Άγιος Πέτρος Επίσκοπος Άργους

Archive for the ‘Άγιος Πέτρος Επίσκοπος Άργους’ Category

Τα ιστορικώς εξακριβωμένα στοιχεία για το βίο του Αγίου Πέτρου Άργους

Posted in Άγιος Πέτρος Επίσκοπος Άργους, Εκκλησιαστική Ιστορία αφορώσα στην Αργολίδα, tagged Argolikos Arghival Library History and Culture, caption, Άργος, Άγιος Πέτρος, Άγιοι, Αργολική Αρχειακή Βιβλιοθήκη Ιστορίας & Πολιτισμού, Βιογραφίες, Εκκλησιαστικά, Εκκλησιαστική Ιστορία, Μητρὀπολη Αργολίδας, Ορθοδοξία, Πρόσωπα, Πελοπόννησος, Τα ιστορικώς εξακριβωμένα στοιχεία για το βίο του Αγίου Πέτρου Άργους on 3 Μαΐου, 2012| Leave a Comment »

Τα ιστορικώς εξακριβωμένα στοιχεία για το βίο του Αγίου Πέτρου Άργους

Μολονότι ο βίος του Αγίου Πέτρου Άργους έχει κατά καιρούς απασχολήσει την έρευνα, δε διαθέτουμε ακόμα μια τεκμηριωμένη μονογραφία. Η σημαντικότερη ως τώρα μελέτη του Κωνσταντίνου Κυριακόπουλου [1] έχει ελλείψεις, κυρίως γιατί ο Κυριακόπουλος ήταν φιλόλογος και η ιστορική προσέγγιση των γεγονότων που επιχειρεί δεν ακολουθεί την ιστορική μεθοδολογία και παραμένει χωρίς αποτέλεσμα. Εκτός από τη σοβαρή αυτή εργασία, έχουν επίσης δημοσιευτεί ορισμένες μονογραφίες από κληρικούς ή άτομα κοντά στην Εκκλησία, που όμως έχουν ως δηλωμένο σκοπό την προβολή της αγιότητας του Πέτρου [2].

Άγιος Πέτρος ο Άργους – Φώτης Κόντογλου

Πρόκειται συνεπώς για εργασίες αγιολογικού χαρακτήρα από τις οποίες δεν έχουμε τις ίδιες απαιτήσεις με μια ιστορική μελέτη. Στις μελέτες αυτές πρέπει να προστεθούν κάποιες αναφορές σε λεξικά ή γενικής φύσης εργασίες [3], οι αναφορές στον άγιο Πέτρο σε μελέτες που δεν έχουν ως αντικείμενο τον ίδιο[4], και οι πολυάριθμες αναρτήσεις στο Διαδίκτυο, κατά κανόνα ανώνυμες [5]. Προσωπικά δε γνωρίζω κάποια μελέτη που να εκθέτει με σαφήνεια τις ιστορικές πληροφορίες που διαθέτουμε για τον Πέτρο και που θα αποτελούσε τη βάση για περαιτέρω έρευνα [6].

Στην ιστορική έρευνα πρέπει να γίνεται σαφής διάκριση ανάμεσα στα γεγονότα και στις πηγές που αναφέρουν αυτά τα γεγονότα, όπως και ανάμεσα στη χρονολόγηση των γεγονότων δηλ. πότε έγινε κάτι, και στη χρονολόγηση των πηγών, δηλ. πότε γράφτηκε κάτι. Εξίσου σημαντικό είναι να λαμβάνεται υπόψη η φύση των πηγών.

Ένας Βίος αγίου έχει σκοπό να διδάξει τους πιστούς και γι’ αυτό η ιστορική πληροφόρηση δεν αποτελεί τον κύριο σκοπό του. Αντίθετα ένα επίσημο έγγραφο αναφέρεται με ακρίβεια στα γεγονότα χωρίς διδακτικό ή άλλο σκοπό. Είναι συνεπώς σκόπιμο να γίνει πρώτα μια αναφορά στις πηγές που διαθέτουμε για τον άγιο Πέτρο, πριν την ανάλυση των δεδομένων που παρέχουν οι πηγές αυτές.

Υπάρχει όμως ένα σημαντικό πρόβλημα: δεν γνωρίζουμε πότε ακριβώς γεννήθηκε ο άγιος Πέτρος. Το μόνο χρονολογικό στοιχείο που ο βιογράφος του Θεόδωρος Νικαίας θεώρησε σκόπιμο να αναφέρει αφορά στο χρόνο της χειροτονίας του σε επίσκοπο: επί πατριαρχείας Νικολάου Α΄ του Μυστικού [7]. Ο Νικόλαος Α΄ πατριάρχευσε δύο φορές: μια πρώτη από το 901 ως το 907, μετά εξορίστηκε και επανήλθε στον πατριαρχικό θρόνο το 912 ως το θάνατό του το 925. Ο Θεόδωρος υπονοεί, χωρίς να είναι σαφής, ότι ο Πέτρος χειροτονήθηκε επίσκοπος Άργους επί της δευτέρας πατριαρχείας, δηλ. μετά το 912[8]. Για το λόγο αυτό οι πηγές που αφορούν την επισκοπή Άργους και την επισκοπεία του αγίου Πέτρου πρέπει να διακριθούν σε τρεις κατηγορίες : α) σε αυτές που γράφτηκαν προ του 900, β) σε αυτές που γράφτηκαν μετά το 1000, και γ) σε αυτές που γράφτηκαν κατά την περίοδο που έζησε ο Πέτρος.

Στις πρώτες ανήκει πρώτα ένα μολυβδόβουλλο που προέρχεται από τη σφραγίδα ενός Πέτρου επισκόπου Άργους. Ορισμένοι ερευνητές θεώρησαν ότι πρόκειται για τον άγιο Πέτρο. Όμως, παρά τη δυσχέρεια χρονολόγησης των μολυβδόβουλλων, είναι βέβαιο ότι το συγκεκριμένο ανάγεται στα μέσα του 9ου αι.[9] Πρόκειται λοιπόν για κάποιον άλλο Πέτρο επίσκοπο Άργους που επισκόπευσε περί τα τρία τέταρτα του αιώνα πριν από τον άγιο Πέτρο[10]. Από τα πρακτικά των συνόδων εξάλλου γνωρίζουμε ότι το 869 επίσκοπος Άργους ήταν ο Λέων[11] και ότι το 879 σε σύνοδο της Κωνσταντινούπολης μετείχαν ο Θεότιμος επίσκοπος Άργους και ο Ανδρέας επίσκοπος Ναυπλίου[12]. Προφανώς το Ναύπλιο είχε εξελιχτεί σε αξιόλογο αστικό κέντρο και είχε προαχθεί σε ανεξάρτητη επισκοπή, η οποία στη συνέχεια συνενώθηκε και πάλι με την επισκοπή Άργους, αφού λίγο αργότερα (περί τα τέλη του 9ου αι.) επίσκοπος Άργους και Ναυπλίου ήταν ο Θεόδωρος[13].

Από το 10ο αιώνα διαθέτουμε αρχικά τους Λόγους που αποδίδονται στον άγιο Πέτρο και που δεν είναι βέβαιο ότι γράφτηκαν, τουλάχιστον όλοι, από τον ίδιο[14]. Όμως για το παρόν θέμα αυτό δεν έχει σημασία, αφού οι Λόγοι δεν περιέχουν κανένα ιστορικό στοιχείο που να αφορά τη βιογραφία το αγίου Πέτρου και ως εκ τούτου δε θα αναφερθώ σε αυτούς.

Από τον 10ο αι. προέρχεται επίσης ένα επίγραμμα του επισκόπου Αργείων Ιωάννη, ο οποίος κατασκεύασε μία αργυρή εικόνα του προκατόχου του Πέτρου, επισκόπου Άργους και Ναυπλίου[15]. Πολλοί ερευνητές θεώρησαν ότι αυτός ο Πέτρος ήταν ο άγιος Πέτρος[16]. Όμως σύμφωνα με την αλληλογραφία του Θεοδώρου Νικαίας τον άγιο Πέτρο διαδέχτηκε ένας μη κατονομαζόμενος επίσκοπος, τον οποίο διαδέχτηκε ο Χριστόφορος[17]. Στον επισκοπικό κατάλογο του Άργους ο Ιωάννης, που διαδέχτηκε τον Πέτρο, στον οποίο αφιέρωσε την εικόνα, είχε διάδοχο του τον Νικόλαο[18]. Συνεπώς ο Πέτρος του επιγράμματος δεν είναι ο άγιος Πέτρος. Η πολύ ενδιαφέρουσα αυτή πηγή για την ιστορία της επισκοπής Άργους δεν αφορά συνεπώς τον άγιο Πέτρο.

Άγιος Πέτρος Επίσκοπος Άργους

Ο Βίος του Αγίου Πέτρου, γραμμένος από τον Θεόδωρο Νικαίας [19], είναι η σημαντικότερη πηγή που διαθέτουμε αν και πολλές από τις πληροφορίες που παρέχει δεν είναι δυνατόν να ελεγχθούν από παράλληλες πηγές. Ο Θεόδωρος γεννήθηκε στο Ναύπλιο στα τέλη του 9ου αι. και υπήρξε μαθητής του αγίου Πέτρου. Χειροτονήθηκε από τον Πέτρο διάκονος, αλλά δε διετέλεσε επίσκοπος Άργους, όπως υπέθεσαν μερικοί ερευνητές [20]. Άγνωστο σε ποια ηλικία, πάντως μετά το θάνατο του Πέτρου, πήγε στην Κωνσταντινούπολη, ανέλαβε σημαντικές διοικητικές θέσεις στην Εκκλησία και τελικά χειροτονήθηκε μητροπολίτης Νικαίας, της δεύτερης σε σπουδαιότητα μητρόπολης της αυτοκρατορίας.

Καχεκτικός και φιλάσθενος, είχε ένα ιδιαίτερα δύσκολο χαρακτήρα. Διέθετε τεράστια μόρφωση, που απέκτησε στο Άργος. Επιρρεπής στην κολακεία και στις δολοπλοκίες, αναμείχτηκε σε συνομωσίες κατά των Λεκαπηνών που τελικά του στοίχισαν μία περίοδο εξορίας. Είναι σχεδόν βέβαιο ότι ο αυτοκράτορας Κωνσταντίνος Ζ΄ τον προόριζε για τον πατριαρχικό θρόνο, αλλά ο διάδοχός του Ρωμανός Β΄ προτίμησε άλλες λύσεις. Όπως ο ίδιος αναφέρει, συνέταξε το Βίο του Αγίου Πέτρου μετά την εκλογή του στη μητρόπολη Νικαίας[21]. Εκτός από το Βίο του αγίου Πέτρου έγραψε επιστολές από τις οποίες σώθηκαν τελικά 46. Ορισμένες από αυτές παρέχουν στοιχεία για την Αργολίδα και βοηθούν εμμέσως για να γνωρίσουμε τον άγιο Πέτρο.

Ο Θεόδωρος, στο Βίο του Αγίου Πέτρου ασχολείται περισσότερο με τη νεότητά του Πέτρου παρά με την περίοδο της επισκοπείας του. Σημειώνει ότι ο Πέτρος ήταν Κωνσταντινοπολίτης, ο τρίτος από τους τέσσερις γιους ευπόρων και ευγενών γονέων, των οποίων δεν παραδίδει τα ονόματα. Οι γονείς του Πέτρου εκτός από τους γιούς απέκτησαν και μία κόρη. Ο πρωτότοκος Παύλος, σε νεαρή ηλικία, έγινε μοναχός στην Κωνσταντινούπολη, έχοντας ως πνευματικό καθοδηγητή κάποιον Πέτρο. Το παράδειγμά του ακολούθησε σύντομα ο δευτερότοκος Διονύσιος. Μετά κάποιο χρονικό διάστημα οι γονείς και οι κόρη έγιναν επίσης μοναχοί στη μονή στην οποία ο Παύλος ήταν ήδη ηγούμενος. Ο Πέτρος και ο νεότατος ακόμα Πλάτων με τη σειρά τους έγιναν μοναχοί στην Κωνσταντινούπολη, αλλά όχι στη μονή του Παύλου[22].

Την ίδια περίοδο ο πατριάρχης Νικόλαος Α΄, κατά τη δεύτερη πατριαρχεία του (912-925), αντιμετώπιζε προβλήματα για την πλήρωση των κενών επισκοπικών και μητροπολιτικών θέσεων που είχαν εκκενωθεί λόγω του σχίσματος της τετραγαμίας του αυτοκράτορα Λέοντα Στ΄. Ζήτησε από τον Πέτρο να δεχτεί τη θέση του μητροπολίτη Κορίνθου, αλλά αυτός αρνήθηκε. Ο πατριάρχης πρότεινε τότε στον Παύλο τη μητροπολιτική έδρα και αυτός δέχτηκε. Ο Πέτρος ακολούθησε τον αδελφό του στην Κόρινθο[23]. Λίγο μετά χήρεψε η επισκοπή Άργους. Αργείοι και Ναυπλιείς μετέβησαν στην Κόρινθο και ζήτησαν από το μητροπολίτη να χειροτονήσει τον Πέτρο στην επισκοπή Άργους. Ο τελευταίος όταν πληροφορήθηκε τα γεγονότα έφυγε σε κάποια μονή έξω από την Κόρινθο. Τελικά όμως η επιμονή των Αργείων και των Ναυπλιέων έκαμψαν την αντίστασή του και δέχτηκε να χειροτονηθεί επίσκοπος[24]. Πότε ακριβώς ανέλαβε τα καθήκοντά του είναι άγνωστο.

Για το βίο του Πέτρου ως επισκόπου ο Θεόδωρος δεν αναφέρει σημαντικά πράγματα. Έδειξε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για το ποίμνιό του, αλλά αυτό ήταν κάτι σύνηθες την εποχή εκείνη. Η κύρια αρετή του ήταν η φιλανθρωπία. Στάθηκε αρωγός στους πιστούς, όχι μόνο της Αργολίδας, αλλά στο μέτρο του δυνατού και των όμορων περιοχών. Όταν ένας λιμός ενέσκηψε στην Πελοπόννησο, κατά την περίοδο της επισκοπείας του, διένειμε τρόφιμα από τα αποθέματα της επισκοπής[25]. Εξάλλου προσπαθούσε πάντοτε να βοηθήσει τους αναξιοπαθούντες από τις αυθαιρεσίες των διοικούντων και γενικά επενέβαινε όπου ήταν δυνατόν για να ανακουφίσει τους φτωχούς και τους αδύνατους[26].

Εξαγόραζε χριστιανούς αιχμαλώτους των αραβοκρητών πειρατών[27] και γενικά ήταν παρών σε κάθε δυσχέρεια των κατοίκων. Είναι βέβαιο ότι ίδρυσε στο Άργος σχολή στην οποία δίδαξε και ο ίδιος και στην οποία μαθήτευσε και ο Θεόδωρος[28]. Γενικά απέκτησε φήμη καλού ποιμενάρχη με αποτέλεσμα να προσέρχονται στο Χριστιανισμό οι τελευταίοι ειδωλολάτρες της Πελοποννήσου[29]. Αντίθετα δεν είναι αυτός που έκτισε τη Νέα, όπως πιστεύει ο Κ. Κυριακόπουλος, που συγχέει τον Άγιο Πέτρο με έναν εξίσου διάσημο Πέτρο Άργους που επισκόπευσε λίγα χρόνια μετά[30].

Ο Θεόδωρος, για να τονίσει την αγιότητα του Πέτρου γράφει ότι προέβλεψε το θάνατό του, βασικό στοιχείο αγιότητας κατά τη βυζαντινή περίοδο. Προέβλεψε εξάλλου ένα λιμό καθώς και μία εισβολή βαρβάρων που θα συνέβαινε μετά το θάνατό του[31]. Ο Θεόδωρος, που ήταν παρών την ώρα του θανάτου του Πέτρου, αναφέρει ότι πέθανε σε ηλικία 70 ετών[32], πληροφορία που χάνει σημαντικά από την ιστορική της αξία, αφού δεν είναι γνωστές οι ημερομηνίες ούτε του θανάτου ούτε της γέννησης του Πέτρου. Οι Ναυπλιείς προσπάθησαν να οικειοποιηθούν το λείψανο του Πέτρου και να το θάψουν στον Ναύπλιο, αλλά οι Αργείοι προέβαλαν σθεναρή άρνηση. Ακολούθησε συμπλοκή στην οποία οι Αργείοι, ως πολυπληθέστεροι, επεκράτησαν[33]. Το σώμα τάφηκε στο Άργος στο αριστερό κλίτος μη κατονομαζομένου ναού[34]. Δεδομένου ότι απαγορευόταν ο ενταφιασμός σε ενοριακούς ναούς, πρέπει να δεχτούμε ότι ο ναός αυτός ήταν ή μοναστηριακός ή ιδιωτικός.

Οι απόπειρες για τη χρονολόγηση του θανάτου του Πέτρου στηρίχτηκαν σε δύο ιστορικές λεπτομέρειες του Βίου: το μεγάλο λιμό και τις βαρβαρικές εισβολές. Δυστυχώς κανένα από το δύο αυτά γεγονότα δεν είναι σαφώς τοποθετημένο στο χρόνο. Ο Συνεχιστής του Θεοφάνη αναφέρει ένα λιμό κατά το έτος 927-928[35], αλλά είναι άγνωστο αν πρόκειται για τον ίδιο λιμό που μνημονεύει ο Θεόδωρος. Η βαρβαρική εισβολή και η επί τριετίαν κατοχή της Πελοποννήσου τοποθετείται από άλλους μεν μεταξύ του 924 και του 927[36] και από άλλους μεταξύ 922 και του 924[37], χωρίς να ληφθεί υπόψη ότι η ιστορικότητα αυτής της πληροφορίας αμφισβητείται[38]. Πάντως δεδομένου ότι ο Πέτρος ζούσε κατά το λιμό, ενώ είχε πεθάνει πριν από την εισβολή είναι σαφές ότι κάποια από τα στοιχεία του Θεόδωρου δε συνάδουν με τις πληροφορίες των άλλων πηγών.

Η αλληλογραφία του Θεόδωρου Νικαίας αφορά τον άγιο Πέτρο έμμεσα. Σε μία από τις επιστολές, που απευθύνει στον πατριάρχη Θεοφύλακτο, μιλά με περηφάνεια για την παιδεία που απέκτησε στο Άργος[39]. Με μία άλλη επιστολή που απευθύνει στο μητροπολίτη Κορίνθου Βασίλειο συνιστά την εκλογή του ιερομονάχου Βασιλείου στην κενή επισκοπή Άργους[40]. Ο Ν. Βέης υποθέτει ότι πρόκειται για τον Βασίλειο, τον 12ο επίσκοπο Άργους στον κατάλογο του Συνοδικού της Ορθοδοξίας, υπόθεση που δεν έχει κανένα στήριγμα στις πηγές[41].

Για τη συμμετοχή του Πέτρου στη σύνοδο που συγκάλεσε ο πατριάρχης Νικόλαος Α΄ κατά τη δεύτερη πατριαρχεία του (912-925), με θέμα την τετραγαμία, υπάρχει η μαρτυρία των Πρακτικών της συνόδου[42]. Όμως ενώ γνωρίζουμε ότι η σύνοδος έγινε την Κυριακή 9 Ιουλίου, παραμένει υπό συζήτηση το έτος σύγκλησής της. Ο αρμοδιότερος για το θέμα V. Grumel την τοποθετεί άλλοτε στο 920[43] και άλλοτε στο 921/922[44].

Η πηγή αυτή έχει ιδιαίτερη βαρύτητα : πιστοποιεί ότι ο Πέτρος ήταν επίσκοπος Άργους τουλάχιστον το 920 και αποτελεί το σταθερό έδαφος για κάθε απόπειρα ακριβέστερης χρονολόγησης της επισκοπείας του.

Εξ όσων γνωρίζω, σώζονται τρία μολυβδόβουλλα επισκόπων Άργους που χρονολογούνται από το 10ο αι.: ένα του Νικολάου[45], ένα του Θεοδώρου[46] και ένα του Γρηγορίου[47]. Η μαρτυρία τους δεν προσθέτει τίποτε στη βιογραφία του αγίου Πέτρου, ενώ είναι αδύνατο να ταυτιστούν τα μολυβδόβουλλα αυτά με κάποιον από τους επισκόπους του καταλόγου του Συνοδικού της Ορθοδοξίας[48].

Οι μετά το 1000 πηγές δίνουν μεν ορισμένες πληροφορίες σχετικά με τον άγιο Πέτρο, αλλά η ιστορική τους αξία είναι μειωμένη εξαιτίας της χρονικής απόστασης που τις χωρίζει από τα γεγονότα.

Η πρώτη από αυτές, το λεγόμενο Συνοδικό της Ορθοδοξίας, είναι ένα δευτερογενές κείμενο[49]. Μετά το τέλος της εικονομαχίας το 841, οι κατά τόπους επισκοπές συνέταξαν καταλόγους των ορθοδόξων αρχιερέων τα ονόματα των οποίων μακαρίζονταν την Κυριακή της Ορθοδοξίας. Το 13ο αι. οι κατάλογοι αυτοί συνενώθηκαν από την Πατριαρχική γραμματεία και αποτέλεσαν το Συνοδικό της Ορθοδοξίας.

Για την επισκοπή Άργους και Ναυπλίου, ένας σχολιασμένος κατάλογος των επισκόπων σώθηκε σε ένα χειρόγραφο των αρχών του 16^ου αι. (τον Παρισινό κώδικα Gr. Suppl. 1090, f. 297r-v). Τον κατάλογο πιθανότατα αντέγραψε, από παλαιότερο χειρόγραφο, ο Ναυπλιεύς ιεροκήρυκας της μητρόπολης Ιωάννης Ζυγομαλάς (1498-1581)[50]. Ο Ζυγομαλάς προσέθεσε ορισμένα εξαιρετικά χρήσιμα σχόλια, τα οποία επιτρέπουν να τοποθετήσουμε στο χρόνο τους τελευταίους επισκόπους, πριν από την ανακήρυξη της επισκοπής Άργους σε μητρόπολη.

Ο κατάλογος του Συνοδικού αρχίζει με τον επίσκοπο Πέτρο, τον οποίο διαδέχτηκε ο Κωνσταντίνος. Μετά τον Κωνσταντίνο επισκόπευσε ο Χριστόφορος, τον οποίο διαδέχτηκε ο Πέτρος, ακολουθεί ο Ιωάννης, στη συνέχεια ο Νικόλαος, κλπ. Ο Κ. Κυριακόπουλος αναρωτήθηκε ποιος από τους δύο αυτούς Πέτρους είναι ο άγιος[51].

Υπάρχει βέβαια και ένας τρίτος Πέτρος, ο 11ος του καταλόγου, αλλά χρονικά αυτός δεν μπορεί να είναι ο άγιος Πέτρος. Το θέμα το περιέπλεξαν δύο στοιχεία. Το πρώτο είναι το επίγραμμα του επισκόπου Ιωάννη, που, όπως προανέφερα, μιλά για μία εικόνα που ο Ιωάννης κατασκεύασε προς τιμή του προκατόχου του Πέτρου. Είναι καθαρό ότι αυτός είναι ο 4ος Πέτρος του καταλόγου, τον οποίο διαδέχτηκε ο Ιωάννης. Φαίνεται ότι αυτός ο Πέτρος ήταν μια αξιόλογη προσωπικότητα τον οποίο ο Ιωάννης, στον ποιητικό του οίστρο, ονομάζει άγιο, αλλά δεν είναι ο άγιος Πέτρος ο πολιούχος του Άργους. Γιατί, όπως προανέφερα, σύμφωνα με την αλληλογραφία του Θεοδώρου Νικαίας, μετά τον άγιο Πέτρο επισκόπευσε κάποιος που ο Θεόδωρος δεν κατονομάζει, και στη συνέχεια στον επισκοπικό θρόνο ανήλθε ο Χριστόφορος. Άρα ο άγιος Πέτρος Άργους είναι ο πρώτος του καταλόγου.

Το δεύτερο στοιχείο που περιέπλεξε τα πράγματα είναι το σχόλιο, που όπως προανέφερα το προσέθεσε ο Ιωάννης Ζυγομαλάς, στο Συνοδικό της Ορθοδοξίας. Το σχόλιο δίνει για τον πρώτο Πέτρο του καταλόγου δύο ενδείξεις που όμως δεν συνάδουν. Σημειώνει ότι αυτός ο Πέτρος έλαβε μέρος στην Πρωτοδευτέρα σύνοδο και ότι χειροτόνησε πρεσβύτερο τον άγιο Θεοδόσιο τον Νέο. Η Πρωτοδευτέρα σύνοδος έγινε στην Κωνσταντινούπολη το Μάιο του 861, ενώ ο Θεοδόσιος, που γεννήθηκε το 862, χειροτονήθηκε πρεσβύτερος στα τέλη του βίου του, περί το 920. Δεν είναι δυνατό τα δύο αυτά γεγονότα να τοποθετηθούν στην επισκοπεία ενός προσώπου.

