωριάρης και ποιος ο εκλεκτός.
Με το που έφτανε η βραδυά της πρεμιέρας, όλα τούτα τα καραγκιοζιλίκια και οι φαγωμάρες ξεχνιόντουσαν με μιας. Θρίαμβος καταπληκτικός! Να κουνιέται ολόκληρο το σχολείο από το χειροκρότημα και τις φωνές. Παρών και ο Νομάρχης με την ακολουθία του επιβεβαίωνε και προσωπικά την επιτυχία με τα θερμά του συγχαρητήρια. Επιθυμία του να φωτογραφηθεί και με όλους τους παράγοντες της παράστασης, ανέβαζε πολύ την αξία ενός τέτοιου ενθύμιου, και ο πατέρας άλλαζε συνέχεια σασί με καινούριες πλάκες. Στη μια έβαζε τον αστυνόμο δεξιά, στην άλλη τον πήγαινε αριστερά, τον παλινδρομούσε με τη σκοπιμότητα να κολακευτούν οι δύο αγροφύλακες του χωριού που στέκονταν στις άκρες, ώστε να δοθούν και οι ανάλογες φωτογραφίες…»
Θεατρική έξαρση, λοιπόν και το 1958 τα μέλη του Π.Ο.Γ. (Προοδευτικός Όμιλος Γυμνού) ανεβάζουν τη «Μπουμπουλίνα» «σημειώσασα εξαιρετικήν επιτυχίαν, εις τα διαλείμματα δε απηγγέλθηκαν σατυρικοί στίχοι υπό του κ. Χρήστου Οικονόμου».
«Η Γκόλφω», 1963
Το 1960 «τη ευγενή φροντίδι του διδασκάλου κ. Ανδρέου Κεραμίδα και των μελών της Σχολικής Εφορείας επαίχθη θεατρική παράστασις «Η Γκόλφω» εις πράξεις πέντε…. Συνέπραξαν παίδες και νεάνιδες και χορός εκ ποιμένων και ποιμενίδων»!!!, ενώ το 1963 στην Αγία Τριάδα έχουμε άλλη μια «Γκόλφω» από νεολαίους του χωριού «με σκοπό την οικονομικήν ενίσχυσιν δια την θεμελίωσιν του Ιερού Ναού Αγίου Βλασσίου». Για την ιστορία ν’ αναφερθούμε στη διανομή των ρόλων: Παν. Κυριάκου (Τάσος), Δημήτρης Λυκομήτρος (Γκόλφω), Βασ. Μαστοράκος, Δημ. Κυριάκου (Σταυρούλα), Παν. Μερμίγκης (Γιάννος), Γιώργος Σαλαπάτας (Αγωγιάτης), Γιώργος Μερκούρης (Ξένος).
Αξέχαστες θα μείνουν στους Ναυπλιώτες οι θεατρικές παραστάσεις υπό τον κ. Βασ. Χαραμή και τους μαθητές του Γυμνασίου, ενώ πληθώρα παραστάσεων έδιναν και το Σώμα Ελληνίδων Οδηγών, η Χριστιανική Ένωση Νεανίδων Άργους, αλλά και ο στρατιωτικός θίασος του ΚΕΜΧ. Αργότερα, κατά τη διάρκεια της διδακτορίας, μέσα στη γενικότερη πολιτιστική ύφεση, ακολούθησε και το ερασιτεχνικό θέατρο ανάλογη πορεία.
Το 1980 ιδρύθηκε το «Θέατρο Άργους» που μετεξελίχθηκε το 1984 σε «Δημοτικό Θέατρο Άργους» και συνεχίζει μέχρι σήμερα. Τα τρία τελευταία χρόνια το Δη. Θε. Α. οργανώνει με επιτυχία και το «Φεστιβάλ Παιδικού Θεάτρου» με παιδικές θεατρικές ομάδες από την ευρύτερη περιοχή του Άργους. Σημαντική επίσης για την Αργολίδα αλλά και γενικότερα για όλη την Ελλάδα είναι η προσπάθεια για δημιουργία θεάτρου φυλακών μέσα στις Αγροτικές Φυλακές Τίρυνθας. Την προσπάθεια ανέλαβε η ΝΕΛΕ και ο Λευτέρης Μπαρδάκος και το πρώτο έργο που ανέβηκε από φυλακισμένους στην ειδικά διαμορφωμένη από τους ίδιους σκηνή ήταν η «ΒΕΡΑ» του Δ. Κεχαΐδη, πλήθος κόσμου στις τριάντα παραστάσεις της.
Στο Ναύπλιο το 1991 υπάρχει η «Θεατρική Ομάδα» της ΝΕΛΕ, η οποία μετεξελίχθηκε μετά από ένα χρόνο σε «Δημοτικό Θέατρο Ναυπλίου», που τους τελευταίους μήνες δημιουργεί την «Παιδική Σκηνή». Στην περιφέρεια θεατρικά σχήματα συναντά κανείς στο Λυγουριό (Θεατρικό σχήμα Καββαδία, που ετησίως δίνει παραστάσεις στο Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου), στη Ν. Κίο το θεατρικό σχήμα του Μορφωτικού Συλλόγου, ενώ σποραδικά ξεφυτρώνουν παιδικές σκηνές σε χωριά, όπως στο Λάλουκα, τη Δαλαμανάρα, το Κιβέρι…
Μετά από αυτό το μικρό θεατρικό οδοιπορικό στην Αργολίδα διαπιστώνουμε και την ανάγκη των ανθρώπων που συμμετείχαν στις προσπάθειες αυτές να εκφραστούν, αλλά και την ανάγκη του κοινού να παρακολουθεί και να υποστηρίζει τέτοιες κινήσεις. Όσο μάλιστα περνάει ο καιρός τόσο περισσότεροι θίασοι ξεπροβάλλουν, τόσο πιο φροντισμένες παραστάσεις παρακολουθούμε (ας σημειωθούν και τα πολλά βραβεία που έχει αποσπάσει κατά καιρούς τόσο το Δημοτικό Θέατρο Άργους όσο και το Δημοτικό Θέατρο Ναυπλίου).
Μήπως πρέπει να αισιοδοξούμε;
Γιώργος Αντωνίου, « Μικρό οδοιπορικό στα θεατρικά δρώμενα της Αργολίδας », περιοδικό «Αναγέννηση», τεύχος 324, σελ. 6-9, Άργος 1994.
ΑΡΓΟΛΙΚΗ ΑΡΧΕΙΑΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ 
Σχολιάστε