Προφανώς ο Ζυγομαλάς συγχέει τον άγιο Πέτρο Άργους, που όπως θα λεχθεί στη συνέχεια χειροτόνησε πρεσβύτερο τον Θεοδόσιο, και έναν προηγούμενο Πέτρο, στον οποίο ανήκει, όπως προελέχθη, ένα μολυβδόβουλλο και ο οποίος προφανώς έλαβε μέρος στην Πρωτοδευτέρα σύνοδο. Δυστυχώς τα Πρακτικά της Πρωτοδευτέρας συνόδου χάθηκαν και έτσι δε γνωρίζουμε τίποτε σχετικά με αυτόν τον Πέτρο, που επισκόπευσε στο Άργος στα μέσα του 9ου αι., δηλ. περίπου εξήντα χρόνια πριν από τον άγιο Πέτρο.

Η τελευταία πηγή σχετική με τον άγιο Πέτρο, είναι ο Βίος του Αγίου Θεοδοσίου του Νέου που έγραψε ο Ναυπλιεύς Νικόλαος Μαλαξός στα μέσα του 16ου αι.[52] Ο Μαλαξός αναφέρει ότι ο Θεοδόσιος γεννήθηκε στην Αθήνα το 862. Η ακρίβεια της χρονολόγησης, φαινόμενο σπανιότατο για βίο αγίου, πείθει ότι ο Μαλαξός αντέγραψε κάποιο αρχαιότερο κείμενο που χάθηκε. Παράλληλα βασίστηκε στην εκκλησιαστική παράδοση της μητρόπολης και ίσως σε αρχειακό υλικό.

Κατά τον Μαλαξό, ο Πέτρος, επίσκοπος Άργους, κλήθηκε στην Κωνσταντινούπολη από τον πατριάρχη για να λάβει μέρος σε μια σύνοδο. Όμως δε αναφέρει ούτε το όνομα του πατριάρχη που συγκάλεσε τη σύνοδο, ούτε για ποιον Πέτρου Άργους πρόκειται. Ο Νικόδημος Αγιορείτης, στην έκδοση του Βίου, προσέθεσε σε παρένθεση, μετά το όνομα του Πέτρου, ότι πρόκειται για τον άγιο Πέτρο Άργους που η μνήμη του εορτάζεται στις 3 Μαΐου[53]. Όσο και αν η υπόθεση του Νικοδήμου φαίνεται λογική, οφείλουμε να υπογραμμίσουμε ότι δεν προέρχεται από το συντάκτη του Βίου του Αγίου Θεοδοσίου.

Όμως οφείλουμε να δεχτούμε ότι αν ο Θεόδωρος γεννήθηκε το 862, ο μόνος επίσκοπος Άργους με το όνομα Πέτρος στον οποίο αναφέρεται ο βιογράφος του είναι ο άγιος Πέτρος και ο μόνος πατριάρχης που μπορεί να κάλεσε τον Πέτρο στην Κωνσταντινούπολη είναι ο Νικόλαος Α΄. Πρόκειται συνεπώς για τη σύνοδο που ασχολήθηκε με το θέμα της τετραγαμίας, για την οποία έγινε ήδη λόγος.

Όσιος Θεοδόσιος Ο νέος ( Τοιχογραφία παλαιότερης περιόδου)

Κατά το Βίο του Αγίου Θεοδοσίου, εχθροί του οσίου τον κατηγόρησαν στον Πέτρο ως μάγο και απατεώνα. Ο Πέτρος δεν ασχολήθηκε αμέσως με το θέμα, γιατί έπρεπε να φύγει για τη σύνοδο στην Κωνσταντινούπολη. Μετά τη σύνοδο, και ενώ ετοιμαζόταν να επιστρέψει, είδε στον ύπνο του τον Θεοδόσιο που του είπε ότι άδικα τον κατηγορούσαν. Ξύπνησε ταραγμένος, ενώ την ίδια στιγμή ένας απεσταλμένος του πατριάρχη του ανακοίνωσε ότι ο πατριάρχης ήθελε οπωσδήποτε να τον δει πριν φύγει. Στο πατριαρχείο ο πατριάρχης του είπε ότι είδε στον ύπνο του έναν Θεοδόσιο, μοναχό στην Αργολίδα, που του παραπονέθηκε ότι κατηγορήθηκε άδικα στον επίσκοπό του. Οι δύο άνδρες συμφώνησαν ότι ο Θεοδόσιος ήταν άγιος και ο πατριάρχης ζήτησε από τον Πέτρο, μόλις επιστρέψει στο Άργος, να επισκεφτεί τον Θεοδόσιο και να τον χειροτονήσει πρεσβύτερο, πράγμα που ο Πέτρος έκανε.

Η συνάντηση Πέτρου και Θεοδοσίου και η χειροτονία του τελευταίου πρέπει συνεπώς να τοποθετηθεί μετά τη σύνοδο του 920 ή του 922 και με βάση αυτά τα δεδομένα πρέπει να τοποθετηθεί και ο θάνατος του Πέτρου. Ορισμένοι ιστορικοί θέλησαν να χρονολογήσουν ακριβέστερα το θάνατο του Πέτρου με βάση το έτος της εισβολής που αναφέρει ο Θεόδωρος Νικαίας στο Βίου του Πέτρου. Η χρονολόγηση αυτή αποτελεί έναν πραγματικό φαύλο κύκλο, δηλ. στηρίζεται στο Βίο του Θεοδοσίου για να χρονολογηθεί ο θάνατος του Πέτρου και εν συνεχεία χρονολογείται η εισβολή που συνέβη αμέσως μετά το θάνατο του Πέτρου και τέλος επαναχρονολογείται ο θάνατος του Πέτρου με βάση τη χρονολόγηση της εισβολής.

Φυσικό είναι να θέσει κάποιος το ερώτημα αν οι πληροφορίες αυτές του Μαλαξού είναι ιστορικά αξιόπιστες. Νομίζω ότι τα περί του κοινού ονείρου αποτελούν ένα από τους γνωστούς κοινούς τόπους των βίων αγίων και δεν έχουν καμιά ιστορική αξία. Ότι όμως ο Πέτρος χειροτόνησε τον Θεοδόσιο πρεσβύτερο εδράζεται στη μακραίωνη εκκλησιαστική παράδοση της μητρόπολης, αφού τη χειροτονία την αναφέρει και ο σχολιαστής του Συνοδικού της Ορθοδοξίας. Επειδή ο Θεόδωρος Νικαίας δεν κάνει λόγο για τον Θεοδόσιο στο Βίο του αγίου Πέτρου, πρέπει να συμπεράνουμε ότι ο βιογράφος του αγίου Θεοδοσίου μεγαλοποίησε τα πράγματα για να τονίσει την αγιότητα του βιογραφουμένου.

Η Συνάντησις – Άγιος Πέτρος Επίσκοπος Άργους – Όσιος Θεοδόσιος ο Νέος. Αγιογράφοι: Βασίλης Δήμας – Γιώργος Αγγελής. Τοιχογραφία. Ιερός Ναός Αγίου Βασιλείου Άργους.

Στην πραγματικότητα τα γεγονότα υπήρξαν πιο απλά. Ο Πέτρος πληροφορήθηκε ότι στην επαρχία του ζούσε κάποιος ερημίτης στον οποίο οι χριστιανοί απέδιδαν θαυματουργικές πράξεις. Όμως την εποχή εκείνη δεν ήταν σπάνιο διάφοροι απατεώνες να παριστάνουν τους αγίους, λόγος που προκάλεσε ανησυχία στον Πέτρο. Επειδή όμως έπρεπε να φύγει για την Κωνσταντινούπολη ανέβαλε την εξέταση της υπόθεσης. Επιστρέφοντας πήρε τις αναγκαίες πληροφορίες και διαπίστωσε ότι επρόκειτο για σεβάσμιο πρόσωπο και τότε αποφάσισε να τον επισκεφτεί και να τον χειροτονήσει πρεσβύτερο. Με τη πράξη αυτή ενέταξε τον Θεοδόσιο στον κλήρο της επισκοπής του.

Αργότερα, όταν και ο Πέτρος και ο Θεοδόσιος ανακηρύχτηκαν επίσημα άγιοι της Ορθόδοξης εκκλησίας, γράφτηκε η βιογραφία του Θεοδοσίου στην οποία εντάχτηκαν ορισμένοι θρύλοι, ενώ κάτι τέτοιο ήταν αδύνατο να γίνει με τη βιογραφία του Πέτρου που είχε ήδη γραφτεί αμέσως μετά το θάνατό του από τον Θεόδωρο Νικαίας.

Προσπάθησα να δώσω στον περιορισμένο χρόνο και στα πλαίσια μιας διάλεξης τα στοιχεία που διαθέτουμε για τον άγιο Πέτρο και να τα αξιολογήσω ανάλογα με την εποχή από την οποία προέρχονται και ανάλογα με τη φύση των πηγών που τα παραδίδουν.

Μετά την αναλυτική παρουσίαση των πληροφοριών, είναι σκόπιμο να επιχειρηθεί ένα είδος ιστορικής σύνθεσης, που να συνοψίζει τα ιστορικώς εξακριβωμένα στοιχεία της βιογραφίας του Πέτρου. Ο Πέτρος γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη. Γόνος ευκατάστατων γονέων έτυχε καλής εκπαίδευσης. Η ακριβής χρονολογία της γέννησής του παραμένει άγνωστη. Δεδομένου ότι πέθανε σε ηλικία 70 ετών περί το 922, η γέννησή του, με βάση αυτό το κριτήριο, θα πρέπει να τοποθετηθεί περί το 852.

Προφανώς η οικογένεια του Πέτρου ανήκε πολιτικά στους ενάντιους του αυτοκράτορα Λέοντα Στ΄ και στους υποστηρικτές του πατριάρχη Νικόλαου Α΄. Ίσως για το λόγο αυτό όλα τα μέλη της προτίμησαν την ασφάλεια της μοναστικής ζωής κατά την περίοδο που οι οπαδοί του πατριάρχη Νικόλαου Α΄ διώκονταν δηλ. μεταξύ του 907 και του 912. Το 912, λίγο μετά το θάνατο του Λέοντα Στ΄ και την επάνοδο του Νικολάου στον πατριαρχικό θρόνο, ο Παύλος, πρεσβύτερος αδελφός του Πέτρου, χειροτονήθηκε μητροπολίτης Κορίνθου.

Ο Πέτρος τον ακολούθησε στην επαρχία και για ορισμένο χρόνο, άγνωστο πόσο, μόνασε στην Κόρινθο. Παρά την αρχική του άρνηση, τελικά δέχτηκε τον επισκοπικό θρόνου Άργους και Ναυπλίου. Υπήρξε εξαίρετος ποιμενάρχης, δίκαιος και φιλάνθρωπος, ενώ ταυτόχρονα υποστήριξε τα γράμματα και την παιδεία. Η γνωριμία του με τον Θεοδόσιο το Νέο υπήρξε μάλλον συμπτωματική. Πέθανε μετά το 920 ή μετά το 922, ενώ οι πιστοί του τον θεωρούσαν ήδη άγιο. Το σκήνωμά του έγινε αιτία συμπλοκής μεταξύ Αργείων και Ναυπλιέων. Τελικά τάφηκε στο Άργος σε άγνωστο ναό.

Τα οστά του έμειναν εκεί επί αιώνες, ως την μεταφορά τους στη Δύση από τους Βενετούς τον 16ο αι. για να επιστρέψουν και πάλι στο Άργος πρόσφατα. Ιδού ό,τι τελικά γνωρίζουμε για τη λαμπρή αυτή προσωπικότητα που τόσο στενά συνδέθηκε με την Αργολίδα και ιδιαίτερα με την πόλη του Άργους.

Παναγιώτης Γιαννόπουλος

Ομότιμος καθηγητής του Université Catholique de Louvain

Ομιλία στο Δαναό με θέμα: «Τα ιστορικώς εξακριβωμένα στοιχεία για το Βίο του Αγίου Πέτρου Άργους», Κυριακή 15 Ιανουαρίου 2012.

Υποσημειώσεις

[1] Κ. ΚΥΡΙΑΚΟΠΟΥΛΟΣ, Αγίου Πέτρου επισκόπου Άργους, Βίος και Λόγοι, Αθήνα, 1976.

[2] Π. χ. οι μονογραφίες ή τα άρθρα των ΑΡΓΟΛΙΔΟΣ ΔΑΝΙΗΛ ΠΕΤΡΟΥΛΙΑ, Ακολουθία του εν Αγίοις Πατρός ημών Πέτρου Αρχιεπισκόπου Άργους και Ναυπλίου, του θαυματουργού, Αθήνα, 1870, Χ. ΠΑΠΑΟΙΚΟΝΟΜΟΥ, Ο πολιούχος του Άργους Άγιος Πέτρος, επίσκοπος Άργους ο θαυματουργός, Αθήνα, 1908, ΑΡΓΟΛΙΔΟΣ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ ΔΕΛΗΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΥ, Η εκκλησία Άργους και Ναυπλίου, από συστάσεώς της μέχρι σήμερον, Άργος, 1957, ΙΔΙΟΥ, Ο Άγιος Πέτρος επίσκοπος Άργους και ο Μητροπολίτης Νικαίας Θεόδωρος, εις Αργειακόν Βήμα, της 8ης και 15ης Μαΐου 1966, Ε. ΣΤΑΣΙΝΟΠΟΥΛΟΥ, Άγιος Πέτρος επίσκοπος Άργους ο θαυματουργός, 4η έκδ. Αθήνα, 1991, Πρωτοπρεσβύτερου Γ. ΣΕΛΛΗ, Άγιος Πέτρος Επίσκοπος Άργους σημειοφόρος και θαυματουργός. 852-922 από γεννήσεως Χριστού, Άργος, 2008, Αρχιμανδρίτου Κ. ΚΟΡΟΜΠΟΚΗ, Ιερά Ακολουθία επί τη μετακομιδή των ιερών λειψάνων του εν αγίοις πατρός ημών Πέτρου επισκόπου Άργους του θαυματουργού, Άργος, 2008, κλπ.

[3] Βλ. π.χ. K. KRUMBACHER, Geschichte der byzantinischen Litteratur von Justinian bis zum Ende des oströmischen Reiches (527-1453), Μόναχο, 1897, σελ. 167 και σελ. 196, το λήμμα του ΑΡΓΟΛΙΔΟΣ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ ΔΕΛΗΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΥ, Πέτρος. Επίσκοπος Άργους, εις Θρησκευτική και Ηθική Εγκυκλοπαιδεία, τόμ. 10, Αθήνα, 1967, στήλ. 369-371, το λήμμα του A. KAZDAN, Peter of Argos, εις Oxford Dictionary of Byzantium, Οξφόρδη, 1991, στήλ. 1638-1639, το λήμμα του Μ. ΒΑΡΒΟΥΝΗ, Πέτρος όσιος Άργους, εις Λεξικόν της Βυζαντινής Πελοποννήσου, Αθήνα, 1998, σελ. 339-340, κλπ.

[4] Ενδεικτικά αναφέρουμε τις σημαντικότερες μελέτες : Ι. ΣΑΚΚΕΛΙΩΝ, Άργους και Ναυπλίου παλαιοί ιεράρχαι, εις Δελτίον Ιστορικής Εθνολογικής Εταιρείας Ελλάδος, 2 (1885), σελ. 32-38, Σ. ΛΑΜΠΡΟΣ, Ο κατάλογος των αρχαιοτέρων ιεραρχών Ναυπλίου και Άργους, εις Νέος Ελληνομνήμων, 1-2 (1914-1915), σελ. 122-123, Ι. ΖΕΓΚΙΝΗΣ, Το Άργος διά μέσου των αιώνων, Πύργος, 2η έκδ. 1968, Α. ΤΣΑΚΟΠΟΥΛΟΣ, Συμβολαί εις την ιστορίαν της Αποστολικής Εκκλησίας Αργολίδος, Αθήνα, 1955, Αγνή ΒΑΣΙΛΙΚΟΠΟΥΛΟΥ-ΙΩΑΝΝΙΔΟΥ, Συμβολή στην ιστορία της μητροπόλεως Άργους, εις Πρακτικά του Β΄ Συνεδρίου Αργολικών Σπουδών, Αθήνα, 1989, σελ. 405-411, P. YANNOPOULOS, Ο επισκοπικός κατάλογος του βυζαντινού ΄Αργους, εις Πρακτικά του Ε΄ Διεθνούς Συνεδρίου Πελοποννησιακών Σπουδών (Άργος – Ναύπλιον, 6-10 Σεπτεμβρίου 1995), τόμ. Β΄, Αθήνα, 1998, σελ. 361-368, Π. ΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ, Η περιστασιακή επισκοπή Ναυπλίου κατά τον Θ΄ και Ι΄ αιώνα, εις Ναυπλιακά Ανάλεκτα, 3 (1998), σελ. 20-42, ΙΔΙΟΥ, Ο Ναυπλιεύς Θεόδωρος Νικαίας, εις Ναυπλιακά Ανάλεκτα, 4 (2000), σελ. 117-169, ΙΔΙΟΥ, Ιστορικές πληροφορίες του Θεοδώρου Νικαίας για την Αργολίδα, εις Βυζαντινός Δόμος, 10-11 (1999-2000), σελ. 149-162, Ε. ΣΤΑΣΙΝΟΠΟΥΛΟΥ, Δαναός και Άγιος Πέτρος, εις Δαναός 1894-1994, Άργος, 2η έκδ. 2007, σελ. 9-15, Βούλα ΚΟΝΤΗ, Το Ναύπλιο και οι σχέσεις του με την επισκοπή Άργους κατά τη μέση Βυζαντινή περίοδο, εις Σύμμεικτα, 15 (2002), σελ. 131-148.

[5] Εξαίρεση αποτελεί η Αργολική Αρχειακή Βιβλιοθήκη (www.argolikivivliothiki.gr), με καταχωρημένες ενυπόγραφες αναρτήσεις, αλλά χωρίς παραπομπές.

[6] Παραλείπουμε κάποιες μη βιογραφικού χαρακτήρα εργασίες, όπως π.χ. τα άρθρα των Ν. ΒΕΗ, Αι επιδρομαί των Βουλγάρων υπό τον τζάρον Συμεών και τα σχετικά σχόλια του Αρέθα Καισαρείας, εις Ελληνικά, 1 (1928), σελ. 337-370, V. VASSILIEV, The ‘Life’ of St. Peter of Argos and its Historical Significance, εις Traditio, 5 (1947), σελ. 163-191, Α. ΓΛΑΡΟΥ, Το μυστήριο της θείας οικονομίας και η περί Θεοτόκου διδασκαλία του Αγίου Πέτρου επισκόπου Άργους, εις Επιστημονική Επετηρίς Θεολογικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών, 44 (2009), σελ. 343-354.

[7] Οι παραπομπές γίνονται στην έκδοση του Βίου του Αγίου Πέτρου Άργους από τον Κ. ΚΥΡΙΑΚΟΠΟΥΛΟ, Αγίου Πέτρου επισκόπου Άργους, Βίος και Λόγοι, Αθήνα, 1976, σελ. 238, § 8.

[8] Ένθ. αν. ο Θεόδωρος τονίζει ότι ο Νικόλαος εξορίστηκε εξαιτίας της σθεναρής στάσης του στο θέμα της τετραγαμίας του Λέοντος Στ΄, σημείωση που υπονοεί ότι η χειροτονία του Πέτρου πρέπει να τοποθετηθεί στη δεύτερη πατριαρχεία του Νικολάου.

[9] Το μολυβδόβουλλο εκδόθηκε αρχικά από τον G. SCHLUMBERGER, Sceaux byzantins inédits, εις Revue des Etudes byzantines, 4 (1891), σελ. 118, αριθ. 42, εν συνεχεία από τον Κ. ΚΩΝΣΤΑΝΤΟΠΟΥΛΟ, Βυζαντινά μολυβδόβουλλα του εν Αθήναις Εθνικού Νομισματικού Μουσείου, Αθήνα, 1917, σελ. 23, και τέλος από τον V. LAURENT, Le Corpus des sceaux de l’empire byzantin, V-I-3 : L’Eglise, Παρίσι, 1963-1972, αριθ. 571.

[10] Τη χρονολόγηση αυτή δέχονται οι εκδότες του μολυβδόβουλλου, αλλά επίσης οι ΒΕΗΣ, Αι επιδρομαί των Βουλγάρων υπό τον τζάρον Συμεών, σελ. 349, και VASSILIEV, The ‘Life’ of St. Peter of Argos, σελ. 171.

[11] J. D. MANSI, Sacrorum Consiliorum nova et amplissima collectio, Βενετία και Φλωρεντία, 1759-1798, τόμ. 11, στήλ. 645.

[12] MANSI, τόμ. 17Α, στήλ. 377.

[13] N. ΟΙΚΟΝΟΜΙΔΗΣ, Ο Βίος του Αγίου Θεοδώρου Κυθήρων, εις Πρακτικά 3^ου Πανιονίου Συνεδρίου, Αθήνα, 1967, τόμ. I, σελ. 283.

[14] Τους Λόγους δημοσίευσε αρχικά ο E. RICKENBACH, Storia e scritti di S. Pietro d’Argo, Ρώμη, 1899, και στη συνέχεια ο Κ. ΚΥΡΙΑΚΟΠΟΥΛΟΣ, Αγίου Πέτρου επισκόπου Άργους, Βίος και Λόγοι, Αθήνα, 1976.

[15] Βλ. το κείμενο του επιγράμματος στον Κ. ΚΥΡΙΑΚΟΠΟΥΛΟ, Αγίου Πέτρου επισκόπου Άργους, Βίος και Λόγοι, Αθήνα, 1976, σελ. 424. Το επίγραμμα παραδίδει ο Ελληνικός Αμβροσιανός κώδικας 668.

[16] Την άποψη αυτή δέχεται και ο ΚΥΡΙΑΚΟΠΟΥΛΟΣ, Αγίου Πέτρου επισκόπου Άργους, Βίος και Λόγοι, σελ. 424-428, όπου και η σχετική βιβλιογραφία.

[17] Κριτική έκδοση της αλληλογραφίας από τον J. DARROUZES, Epistoliers byzantins du Xe siècle (Archives d’Orient Chrétien, 6) Παρίσι, 1960. Η αλληλογραφία του Θεοδώρου έχει κατά καιρούς επισύρει την προσοχή των ερευνητών, βλ. σχετικά εις ΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ, Θεόδωρος Νικαίας, σελ. 118, σημ. 4. Στο θέμα της διαδοχής του αγίου Πέτρου αναφέρεται στην επιστολή 15.

[18] Βλ. τον Πίνακα 2 του Παραρτήματος, με τον κατάλογο των επισκόπων ΄Αργους και Ναυπλίου.

[19] Τη βιογραφία του Θεοδώρου καθώς και την περί το πρόσωπό του βιβλιογραφία βλ. εις ΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ, Θεόδωρος Νικαίας, σελ. 117 κ. ε.

[20] Την άποψη αυτή δέχονται αβασάνιστα ο ΚΥΡΙΑΚΟΠΟΥΛΟΣ, Αγίου Πέτρου επισκόπου Άργους, Βίος και Λόγοι, σελ. 436 και ο N. BEES, Basileios von Korinth und Theodoros von Nikaia, εις Byzantinisch-Neugriechische Jahrbücher, 6 (1927-1928), σελ. 386-387. Όμως ο Θεόδωρος (Βίος Αγίου Πέτρου Άργους, σελ. 232, § 1) γράφει ότι έτυχε από τον Πέτρο «και αυτής ιερωσύνης» όταν ενηλικιώθηκε, αλλά δεν είναι σαφής σε ποιο βαθμό της ιερωσύνης τον χειροτόνησε ο Πέτρος. Το γεγονός ότι χειροτονήθηκε στο βαθμό του επισκόπου στην Κωνσταντινούπολη και τοποθετήθηκε μητροπολίτης Νικαίας, σημαίνει ότι δε διετέλεσε επίσκοπος Άργους.

[21] Στο Βίο Αγίου Πέτρου Άργους, σελ. 232, § 1, ο Θεόδωρος σημειώνει ότι καθυστέρησε να γράψει τη βιογραφία εξαιτίας των περιπέτειών του, ενώ στη σελ. 254, § 25, σημειώνει πως όταν συνέταξε τελικά τη βιογραφία του διδασκάλου του ήταν επίσκοπος. Η χειροτονία του Θεοδώρου στον επισκοπικό βαθμό τοποθετείται μετά το 945, βλ. ΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ, Ιστορικές πληροφορίες του Θεοδώρου Νικαίας, σελ 150, σημ. 5.

[22] Βίος Αγίου Πέτρου Άργους, σελ. 232, § 3-σελ. 236, § 6. Ο Θεόδωρος δεν παραδίδει τα ονόματα των γονέων, αλλά ούτε και της κόρης τους. Για την κόρη αναφέρει μόνον ότι ήταν σε νέα ηλικία και ανύπανδρη, όταν πήγε στο μοναστήρι. Ο Θεόδωρος σημειώνει (Βίος Αγίου Πέτρου Άργους, σελ. 234, § 5) ότι πριν ακόμα ο Πέτρος και ο Πλάτων να γίνουν μοναχοί, οι γονείς τους και η αδελφή τους ήταν «μακαρίως αναπευσάμενοι».

[23] Βίος Αγίου Πέτρου Άργους, σελ. 238, § 8-9. Στην Κόρινθο ο Πέτρος εγκαταστάθηκε σε κάποιο μη κατονομαζόμενο μοναστήρι εκτός πόλεως.

[24] Βίος Αγίου Πέτρου Άργους, σελ. 238-240, § 9-10 : την άρνηση του Πέτρου έκαμψαν οι Αργείοι και οι Ναυπλιείς τονίζοντάς του ότι εξαιτίας της χηρείας της επισκοπής, δεν υπήρχαν χειροτονίες πρεσβυτέρων με αποτέλεσμα τα μεν παιδιά να μένουν αβάπτιστα, οι δε νεκροί να θάπτονται χωρίς ιερολογία.

[25] Βίος Αγίου Πέτρου Άργους, σελ. 242, § 13. Ο Θεόδωρος πάντως υπογραμμίζει (σελ. 242, § 12) ότι εκτός από την περίοδο του λιμού, η επισκοπή ΄Αργους βοηθούσε όλους τους πρόσφυγες που εξαιτίας των βαρβαρικών επιδρομών εγκατέλειπαν τις εστίες τους.

[26] Σαν χαρακτηριστικό παράδειγμα ο Θεόδωρος αναφέρει (Βίος Αγίου Πέτρου Άργους, σελ. 246-248, § 16) την περίπτωση μιας ιδιαίτερα όμορφης απελεύθερης που την εκμεταλλευόταν ο «στρατηγός» της Πελοποννήσου. Ο Πέτρος τον υποχρέωσε να την ελευθερώσει. Φαίνεται όμως ότι πρόκειται μάλλον για κοινό τόπο, γιατί ο στρατηγός Πελοποννήσου δεν έδρευε στο Άργος.

[27] Βίος Αγίου Πέτρου Άργους, σελ. 244, § 14. Βλ. P. YANNOPOULOS, Byzantins et Arabes dans l’espace grec aux IXe et Xe siècles selon les sources hagiographique locales et contemporaines, εις East and West. Essays on Byzantine and Arab Worlds in the Middle Ages, έκδ. J. P. Monferrer-Sala, V. Christides, Th. Papadopoullos (= Gorgias Eastern Christian Studies, 15 (2009), σελ. 91-105.

[28] Βίος Αγίου Πέτρου Άργους, σελ. 232, § 1. Εξάλλου στην Επιστολή 39, ο Θεόδωρος δηλώνει ότι απέκτησε την κλασική παιδεία, για την οποία υπερηφανευόταν, στο Άργος.

[29] Βίος Αγίου Πέτρου Άργους, σελ. 244, § 14. Ο Θεόδωρος δε δίνει περισσότερες πληροφορίες για την προέλευση αυτών των ειδωλολατρών, πιθανόν να πρόκειται για τα τελευταία ειδωλολατρικά υπολείμματα των Σλάβων που είχαν εγκατασταθεί στην Πελοπόννησο κατά την περίοδο των εισβολών τον 7ο αι.

[30] ΚΥΡΙΑΚΟΠΟΥΛΟΣ, Αγίου Πέτρου επισκόπου Άργους, Βίος και Λόγοι, σελ. 427, ο οποίος υιοθετεί επί του προκειμένου την άποψη του ΖΕΓΚΙΝΗ, Το Άργος, σελ. 294.

[31] Βίος Αγίου Πέτρου Άργους, σελ. 248-450, § 19.

[32] Βίος Αγίου Πέτρου Άργους, σελ. 250, § 20.

[33] Βίος Αγίου Πέτρου Άργους, σελ. 252, § 22.

[34] Ο Κ. Κυριακόπουλος στη νεοελληνική μετάφραση του Βίου Αγίου Πέτρου Άργους (σελ. 253, § 22) θέτει εντός παρενθέσεως «του ναού (της Θεοτόκου)», επειδή όχι μόνο δέχεται λανθασμένα ότι ο άγιος Πέτρος οικοδόμησε τη Νέα με σκοπό να ταφεί μέσα στο ναό, αλλά δέχεται επίσης, χωρίς κανένα επιχείρημα, ότι η Νέα ήταν ο ναός της Θεοτόκου.

[35] Συνεχιστής του Θεοφάνη, έκδ. I. BEKKER, στο Corpus Scriptorum Historiae Byzantinae, Βόννη, 1838, σελ. 417-418.

[36] Την άποψη αυτή δέχονται ο ΒΕΗΣ, Αι επιδρομαί των Βουλγάρων υπό τον τζάρον Συμεών, σελ. 349, και ο VASSILIEV, The ‘Life’ of St. Peter of Argos, σελ. 163-191, οι οποίοι σχετίζουν την πληροφορία με τις βουλγαρικές επιδρομές στη νότια Ελλάδα επί Συμεών.

[37] Την άποψη αυτή υποστηρίζουν ο P. ORGELS, En marge d’un texte hagiographique. La Vie de S. Pierre d’Argos, 19: La dernière invasion slave dans le Péloponnèse, εις Byzantion, 34 (1964), σελ. 271-287, και ο R. J. H. JENKINS, The Date of the Slav Revolt in Peloponnese under Romanus I, εις Late Classical and Medieval Studies in Honor Albert Mathias Friend Jr., Πρίνσετον, 1955, σελ. 204-211, οι οποίοι θεωρούν ότι πρόκειται για επανάσταση των Σλάβων της Πελοποννήσου.

[38] Ο Θεόδωρος αναφέρει (Βίος Αγίου Πέτρου Άργους, σελ. 242, § 12) και άλλες βαρβαρικές επιδρομές στην Πελοπόννησο ζώντος του αγίου Πέτρου. Τίθεται συνεπώς το ερώτημα κατά πόσον δεν πρόκειται για κοινό τόπο, που ο συγγραφέας εκμεταλλεύεται με επιδεξιότητα ανάλογα με τις περιπτώσεις.

[39] Επιστολή 39.

[40] Επιστολή 43.

[41] N. BEES, Basileios von Korinth und Theodoros von Nikaia, σελ. 385.

[42] MANSI, τόμ. 18, στήλ. 331.

[43] V. GRUMEL, Les regestes des actes du patriarcat de Constantinople. I : Les actes des patriarches, τόμ. 2-3 : Les regestes de 715 à 1204, Παρίσι, 1η έκδ. 1972, 2η έκδ. 1989, αριθ. 669. Με την άποψη αυτή φαίνεται να τάσσεται και ο ΚΥΡΙΑΚΟΠΟΥΛΟΣ, Αγίου Πέτρου επισκόπου Άργους, Βίος και Λόγοι, σελ. 434.

[44] Ένθ. αν., αριθ. 641.

[45] Πρόκειται για μολυβδόβουλλο του Μουσείου Κορίνθου, βλ. LAURENT, Corpus des sceaux de l’empire byzantin, αριθ. 573.

[46] Πρόκειται για το υπ’ αριθ. 82 μολυβδόβουλλο του Νομισματικού Μουσείου Αθηνών που δημοσίευσε ο ΚΩΝΣΤΑΝΤΟΠΟΥΛΟΣ, Βυζαντινά μολυβδόβουλλα του εν Αθήναις Εθνικού Νομισματικού Μουσείου, αριθ. 82.

[47] Το μολυβδόβουλλο εξέδωσαν οι J. NESBITT και N. OIKONOMIDES, Catalogue of Byzantine Seals at Dumbarton Oaks and in the Fogg Museum of Art, τόμ. 2 : South of the Balkans, the Islands, South of Asia Minor, Ουάσιγκτον, 1994, αριθ. 24.1.

[48] Ο επισκοπικός κατάλογος (βλ. Πίνακα 2 του Παραρτήματος) αναφέρει δύο επισκόπους με το όνομα Νικόλαος (ο 6ος και ο 16ος του καταλόγου), δύο με το όνομα Θεόδωρος (ο 9ος και ο 20ος του καταλόγου) και δύο με το όνομα Γρηγόριος (ο 15ος και ο 18ος του καταλόγου).

[49] Οι παραπομπές γίνονται στην κριτική έκδοση του Συνοδικού από τον J. GOUILLARD, Le Synodikon de l’Orthodoxie, εις Travaux et Mémoires, 2 (1967).

[50] O ΚΥΡΙΑΚΟΠΟΥΛΟΣ, Αγίου Πέτρου επισκόπου Άργους, Βίος και Λόγοι, σελ. 415-416, υιοθετεί τη χρονολόγηση του καταλόγου της Παρισινής βιβλιοθήκης που, με βάση τα παλαιογραφικά δεδομένα, τοποθετεί την αντιγραφή του κώδικα στο 15ο αι. Όμως ο κώδικας παραδίδει επίσης τη βιογραφία του Σταυρακίου Μαλαξού, που συνέγραψε ο Ιωάννης Ζυγομαλάς. Δεν είναι συνεπώς δυνατόν ο κώδικας να χρονολογηθεί από τον 15ο αι. Για την ιστορία του κώδικα βλ. Ch. ASTRUC και M. L. CONCASTRY, Catalogue des manuscits grecs, III : Le Supplément grec, τόμ. 3, Παρίσι, 1960, σελ. 214-215. Τον κατάλογο των επισκόπων ΄Αργους και Ναυπλίου του κώδικα δημοσίευσε αρχικά ο ΣΑΚΚΕΛΙΩΝ, Άργους και Ναυπλίου παλαιοί ιεράρχαι, σελ. 32-38 και εν συνεχεία ο ΛΑΜΠΡΟΣ, Ο κατάλογος των αρχαιοτέρων ιεραρχών Ναυπλίου και Άργους, σελ. 122-123. Ο P. SCHREINER, Die byzantinischen Kleinchroniken I (= Corpus Fontium Historiae Byzantinae, XII/1 : Chronica byzantina breviora), Βιέννη, 1975, αριθ. 32,6, σελ. 229, δημοσίευσε τον σχολιασμένο από τον Ζυγομαλά κατάλογο ως Βραχύ χρονικό.

[51] ΚΥΡΙΑΚΟΠΟΥΛΟΣ, Αγίου Πέτρου επισκόπου Άργους, Βίος και Λόγοι, σελ. 416-417.

[52] Το Βίο δημοσίευσε ο ΝΙΚΟΔΗΜΟΣ ΑΓΙΟΡΕΙΤΗΣ, Νέον Εκλόγιον, 1η έκδ. Βενετία, 1803, σελ. 183-192, 2η έκδ. Κωνσταντινούπολη, 1863, σελ. 164-172. Οι παραπομπές γίνονται στην έκδοση της Κωνσταντινούπολης. Η πληρέστερη μελέτη περί του Νικολάου Μαλαξού παραμένει του Π. Π. ΠΕΤΡΗ, Νικόλαος Μαλαξός, Πρωτοπαπάς Ναυπλίου (1500ci-1594), εις Πελοποννησιακά, 3-4 (1958-1959), σελ. 348-375. Για περισσότερες πληροφορίες βλ. P. YANNOPOULOS, Hosios Théodose le Jeune : Personnage historique ou légentaire ?, εις Byzantion, 76 (2006), σελ. 372-401.

[53] Βίος Αγίου Θεοδοσίου, σελ. 165.

Σχετικά θέματα:

Read Full Post »

Ποιμήν θαυμαστός και θείον καταφύγιον και λίχνος του Άργους εχρημάτισας…

Posted in Άγιος Πέτρος Επίσκοπος Άργους, Ειδήσεις - Πολιτισμός, tagged alphaline, Argolikos Arghival Library History and Culture, Greek History, Άργος, Άγιος Πέτρος, Άγιος Πέτρος Επίσκοπος Άργους, Αργολίδα, Αργολική Αρχειακή Βιβλιοθήκη Ιστορίας & Πολιτισμού, Εκκλησιαστικά, Εκκλησιαστική Ιστορία, Μητρὀπολη Αργολίδας, Ορθοδοξία, Πελοπόννησος, Ποιμήν θαυμαστός και θείον καταφύγιον και λίχνος του Άργους εχρημάτισας… on 10 Μαΐου, 2010| Leave a Comment »

Ποιμήν θαυμαστός και θείον καταφύγιον και λίχνος του Άργους εχρημάτισας…

Με ιδιαίτερη λαμπρότητα εορτάστηκε κι εφέτος η Μνήμη του Φρουρού και προστάτη της πόλης του Άργους, Αγίου Πέτρου, Επισκόπου Άργους, του Σημειοφόρου και Θαυματουργού.

Με την εντυπωσιακή παρουσία χιλιάδων πιστών, που προσήλθαν για να τιμήσουν τον «Μέγα εις την ταπείνωσιν, μέγα εις την αρετήν και την αγιότητα, μέγα εις την γραφίδα και τον λόγον, μέγα ως επίσκοπο της επαρχίας μας και αστέρα ολόκληρης της Ορθοδοξίας» και παρουσία τοπικών πολιτικών και στρατιωτικών αρχών, την παραμονή (2^α Μαΐου) τελέστηκε μέγας πολυαρχιερατικός εσπερινός υπό την χοροστασία του Μητροπολίτη Πατρών κ. Χρυσοστόμου και αμέσως μετά ακολούθησε η λιτάνευση των Αγίων Λειψάνων και της Αγίας εικόνας Του, ενώ το φιλόχρηστο πλήθος παρακολούθησε με θρησκευτική κατάνυξη την πομπή.

Την επομένη, κυριώνυμον (3^η Μαΐου) τελέστηκε πανηγυρική πολυαρχιερατική θεία λειτουργία, χοροστατούντος του Μητροπολίτου Μονεμβασίας και Σπάρτης κ. Ευσταθίου και με την παρουσία των Μητροπολιτών: Αργολίδος κ. Ιακώβου, Άρτης κ. Ιγνατίου, Περιστερίου κ. Χρυσοστόμου, Πατρών κ. Χρυσοστόμου, Κορίνθου κ. Διονυσίου και των Θεοφιλεστάτων Επισκόπων Επιδαύρου κ. Καλλινίκου και Ανδρούσης κ. Θεοκτίστου.

Το απόγευμα της ίδιας ημέρας, πραγματοποιήθηκε στο Σύλλογο Αργείων ο «ΔΑΝΑΟΣ» εορταστική Συνεδρία με θέμα: «Άγιος Πέτρος – Επίσκοπος Άργους, Σημειοφόρος και θαυματουργός» που οργάνωσε για δεύτερη χρονιά ο καθεδρικός Ιερός Ναός Αγίου Πέτρου, με την οργανωτική ευθύνη του Πρωτοπρεσβύτερου και Προϊσταμένου του Ναού π. Γεωργίου Σελλή και με ομιλητές εξέχοντες επιστήμονες.

Το πρόγραμμα είχε ως εξής:

Μουσική εισαγωγή. Ένα πιάνο και μια κιθάρα, κράτησαν μελωδική συντροφιά στο πολυπληθές ακροατήριο ενώ στη συνέχεια εψάλησαν Εορταστικοί Ύμνοι από την Χορωδία του Καθεδρικού Ιερού Ναού Αγίου Πέτρου υπό την διεύθυνση του κ. Γιάννη Χαβιαρλή.

Την εκδήλωση χαιρέτισαν ο Θεοφιλέστατος Επίσκοπος Επιδαύρου κ. Καλλίνικος και ο Αντιδήμαρχος Άργους κ. Παναγιώτης Κωνσταντινόπουλος. Την έναρξη των εργασιών κήρυξε ο Πρωτ/ρος π. Γεώργιος Σελλής. Το πρώτο μέρος συντόνισε ο κος Γεώργιος Στείρης, Λέκτωρ της Φιλοσοφικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών.

Η πρώτη ομιλήτρια κα Ειρήνη Χριστινάκη- Γλάρου. Διδάκτωρ του Τμήματος Κοινωνικής Θεολογίας της Θεολογικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Στην γλαφυρή και μεστή ομιλία της, ανέπτυξε το θέμα: “Η σύννομος ψηλάφηση του Ιερού Προσώπου και η κανονική ανακήρυξη της Αγιοσύνης Του κατά την Ορθόδοξη παράδοση’’.

Στην συνέχεια ο λόγος εδόθη στον κ. Παναγιώτη Πανταζάκο. Επίκουρο Καθηγητή του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, ο οποίος στην μεθοδική και τεκμηριωμένη ομιλία του ανέπτυξε το θέμα:‘‘Ιωακείμ και Άννα, ονειδισμού ατεκνίας. Παιδιά θαύματα του Θεού. Άγιος Πέτρος Επίσκοπος Άργους και η Παντοδυναμία του Θεού’’.

O Συντονιστής κ. Στείρης, έκλεισε το πρώτο μέρος της Συνεδρίας με σύντομη αναφορά του στα συμπεράσματα που προέκυψαν.

Μετά το πέρας του πρώτου μέρους, ο Θεοφιλέστατος Επίσκοπος Επιδαύρου κ. Καλλίνικος απένειμε αναμνηστική πλάκα, σε ένδειξη αγάπης και εκτιμήσεως της τοπικής εκκλησίας, στους τρεις εκλεκτούς επισκέπτες – ομιλητές.

Η εκδήλωση ολοκληρώθηκε, με την απονομή επαίνων σε μαθητές της Α΄βάθμιας και Β΄βάθμιας Εκπαίδευσης Αργολίδος που συμμετείχαν και διακρίθηκαν στον μαθητικό διαγωνισμό με θέμα « Ο ναός στη ζωή μας ». Την πρωτοβουλία αυτή χαιρέτισε μα θερμούς λόγους ο Διευθυντής της Α΄βάθμιας Εκπαίδευσης κ. Αγγελόπουλος, ενώ την διαδικασία συντόνισε με μεγάλη επιτυχία η κα Δήμητρα Μποζιονέλου.

Είθε η μυροβόλος και ιαματική αύρα του Αγίου, μας περιβάλλει και μας προστατεύει σε ολόκληρη την ζωή μας.

Read Full Post »

Άγιος Πέτρος Επίσκοπος Άργους και Νικόλαος ο Μυστικός Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως

Posted in Άγιος Πέτρος Επίσκοπος Άργους, Εκκλησιαστική Ιστορία αφορώσα στην Αργολίδα, tagged alphaline, Άργος, Άγιος Πέτρος, Άγιος Πέτρος Επίσκοπος Άργους και Νικόλαος ο Μυστικός Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως, Άγιοι, Αργολίδα, Αργολική Αρχειακή Βιβλιοθήκη Ιστορίας & Πολιτισμού, Επίσκοποι, Θρησκεία, Ιστορία, Κωνσταντινούπολη, Μητρὀπολη Αργολίδας, Μητροπολίτες, Ορθοδοξία, Οικουμενικό Πατριαρχείο, Πελοπόννησος on 16 Ιουλίου, 2009| Leave a Comment »

Άγιος Πέτρος Επίσκοπος Άργους και Νικόλαος ο Μυστικός Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως

Πανηγυρικός λόγος εκφωνηθείς εις την αίθουσαν διαλέξεων του Φιλολογικού Συλλόγου Αργείων «ο Δαναός» την 5η Μαΐου 1964 υπό του Πανοσιολογιωτάτου Αρχιμανδρίτου κ. Χρυσοστόμου Δεληγιαννόπουλου, Γραμματέως της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος.

Άγιος Πέτρος Επίσκοπος Άργους

Σήμερον και πάλιν η χάρις του εν Αγίοις Πατρός ημών Πέτρου Επισκόπου Άργους, του θαυματουργού, πάντας ημάς συνήγαγεν εις τον σεπτόν τούτον χώρον «του υμνήσαι και φαιδρώς πανηγυρίσαι τον φρουρόν και προστάτην Αργείων, Αργολίδος πάσης τον αντιλήπτορα» της Βασιλίδος των πόλεων τον ευκλεή γόνον, των Ιεραρχών την καλλονήν, της Ορθοδοξίας τον απροσμάχητον – τον υπέρμαχον, των Ορθοδόξων το στήριγμα, της Εκκλησίας τον φωστήρα, των οσίων το εγκαλλώπισμα, της Οικουμένης πάσης το μέγα κειμήλιον.

Εκ προοιμίου ευχαριστώ και συγχαίρω το έντιμον Διοικητικόν Συμβούλιον του έξοχου φιλολογικού Συλλόγου της πόλεως μας « ο Δαναός». Ευχαριστώ δια την ευγενή τούτου πρόσκλησιν, όπως κατά την εύσημον ταύτην ώραν της κυρίας εορτής Αυτού, καταλάβω το βήμα τούτο, συγχαίρω δε δια το παντοίον ευεργετικόν έργον αυτού, εν οίς και το της προβολής της προσωπικότητος του Προστάτου Αγίου της πόλεως μας, ύφ’ ου την σκέπην από της συστάσεως του, έχει τεθή ο Σύλλογος.

Εισερχόμενος ευθύς εις το θέμα μου, το οποίον φέρει τον τίτλον « Ο Άγιος Πέτρος Επίσκοπος Άργους και Νικόλαος ο Μυστικός — Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως», δια του οποίου θέλει επιδιωχθή να αποκαλυφθή μία επί πλέον πτυχή εκ της όλης ζωής του Αγίου μας και μάλιστα πτυχή λίαν σημαντική, ζητώ εξ αρχής συγγνώμην εάν δεν θα περιορισθώ απολύτως εις το θέμα τούτο, προκειμένου νέα στοιχεία, λίαν ενδιαφέροντα ελθόντα εις φως έπ’ έσχατων, περί της ζωής του Αγίου, να τεθώσιν ύπ’ όψιν υμών, πράγμα το όποιον γνωρίζω πόσον θα ικανοποιήση και υμάς τους δικαίως τιμώντας τον Προστάτην ημών.

Τούτων έλαβον γνώσιν, υπό του Αγίου ασφαλώς οδηγούμενος, ως Εξής:

Ο Πολιούχος ημών, ως γνωρίζουν οι ασχοληθέντες με τον βίον αυτού, μετέσχε μιας τοπικής Συνόδου, εις Κωνσταντινούπολιν υπό τον Πατριάρχην Νικόλαον τον Μυστικόν το 920 μ.Χ.

Περί της Συνόδου ταύτης και των λαβόντων χώραν κατ’ αυτήν παρεκλήθην παρά του Διοικητικού Συμβουλίου του Συλλόγου, όπως γίνη λόγος κατά την σημερινήν εορτήν. Εν τη προσπάθεια μου λοιπόν προς ανεύρεσιν στοιχείων περί της συνόδου ταύτης, πληροφορηθείς σχετικώς, επικοινώνησα μετά του αιδ. Ιερέως Γρηγ. Νόβακ, ιδιαίτερα ασχολουμένου με την προσωπικότητα του Αγίου ημών.

Ούτος ανήκει εις το Τάγμα των Ασσομψιονιστών της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας, μέλος δε του Ινστιτούτου Βυζαντινών Σπουδών εδρεύοντος εις Παρισίους, ασχολείται ειδικώς με την Βυζαντινήν αγιολογίαν, δι’ ο και η ενασχόλησίς του με τον Άγιον Πέτρον, άγιον της Βυζαντινής εποχής.

Η επαφή μου μετά του διασήμου τούτου Βυζαντινοαγιολόγου απέβλεπεν εις διαλεύκανσιν ωρισμένων σημείων περί της αναφερθείσης I. Συνόδου. Κατ’ αυτήν όμως εβεβαιώθην ότι κατέχει το όλον θέμα « Άγιος Πέτρος Επίσκοπος Άργους», όσον ουδείς έτερος μέχρι σήμερον.

Περιήλθεν ούτος άχρι τούδε πολλάς βιβλιοθήκας και εμελέτησεν πολλούς κώδικας εν τη επιδιώξει ευρέσεως στοιχείων περί των αγίων της Βυζαντινής Εποχής και προκειμένου περί του Αγίου ημών ανεύρε νέα στοιχεία όντως σημαντικά.

Προτού όμως ομιλήσω περί τούτων, πρέπει να υπομνήσω ότι τα όσα μέχρι τούδε εγνωρίζαμεν περί του Πολιούχου ημών, τα οποία και περιλαμβάνονται εις την εξαιρετικήν σχετικήν μελέτην του αειμνήστου Χρήστου Παπαοικονόμου, προήρχοντο εκ των εξής πηγών:

1. Εκ της παλαιάς ασματικής φυλλάδας, ην εύρων εν χειρογράφω, σεσαθρωμένην εξέδωκε τύποις το 1727 ο Αργείος Γεώργιος Μάρκος, ο Ζωγράφος επανεξέδωκε δε μετά προσθηκών και βελτιώσεων ο αείμνηστος Μητροπολίτης Αργολίδος Δανιήλ Πετρούλιας το 1870 εν Αθήναις.

2. Εκ του ευρεθέντος Κώδικος εις το Βατικανόν το 1893 υπό του υποβιβλιοφύλακος της Βιβλιοθήκης GIUSEPPE COZZA – LUZI εις ον περιείχετο εγκώμιον προς τον Άγιον.

3. Εκ της πραγματείας, ην επί τη βάσει του ανευρεθέντος ως άνω κώδικος και άλλως στοιχείων αποσταλλέντων αυτώ εξ Άργους, εξέδωκεν ο Διευθυντής του εν Ρώμη Ελληνικού Κολλεγίου το 1899 Ρ. ENRICO RICKENBACH, υπό τον τίτλον «STORIA E SCRITI DI S, PIETRO D’ ARGO.

4. Εκ κωδίκων ανερευθέντων εν Μεσσήνη της Ιταλίας και το Βατικανόν, εις ους περιέχονται οι τέσσαρες λόγοι του Αγίου, δύο εις την Αγίαν Άνναν, εις τους Αγίους Αναργύρους Κοσμάν και Δαμιανόν και εις τον Άγιον Αθανάσιον, Επίσκοπον Μεθώνης.

Ταύτα πάντα συνέλεξεν, ως γνωστόν ο αείμνηστος ιδρυτής του Συλλόγου, ιερεύς Χρήστος Παπαοικονόμου έκδούς το 1908 μετά συντόμου ιστορίας της εκκλησίας Άργους το περισπούδαστον βιβλίον του «Ο Πολιούχος του Άργους Άγιος Πέτρος, Επίσκοπος Άργους ο θαυματουργός».

Ότι λοιπόν εγνωρίζαμεν μέχρι τούδε περί του Αγίου μας, προήρχετο εκ των πηγών αυτών. Ήδη ο εν λόγω Βυζαντινοαγιολόγος κληρικός, μετά από πολυετείς συνεχείς έρευνας πληροφορεί, ότι, υπάρχουν αι άλλοι κώδικες αναφερόμενοι εις τον Άγιον Πέτρον, και ότι τους κώδικας (αυτούς εμελέτησεν ο ίδιος λαβών μάλιστα και φωτογραφίας των σχετικών σελίδων των κωδίκων. Εις την πρώτην συνάντησιν, την οποίαν είχομεν μετά του εν λόγω κληρικού, ήκουσα παρ’ αυτού τας σημαντικάς ταύτας, δια τον Άγιον μας ανακοινώσεις του, εζήτησα δε, όπως έχη την καλωσύνην και εις νεωτέραν επαφήν μας έχη τας φωτογραφίας των κειμένων, των κωδίκων δηλαδή, ώστε να λάβω ιδίαν πείραν των νέων στοιχείων δια να υπάρξω και κατηγορηματικός εις ότι σήμερον θα έλεγον.

Και ο π. Νόβακ μου ικανοποίησε το αίτημα. Ούτω λοιπόν, αγαπητοί μου, εκτός των όσων περί του Αγίου μας εγνωρίζαμεν, ήδη λαμβάνομεν γνώσιν ότι :

1. Εις την Αμβροσιανήν βιβλιοθήκην του Μιλάνου φυλάσσεται κώδιξ του ΙΔ’ αιώνος, εντός του οποίου είναι καταγεγραμμένον το εγκώμιον προς τον Άγιον, το οποίον περιέχεται και εις τον μνημονευθέντα ανωτέρω κώδικα του Βατικανού, το οποίον εγκώμιον έχει περιληφθή και εις την μελέτην του Παπαοικονόμου ανεπίγραφον. Εις τον κώδικα τούτον και συγκεκριμένως εις τον χώρον προ του εν λόγω εγκωμίου έχει καταχωρισθή επίγραμμα του μαθητού και διαδόχου του Αγίου εις τον θρόνον του Άργους, επισκόπου Ιωάννου, το οποίον συνέταξε επί τη καταθέσει, υπ’ αυτού, Ιεράς εικόνος, του Αγίου εις Ιερόν ναόν.

Εκ του επιγράμματος τούτου σαφώς πληροφορούμεθα ότι διάδοχος του Αγίου Πέτρου εις τον θρόνον του Άργους δεν εγένετο ως άχρι τούδε επιστεύετο ο Επίσκοπος Κωνσταντίνος καθ’ όσον υπήρξεν ούτος προκάτοχος αυτού.

2. Επίσης πληροφορούμεθα ότι εις τον κώδικα υπ’ αρ. 278, φυλασσόμενον εν τη Εθνική Βιβλιοθήκη Αθηνών, αντιγραφής 14ου αιώνος από του φύλλου 286 περιέχεται το αυτό, γνωστόν, προς τον Άγιον εγκώμιον με τον τίτλον «Θεοδώρου ελαχίστου Μητροπολίτου Νικαίας», εις τον εν Αγίοις Πατέρα ημών και θαυματουργόν Πέτρον επίσκοπον Άργους».

3. Ομοίως ότι εις κώδικα υπ’ αριθ. 2734, φυλασσόμενον εν τη αυτή Εθν. Βιβλιοθήκη, αντιγραφής ομοίως του 14ου αιώνος, από του φύλλου 238 Α – 247 Β περιέχεται λόγος του Αγίου εις τον Ευαγγελισμόν της Υπεραγίας Θεοτόκου, άγνωστος μέχρι τούδε.

4. Ομοίως ότι εις κώδικα, του Βου αιώνος φυλασσόμενον εις την βιβλιοθήκην της Ι. Μονής Μεγίστης Λαύρας — Αγ. Όρους περιέχεται ο αυτός ως άνω λόγος εις τον Ευαγγελισμόν της Υπεραγίας Θεοτόκου.

5. Τέλος ότι εις κώδικα φυλασσόμενον εις την βιβλιοθήκην της Ι. Μονής Αγ. Ιωάννου του θεολόγου – υψηλού Λέσβου περιέχονται δύο ομιλίαι του Αγίου Πέτρου, μία εις την Μεγαλομάρτυρα Βαρβάραν, ανεπίγραφον και σημείωσιν εις το άνω μέρος του φύλλου του χειρογράφου Πέτρ. — Αργ. και μίαν εις τα Εισόδια της Θεοτόκου.

Μετά τας ανωτέρω πληροφορίας και καίτοι ο π. Νόβακ, ως και ανωτέρω μοι επέδειξεν εν φωτοτυπία όλας τας σελίδας των χειρογράφων των ανωτέρω κειμένων, ησθάνθην εσωτερικήν ανάγκην να επισκεφθώ την Εθνικήν Βιβλιοθήκην και να ίδω, ιδίοις όμμασι, τα χειρόγραφα. Εις το τμήμα χειρογράφων της Εθν. Βιβλιοθήκης υπηρετεί ο εξαίρετος και σεβαστός κ. Ανδρέας Αθανασόπουλος, ο κατάλληλος άνθρωπος δια την θέσιν, την οποίαν κατέχει, πλούτος γνώσεων, όστις με διηυκόλυνε τα μέγιστα εις την επιδίωξίν μου, ειπών μοι μάλιστα ότι ανεζήτει αρμόδιον, δια να ανακοινώση τα όσα περί του Αγίου, εκ των εν τη βιβλιοθήκη χειρογράφων προσφέρονται.

Εΐδα τους δύο κώδικας, τον μεν με το προς τον Άγιον εγκώμιον, τον δε με την ομιλίαν εις τον θείον Εύαγγελισμόν. Εφωτογράφησα ευθύς τας πρώτας σελίδας εκατέρου τούτων, των ενδιαφερόντων ημάς κειμένων και ήδη ενώπιον ημών πρόκεινται τα τεκμήρια. Οι δύο ούτοι κώδικες, ως ο κ. Αθανασόπουλος πληροφορεί, προέρχονται ο μεν μετά του εγκωμίου εκ της Ι. Μονής Δουσίκου – Τρικάλλων Θεσσαλίας, ο δε μετά τας ομιλίας εις τον Ευαγγελισμόν εκ Καστοριάς.

Εκ των ανευρεθέντων τούτων κωδίκων και εξ άλλων στοιχείων, ως επιστολαί του Μητροπολίτου Νικαίας Θεοδώρου προς διάφορα πρόσωπα, η προσωπικότης του Αγίου μας, γίνεται περισσότερον γνωστή εις τα έξης σημεία:

Ο ακαθόριστος άχρι τούδε χρόνος γεννήσεως και θανάτου του καθορίζονται. Και είναι πλέον βέβαιον ότι εγεννή0η το 852, εξεδήμησεν δε εις Κύριον το 922 η το 921.

Καθορίζεται ότι εγκωμιαστής του Αγίου είναι ο Μητροπολίτης Νικαίας Θεόδωρος, όστις υπήρξε μαθητής αυτού, ευεργετηθείς τα μάλα παρ’ αυτού και χειροτονηθείς υπό του ιδίου εις πρεσβύτερον. Τόσω το προς τον Άγιον εγκώμιον όσω και επιστολαί του Θεοδώρου καθιστούν το πράγμα λίαν σαφές. Τούτο διασαφηνίζει πλέον την άχρι τούδε ασάφειαν ότι «ενδεχομένως», εγκωμιαστής του Αγίου υπήρξεν ο Επίσκοπος Άργους Κωνσταντίνος.

Καθορίζεται ότι εις την σειράν των 33 Επισκόπων Άργους, την εις το χειρόγραφον του Σακελλίωνος υπάρχουσαν, ο Άγιος Πέτρος είναι ο τέταρτος της σειράς και ουχί ό πρώτος. Άρα ο Κωνσταντίνος υπήρξε προκάτοχος και ουχί διάδοχος του Αγίου. Διάδοχος του Αγίου υπήρξεν ο Ιωάννης.

Καθορίζεται ότι το υπό του COZZA -LUZΙ ευρεθέν χειρόγραφον είναι του ΙΙου αιώνος, πράγμα το οποίον μας οδηγεί ότι το πρωτότυπον δέον να αναχθή εις τα τέλη του 10ου αιώνος, δηλαδή ολίγον μετά τον θάνατον του Αγίου. Σημειώ ότι ο αείμνηστος Ν. Βέης εις μελέτην του, δέχεται ως χρόνον συγγραφής του προς τον Άγιον εγκωμίου το 927, ήτοι πέντε έτη μετά τον θάνατόν του. Τα ήδη γνωστά στοιχεία συνηγορούν απολύτως υπέρ της γνώμης ταύτης.

Έρχονται πλέον εις φως τρεις λόγοι του Αγίου, εκτός των άχρι τούδε γνωστών τεσσάρων.

Εκ της μεγάλης διαδόσεως των λόγων του Αγίου — έφ’ όσον ευρίσκονται τόσα χειρόγραφα με λόγους αυτού — τεκμαίρεται ότι πάσης εκτιμήσεως έχαιρεν ο Άγιος και ως Άγιος και ως ρήτωρ παρά συμπάσης της εκκλησίας.

Τέλος τα νέα αυτά ευρήματα μας δημιουργούν την βάσιμον ελπίδα ότι και άλλα χειρόγραφα θα έλθουν εις φως και νέα στοιχεία και νέοι λόγοι του Αγίου μας θέλουσιν αποκαλυφθή, δι’ ων η αγία του προσωπικότης θέλει εντονώτερον προβληθή εις δόξαν Χριστού και της Αγίας μας εκκλησίας, τιμήν δε και του Άργους, το οποίον ηυλογήθη δια τοιούτου Επισκόπου και Αγίου.

Ευχαριστίας, κατόπιν των ανωτέρω, καθομολογώ προς τον αιδ. π. Νόβακ, δι’ όσα με επληροφόρησεν και συγχαρητήρια δι’ όσα συμβάλλει προς προβολήν της προσωπικότητος του Αγίου μας. Ομοίως ευχαριστώ και τον κ. Ανδρέαν Αθανασόπουλον, δι’ όσα με διευκόλυνε κατά την ερευνάν μου.

Και ήδη εις το θέμα μας, περί Αγίου Πέτρου και Νικολάου Μυστικού.

Εξ αρχής υποβάλλεται το ερώτημα, τις η σχέσις μεταξύ των δύο τούτων Μεγάλων Ιεραρχών; Απαντητικώς πληροφορούμεν, ότι, αμφότεροι εγεννήθησαν εις την αυτήν πόλιν, την Κωνσταντινούπολιν, και το αυτό έτος, το 852 μ. Χ. και ότι ανετράφησαν εν τη ιδία πόλει. Τη βασιλίδι των πόλεων. Το γεγονός τούτο μας παρέχει την άδειαν να δεχώμεθα, ότι από της μικράς των ηλικίας, οι δύο ούτοι άνδρες θα είχον γνωρισθή και ενδεχομένως εμαθήτευσαν εις τα αυτά σχολεία. Είναι εξ άλλου δεδομένον, ότι θείος έρως κατεπλημμύριζε τας καρδίας αμφοτέρων και ιεροί και Άγιοι πόθοι εις το να υπηρετήσουν την Αγίαν μας εκκλησίαν, κατεκυρίευον της όλης ζωής και των δύο.

Ήτο δυνατόν λοιπόν, την αυτήν πόλιν οικούντες, συνομίληκοι όντες και υπό των ιδίων ιδανικών κατεχόμενοι, να έμενον ούτοι άγνωστοι μεταξύ των;

Ιστορικώς ότι εν προκειμένω γνωρίζομεν είναι, ότι, όταν, ενηλικιώθησαν, ο μεν Νικόλαος εισήλθεν εις την Αυτοκρατορικήν αυλήν και εγένετο Μυστικός Σύμβουλος Λέοντος του Σοφού, εξ ου και Μυστικός απεκλήθη, παρ’ ου και επαξίως ανεβιβάσθη το 898 εις τον Οικουμενικόν θρόνον, ο δε ημέτερος Πέτρος μετά των γονέων του και των αδελφών του Παύλου, Διονυσίου, Πλάτωνος και της μοναδικής αδελφής του, εστράφηςαν προς την έρημον, εκλέξαντες την εν σώματι αγγελικήν πολιτείαν.

Εν σημείον εις το προς τον Άγιον, γνωστόν εγκώμιον μαρτυρεί την επιθυμίαν του Νικολάου, όπως ίδη τον Πέτρον ανερχόμενον εις το του Επισκόπου αξίωμα. Ιδού το σχετικόν κείμενον «τούτων απάντων» λέγει «πειθόμενος ο τότε Αρχιερεύς, Νικόλαος… ανήρ λόγιος και αυτός ουδ’ ήττον κατ’ αρετήν επαινούμενος… τον άνδρα της αρετής και λογιότητος αγασθείς, εβούλετο και δια σπουδής, ότι πλείστης είχεν αρχιερωσύνης τιμήσαι και τοις πρώτοις τον θρόνον εχκαθιδρύσαι». Δια των λόγων τούτων του εγκωμιαστού πληροφορούμεθα ότι μανθάνων ο Αρχιερεύς Νικόλαος, τα όσα περί της αγιότητος του Μοναχού Πέτρου διεδίδοντο ο οποίος, Νικόλαος, ήτο όπως και ο Πέτρος, ανήρ Λόγιος, χωρίς να επαινήται ολιγώτερον και δια την αρετήν του, και εκτιμήσας πρεπόντως τον άνδρα της αρετής και της λογιότητος, ήθελε και μάλιστα εβιάζετο να τιμήση τούτον δια της… Αρχιερωσύνης, εγκαθιστών Αυτόν Αρχιερέα, ενός των μεγαλυτέρων θρόνων της μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας.

Αυτά πληροφορεί ο εγκωμιαστής. Αλλά και την άρνησιν του Αγίου εις αποδοχήν της τιμής δεν αποσιωπά. ‘Ητο ακριβώς τότε, όπου την Αυτοκρατορίαν συνετάρασσε το γνωστόν θέμα του τετάρτου γάμου Λέοντος του Σοφού μετά της Ζωής της Καρβανοψίνης, μεθ’ ης είχεν αποκτήσει εξώγαμον τέκνον, τον Κωνσταντίνο τον Πορφυρογέννητον, ως η εκκλησιαστική ιστορία πληροφορεί. Ο Πατριάρχης Νικόλαος συγγενής και μαθητής του Μεγάλου Φωτίου, υπό του πνεύματος εκείνου εμφορούμενος «τω Κυρίω δουλεύειν και μή τοις ανθρώποις αρέσκειν βουλόμενος», όπου κατεπατείτο το θείον θέλημα, αφώρισε τον Λέοντα αφού δις ηρνήθη εις αυτόν την επικοινωνίαν και αυτήν την εις τον Ιερόν Ναόν είσοδον, τον δε τελέσαντα τον παράνομον και αντικανονικόν τούτον γάμον, ιερέα θωμάν αφώρισε.

Τότε ακριβώς ο Νικόλαος εκάλει εις προαγωγήν τον ημέτερον Άγιον. Άλλ’ ούτος, ως ο εγκωμιαστής του σημειοί, το έπικίνδυνον του πράγματος ευλαβούμενος», δηλαδή φοβούμενος ότι θα έθετε την ψυχήν του εις κίνδυνον, αναλαμβάνων τας ευθύνας της αρχιερωσύνης, «και την ησυχίαν φιλών, προς δε και τοις τότε τελουμένοις απαρεσκόμενος», αγαπών δε την ησυχίαν και αποστρεφόμενος τα όσα εις την αυτοκρατορικήν αυλήν ελάμβανον χώραν, «ανένδοτος ην».

Και ο μεν Πέτρος ησύχαζε, καταφυγών εις Ι. Μονήν εις Κόρινθον, ο δε Νικόλαος στερρώς εχόμενος των όρκων του εισήρχετο εις περίοδον διωγμού και δοκιμασιών. Ούτως, ως πληροφορούμεθα εκ της εκκλησιαστικής Ιστορίας, ο Λέων ο Σοφός, ως εκ της στάσεως του Νικολάου, επεζήτησε τήν συνδρομήν του Επισκόπου Ρώμης Σεργίου του Γ όστις ατοπώτατα απέστειλεν εις Κων)λιν εκπροσώπους του, οίτινες το 906 συνεκρότησαν εκείσε, μόνοι Σύνοδον, εν η τον μεν γάμον του Λέοντος ανεγνώρισαν ως κανονικόν, τον δε Νικόλαον καθήρεσαν αναδείξαντες Πατριάρχην Ευθύμιον τινα, ηγούμενον της Μονής ψαμαθίας. Ο Νικόλαος εις ουδεμίαν επικοινωνίαν ελθών μετά των εκπροσώπων της Ρώμης διέγραψεν εκ των δίπτυχων της Ορθοδόξου Εκκλησίας το όνομα αυτού. Αποθανόντος όμως το 912 μ. Χ. του Λέοντος, την Αυτοκρατορίαν ανέλαβεν ο αδελφός αυτού Αλέξανδρος, ανηλίκου όντος του υιού του Κων)νου Πορφυρογέννητου. Ο Αλέξανδρος ευθύς ανεκάλεσεν εις τον θρόνον τον Νικόλαον, καθαιρεθέντος του Ευθυμίου και εγκλεισθέντος εις Μονήν. Επανελθών ο Νικόλαος και πάλιν στρέφει τα βλέμματα προς τον εν Κορίνθω πλέον Μοναχόν Πέτρον, ίνα καταστήση τούτον Αρχιερέα. Και ήδη επέτυχε τούτο κατόπιν της επιμονής τών Αργείων και Ναυπλιέων και ο Πέτρος μετά πάντως το 912 ανεδείχθη αποφάσεις, εις τον τόμον τούτον, επαναλέγω, αναφέρεται ότι της Συνόδου μετέσχον «αρχιερείς και ιερείς Επίσκοπος Άργους, αφού ήδη έδωκεν εαυτόν τύπον και υπογραμμόν του πως οι άξιοι δέον να φθάνουν εις τους Επισκοπικούς θρόνους.

Εν τω μεταξύ και επειδή τη 919 ο Κων)νος ενηλικιώθη, πράγμα όπερ εδημιούργει πολλαπλά προβλήματα δια την Αυτοκρατορίαν, και επειδή η δημιουργηθείσα ρίξις μεταξύ των εκκλησιών Ρώμης και Κων)λεως απήρεσκεν εις τον ειρηνικόν κατά τα άλλα Πατριάρχην Νικόλαον, απεφάσισεν ούτος την σύγκλησιν εις Κων)λιν Ι. Συνόδου το 920. Ο Νικόλαος Μαλαξός — Πρωτοπαπάς Ναυπλίου πληροφορεί ότι της Συνόδου ταύτης μετέσχε και ο ημέτερος, παρασχεθώσι πληροφορίαι σχετικώς με την εν λόγω Σύνοδον.

Εις τον τόμον της Συνόδου ταύτης, τόμον δε λέγοντες εννοούμεν το κείμενον το περιλαμβάνον τα κύρια θέματα, τα συζητηθέντα εν τη Συνόδω και τας επ’ αυτών ληφθείσας, όσοι μη εαυτοίς αρέσκειν ηγάπησαν» δηλαδή Αρχιερείς και Ιερείς, οι οποίοι δεν ηγάπησαν να αρέσουν εις τον εαυτόν τους, αλλά εις το να υπηρετούν αληθώς τον Θεόν και την Εκκλησίαν. Και εκάλεσεν ο Νικόλαος μεταξύ των πρώτων τον Επίσκοπον Άργους Πέτρον, ευρισκόμενον εις την κορυφήν «των μη εαυτοίς αρέσκειν» αγαπησάντων. Είχεν εν ανάγκην τοιούτων Ιεραρχών! Η εκ της τετραγαμίας προηγηθείσα εις τη Αύτοκρατορίαν ταραχή και η φυγαδευθείσα ειρήνη μεταξύ των Εκκλησιών Ρώμης Κων)πόλεως ήσαν θέματα μέγιστα και έπρεπε να μελετηθούν παρ’ αγίων και νουνεχών Αρχιερέων, οίτινες να δώσουν την κατά θεόν συμφέρουσαν λύσιν.

Και ο Πέτρος αποδεχθείς την πρόσκλησιν μετέβη εις Βυζάντιον, ίνα προσφέρη υπέρ της Εκκλησίας του ότι εις περίπτωσιν εκείνην ήτο ενδεδειγμένον. Ηρνείτο να ακούση άλλοτε τον Νικόλαον δια να γίνη Αρχιερεύς, ουχί διότι την παρακοήν ηγάπα, αλλά διότι της Αρχιερωσύνης το ύψος καλώς υπελόγιζεν. Ήδη όμως, όπου η Εκκλησία εκληδωνίζετο, ήδη, όπου η Αυτοκρατορία έσωθεν και έξωθεν προσεβάλλετο, ήτο αδύνατον να μείνη ασυγκίνητος ο Πέτρος, ο τίμιος Ιεράρχης Πέτρος. Ούτος σπεύδει και δίδει το παρών εις Κων)λιν, ότε και αναδεικνύεται δεξιός βραχίων και κραταίωμα του σώφρονος Πατριάρχου Νικολάου. Εκ της νέας αυτής συναντήσεως των δύο Ιεραρχών δύο σημαντικά στοιχεία κατέχομεν, το εν, το κοινόν όνειρον το οποίον αμφότερους συνεκίνησεν περί της Αγιότητας του οσίου Θεοδοσίου, του εν τη ομωνύμω Ι. Μονή της Αργολίδος, ασκουμένου εν τη αγιότητι, το οποίον αναφέρει εις τον βίον του οσίου ο αυτός Ν. Μαλαξός, και το οποίον, ως γνωστόν συντομίας χάριν παραλείπω και το έτερον ο τόμος, ο ενωτικός τόμος, ως αποκαλείται όστις συνετάγη υπό των μετασχόντων της I. Συνόδου, όστις αποτελεί, ως οίκοθεν νοείται, το αποστάλαγμα των όσων εν αυτή συνεζητήθησαν και απεφασίσθησαν.

Και είναι πράγματι δηλωτικός ο τόμος ούτος του κυριαρχήσαντος πνεύματος κατά την εν λόγω Σύνοδον, πνεύματος καθ’ ο οι μετάσχοντες αυτής υπερεμάχησαν και κατά των αυθαιρεσιών της Εκκλησίας της Ρώμης και κατά του εμφανισθέντος ηθικού εγκλήματος, της νομιμοποιήσεως δηλαδή του τετάρτου γάμου.

Εκ του τόμου τούτου μεταφέρομεν ενταύθα ολίγα τινά διά να εκτιμήσωμεν το κείμενον εκείνο, το οποίον αι Άγιαι χείρες του Πολιούχου ημών υπέγραψαν, δια να αισθανθώμεν την συγκίνησιν, την οποίαν και εκείνος ησθάνετο, όταν υπερεμάχει δια τινών, του δόγματος και της ηθικής, ήτοι της μη έπικρατήσεως των καινοτομιών της παλαιάς Ρώμης προς διασφάλισιν του γνησίου ορθοδόξου δόγματος, και της μη αναγνωρίσεως της αρχής ότι το μυστήριον του γάμου είναι δυνατόν να ευλογή και αυτήν την τετραγαμίαν προς περιφρούρησιν της χριστιανικής ηθικής και του ιερού μυστηρίου εις α σημεία η αγία Εκκλησία απ’ αιώνων, κα-θώρισε. Ο τόμος ούτος εις δύο θέματα αναφέρεται, πρώτον εις την δημιουργηθείσαν ρίξιν μεταξύ των Εκκλησιών Κων)λεως και Ρώμης, των οποίων Εκκλησιών επιδιώκεται ήδη η επανασύνδεσις των σχέσεων, και δεύτερον εις το εγκληματικόν από απόψεως Χριστιανικής της αναγνωρίσεως της τετραγαμίας, Εξ αυτού σταχυολογούμεν ολίγα στοιχεία, απλουστεύοντες το κείμενον, οπου τούτο επιβάλλεται προς πληρεστέραν ενημέρωσιν ημών. Ιδού τα σημαντικώτερα τμήματα του ενωτικού τόμου:

«Κύριος ημών Ιησούς Χριστός και θεός εις τους Μαθητάς και Αποστόλους τους και εις όσους μετ’ εκείνων έγιναν άξιοι της κληρονομιάς του εξαίρετον κληρονομίαν αφήκε τήν ειρήνην… «Και εις τήν συνέχειαν…… ‘Αλλ’ επειδή ούτως έχει το της ειρήνης θέμα, εξ αρχής και μέχρι τώρα, δεν εξέλιπε η επαναστατική κακία του πονηρού να διαταράσση το πλήρωμα της Εκκλησίας ενώ ο αίτιος της ειρήνης και διδάσκαλος Χριστός ο θεός ημών… πάντοτε τα σκάνδαλα επιστρέφων κατά της κεφαλής τού πονηρού, την ειρήνην εις την Εκκλησίαν του διαφυλάσσει ανόθευτον… Και τώρα ότε συνέβη να ταραχθή η Εκκλησία εκ της γνωστής αφορμής του γάμου… της εσφαλμένης αφορμής αποδοκιμαζομένης, (επιβάλλεται) προς την αρχικήν κανονικήν τάξιν να αποκατασταθούν εκείνα, τα οποία ένεκα ταύτης εις εχθρότητα διετέθησαν.

Δια τούτο συναθροισθέντες από κοινού Αρχιερείς και ιερείς, όσοι δεν ηγάπησαν να αρέσουν εις τον εαυτόν τους, αλλά προετίμησαν την ειρήνην της Εκκλησίας από τας επαναστάσεις, κατενοήσαμεν εν συνειδήσει, επειδή εκ των εκ του γάμου εκείνου αφορμήν εδημιουργήθησαν τα σκάνδαλα, να καθαρισθούν ταύτα και διασφαλισθή (η πίστις ) ώστε μηδαμώς πλέον δια της εξελίξεως των σκανδάλων και των εκ τούτων αφορμών να ταράσσεται η Εκκλησία, ούτε ο βίος εκείνων, οι οποίοι θα ήθελον να ζήσουν κατά τον τρόπον αυτόν (τον σκανδαλώδη) να γίνεται κατάκριτος και αποδοκιμαστέος. Και λοιπόν αποφαινόμεθα κοινή γνώμη και κρίσει, από του παρόντος έτους, το οποίον είναι εξακιχιλιοστόν τετρακοσιοστόν εικοστόν όγδοον (έδώ εννοείται, από κτίσεως κόσμου, δηλαδή 920 μ.Χ. τέταρτος γάμος από ουδένα να τολμηθή, αλλά να είναι ούτος εξ ολοκλήρου απόβλητος ».

«Εν συνεχεία ο τόμος ασχολείται και με τον τρίτον γάμον, τον οποίον αποκαλεί «ρύπασμα», δι’ ο και επιτάσσει, μετά το τοιούτον γάμον «μέχρι πενταετίας αμέτοχος να μένη της θείας κοινωνίας και να μην περικόπτεται ο χρόνος ούτος» δια τους τολμητίας της ρυπαρότητος. Και συνεχίζει «όχι μόνον αλλά και τον δεύτερον και τον πρώτον γάμον, δεν αφίνομεν ανασφαλίστους, αλλά και δια τούτους ορίζομεν να συνάπτωνται ούτως, ώστε να μη υπάρχη καμμία πονηρά αιτία ή από απαγωγήν η από προηγηθείσαν λαθραίαν φθοράν, αλλά με καθαρότητα εκ τοιούτων μολυσμάτων και πορνικής ακαθαρσίας» και εις αντιθετον περίπτωσιν κανονίζει τους ούτως εις τον γάμον φθάσαντας να υπόκεινται τον «επί της πορνείας» Ι. Κανόνα μεθ’ ο εις την θείαν Κοινωνίαν να φθάνουν».

Και το ιερόν κείμενον περατούται δια της εξής συγκινητικής άμα και χαρακτηριστικής του πνεύματος τών συνταξάντων αυτήν προσευχής, ην παραθέτομεν ως έχει «τούτω ούτως διωρισμένων προς ασφάλειαν της αγίας Εκκλησίας, του αμέτοχον είναι το ευσεβές των Χριστιανών πλήρωμα των εξ αθέμιτων γάμων ρύπων δεόμεθα της Σης αγαθότητος, Χριστέ ο θεός ημών, έτι και δια παντός παν σκάνδαλον, πάσαν διαμερισμού αιτίαν, της σής εξελαύνειν Εκκλησίας και συντηρείν αύτη την ειρηναίαν κατάστασιν, πρεσβείαις της Δεσποίνης ημών και αχράντου πατρός, των πανίερων σου μαθητών και Αποστόλων δι’ ων εν πάση τη οικουμένη την σην καταφύσεις ειρήνην, και πάντων εις αιώνος ευαρεστούμενος τοις αγίοις. Αμήν».

Ταύτα, εν πάσει συντομία τα πληροφοριακά στοιχεία περί του δεσμού μεταξύ του Αγίου Πέτρου και του του Νικολάου Μυστικού.

Και ήδη κλείοντες την σύντομον ταύτην ομιλίαν ας εκτιμήσωμεν το παν αγαθόν πρόξενος εγγένετο ο δεσμός ούτος και για αυτούς προσωπικώς και δια την Εκκλησίαν γενικότερον εκτιμώντες, ότι εκ του δεσμού τούτου μέσω του Νικολάου και δια της επιμονής αυτού προσφέρεται εις την Εκκλησίαν θεσπέσιος Ιεράρχης, « ο σοφός και προστάτης Αργείων, Πέτρος ο ένδοξος της συνδρομής δε του ιδίου προς τον Νικόλαο η Εκκλησία σώζεται εκείνων απειλησάντων αυτήν.

Κλίνοντες την κεφαλήν προ της ιεράς μορφής του, ας δοξάσωμεν τον Θεόν όστις εχάρισεν εις ημών τοιούτου αγίου την προστασίαν, λέγοντες δόξα τω δωρησαμένω Σε ημών πρέσβυν ακοίμητον».

(Όπως θα διαπιστώσει ο αναγνώστης της παρούσης ομιλίας, η απόδοση του κειμένου δεν μπορεί να είναι ορθογραφικά ορθή, αφού ο ομιλητής Πανοσιολογιώτατος Αρχιμανδρίτης Χρυσόστομος Δεληγιαννόπουλος και μετέπειτα Μητροπολίτης Αργολίδας Χρυσόστομος Β΄ έγραφε στην καθαρεύουσα κι εμείς επιχειρήσαμε να την αποδώσουμε πιστά μεν, αλλά στο μονοτονικό).

Read Full Post »

Η φιλοσοφική παιδεία και το γενικότερο πνευματικό κλίμα στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία την εποχή του Αγίου Πέτρου Επισκόπου Άργους.

Posted in Άγιος Πέτρος Επίσκοπος Άργους, tagged alphaline, Άργος, Άγιος Πέτρος, Άγιοι, Αργολική Αρχειακή Βιβλιοθήκη Ιστορίας & Πολιτισμού, Βυζάντιο, Επίσκοποι, Εκκλησιαστικά, Εκκλησιαστική Ιστορία, Κωνσταντινούπολη, Μητρὀπολη Αργολίδας, Ορθοδοξία, Πελοπόννησος, Συγγραφέας on 22 Μαΐου, 2009| Leave a Comment »

Η φιλοσοφική παιδεία και το γενικότερο πνευματικό κλίμα στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία την εποχή του Αγίου Πέτρου Επισκόπου Άργους.

Εισήγηση του κου Γεωργίου Στείρη, λέκτορος φιλοσοφίας Πανεπιστημίου Αθηνών, στην εορταστική συνεδρία, Κυριακή 3 Μαΐου, στο πλαίσιο του εορτασμού της μνήμης του Αγίου Πέτρου, πολιούχου Άργους. Αίθουσα διαλέξεων «Δαναού».

Εικόνα του Αγίου Πέτρου 1870.

Στο Μεγαλυνάριο του Αγίου Πέτρου αναφέρεται: Τον του Βυζαντίου κλεινόν βλαστόν. Ο Άγιος Πέτρος τοποθετείται από τον υμνωδό του σε συγκεκριμένο χωροχρονικό και πολιτιστικό περιβάλλον, το οποίο επέδρασε καθοριστικά στο σχηματισμό της προσωπικότητας του και τη γενικότερη πνευματική του πορεία. Στη σύντομη αυτή εισήγηση θα περιγραφεί αδρομερώς αυτό ακριβώς το πνευματικό περιβάλλον των 9ου και 10ου αιώνων, επικεντρώνοντας στη φιλοσοφική παιδεία. Καταλήγοντας, θα επιχειρηθεί η σύνδεση του Αγίου Πέτρου με τη γενικότερη πνευματική κίνηση της εποχής του. Ο Άγιος Πέτρος γεννήθηκε και ανδρώθηκε στην Κωνσταντινούπολη του β’ μισού του 9ου αιώνα, μια περίοδο ακμής, που πρώτος ο διαπρεπής βυζαντινολόγος Kurt Weitzmann αποκάλεσε Μακεδονική Αναγέννηση, επειδή επιχειρήθηκε η επαναδιαπραγμάτευση των κλασσικών ιδεωδών του αρχαιοελληνικού πολιτισμού. Οι επιστήμες, τα γράμματα και η τέχνη απέκτησαν μια σχετική αυτονομία και αυθυπαρξία έναντι της Θεολογίας ως κλάδοι του επιστητού. Οι αυτοκράτορες Θεόφιλος και Καίσαρ Βάρδας αναδιοργάνωσαν το λεγόμενο Πανεπιστήμιο της Κωνσταντινουπόλεως, ενώ ο Λέων ο Στ’, ο επονομαζόμενος Σοφός, κατέστησε το παλάτι χώρο επιστημονικού και φιλοσοφικού διαλόγου. Ο πρώτος που πληροί το περιεχόμενο της λέξης σοφός στη μεταβυζαντινή περίοδο υπήρξε ο Λέων ο Μαθηματικός, ο οποίος ήκμασε στο πρώτο μισό του 9^ου αιώνος, ανοίγοντας νέες ατραπούς στο στοχασμό.

Σύμφωνα με τα θρυλούμενα, αφού ολοκλήρωσε τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση στην Κωνσταντινούπολη και συνειδητοποίησε ότι στη βασιλεύουσα δεν υπήρχε άνθρωπος ικανός να τον διδάξει περαιτέρω, κατέφυγε στην Άνδρο, όπου ένας άγνωστος σε εμάς σοφός τον μύησε στη ρητορική, τη φιλοσοφία, την αστρονομία, την αστρολογία, τη μουσική και τα μαθηματικά. Παράλληλα, άδραξε την ευκαιρία να μελετήσει πλήθος αρχαίων χειρογράφων που ανακάλυψε στις μοναστικές βιβλιοθήκες της νήσου. Όταν επέστρεψε στην Κωνσταντινούπολη, δίδασκε ιδιωτικά, δίχως να προσελκύσει το ενδιαφέρον της ευρύτερης κοινωνίας. Όταν όμως ένας από τους μαθητές του συνελήφθη από τον περίφημο χαλίφη της Βαγδάτης ΑΙ Mamun, ερωτηθείς πώς απέκτησε όλες αυτές τις γνώσεις που εξέπληξαν τους Άραβες, ενημέρωσε τον ΑΙ Mamun για την ύπαρξη του Λέοντος. Ο χαλίφης απηύθυνε επιστολή στο Λέοντα, προσκαλώντας τον στην αυλή του.

Ο αυτοκράτωρ Θεόφιλος, όταν πληροφορήθηκε τα καθέκαστα, έσπευσε να διορίσει το Λέοντα καθηγητή στην εκκλησία των Σαράντα Μαρτύρων και τον απέτρεψε να ταξιδέψει στο χαλιφάτο, παρότι ο ΑΙ Mamun συνεχώς αύξανε την προσφορά του. Ο Λέων τελικά, κατόπιν πρωτοβουλίας του Καίσαρα Βάρδα, διορίστηκε καθηγητής φιλοσοφίας σε ένα καινούριο εκπαιδευτικό ίδρυμα, το οποίο έδρευε πιθανότατα στη Μαγναύρα. Το ίδρυμα αυτό πιθανότατα αποτέλεσε την απόπειρα απάντησης των βυζαντινών στην επιστημονική και φιλοσοφική ακτινοβολία του αραβικού κόσμου.

Κανένα από τα φιλοσοφικά συγγράμματα του Λέοντος δε διασώζεται, παρότι υπήρξε πρώτος εκδότης και υπομνηματιστής πλατωνικών έργων κατά τη μεσοβυζαντινή περίοδο. Στον Λέοντα αποδίδεται, αν και όχι με ασφάλεια, το σωζόμενο «Σύνοψις εις την φύσιν ανθρώπων«, έργο ιατροφιλοσοφικού περιεχομένου.

Μετά το Λέοντα στην πνευματική ζωή της Κωνσταντινουπόλεως κυριάρχησε ο πατριάρχης Φώτιος, ο λόγιος που υπήρξε η επιτομή της μακεδονικής αναγέννησης, καθώς διακρίθηκε για τη σπάνια πολυμάθεια του. Πηγές της εποχής τον εμφανίζουν περισπούδαστο στην ποίηση, τη γεωμετρία, τη φιλοσοφία και την ιατρική. Ήταν βαθιά προσηλωμένος στη μελέτη της κλασσικής αρχαιότητας και στην κράση θεολογίας και θύραθεν σοφίας. Συνέγραψε τη «Βιβλιοθήκη», μια σύνοψη της έως τότε γνωστής αρχαίας γραμματείας, μοναδική στο είδος της και πολύτιμη ακόμα και σήμερα, καθώς διασώζει στοιχεία για πολλά έργα αρχαίων συγγραφέων.

Του εν Αγίοις Πατρός ημών Φωτίου Αρχιεπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως, «Τα Αμφιλόχια», 1858.

Στο άλλο μεγάλο του την «Αμφιλόχια», περιλαμβάνονται σχόλια στις «Κατηγορίες» του Αριστοτέλη και άλλες συντομότερες φιλοσοφικές πραγματείες. Ο Φώτιος ενδιαφέρθηκε για τη φιλοσοφία καθαυτή, δίχως να την αντιμετωπίζει αποκλειστικά ως θεραπαινίδα της θεολογίας. Η μελέτη του κατέτεινε κυρίως στη διαλεκτική και τη λογική, στρεφόμενος τελικά προς μια μορφή σκεπτικισμού. Παρότι αντιμετώπιζε με σεβασμό την αρχαία φιλοσοφία, δε δίστασε να ασκήσει τεκμηριωμένη κριτική στις αριστοτελικές κατηγορίες και την πλατωνική θεωρία των ιδεών. Σαφής υπήρξε παρά ταύτα η προτίμηση του στην αριστοτελική φιλοσοφία, καθώς δεν τον ικανοποιούσε η ποιητική και μη συστηματική ανάπτυξη των φιλοσοφικών ζητημάτων από τον Πλάτωνα. Η ενασχόληση του με τις ελευθέριες τέχνες έστρεψε εναντίον του τον συντηρητικό κλήρο, ο οποίος του προσήψε κατηγορίες για μαγεία και διαστρέβλωση των δογμάτων. Συγγενής, μαθητής και θαυμαστής του Φωτίου υπήρξε ο πατριάρχης Νικόλαος ο Μυστικός, ο οποίος ο διετέλεσε επίσης συμμαθητής και εξ απορρήτων σύμβουλος του αυτοκράτορα Λέοντος Στ’ του Σοφού. Ο Νικόλαος ο Μυστικός ήταν εκείνος που ενδιαφέρθηκε για τον Άγιο Πέτρο και τελικά τον εξώθησε να αναλάβει καθήκοντα επισκόπου στο Άργος το 912, όταν ο Νικόλαος Μυστικός επανήλθε στον πατριαρχικό θρόνο, ύστερα από την καθαίρεσή του για τη στάση που τήρησε στο θέμα της τετραγαμίας του Λέοντος. Ο Νικόλαος ο Μυστικός, πέρα από το ποιμαντικό του έργο, συνέθεσε μια σειρά ομιλιών, οι οποίες διακρίνονται για το υψηλό τους πνευματικό και λογοτεχνικό επίπεδο, κατατάσσοντας τον ανάμεσα στους σημαντικότερους ρήτορες της εποχής του.

«Τα Αμφιλόχια», εσώφυλλο, 1858.

Συνομήλικος του Αγίου Πέτρου και του Νικολάου του Μυστικού ήταν ο επίσκοπος Καισαρείας Αρέθας, ο οποίος παρότι γεννήθηκε στην Πάτρα, ανδρώθηκε στην Κωνσταντινούπολη, όπου και πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του. Συνέγραψε σχόλια στις «Κατηγορίες» του Αριστοτέλη και την «Εισαγωγή» του Πορφυρίου, ενώ αντίθετα από τον Φώτιο, προέκρινε τον Πλάτωνα. Η ρήξη του με την παράδοση του Φωτίου σηματοδοτεί την αναβίωση της πολεμικής για το φιλοσοφικό πρωτείο ανάμεσα στον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη, η οποία επρόκειτο να ταλανίσει για αιώνες τους πνευματικούς κύκλους του Βυζαντίου και να κληροδοτηθεί στην αναγεννησιακή Δύση. Ο Αρέθας, παρότι αρχικά συνεργαζόταν με τον Νικόλαο Μυστικό, ήλθε σε ρήξη μαζί του, καθώς ο Αρέθας μετεστράφη στο θέμα της τετραγαμίας του Λέοντος και στήριξε τον αυτοκράτορα στη διαμάχη του με τον Νικόλαο Μυστικό.

Ο Αρέθας θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους παραγγελιοδότες χειρογράφων στα τέλη του 9ου και στο μισό του 10ου αιώνα. Χάρη στη δραστηριότητά του αυτή, στην οποία επιδιδόταν ήδη πριν ενταχθεί στον κλήρο, μας έχουν παραδοθεί πολυάριθμα έργα σημαντικότατων αρχαίων συγγραφέων, μεταξύ άλλων του Πλάτωνα, του Αριστοτέλη, του Αίλιου Αριστείδη, του Αθήναιου, του Δίωνος Χρυσοστόμου, του Ευκλείδη κ.α.

Συγγενής της Ζωής Καρβονωψίνας, της συζύγου του αυτοκράτορος Λέοντος του ΣΤ’, υπήρξε ο Λέων Χοιροσφάκτης, μια άλλη σημαντική προσωπικότητα της εποχής. Ο Λέων Χοιροσφάκτης, στο έργο του Χιλιόστιχος Θεολογία, δείχνει να διαθέτει ενδελεχή γνώση της νεοπλατωνικής φιλοσοφίας και των έργων του Ψευδο – Διονυσίου του Αρεοπαγίτη. Τα συγγράμματα του Λέοντα Χοιροσφάκτη είχαν σαγηνεύσει τον Αρέθα, ο οποίος τα αποκαλούσε έργα ενός γνήσιου Έλληνος, με την ιδιαίτερη σημασία που ελάμβανε ο όρος στην εποχή. Ο Λέων Χοιροσφάκτης, όπως και ο Αρέθας, είχαν επιδοθεί και διακριθεί στη ρητορική.

Κωνσταντίνος Πορφυρογέννητος

Τη σκυτάλη της πνευματικής ηγεσίας μετά τον Αρέθα παρέλαβε ο αυτοκράτωρ Κωνσταντίνος Πορφυρογέννητος, ο οποίος ηγήθηκε της βυζαντινής αυτοκρατορίας όσο καιρό ο Άγιος Πέτρος ήταν επίσκοπος Άργους. Ο Κωνσταντίνος Πορφυρογέννητος, μετά την ανάληψη των καθηκόντων του, διαπίστωσε ότι οι ελευθέριες τέχνες και οι επιστήμες είχαν σημειώσει κάμψη. Για την αναστροφή της κατάστασης μερίμνησε προσωπικά διορίζοντας καθηγητές στην ανακτορική σχολή.

Ο Άγιος Πέτρος εντάσσεται μέσα σε αυτό το πνευματικό κλίμα, του οποίου υπήρξε αντιπροσωπευτικό και εξέχον δείγμα. Του αποδίδονται επτά ομιλίες, αλλά η νεότερη έρευνα εγείρει αμφιβολίες για τον Επιτάφιο εις τον μακάριον Αθανάσιον επίσκοπον Μεθώνης και το Εγκώμιο εις την Αγίαν μεγαλομάρτυρα του Χριστού Βαρβάραν. Ο Κυριακόπουλος τοποθετεί τη συγγραφή όλων των ομιλιών στην περίοδο που ο Άγιος Πέτρος διέμενε στο Άργος, αλλά μόνο τρεις εξ αυτών, συγκεκριμένα ο «Λόγος εις τους Αγίους Αναργύρους», ο «Λόγος εις τα Εισόδια της Υπεραγίας Θεοτόκου» και εκείνος «Εις την σύλληψιν της Αγίας Άννης», περιέχουν σαφείς χρονολογικές αναφορές.

Το «Εγκώμιον εις την αγίαν Άννα» και ο «Λόγος εις τον Ευαγγελισμόν της Υπεραγίας Θεοτόκου» δεν χρονολογούνται με ακρίβεια. Ο Σιδεράς χρονολογεί δε τον αμφισβητουμένης πατρότητας «Επιτάφιο εις τον μακάριον Αθανάσιον, επίσκοπον Μεθώνης», το 890. Ο μαθητής του Αγίου Πέτρου, Θεόδωρος Μητροπολίτης Νικαίας, αναφέρει ότι ο πατριάρχης Νικόλαος ο Μυστικός τον επέλεξε ως επίσκοπο, όταν, μετά την επάνοδό του στον πατριαρχικό θρόνο, επιθυμούσε να επανδρώσει τις μητροπόλεις με ανθρώπους της εμπιστοσύνης του. Ο Άγιος Πέτρος ήταν, σύμφωνα με το βιογραφικό του, ήδη γνωστός για τη μόρφωση και την αρετή του, γεγονός που μας οδηγεί να συνάγουμε ότι πιθανότητα είχε αξιόλογο συγγραφικό έργο και πριν το 912, μέρος του οποίου πιθανότατα δεν σώζεται ή δεν έχει ακόμα ανευρεθεί.

Η επιλογή του από τον πατριάρχη ως επισκόπου και η επιμονή του Νικολάου του Μυστικού να τον πείσει να αποδεχθεί τη θέση αποδεικνύει ότι ήταν ήδη γνωστός στην Κωνσταντινούπολη ως συγγραφέας και ρήτορας. Η ομιλητική παράδοση, στην Κωνσταντινούπολη γύρω στο 900 γνώρισε ακμή, όπως έχει αποδείξει η Αντωνοπούλου. Αντιπροσωπευτικά δείγματα της παράδοσης αυτής υπήρξαν ο αυτοκράτωρ Λέων Στ’ ο Σοφός, οι πατριάρχες Ευθύμιος και Νικόλαος Μυστικός, ο επίσκοπος Αρέθας, ο Νικήτας Δαβίδ ο Παφλαγόνιος, ο Λέων Χοιροσφάκτης και δύο ανώνυμοι ρήτορες. Ο Άγιος Πέτρος πρέπει να ανήκε στη χορεία αυτών των εξόχων πνευματικών ανδρών. Ο κύκλος τους περιελάμβανε ιερωμένους και λαϊκούς. Όλοι οι προαναφερθέντες ρήτορες συνδέονταν με τον αυτοκράτορα Λέοντα Στ’ τον Σοφό: ο Νικόλαος ο Μυστικός ήταν συμμαθητής του και προσωπικός του γραμματέας, ο πατριάρχης Ευθύμιος πνευματικός του πατέρας, ο Αρέθας αυλικός ρήτορας, ο Νικήτας μαθητής του Αρέθα, ο Χοιροσφάκτης υψηλόβαθμος διπλωμάτης, ο Άγιος Πέτρος επιλογή του Νικολάου του Μυστικού.

Όλα τα στοιχεία συγκλίνουν στο ότι ο Άγιος Πέτρος είχε σχέση με τον στενό κύκλο του αυτοκράτορα Λεόντα Στ’ και εξέχουσα θέση στους πνευματικούς κύκλους της Κωνσταντινουπόλεως. Δεν μπορεί να τεκμηριωθεί ο ισχυρισμός του μακαριστού Χρυσοστόμου Δεληγιαννόπουλου ότι ο Άγιος Πέτρος υπήρξε συμμαθητής του Νικολάου του Μυστικού. Αλλά και συμμαθητές να μην υπήρξαν, σίγουρα ανήκαν σε ένα στενό κύκλο λογίων, υψηλού πνευματικού και κοινωνικού διαμετρήματος, ο οποίος είχε πρόσβαση στο παλάτι.

Ο Άγιος Πέτρος είχε πιθανότατα λάβει προσεγμένη παιδεία, θύραθεν και λαϊκή, και είχε διακριθεί στα γράμματα πριν έλθει στην Πελοπόννησο, ώστε να τον εμπιστευτούν και να θεωρείται ομότεχνος και ισάξιος όλων των προαναφερθέντων. Η δε επιλογή των γονέων του να ονομάσουν το μικρότερο αδελφό του Αγίου Πέτρου, Πλάτωνα να είναι ενδεικτική της μόρφωσης, της κοινωνικής θέσης και των πνευματικών ενδιαφερόντων τους, τα οποία ήταν προφανώς απόλυτα ευθυγραμμισμένα προς τις προτιμήσεις των πλέον προβεβλημένων εκπροσώπων της μακεδονικής αναγέννησης. Προς επίρρωση των προαναφερθέντων, στις σωζόμενες ομιλίες του Αγίου Πέτρου είναι η άριστη γνώση και χρήση της ελληνικής, η λογιότητα και η μεγαλοπρέπεια του ύφους, αλλά και η άρτια θεολογική του κατάρτιση.

Στον αμφισβητούμενο δε «Επιτάφιο εις τον μακάριον Αθανάσιον, επίσκοπον Μεθώνης», απαντώνται μνείες που επιτρέπουν να εικασθεί η εξοικείωση του συγγραφέα με την κλασσική γραμματεία και την αρχαία φιλοσοφία, τις οποίες δεν αναπαράγει δουλικά. Συγκεκριμένα, παρουσιάζεται η πλατωνική τριμερής διάκριση της ψυχής σε λογιστικόν, επιθυμητικόν και θυμοειδές, χωρίς όμως να αναφέρεται ρητώς η πατρότητα της θεωρίας. Επίσης ο συγγραφέας συγκρίνει τη στάση του Σωκράτη ενώπιον του θανάτου με αυτή του Αγίου Αθανασίου, επισκόπου Μεθώνης, καταλήγοντας στο συμπέρασμα ότι ο «ημέτερος» αγιος σαφώς υπερτερεί αυτού για τον οποίο ΄επαίρονται΄΄ οι Έλληνες.

Συμπερασματικά, ο Άγιος Πέτρος, επίσκοπος Άργους δεν κατήγαγε άθλα μόνο στον εκκλησιαστικό στίβο, δεν προσέφερε μόνο σπουδαίες υπηρεσίες στο ποίμνιό του, αλλά υπήρξε και σημαίνον πνευματικό μέγεθος της εποχής του. Προς αυτή την κατεύθυνση χρειάζεται ίσως να στραφεί περισσότερο η σύγχρονη μελέτη.

Δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα «Αργειακό Βήμα», την Τετάρτη 20 Μαΐου 2009.

Read Full Post »

Σύντομο χρονικό περί της επανόδου των Ιερών Λειψάνων του Αγίου Πέτρου

Posted in Άγιος Πέτρος Επίσκοπος Άργους, Εκκλησιαστική Ιστορία αφορώσα στην Αργολίδα, tagged alphaline, Άργος, Άγιος Πέτρος, Άγιοι, Αργολίδα, Αργολική Αρχειακή Βιβλιοθήκη Ιστορίας & Πολιτισμού, Επίσκοποι, Εκκλησιαστικά, Εκκλησιαστική Ιστορία, Θρησκεία, Ιερά Λείψανα, Μητρὀπολη Αργολίδας, Ορθοδοξία, Πελοπόννησος, Σύντομο χρονικό περί της επανόδου των Ιερών Λειψάνων του Αγίου Πέτρου on 12 Μαΐου, 2009| Leave a Comment »

Σύντομο χρονικό περί της επανόδου των Ιερών Λειψάνων του Αγίου Πέτρου

Υπό Αρχιμ. Καλλινίκου Δ. Κορομπόκη

Ιεροκήρυκος Ιεράς Μητροπόλεως Αργολίδος

Ο Άγιος Πέτρος επίσκοπος Άργους, καταγόταν από την Κωνσταντινούπολη. Οι ευσεβείς γονείς του και τα πέντε παιδιά τους ασπάζονται τον μοναχικό βίο. Μετά από επίμονες παρακλήσεις των Αργείων χειροτονείται επίσκοπος Άργους και αναδεικνύεται προστάτης των πτωχών και αδυνάτων. Εκοιμήθη εν ειρήνη το 925 μ.Χ. περίπου και επιτελεί πολλά θαύματα. Τα Ιερά Λείψανα του Αγίου Πέτρου είχαν αφαιρεθεί από το Άργος την 21^η Ιανουαρίου 1421 από τον Λατίνο επίσκοπο Secuntus Nani, σύμφωνα με τον ανώνυμο συγγραφέα του «Συντόμου Χρονικού» του συνημμένου εις την ιστορίαν του Δούκα (Βλ. Πατρολογία Migne, τόμ. 157, σελ. 1167). Ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Αργολίδος κ.κ. Ιάκωβος, από το 1985, όταν ανέλαβε τα επισκοπικά του καθήκοντα, έθεσε ως πρωταρχικό του μέλημα την εκπλήρωση του πόθου και των προσπαθειών όλων των προκατόχων του, να επανέλθουν δηλαδή εις την πόλη του Άργους τα σεπτά Λείψανα του Αγίου Πέτρου.

Ο Θεός ευλόγησε τις συνεχείς προσπάθειες του Σεβασμιωτάτου και με την συνδρομή ειδικών επιστημόνων τα Ιερά Λείψανα περί τον μήνα Αύγουστο του 2008 εντοπίστηκαν εις την Ρωμαιοκαθολική Μονή της Αγίας Μαρίας της Μαγδαληνής, εις την Ρώμη. Με την αρωγή του Οικουμενικού Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως, δωρίζονται από την Ρωμαιοκαθολική Μονή στον Μητροπολίτη Αργολίδος και έτσι εξασφαλίζεται η επιστροφή των Ιερών Λειψάνων από την Ρώμη εις το Άργος. Πράγματι, το Σάββατο 19 Ιανουαρίου 2008 ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Αργολίδος με μια μικρή συνοδεία υποδέχεται τα Ιερά Λείψανα στα όρια του νομού Αργολίδος και περί ώραν 4^ην απογευματινήν, το Άργος μέσα σε κλίμα βαθυτάτης συγκινήσεως και εκκλησιαστικής κατανύξεως υποδέχεται μετά από έξι περίπου αιώνες την σεπτή σορό του επισκόπου Άργους Αγίου Πέτρου εις την είσοδο της πόλεως έξω από το Ναό του Αγίου Νικολάου. Μετά από μια σύντομη δέηση οι Μητροπολίτες Σπάρτης, Μαντινείας, Άρτης, Αυλώνος, Μεσογαίας, Κορίνθου και Αργολίδος μαζί με τον Ιερό Κλήρο, τους εκπροσώπους των Αρχών και τον πιστό λαό της Αργολίδος λιτανεύουν εν μέσω ιερού ενθουσιασμού τα Τίμια Λείψανα εις την οδό Κορίνθου και φτάνουν εις την πλατεία του Αγίου Πέτρου όπου έχει ετοιμασθεί μεγάλη εξέδρα, εις την οποία ανέρχεται η Λειψανοθήκη και οι επίσημοι και εκφωνούνται πανηγυρικοί λόγοι από τον Δήμαρχο Άργους, από τον Προϊστάμενο του Ναού του Αγίου Πέτρου, από την εκ Ρώμης Ρωμαιοκαθολική αντιπροσωπεία και βέβαια από τον Μητροπολίτη Αργολίδος κ.κ. Ιάκωβο.

Μετά το τέλος των ομιλιών η πομπή εισέρχεται εις τον Ιερό Ναό του Αγίου Πέτρου και η Λειψανοθήκη εναποτίθεται αρχικά για συμβολικούς λόγους εις τον επισκοπικό Θρόνο. Μετά από μια σύντομη δέηση η Θήκη των Ιερών Λειψάνων τοποθετείται στο κέντρο του Ναού και ενώ αναρίθμητα πλήθη κόσμου διαρκώς θα περνούν για να προσκυνήσουν, αρχίζει ο πολυαρχιερατικός Εσπερινός. Στις 10 το βράδυ της ίδιας ημέρας, τελείται η Ακολουθία του Όρθρου και Αρχιερατική Θεία Λειτουργία από τον Μητροπολίτη Αυλώνος και ψάλλουν Μοναχές από τις Ιερές Μονές της Μητροπόλεως Αργολίδος. Στις 7 το πρωί της Κυριακής 20ης Ιανουαρίου 2008, αρχίζει η ακολουθία του Όρθρου και στη συνέχεια Αρχιερατική Θεία Λειτουργία από τον Μητροπολίτη Αργολίδος συλλειτουργούντων των Μητροπολιτών Άρτης και Κορίνθου. Το βράδυ της Κυριακής αποσφραγίζεται η Λειψανοθήκη, γίνεται καταμέτρηση των Ιερών Λειψάνων τα οποία είναι δεκαοκτώ και συντάσσεται Πρακτικό, το οποίο υπογράφεται από όλους τους, εντοπίους και εκ Ρώμης, επισήμους οι οποίοι παρευρέθηκαν εις την καταμέτρηση.

Ενώ καθ’ όλη την εβδομάδα κόσμος συρρέει καθημερινά από διάφορα μέρη, προκειμένου να προσκυνήσει τα Σεπτά Λείψανα το πρωί της Κυριακής 27^ης Ιανουαρίου 2008, στον Καθεδρικό Ναό του Άργους τελείται Αρχιερατική Θεία Λειτουργία από τον Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Αργολίδος κ.κ. Ιάκωβο, ο οποίος προ της λήξεως της Θείας Λειτουργίας, σε ειδική τελετή, υπογράφει δημοσίως και κάτω από τις επευφημίες του εκκλησιάσματος Δωρητήριο έγγραφο, με το οποίο δωρίζει τα Λείψανα εις την Ενορία του Αγίου Πέτρου, υπό τον όρο να μην ανοιχθεί ποτέ η Λειψανοθήκη και τα Λείψανα να παραμένουν εσαεί εις την πόλη του Άργους.

Έτσι το Άργος με την χάρη των Ιερών Λειψάνων του Αγίου Πέτρου του Θαυματουργού, πορεύεται ισχυρότερο πνευματικά εις τον 21^ο αιώνα. Ο Θεός την ευλόγησε αυτήν την πόλη, ο Πολιούχος Άγιος Πέτρος την τίμησε με την παρουσία των Λειψάνων του, ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Αργολίδος κ.κ. Ιάκωβος την ευεργέτησε και οι Αργείοι συναισθανόμενοι τα πνευματικά τους προνόμια, θα αγωνισθούν να σταθούν αντάξια τέκνα τέτοιων πνευματικών Πατέρων.

Δημοσιεύθηκε εις το υπ’ αριθμόν 1690 φύλλο, της Τετάρτης 30 Ιανουαρίου 2008, της εφημερίδας «ΦΕΙΔΩΝ».

Read Full Post »

Posted in Άγιος Πέτρος Επίσκοπος Άργους, Άγιοι της Αργολίδας, tagged alphaline, Argolikos Arghival Library History and Culture, Άργος, Άγιος, Άγιος Πέτρος Επίσκοπος Άργους, Άγιοι, Αργολίδα, Αργολική Αρχειακή Βιβλιοθήκη Ιστορίας & Πολιτισμού, Βιογραφίες, Επίσκοποι, Εκκλησιαστικά, Εκκλησιαστική Ιστορία, Θρησκεία, Ιστορία, Μητρὀπολη Αργολίδας, Ορθοδοξία, Πελοπόννησος, Saint Peter on 24 Απριλίου, 2009| Leave a Comment »

Άγιος Πέτρος Επίσκοπος Άργους – Σημειοφόρος και Θαυματουργός (852 – 922)

Άγιος Πέτρος ο Άργους – Φώτης Κόντογλου

Ο βίος και τα έργα του Αγίου Πέτρου, αποτελούν περίλαμπρο μνημείο που μαρτυρά την Εκκλησιαστική Δόξα της τότε Αγιωτάτης Επισκοπής Άργους. Είναι όντως πολύεδρος, πολύτιμος λίθος που εκπέμπει φως σωτηρίας και λαμπρύνει την όλη ιστορία της πόλης μας. Ο «από βρέφους Κυρίω ανατεθείς» Πέτρος, εγεννήθη εις το ένδοξο Βυζάντιο. Ιερός και άγιος πόθος να υπηρετήσει τον Κύριο και Θεό του, είχε κατακυριεύσει την ψυχή και την διάνοια του.

Πρώτος ο Παύλος, ο πρωτότοκος της οικογένειας επιλέγει την οδό της ένθεης διαβίωσης. Την οδό των στερήσεων, των δοκιμασιών, της προσευχής και της προσφοράς. Ακολουθεί ο Διονύσιος και κατόπιν οι Γονείς και η νεαρή αδελφή τους, δεχθέντες το θείο κάλεσμα, επέλεξαν την οδό της θυσίας, της αυταπάρνησης, και « ήγαγον τον Σταυρόν της μοναχικής πολιτείας ακολουθήσαντες τον Χριστό». Λίγο αργότερα νεαρώτατος κατά την ηλικία ο Πέτρος μετά του μικρότερου αδελφού του Πλάτωνος « καταλιπόντες τον κόσμον και τον οίκον αυτών απήλθον εις ερημικούς τόπους, τη ασκήσει και τη νηστεία και ταις προσευχαίς δουλεύοντες τω Κυρίω». Εγκαταλείπουν την περιουσία τους και τις ανέσεις που αυτή τους διασφάλιζε, και επιλέγουν τον τραχύ αλλά ωραίο αγώνα της μοναστικής ζωής.

Η προσωπικότητα και ο χαρακτήρας του, τον καθιστούν πρότυπο στην μοναστική κοινότητα. Οι συνομήλικοι του τον αγαπούν και τον έχουν ως πρότυπο. Επιδιώκουν να τον μιμηθούν. Εκείνος, πάντοτε εύχαρις και μειλίχιος, αναλαμβάνει τις πιο σκληρές και ταπεινές εργασίες, ενισχύοντας την ταπεινοφροσύνη και την υπομονή του. Στις συγκεντρώσεις και τις συντροφιές εκφράζει με σοβαρότητα και ευφράδεια μοναδική, τις μεγάλες αλήθειες της πίστης επικαλούμενος ρητά ή αποφθέγματα των Πατέρων της Εκκλησίας αλλά και των Αρχαίων Ελλήνων Φιλοσόφων. Η υπομονή, η καρτερικότητα, η αυστηρή ασκητική ζωή, η συνεχής προσευχή τον οπλίζουν με γαλήνη, δύναμη και εγκράτεια.

« το κάλλος και η λαμπρότης της ψυχής αυτού εγίγνοντο κατάδηλα και επί του σώματος, του οποίου η ωραιότης θαυμασίως απέστιλβε, διότι είχε, κατά τον αυτόπτην μαθητήν, και το σχήμα και το βάδισμα και το βλέμμα, και το μειδίαμα αξιοθαύμαστα.».

Ο Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Νικόλαος Α΄ ο Μυστικός, Ιεράρχης σοφός και λόγιος, πληροφορείται τα χαρίσματα, την αξιοσύνη και την ευσέβεια του Μοναχού Πέτρου και επιθυμεί να τον τιμήσει με τον βαθμό της Αρχιερωσύνης. Ο κενός Αποστολικός θρόνος του Μητροπολίτη Κορίνθου θεωρείται από τον Πατριάρχη ως η κατάλληλη ευκαιρία. Καλεί τον Πέτρο και του εκφράζει την επιθυμία του αυτή.

Ο Πέτρος, «το επικίνδυνον του πράγματος ευλαβούμενος», αρνείται κατηγορηματικά. Μετά την άρνηση του, ο Πατριάρχης προσφεύγει στον μεγαλύτερο αδελφό του Παύλο, το οποίον και καθιστά Μητροπολίτη Κορίνθου.

Παρά τις συνεχείς αρνήσεις του Αγίου Πέτρου, ο Πατριάρχης δεν σταματά να προσπαθεί να πείσει τον Πέτρο να αποδεχτεί την Αρχιερωσύνη, την οποία από ταπεινοφροσύνη αυτός μονίμως αρνείται. Για να αποφύγει τις πιέσεις και να μην πικράνει «εν τη αγαθή και αγία προσπαθεία του» τον Πατριάρχη, μεταβαίνει στην Κόρινθο, κοντά στον αδελφό του. Αλλά η θεία χάρις καταδιώκει τον Πέτρο. Χηρεύει η θέση της επισκοπής Άργους και Αργείοι και Ναυπλιείς απευθύνονται προς τον Μητροπολίτη Κορίνθου Παύλο, ζητούντες επιμόνως ως επίσκοπο της περιοχής τους τον Πέτρο.

Επιμένουν, ικετεύουν και ισχυρίζονται ότι αρτιμελή νήπια πεθαίνουν αβάπτιστα και πολλοί πεθαμένοι θάβονται χωρίς να ψαλλεί η σχετική ακολουθία. Επιτυγχάνουν τελικά, καμφθέντος του Αγίου, να αποδεχτεί την θέση του επισκόπου.

Επίσκοπος Άργους

Άγιος Πέτρος Επίσκοπος Άργους

Ως επίσκοπος, υπήρξε «λύχνος επί την λυχνίαν φαίνων πάση τη οικία της περιοχής Αυτού ου μην αλλά και εις πάσαν την γήν εξήλθεν ο φθόγγος Αυτού και εις τα πέρατα της Οικουμένης τα ρήματα Αυτού».

Όταν, όπως αναφέρει ο Μητροπολίτης Νικαίας Θεόδωρος, «Λοιμός επίεζε την του Πέλοπος επί τοσούτω δε ταύτην επεβόσκετο και κατέτρυχεν, ως και τας οικίας, και στενωπούς και άμφοδα και πλατείας, έτι δε και το ύπαιθρον εμπλησθήναι νεκρών » ο Άγιος « περιήρχετο τας οδούς συλλέγων τους θνήσκοντας, ανορθών τους επιδεομένους, κηδεύων ως συγγενής και προστάτης, τους εις οίκους νεκρούς».

Στήριξε κλονιζομένους, έθρεψε πεινώντας, Λύτρωσε αιχμαλώτους από τους πειρατές, προστάτευσε αδυνάτους ως η διωκόμενη κόρη υπό τινος Στρατηγού, θεράπευσε δαιμονιζομένους, εβάπτισε απίστους, δίδαξε αδιαλείπτως λόγω και έργω.

Το έτος 920 και σε αρκετά προχωρημένη ηλικία, ασθενής κατά το σώμα αλλά ισχυρός κατά το πνεύμα και την πίστη, μετέβη στην Κωνσταντινούπολη και μετέσχε τοπικής Συνόδου, που είχε συγκαλέσει ο Πατριάρχης Νικόλαος ο Μυστικός επί Αυτοκράτορος Κωνσταντίνου του Πορφυρογέννητου.

Ο αείμνηστος Ιερεύς Χρήστος Παπαοικονόμος αναφέρει:

«Διήγεν ήδη ο μακάριος Πέτρος το εβδομηκοστόν έτος της ηλικίας αυτού και ενέμενε στερρώς εις την εκ νεότητος τακτικήν της ασκήσεως, μη αποσπώμενος αυτής ούτε ένεκα του γήρατος, ούτε ένεκα της κατατριχούσης αυτόν νόσου. Προσήγγισε τέλος ο υπ΄αυτού προσδοκώμενος χρόνος, επλησίασαν αι δι΄αυτόν ποθηταί ημέραιτου θανάτου τον οποίον είχε προγνωρίσει κατά θαυμαστόν τρόπον, ως προεγνώρισε και την μετ΄ολίγα έτη γενομένην καταστροφήν της Πελοποννήσου υπό των βαρβάρων. Αφού δε εγνώσθη ότι ο μέγας ανήρ ασθενεί, αθρόα συνέρρεον τα πλήθη των πόλεων και κωμών, παρήσαν δε και μοναζόντων αγέλαι, και των μοναζουσών η κοσμιότης και των παρθένων η σεμνότης διαλάμπυσα εις την όψιν και των γυναικών η σωφροσύνη και νέοι και γέροντες, ίνα πάντες ίδωσι δια τελευταίαν φορά την γλυκυτάτην εκείνην μορφήν και ακούσωσι την μέλι στάζουσα φωνήν και λάβωσι την ευλογίαν του αγίου ποιμενάρχου αυτών».

Εκείνος, επί τριήμερον νουθετεί γαλήνια και ήρεμα τα πνευματικά του τέκνα. Τα συμβουλεύει να επιζητούν την μέλλουσα ζωή, εκπληρώνοντας τα καθήκοντα τους προς τον Θεό και τους συνανθρώπους τους. Η φωνή του εξασθενεί. Ευλογεί όσους βρίσκονται δίπλα του και με νεύματα τους παρακαλεί να αποχωρήσουν.

Γράφει ο μαθητής του:

«Και ημάς δε τους περί αυτόν τω Θεώ αναθείς και μικρόν καθ΄εαυτόν υποψιθυρήσας και τον σταυρόν τω προσώπω περιγραψάμενος και ιλαρόν επιβλέψας, γεγανωμένω και χαίροντι εοικώς ώσπερ υπομειδιών, τα όμματα μύσας αταράχως διαφήκε το πνεύμα».

Και φεύγει για τις αιώνιες πολιτείες του ανεσπέρου φωτός.

Τότε:

» Και πάλιν ηθροίζετο τα πλήθη και συστήματα ιερά, και χοροί μοναστών περιστάντες το ιερόν εκείνο σώμα ύμνοις εγέραιρον και ψαλμοίς., και τον ιεροφόρον άραντες σκίμποδα υποβασταζόντων ιερέων δια μέσης της πόλεως υπό λάμπασιν ήεσαν άδοντες. Και περί δείλην οψίαν υποστρέφοντες το θείον της Θεοτόκου κατειλήφεσαν τέμενος και της ιεράς τελετής και μυσταγωγίας τελουμένης- ειωθός τούτο επι τοις ερχιεύσι γίνεσθαι- αθρόον φωτί το πρόσωπον περιλάμπετο του θείου ανδρός και λεπτός αυτώ περιερρείτο ιδρώς και τον χρώτα είχεν ερυθραινόμενον, ωσεί ζών και υπνών».

Επί 500 χρόνια, ο Άγιος αναπαύεται στην ιερή Αργειακή γη. Από τους Ουρανούς προστατεύει ως ο καλός ποιμήν το ποίμνιον του, « ο την Ψυχήν Αυτού θείς υπέρ των προβάτων».

Άγιος Πέτρος Επίσκοπος Άργους

Την 21^η Ιανουαρίου του 1421 ξημερώνει αποφράς ημέρα για τους Αργείους. Ο Επίσκοπος των Καθολικών Secundus Nani ( Σιγουντονάνης ) δίδει εντολή να ανοίξουν τον τάφο του Αγίου. Η βάρβαρη ιεροσυλία πραγματοποιείται δυστυχώς από Χριστιανούς ( κατά το θρήσκευμα αλλά σκληρούς κατακτητές, κάτω από τους οποίους στενάζει η Πατρίδα. Οι Λατίνοι επίσκοποι είναι οι κρατούντες, εκδιωχθέντων των Ορθοδόξων.)

«Όταν ήνοιξαν τον τάφον εκείνον, εγένετο σεισμός εν τω τόπω και εξήλθεν ευωδία πλείστη και ο τάφος πεπληρωμένος φωτός και τα τίμια λείψανα σεμνώς κατακείμενα, α και λαβόμενοι τινές των πιστών εγένοντο πολλαί ιάσεις».

Δαιμονισμένος επί χρόνια πλησιάζοντας, θεραπεύεται και άλλου το παράλυτο και στρεβλωμένο χέρι αποκαθίσταται αμέσως.

Τα Άγια λείψανα παραλαμβάνει ο Λατίνος Επίσκοπος – διαβάζουμε στον Ιωάννη Ζεγκίνη – και τα μεταφέρει στο Ναύπλιο, γιατί όπως αναφέρει ο συγγραφέας του, « βραχέος χρονικού» στις 17 Δεκεμβρίου του 1420, ημέρα Τετάρτη, εγένετο χειμών φοβερός, πλήθος αστραπών και βροντών και εχάλασεν ο νάρθηκας του Αγίου Ανδρέως, και ηνεώχθησαν αι πύλαι της εκκλησίας, και μνημεία ηνεώχθησαν και η καμπάνα έπεσε και σημεία εγένοντο εις τους τοίχους και εις τας πύλας ως από ξίφους».

Αργότερα τα Άγια λείψανα μεταφέρθηκαν στην Ρώμη.

Βαθύτατη επιθυμία Κλήρου και Λαού, ήταν η επιστροφή του Αγίου στην πόλη στην οποία «….κατώρθου δια της σκαπάνης του λόγου να εκριζώνει πάθη χρόνια και ανίατα, άτινα υπήρχον ερριζωμένα εν ταις καρδίαις πολλών των του κλήρου και του λαού….».

Μετά από άοκνες προσπάθειες όλων των Αρχιερέων της Μητροπόλεως Αργολίδος, ο Θεός αξίωσε – επί Αρχιερατείας του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου κ.κ. Ιακώβου Β΄ – τα Άγια Λείψανα του Αγίου να επιστρέψουν στην πόλη του Άργους, στις 21 Ιανουαρίου 2008. Η μνήμη του τελείται στις 3 Μαΐου.

Τσάγκος Αναστάσιος.

Πηγές

Χρήστος Παπαοικονόμος, «Ο Πολιούχος του Άργους Άγιος Πέτρος Επίσκοπος Άργους ο Θαυματουργός», Τυπογραφείο Σ. Βλαστού, Αθήνα 1908.
“Πέτρος, επίσκοπος Άργους”, εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος-Λαρούς-Μπριτάννικα, τόμ. 49, εκδ. Πάπυρος, Αθήνα 2004-2005.
“Πέτρος, επίσκοπος Άργους”, Θρησκευτική και Ηθική Εγκυκλοπαίδεια, τόμ. 10, εκδ. Μαρτίνος Αθ., Αθήνα 1967, στ. 369-371.
Νικόδημος Αγιορείτης, «Συναξαριστής των δώδεκα μηνών του ενιαυτού», τόμ. Β’, Αθήνησι 1868, σελ. 127-128.
Πατήρ Γεώργιος Σελλής, «Άγιος Πέτρος Επίσκοπος Άργους Σημειοφόρος και Θαυματουργός», Έκδοσις Καθεδρικού Ιερού Ναού Αγίου Πέτρου, Άργος 2008.
P. Enrico Rickenbach, «Storia e scritti di S. Pietro d΄ Argo», Tipografia del cav. V. Salviucci, Roma 1899.
Κωνσταντίνος Κυριακόπουλος, «Αγίου Πέτρου Επισκόπου Άργους, Βίος Και Λόγοι», Έκδοσις Ιεράς Μητροπόλεως Αργολίδος 1976.

Read Full Post »

Άγιος Πέτρος επίσκοπος Άργους. Ο επιτάφιος του Εις τον Αθανάσιον επίσκοπον Μεθώνης και η Ελληνικών Θεραπευτική Παθημάτων του Θεοδώρητου Κύρρου.

Posted in Άγιος Πέτρος Επίσκοπος Άργους, tagged alphaline, Avshalom Laniado, Department of History, Israel, Άργος, Άγιος Πέτρος Επίσκοπος Άργους, Άγιοι, Άγιοι της Αργολίδας, Αργολίδα, Αργολική Αρχειακή Βιβλιοθήκη Ιστορίας & Πολιτισμού, Ιστορία, Μητρὀπολη Αργολίδας, Οικονόμου, Tel Aviv University on 1 Δεκεμβρίου, 2008| Leave a Comment »

Άγιος Πέτρος επίσκοπος Άργους.

Ο επιτάφιος του Εις τον Αθανάσιον επίσκοπον Μεθώνης και η Ελληνικών Θεραπευτική Παθημάτων του Θεοδώρητου Κύρρου.

Avshalom Laniado

Tel Aviv University, Department of History, Gilman Building, Ramat Aviv 69978, Israel.

Ο Άγιος Πέτρος, επίσκοπος και πολιούχος του Άργους, γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη περί το 850, και απεβίωσε στο Άργος λίγο πριν από το 930. Κύρια πηγή για τη ζωή του αποτελεί ο λόγος τον οποίον συνέγραψε ο Θεόδωρος μητροπολίτης Νικαίας περίπου μια γενιά μετά από το θάνατό του.

Σύμφωνα με το Θεόδωρο Νικαίας, η οικογένεια του Αγίου Πέτρου ήταν ευσεβής, πλούσια και φιλόπτωχος. Όλα τα μέλη της, οι δύο γονείς, τα τέσσερα αγόρια και η μία κόρη, ακολούθησαν το μοναχικό τρόπο ζωής, με πρωτοπόρο τον πρωτότοκο Παύλο, που έγινε κατόπιν επίσκοπος Κορίνθου.

Ο Θεόδωρος Νικαίας αναφέρεται και στη παιδεία του Αγίου Πέτρου, και λέγει ότι «ἦτο δεινότατος κατὰ τὴν ἐξωχριστιανικὴν παιδείαν» («οὐδὲ γὰρ ὡς τῆς ἔξωθεν παιδείας περιχειλὴς ἐφρόνει τι μέγα καὶ μετέωρον»), και προσθέτει ότι «αὐτὸς ἐκυοφόρησε πολλὰ σοφὰ μαθήματα καὶ αὐτὴν τὴν καλὴν ὠδῖνα τοῦ λόγου ἐγέννησε, καθὼς φανερώνουν καὶ τὰ ὑπ’αὐτοῦ ἐκπονηθέντα συγγράμματα.» («πολλῶν ἐγκύμων ἐγένετο σοφῶν μαθημάτων καὶ ταύτην ἀπέτεκε τὴν καλὴν ὠδῖνα τῶν λόγων, ὡς καὶ αὐτὰ δηλοῖ τὰ τούτῳ ἐκπονηθέντα συγγράμματα.»)

Σήμερα σώζονται επτά λόγοι του Αγίου Πέτρου, των οποίων η μοναδική πλήρης έκδοση, με εισαγωγή, νεο-ελληνική μετάφραση και σχόλια, δημοσιεύτηκε το 1976 στο έργο του Κωνσταντίνου Κυριακόπουλου με τον τίτλο Ἁγίου Πέτρου ἐπισκόπου Ἄργους Βίος καὶ λόγοι. Αυτοί οι λόγοι βεβαιώνουν την μαρτυρία του Θεοδώρου Νικαίας για την παιδεία του Αγίου Πέτρου, και δείχνουν ότι ήξερε καλά τους κλασσικούς συγγραφείς της αρχαιότητας, τους πατέρες της Εκκλησίας, και τους κανόνες της ρητορικής.

Δύο από τους επτά λόγους αφορούν την Θεοτόκο και δύο την μητέρα της, την Αγία Άννα, ενώ δύο άλλοι είναι εγκώμια μαρτύρων (για τους Αγίους Αναργύρους και την Αγία Βαρβάρα). Ένας μόνο λόγος ασχολείται με ένα πρόσωπο του πρόσφατου παρελθόντος. Είναι ο επιτάφιος Εἰς τὸν μακάριον Ἀθανάσιον ἐπίσκοπον Μεθώνης, κύρια πηγή για τη ζωή ενός Σικελικής καταγωγής ασκητή, ηγούμενου και ιερέα του ενάτου αιώνα. Κατά πάσα πιθανότητα, όμως, ο Άγιος Πέτρος δεν γνώριζε προσωπικά τον Αθανάσιο. Εκφώνησε τον επιτάφιο στη Μεθώνη, κοντά στο τάφο του Αθανασίου, αλλά μερικά χρόνια μετά από το θάνατό του.

Ο Αθανάσιος γεννήθηκε στη Κατάνη. Ήταν ακόμα παιδί όταν έφυγε με τους γονείς του από τη πατρίδα του, λόγω μιας αραβικής εισβολής, πιθανόν αυτής του 828. Εγκαταστάθηκε στην Πάτρα, και έγινε με το καιρό επίσκοπος Μεθώνης. Το 879, έλαβε μέρος στη σύνοδο της Αγίας Σοφίας.

Σύμφωνα με τους κανόνες της ρητορικής, οι εγκωμιαστικοί λόγοι περιέχουν συγκρίσεις, των οποίων ο σκοπός είναι να αποδεικνύουν την υπεροχή των επαινουμένων. Στον επιτάφιο εις Αθανάσιον Μεθώνης υπάρχουν δύο συγκρίσεις. Στη δεύτερη, με την οποία δεν θα ασχοληθούμε εδώ, ο Άγιος Πέτρος ισχυρίζεται ότι τα λόγια του ετοιμοθάνατου Αθανασίου είναι προτιμότερα από τα τελευταῖα φιλοσοφήματα του Σωκράτη. Στην πρώτη σύγκριση, ο επίσκοπος Μεθώνης συγκρίνεται με μία σειρά από προσωπικότητες της αρχαιότητας:

«Μὲ τοιαύτην διδασκαλίαν καὶ πρᾶξιν ὅλους γενικῶς τοὺς κατέστησεν ἀξίους νὰ διδαχθοῦν τὸν θεόν, ἐδίδαξε συμφώνως πρὸς τὴν θείαν προφητείαν, νὰ δύνανται νὰ διακρίνουν τὸ καλὸν ἀπὸ τὸ χειρότερον, ὄχι ὅπως ὁ Ζάμολξις καὶ ὁ Ἀνάχαρσις, τοὺς ὁποίους ἐθαύμασαν, ἂν καὶ βαρβάρους, διὰ τὴν σοφίαν των οἱ Ἕλληνες, οὔτε βεβαίως νομοθετήσας κατὰ τοὺς Κρῆτας ὁ Λυκοῦργος εἰς τοὺς Σπαρτιάτας καὶ ὁ Μνησίων εἰς τοὺς Ἀργείους, ὄχι ὅπως ὁ Νέστωρ εἰς τοὺς Πυλίους, τοῦ ὁποίου τοὺς λόγους γλυκυτέρους τοῦ μέλιτος ἀπεκάλεσεν ὁ Ὅμηρος, ὄχι οἱ νομοθέται τῶν Ἀθηναίων Σόλων καὶ Κλεισθένης, οἱ ὁποῖοι, ὄχι μόνον ἔπεισαν νὰ δεχθοῦν τοὺς νόμους των τοὺς γείτονας Ἕλληνας καὶ νὰ πολιτεύωνται συμφώνως πρὸς αὐτοὺς, ἀλλὰ οὔτε καὶ ἐκείνους διὰ τοὺς ὁποίους τοὺς ἐδημοσίευσαν (), νὰ τοὺς κρατήσουν μέχρι τέλους.»

«Οὕτω διδάσκων καὶ πράττων, διδακτοὺς ἅπαντας Θεοῦ, κατὰ τὸν θεῖον χρησμόν, ἀπετέλεσε καὶ διακριτικοὺς καλοῦ καὶ τοῦ χείρονος ἱστόρησε, οὐ καθάπερ Ζάμολξις καὶ Ἀνάχαρσις οὓς ἐπὶ σοφίᾳ καίτοι βαρβάρους ὄντας ἐθαύμασαν Ἕλληνες· οὐ μὴν ὡς Κρῆτες νόμους ἐνθεὶς () ὁ Λυκοῦργος τοῖς Σπαρτιάταις καὶ +Μνησίων+ Ὰργείοις· οὐ Νέστωρ Πυλίοις, οὗ τοὺς λόγους μέλιτος γλυκυτέρους ἐκάλεσεν Ὅμηρος, ού Σόλων καὶ Κλεισθένης Ἀθηναίοις νομοθετήσαντες, οἵτινες οὐ μόνον ἀγχιτέρμονας Ἕλληνας τοὺς αὐτῶν δέξασθαι νόμους καὶ κατ’ἀυτοὺς πολιτεύεσθαι, ἀλλ’οὐδ’ἐκείνους, οἷς τούτους ἐξέθηκαν, μέχρι τέλους ἔπεισαν κατασχεῖν. »

Σε αυτό το κείμενο υπάρχουν δύο προβλήματα:

1) Μαθαίνουμε ότι η επιρροή των αρχαίων νομοθετών ήταν περιορισμένη. Δεν έπεισαν τους «ἀγχιτέρμονας ἕλληνας», δηλαδή τούς γείτονές τούς, να δεχθούν τους νόμους τους, και δεν πέτυχαν να πείσουν τους συμπολίτες τους να σεβαστούν αυτούς τους νόμους συνεχώς. Κάποιος μπορεί να αμφισβητήσει την λογική της συγκρίσεως, δεδομένου ότι μερικές από τις προσωπικότητες που μνημονεύονται εδώ, ήταν οι πρώτοι νομοθέτες των πόλεών τους. Αντιθέτως, ο Αθανάσιος δεν ήταν ο πρώτος που έφερε τον χριστιανισμό στην Μεθώνη, και δεν ήταν ο πρώτος επίσκοπός της. Επίσης, δεν φαίνεται να είχε καμία επιρροή εκτός της επισκοπής του.

2) Η αναφορά στο Μνησίωνα παρουσιάζει ένα επιπλέον πρόβλημα, αφού πρόκειται για ένα Αργείο νομοθέτη τελείως άγνωστο από άλλες πηγές. Ο Κυριακόπουλος αναγνωρίζει σε αυτό το σημείο μία δυσκολία στη χειρογραφική παράδοση και βάζει τη λέξη Μνησίωνα μεταξύ δύο σταυρών.

Οι μελετητές του έργου του Αγίου Πέτρου, και κυρίως ο Κυριακόπουλος, έχουν ταυτίσει στους λόγους του αναφορές στα έργα μερικών πατέρων, αλλά μέχρι σήμερα παρέμεινε απαρατήρητο το γεγονός ότι η πηγή της παραγράφου που μας ενδιαφέρει εδώ ειναι η πραγματεία Περὶ Νόμων, που αποτελεί το ένατο βιβλίο της Ἑλληνικῶν Θεραπευτικῆς Παθημάτων του Θεοδώρητου Κύρρου.

Ο Θεοδώρητος, ένας απο τους μεγαλύτερους πατέρες του πέμπτου αιώνα, εκθέτει σε αυτό το σημαντικό έργο μία κριτική της ειδωλολατρείας. Μεταξύ άλλων, συγκρίνει την απήχηση των νόμων των αρχαίων Ελλήνων με την απήχηση του χριστιανισμού. Το έργο των νομοθετών ίσχυε μόνο για τις πόλεις τους, και μόνο για ένα περιορισμένο χρονικό διάστημα. Αντιθέτως, οι απόστολοι, παρόλο που η κοινωνική τους θέση ήταν χαμηλή και δεν διέθεταν τα μέσα να επιβάλουν τους νόμους τους, διέδοσαν το Χριστιανισμό παγκοσμίως. Ενώ ο Άγιος Πέτρος συγκρίνει τους νομοθέτες με τον Αθανάσιο Μεθώνης, ο Θεοδώρητος αποφεύγει να τους συγκρίνει με επισκόπους της προηγουμένης ή της δικής του εποχής. Έτσι βρίσκουμε στο Θεοδώρητο τη λογική που φαίνεται να λείπει στον επιτάφιο εις Αθανάσιον Μεθώνης.

Όσον αφορά τον Μνησίωνα, ο Θεοδώρητος γράφει το εξής: «καὶ ἵνα τοὺς ἄλλους νομοθέτας παρῶ, Ἄπιν τὸν Ἀργείων καὶ Μνησίωνα τὸν Φωκέων, κλπ.»

Τώρα γίνεται σαφές ότι η αναφορά σε έναν Αργείο νομοθέτη ονόματι Μνησίωνα δεν είναι παρά ένα σφάλμα, είτε του Αγίου Πέτρου, είτε, πιθανότερα, της χειρογραφικής παράδοσης. Σύμφωνα με τον Θεοδώρητο, ο Άπις ήταν νομοθέτης των Αργείων, ενώ ο Μνησίων ανήκει στην ιστορία των Φωκέων. Δυστυχώς, δεν ξέρουμε από πού άντλησε ο Θεοδώρητος αυτά τα στοιχεία. Ο Pierre Canivet, ένας από τους μεγαλύτερους μελετητές του έργου του, πιστεύει ότι σ΄εκείνη την εποχή, τα παιδιά μάθαιναν απ’έξω κατάλογους στρατηγών, νομοθετών και βασιλέων, όπως μάθαιναν τις γενεαλογίες των ηρώων. Σε αυτή τη περίπτωση, οι πληροφορίες που μας παρέχει ο Θεοδώρητος για τους νομοθέτες είναι μάλλον ανακριβείς αναμνήσεις από τα παιδικά του χρόνια, με ελάχιστη ιστορική αξία. Αφ΄ετέρου, ο Paul Lemerle, στο βιβλίο του Ὁ πρῶτος Βυζαντινὸς Οὐμανισμός, γράφει ότι «Ὁ συγγραφέας () δανείζεται τόσα πολλὰ ἀπὸ τὰ ἀνθολόγια, ποὺ ἄλλωστε τὰ παραθέτει αὐτούσια, ὥστε τὸ ἔργο παρουσιάζεται σὰν παράξενο μωσαΐκό.» Σε αυτή τη περίπτωση, η αξία των πληροφοριών του Θεοδώρητου εξαρτάται από την αξία των χαμένων πια έμμεσων πηγών του.

Το ζήτημα των πηγών αφορά και τον Άγιο Πέτρο. Ο Κυριακόπουλος γράφει το εξής: «Τὸ ἄκρως δυσεπίλυτον ὅμως πρόβλημα εἶναι, ἂν αἱ πηγαὶ του εἶναι ἄμεσοι ἢ ἔμμεσοι. Τὸ δεύτερον φαίνεται πιθανώτερον. Ἄλλωστε αἱ μικραὶ ποικίλης ὕλης ἐπιτομαὶ ἦτο σύνηθες πρᾶγμα εἰς τὸ Βυζάντιον.»

Κατά τη γνώμη μου, όμως, το γεγονός ότι ο Άγιος Πέτρος χρησιμοποιεί εδώ την Ἑλληνικῶν Θεραπευτική Παθημάτων, ένα έργο που είχε ελάχιστους αναγνώστες στην εποχή του, μας επιτρέπει να υποθέσουμε ότι δεν στηρίζεται αποκλειστικά σε επιτομές αυτού του είδους, και ότι δεν ικανοποιήθηκε με τα γνωστά και συνηθισμένα κείμενα. Πιθανόν διάβασε αυτό το έργο στην Κωνσταντινούπολη, όπου φαίνεται να δέχτηκε τη καλύτερη μόρφωση που πρότεινε τότε η πρωτεύουσα σε νέους ευπόρων οικογενειών. Έτσι επαληθεύεται η μαρτυρία του Θεοδώρου Νικαίας για τη ποιότητα της παιδείας του. Η σύγκριση των δύο κειμένων μας επιτρέπει όμως να συμπεραίνουμε ότι ένας Αργείος νομοθέτης ονόματι Μνησίων δεν υπήρξε ποτέ.

Ομιλία του Avshalom Laniado, στην Επιστημονική Ημερίδα « Μνήμη Τασούλας Οικονόμου 1998-2008», Σάββατο, 15 Νοεμβρίου 2008, Άργος, Αίθουσα Συλλόγου Αργείων « Ο Δαναός».

Read Full Post »

Πρoστατευμένο: Ο Άγιος Πέτρος από την Άσκησιν εις την Επισκοπήν, Αρχιμανδρίτου Τιμόθεου Δ. Τζιαβάρα.

Posted in Άγιος Πέτρος Επίσκοπος Άργους, tagged alphaline, Άργος, Άγιος, Άγιος Πέτρος Επίσκοπος Άργους, Αργολική Αρχειακή Βιβλιοθήκη Ιστορίας & Πολιτισμού, Βιβλία, Επίσκοποι, Μητρὀπολη Αργολίδας on 7 Νοεμβρίου, 2008|

Read Full Post »

Πρoστατευμένο: Λόγος » ΕΠΙ ΤΗ ΕΟΡΤΗ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΠΕΤΡΟΥ » Ιωάννου Κ. Κοφινιώτου 1910

Posted in Άγιος Πέτρος Επίσκοπος Άργους, tagged alphaline, Άργος, Άγιος Πέτρος, Αργολίδα, Επίσκοποι, Μητρὀπολη Αργολίδας on 4 Νοεμβρίου, 2008|

Read Full Post »

Ο ρήτωρ Άγιος Πέτρος Επίσκοπος ‘Αργους. Δρ. Βασίλειος Σκουλάτος, Ιστορικός

Posted in Άγιος Πέτρος Επίσκοπος Άργους, tagged alphaline, Άργος, Άγιος Πέτρος, Άγιος Πέτρος Επίσκοπος Άργους, Άγιοι, Άγιοι της Αργολίδας, Αργολίδα, Αργολική Αρχειακή Βιβλιοθήκη Ιστορίας & Πολιτισμού, Επίσκοποι, Μητρὀπολη Αργολίδας, Ναύπλιο, Ορθοδοξία on 27 Οκτωβρίου, 2008| Leave a Comment »

Ο Άγιος Πέτρος, Επίσκοπος Άργους (852 – 922)

Δρ. Βασίλειος Σκουλάτος, Ιστορικός

Ο «Βίος» του Αγίου Πέτρου, είναι η μόνη ιστορική πηγή η οποία μας προσφέρει πληροφορίες, αρκετά αόριστες, για την πορεία της ζωής και την πολυσχιδή δράση του μεγάλου αυτού ανδρός. Ο «Βίος» εγράφη λίγο μετά το θάνατο του Αγίου αλλά γύρω από το πρόσωπο του συγγραφέα υπάρχει μεγάλη ασάφεια και οι απόψεις των ερευνητών διίστανται. Άλλοι υποστηρίζουν ότι συγγραφεύς του «Βίου» είναι ο μαθητής του και διάδοχος του στον επισκοπικό θρόνο του Αργούς Κωνσταντίνος και άλλοι ο επίσης μαθητής του και μετέπειτα επίσκοπος Νικαίας Θεόδωρος.

Ο Πέτρος γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη περί το 852 μ.Χ. Δεν γνωρίζουμε τα ονόματα των γονέων του όμως ο «Βίος» μας πληροφορεί ότι ήσαν ευσεβέστατοι, διακρίνονταν για τη φιλανθρωπία τους και εγαλούχησαν τα τέκνα τους με τα νάματα της χριστιανικής διδασκαλίας και με την επιταγή του «σωφρόνως βιούν».

Η οικογένεια είχε πέντε τέκνα, τέσσερα αγόρια και ένα κορίτσι. Μας έχουν διασωθεί τα ονόματα των τεσσάρων αδελφών, Παύλος, Διονύσιος, Πέτρος, Πλάτων, αλλά όχι της αδελφής. Ο πρεσβύτερος Παύλος, πρώτος, εκάρη μοναχός και αυτόν ακολούθησε ολόκληρη η οικογένεια, με την μητέρα και τον πατέρα να μιμούνται τα τέκνα τους. Ο Πέτρος, σχεδόν παιδί, εισήλθε στο μοναστήρι, εκεί εσπούδασε και σε λίγα χρόνια, όπως μας λέγει ο βιογράφος του, ξεπέρασε όλους σχεδόν τους μεγαλύτερους του σε αρετή και σοφία.

Η διαμόρφωση του νεαρού Πέτρου στο μοναστήρι συμπίπτει χρονικά με την άνοδο της Μακεδόνικης δυναστείας στην Κωνσταντινούπολη και με την περίοδο κρατικής και πνευματικής ανάτασης στη Βυζαντινή αυτοκρατορία. Στον καθαρά πολιτικό τομέα οι Άραβες και οι Βούλγαροι παραμένουν οι κύριοι αντίπαλοι του Βυζαντίου όμως ήδη ο αραβικός κόσμος, από το δεύτερο μισό του Θ’ αιώνα, παρουσιάζει σαφή συμπτώματα διάσπασης. Στον πνευματικό τομέα σημειώνεται αναγέννηση των κλασσικών σπουδών, στην οποία πρωτοστατεί η μεγάλη μορφή του πολυσχιδούς Φωτίου. Σ’ αυτό το γενικότερο ευνοϊκό κλίμα αναπτύσσεται ο Πέτρος και εξελίσσεται σε μια σπάνια προσωπικότητα στην οποία συνδυάζονται το άψογον ήθος και η αρετή με την υψηλή παιδεία. Η μελέτη των πατέρων της Εκκλησίας συνηγορευόταν από την βαθύτατη ενασχόληση με τους αρχαίους έλληνες συγγραφείς. Οι επτά σωζόμενες ομιλίες του Πέτρου βρίθουν από αναφορές στους κλασσικούς συγγραφείς.

Το πνευματικό ανάστημα του Πέτρου άρχισε γρήγορα να επηρεάζει ακόμη και τους υψηλότερους εκκλησιαστικούς κύκλους. Ο τότε Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Νικόλαος ο Μυστικός (901-907 / 912-925), σαγηνευθείς από την προσωπικότητα του Πέτρου του πρότεινε το επισκοπικό αξίωμα αλλά ο Πέτρος δεν το δέχθηκε και προτίμησε να συνεχίσει την αποστολική του δράση ως απλός μοναχός.

Μετά την άρνηση του Πέτρου να δεχθεί το επισκοπικό αξίωμα, ο Πατριάρχης μετά από πολλές προσπάθειες πείθει τον πρεσβύτερον αδελφόν του Αγίου, τον Παύλο, να ονομασθεί επίσκοπος Κορίνθου.

Συνόδευσε δε και ο Πέτρος τον αδελφόν του στην Πελοπόννησο, περίπου το 902 μ.Χ.

Η Πελοπόννησος, κατά την περίοδον αυτή εδεινοπάθει από τις πειρατικές επιδρομές με αποτέλεσμα την αραίωση του πληθυσμού, την εξαφάνιση της οικονομικής ζωής και τις συνεχείς αιχμαλωσίες των κατοίκων «υπό των αθέων Αγαρηνών».

Ο Πέτρος, σε αυτό το κλίμα, βοηθεί τον αδελφόν του στο ποιμενικόν του έργο στη μητρόπολη Κορίνθου και ταχύτατα η φήμη της αρετής του ξεπερνά τα όρια της συγκεκριμένης επισκοπής και σχεδόν από όλη την ανατολική Πελοπόννησο συρρέουν πλήθη λαού για να τον συμβουλευθούν και να του ζητήσουν ηθική και υλική συμπαράσταση. Κατά την περίοδο της δράσης του Πέτρου αποθνήσκει ο μητροπολίτης Αργούς και τότε, με μια φωνή, οι κάτοικοι της πόλης απαιτούν από τον επίσκοπο Κορίνθου Παύλο να ορίσει ως νέο επίσκοπο Αργούς τον αδελφόν του Πέτρο. Οι πιέσεις είναι έντονες, όμως ο Πέτρος αρνείται να υποκύψει σ’ αυτές. Τελικά, για να αποφύγει την τεταμένη ατμόσφαιρα της Κορίνθου, αποφασίζει να εγκαταλείψει την πόλη. Δεν γνωρίζουμε τον τόπον καταφυγής του, όμως ο βιογράφος του αναφέρει ότι ο Πέτρος αργότερα, είχε γράψει έναν απολογητικό λόγο για τη φυγή του, ο οποίος εχάθη.

Όμως η απουσία του Πέτρου δεν διαρκεί πολύ. Επιστρέφει στην Κόρινθο και τώρα ακούει με περισσότερη κατανόηση τους Αργείους, οι οποίοι του διεκτραγωδούν την κατάσταση στην επισκοπή τους. Η εκκλησία είχε παντελώς αποοργανωθεί, οι ιερείς δεν υπήρχαν, τα βρέφη πέθαιναν αβάπτιστα και οι νεκροί εθάπτοντο χωρίς νεκρώσιμη ακολουθία. Μπροστά σ’ αυτή την τραγική κατάσταση ο Πέτρος υποχωρεί και περί το 912 ονομάζεται επίσκοπος Αργούς. Και από τη στιγμή αυτή αρχίζει ένα έργο ανόρθωσης της επισκοπής. Η ανορθωτική του δράση δεν περιορίζεται στην τακτοποίηση των εκκλησιαστικών πραγμάτων αλλά επεκτείνεται σε όλους τους τομείς της κοινωνίας. Μέριμνα για τα ορφανά και τους γέροντας, με την ίδρυση ορφανοτροφείων και γηροκομείων, μέριμνα για τους ασθενείς με την ίδρυση νοσοκομείων, μέριμνα για την παιδεία, με την ίδρυση σχολείων.

Αλλά πέρα από όλα αυτά η συνεχής παρουσία του ανάμεσα στο ποίμνιο του, ο παρηγορητικός του λόγος, η αγάπη του για τον πάσχοντα ανέδειξαν τον Πέτρο σε μια από τις λαμπρότερες εκκλησιαστικές φυσιογνωμίες που έδρασαν στην Πελοπόννησο στους Μέσους χρόνους.

Από το συγγραφικό του έργο, το οποίο, στο σύνολο του, κατά τους ερευνητές, εγράφη κατά την περίοδο της επισκοπείας του σώζονται μόνον επτά. Οι τρεις (Εις Αναργύρους, Αγίαν Άνναν και Αγίαν Βαρβάραν) είναι λόγοι εγκωμιαστικοί. Ένας, (Εις τον Αθανάσιον Μεθώνης), επιτάφιος και τρεις (Εις τα Εισόδια, Εις την Σύλληψιν της Αγίας Άννης και Εις τον Ευαγγελισμόν) ερμηνευτικοί. Οι λόγοι του Πέτρου έχουν τον μανδύα της αρχαίας ελληνικής και πατερικής ρητορικής. Θαυμάσιον είναι το πλούσιον λεκτικόν του, το ήμερον, αισιόδοξον και πανηγυρικόν ύφος του και η πλοκή του λόγου. Ο ρήτωρ Άγιος δεν ενδιαφέρεται να εντυπωσιάσει, αλλά να σώσει τις ψυχές του ποιμνίου του.

Κατά την περίοδον της επισκοπής του Πέτρου δεινός λιμός έπληξε την Αργολίδα. Ο βιογράφος του Αγίου περιγράφει με ακρίβεια την τραγική κατάσταση των κατοίκων και τονίζει ότι : «και τας οικίας και στενωπούς, και άμφοδα και πλατείας, έτι δε και τα ύπαιθρα εμπλισθήναι νεκρών».

Αλλά και σε αυτή τη φοβερή δοκιμασία ο Πέτρος, με μια αληθινά θαυμαστή οργανωτική ικανότητα και με μια δραστηριότητα που ξεπερνούσε τα ανθρώπινα μέτρα κατόρθωσε να συγκεντρώσει ποσότητες σιτηρών, να οργανώσει συσσίτια, να λάβει μέριμνα για τους ενδεέστερους και να μειώσει τις συνέπειες της μάστιγας. Η συμβολή του Αγίου στην καταπολέμηση του λιμού συντελεί στην κατακόρυφη ενίσχυση του κύρους του μεταξύ του πληθυσμού. Είναι χαρακτηριστικό ότι πολλοί Σλάβοι που κατοικούσαν στην περιοχή και επέμεναν στην ειδωλολατρεία οδηγήθηκαν στο βάπτισμα ως έκφραση ευγνωμοσύνης και σεβασμού προς τον Άγιο. Ουσιαστικά έχουμε μια αγιοποίηση του επισκόπου ενώ βρίσκεται στη ζωή.

Το έτος 920 0 Πέτρος, γέροντας ήδη εβδομήντα χρόνων και ασθενής καλείται από τον πατριάρχην Νικόλαον τον Μυστικόν να μεταβεί στην Κωνσταντινούπολη για να λάβει μέρος στη Σύνοδο η οποία θα ρύθμιζε το πρόβλημα της τετραγαμίας. Ο Άγιος παρά την ηλικία του, μετέβη στην Κωνσταντινούπολη, έλαβε μέρος στη Σύνοδο και υπέγραψε τα πρακτικά της.

Πιθανότερον έτος του θανάτου του Αγίου θεωρείται από τους ερευνητές το 922. Ο βιογράφος του Πέτρου περιγράφει τον θάνατο του κατά τρόπο μεγαλειώδη. Μόλις διαδόθηκε η είδηση ότι ο Άγιος ψυχορραγεί «συνέρρει το πλήθος των πόλεων και των κωμών αυτού δε παρήσαν και μοναζόντων αγέλαι και το κόσμιον των μοναζουσών». Και ο Πέτρος, με υπερκόσμια γαλήνη και με ένα χαμόγελο ευδαιμονίας, «ώσπερ μειδιών, τα όμματα μύσας αταράχως διαφήκε το πνεύμα».

Ένα άπειρο πλήθος κρατώντας λαμπάδας και ψάλλοντας ύμνους συνόδευσε το σκήνωμα του Αγίου εις τον ναόν της Παναγίας όπου τελέσθηκε η εξόδιος ακολουθία. Και το πρόσωπον του νεκρού «αθρόον φωτί περιελάμπετο… και τον χρώτα είχεν ερυθραινόμενον ωσεί ζων και υπνών». Μετά την τελετήν οι κάτοικοι του Ναυπλίου και του Αργούς διαφώνισαν για τον τόπον όπου έπρεπε να ταφεί ο Πέτρος. Τελικά ο Άγιος ετάφη στο Άργος και ο τάφος του κατέστη τόπος προσκυνήματος για τον λαό διότι το λείψανο του «διαδήλους εδείκνυ τας ενεργείας μύρα προέχον ως εκ πηγής και δαίμονας απελαύον και νόσους παντοίας ιώμενον».

Ο Άγιος εορτάζει την 3^ην Μαΐου, ημέρα του θανάτου του, ως φαίνεται. Δεν μας είναι γνωστή η ημερομηνία της καθιέρωσης του Πέτρου ως Αγίου. Πάντως πιστεύεται ότι ελάχιστο χρόνο μετά το θάνατο του ανακηρύχθηκε Άγιος διότι, ακόμη στη ζωή είχε τη φήμη του Αγίου και σημειοφόρου, αλλά και μετά θάνατον εθαυματούργησε.

Read Full Post »

Older Posts »

ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ
Αναζήτηση
Kατηγορίες

Αρχείο
ΕΠΙΛΕΓΜΕΝΑ ΑΡΘΡΑ
ΒΙΟΜΗΧΑΝΟΙ – ΥΦΑΝΤΟΥΡΓΟΙ ΑΡΓΟΥΣ
[…] Τα πρώτα χρόνια η παραγωγή στο Άργος, αν και δεν ήταν καθόλου ευκαταφρόνητη, περιορίστηκε σε φτηνά λαϊκά υφάσματα, τα οποία ήταν πολύ χαρακτηριστικά. Οι υφασματέμποροι τοποθετούσαν όλα τα τόπια μαζί σε μία γωνία του καταστήματος τους και λέγανε στους πελάτες τους: «Αυτά είναι τα αργείτικα».
Τα υφάσματα ήταν αλατζάδες, κάμποτ και ντρίλια, όλα βαμβακερά, χοντρά και φτηνά υφάσματα. Ο αλατζάς προσφερόταν για φορέματα, φούστες, λαϊκά πουκάμισα, πουκαμίσες, για σεντονόπανα. Με τα κάμποτ έραβαν ανδρικά και γυναικεία εσώρουχα, πουκάμισα και άλλα. Από τα ντρίλια κατασκευάζονταν κυρίως παντελόνια σε χρώμα σκούρο μπλε ή γκρι, όμοια με τα γνωστά τζιν ή μπλουτζίν. Ήταν ρούχα για τη δουλειά πολύ γερά.
Επίσης, υφαίνονταν βαλιτσόπανα για τις βαλίτσες, τεντονόπανα για τέντες, λιόπανα για τις ελιές, ύφασμα για την εξωτερική επιφάνεια των σαμαριών. (Αργότερα οι σαμαράδες χρησιμοποίησαν δέρμα). Ακόμη, υφαίνονταν πολύ ανθεκτικά στρωματόπανα, που κυκλοφόρησαν σ’ όλη την Ελλάδα, και με τα οποία έφτιαχναν στρώματα οι αντίστοιχοι τεχνίτες…
ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΣΤΙΓΜΕΣ ΤΟΥ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΥ ΑΡΓΟΥΣ
Το σημερινό Νοσοκομείο Άργους οφείλει την ύπαρξή του στη μεγάλη αγάπη κάποιων Αργείων για την πόλη και τους συμπολίτες τους. Αυτοί προσέφεραν τις περιουσίες τους για τις ανάγκες της υγειονομικής περίθαλψης των κατοίκων μιας μεγάλης περιοχής του Άργους και γύρω από αυτό, από το άκρο της Κυνουρίας μέχρι και τη Νεμέα. Από τις προσφορές τους, πολλές χάθηκαν από τις δυσκολίες των καιρών (πόλεμοι) και την εγκληματική αδιαφορία αυτών στους οποίους ανατέθηκε η διαχείριση. Άλλες όμως αξιοποιήθηκαν, ώστε να προκύψει το σπουδαίο και μεγάλο νοσηλευτικό ίδρυμα που έχουμε σήμερα.
Με πρώτους τους Αικατερίνη Καλλιοντζή (διαθήκη 1924) και τον ανιψιό της Δημοσθένη Δεσμίνη (διαθήκη 1936) ξεκίνησε μια σειρά δωρεών και κληροδοτημάτων που έχτισαν, επέκτειναν και συνεχίζουν ακόμη σήμερα τη βελτίωση των εγκαταστάσεων και της λειτουργίας του Νοσοκομείου Άργους…
ΤΑ ΣΤΕΚΙΑ ΤΟΥ ΑΡΓΟΥΣ
[…] Το στέκι αποτελεί ένα σήμα κατατεθέν: του κοινωνικού τύπου, των ιδιοτήτων του, του λόγου που αρθρώνει για τον εαυτό του και τους άλλους. Εδώ τίθεται και το ερώτημα του τι εννοούμε με τι λέξη στέκι. «Κάθε χώρος (κατάστημα, αίθουσα, κτήριο) στον οποίο συχνάζει κανείς», απαντά ένα λεξικό. «Ο χώρος στον οποίο ένα ή περισσότερα πρόσωπα συχνάζουν ή ασκούν ορισμένη δραστηριότητα», λέει ένα άλλο.
Στους ορισμούς αυτούς θα προσθέσουμε και μια άλλη σημαντική διάσταση, περισσότερο ανθρωπολογική: συχνάζω διότι ο χώρος με βοηθάει στην επιβεβαίωση και την αναπαραγωγή μιας συγκεκριμένης ταυτότητας. Για το λόγο αυτό, οι χώροι επενδύονται με διαφορετικούς συμβολισμούς, αφού εκφράζουν διαφορετικές ταυτότητες. Λέγοντας το «στέκι των φιλάθλων», «των σοβατζήδων», «των δασκάλων», «των νέων», «των ηλικιωμένων» κτλ, αναφερόμαστε όχι μόνο σε χώρους οι οποίοι διακρίνονται για την επαγγελματική ή άλλη κοινότητα στοιχείων μεταξύ ατόμων, αλλά κυρίως για τη συμβολική ταυτότητα που επιβεβαιώνει την ένταξη σε μια ομάδα ή την προσπάθεια ένταξης. Για τον ίδιο λόγο, δεν είναι στέκι η πλατεία, αλλά αντίθετα ένας δημόσιος χώρος, ο οποίος επιτρέπει την συνύπαρξη πολλών ταυτοτήτων τις οποίες όμως θέτει στην κοινή θέα και τις κατατάσσει ανάλογα με το επίπεδο των κοινωνικών σχέσεων…
ΠΡΟΣΦΑΤΕΣ ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ
- Ιστορικές στιγμές του Νοσοκομείου στο Άργος (μέρος I)
  [...] Την άνοιξη του 1828 επιδημία πανούκλας μάστισε την περιοχή της Αργολίδας. Ο τότε «έφορος Υγείας» Δημ. Περούκας, σε έγγραφό του προς την κεντρική διοίκηση (15-6-1828) αναφέρεται επανειλημμένα στο νοσοκομείο της πόλης, ρητά με το όνομα «Νοσοκομείον Άγιος Κωνσταντίνος». Το διαχωρίζει μάλιστα από τον «Στρατώνα του Ιππικού» (Στρατώνες Καποδίστρια), γράφοντας πως «οι ασθενείς μεταφέρονται εις το Νοσοκομείον και οι μολυσμένοι εις το Καθαρτήριον», που από άλλο έγγραφό του μαθαίνουμε πως ήταν το «μπεζεστένιον», δηλαδή το κτίριο που οι Τούρκοι είχαν μετατρέψει σε αγορά (τους Στρατώνες Καποδίστρια)...
- Παρουσιάζεται το βιβλίο «Ένα παιδί μεγαλώνει στην Αθήνα: 1934-1944» του Νίκου Βατόπουλου στο Ναύπλιο
  Με αφετηρία το ημερολόγιο που κρατούσε ο πατέρας του στα χρόνια του ’30 και ως το 1944, ο Νίκος Βατόπουλος ξετυλίγει μια διπλή αφήγηση μέσα στον χρόνο και με φόντο την Αθήνα της Κατοχής αλλά και το τοπίο της παιδικής και εφηβικής ηλικίας εκείνα τα χρόνια. Μαζί με την καθημερινότητα, έρχονται στο φως διαδρομές μέσα στην Αθήνα, τα σχολικά χρόνια στη Λεόντειο Πατησίων, ο συνοικιακός αθλητισμός γύρω από το «Σπόρτιγκ», τα μπάνια στο Φάληρο, τα ταξίδια με καΐκι ως το Άστρος, η εξερεύνηση του παραμυθένιου τοπίου στις όχθες του Κηφισού...
- Λόντος Σ. Ανδρέας (1786–1846)
  [...] Την Τρίτη 24 Σεπτεμβρίου 1846, στις έξι και μισή το πρωί ο Ανδρέας Λόντος βρέθηκε νεκρός στο υπνοδωμάτιο τού σπιτιού του στην Αθήνα. Οι εφημερίδες της εποχής, απ’ όπου αντλούμε τις πληροφορίες, χαρακτηρίζουν τον υποστράτηγο Λόντο, ως το τελευταίο λείψανο των εν Αγία Λαύρα συνελθόντων και ύψωσάντων την σημαίαν της Εθνεγερσίας. Μια πιστόλα ήταν πεσμένη δίπλα του. Το άνω μέρος του κεφαλιού του, ο εγκέφαλος και τα μάτια, είχαν διαλυθεί και εκσφενδονιστεί στους τοίχους και την οροφή του δωματίου. Από το κεφάλι του παρέμενε μόνο το σαγόνι και η γλώσσα, ενώ το σώμα του ήταν πεσμένο απέναντι από έναν επιτοίχιο καθρέφτη. Λένε, ότι προηγουμένως είχε στείλει τον υπηρέτη του να φέρει τον κουρέα, γιατί σκόπευε να βγει έξω, ενώ την ίδια στιγμή εξέταζε ένα όπλο. Το συγκεκριμένο όπλο το είχε ζητήσει την προηγούμενη μέρα από τον υπηρέτη του Χρήστο Σουλιώτη. Η θλιβερή είδηση μεταδόθηκε στην πόλη αστραπιαία. Πλήθος κόσμου συνέρρευσε στην οικία του. Για την τήρηση της τάξεως εστάλη στρατιωτική δύναμη...
- Ιστορικόν αρχείον του στρατηγού Ανδρέου Λόντου (1789-1847)
  [...] Τα έγγραφα σχετικά με την πολυσχιδή δράση του Ανδρέα Λόντου βρίσκονται διεσπαρμένα σε πλειάδα αρχείων ανά τη χώρα (Ιστορικό και Εθνολογικό Μουσείο, Γενικά Αρχεία του Κράτους, Μουσείο Μπενάκη, κ.ά.), και επομένως, όπως επισημαίνεται στην εισαγωγή, με την εκδοτική πρωτοβουλία της, η Ακαδημία Αθηνών στοχεύει στο να δώσει το έναυσμα για μια μελέτη μακράς πνοής, όπου θα καταγράφεται με ολοκληρωμένο τρόπο ο βίος και η πολιτεία του σημαντικού Αχαιού αγωνιστή...
- Αναδυόμενες τεχνολογίες στο εφαρμοσμένο θέατρο και στο εκπαιδευτικό δράμα
  [...] Οι σύγχρονες πολιτικές, κοινωνικές και οικονομικές εξελίξεις και κυρίως η ανάπτυξη της ψηφιακής τεχνολογίας έχουν επηρεάσει τον τρόπο με τον οποίο είτε οι τέχνες γενικότερα είτε ειδικότερα το θέατρο και το δράμα εξαρτώνται και διαμορφώνονται από τις υπάρχουσες ανάγκες και τις τεχνολογικές δυνατότητες, αποτυπώνοντας έτσι τη διαχρονική επίδραση που έχουν οι αναδυόμενες τεχνολογίες και η τεχνολογική καινοτομία σε όλους τους τομείς της ανθρώπινης πολιτισμικής δραστηριότητας. Μια τέτοια επίδραση αναδεικνύει νέους όρους, κατευθύνσεις, συγκερασμούς και πρακτικές στο πεδίο, οι οποίοι είτε σε μικρό είτε σε μεγάλο βαθμό χαρακτηρίζονται από όρους τεχνολογικής διαμεσολάβησης και τεχνολογικής χρήσης...
Εγγραφή στο Ιστολόγιο μέσω Email

Εισάγετε το email σας για εγγραφή στην υπηρεσία αποστολής ειδοποιήσεων μέσω email για νέες δημοσιεύσεις.

Διεύθυνση Email:

Προστεθείτε στους 300 εγγεγραμμένους.

ARGOLIKOS ARCHIVAL LIBRARY OF HISTORY AND CULTURE www.argolikivivliothiki.gr

Archive for the ‘Άγιος Πέτρος Επίσκοπος Άργους’ Category

ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ

ΕΠΙΛΕΓΜΕΝΑ ΑΡΘΡΑ

ΒΙΟΜΗΧΑΝΟΙ – ΥΦΑΝΤΟΥΡΓΟΙ ΑΡΓΟΥΣ

ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΣΤΙΓΜΕΣ ΤΟΥ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΥ ΑΡΓΟΥΣ

ΤΑ ΣΤΕΚΙΑ ΤΟΥ ΑΡΓΟΥΣ

ΠΡΟΣΦΑΤΕΣ ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

Εγγραφή στο Ιστολόγιο μέσω Email