Feeds:
Δημοσιεύσεις
Σχόλια

Posts Tagged ‘Βιβλία’

Λεωνίδας Καλλιβρετάκης, «Μεσογείων 14-18. Η Υποδιεύθυνση Γενικής Ασφαλείας Αθηνών στα χρόνια της Δικτατορίας (1971-1974)»

Posted in Βιβλία - Αργολίδα, tagged , , , , , , , , , , , on Σεπτεμβρίου 6, 2019| Leave a Comment »

Λεωνίδας Καλλιβρετάκης, «Μεσογείων 14-18. Η Υποδιεύθυνση Γενικής Ασφαλείας Αθηνών στα χρόνια της Δικτατορίας (1971-1974)», Γενική Γραμματεία Ερευνάς και Τεχνολογίας – Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών. Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών, 2η έκδ., Αθήνα 2019.

 

Η παρούσα έκδοση περιλαμβάνει τα πορίσματα μιας ιστορικής έρευνας, η οποία, διεξήχθη με πρωτοβουλία της Γενικής Γραμματείας Έρευνας και Τεχνολογίας και με επιστημονικό υπεύθυνο τον Δρ. Λεωνίδα Καλλιβρετάκη, Διευθυντή Ερευνών του Ινστιτούτου Ιστορικών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών. Το αντικείμενο της έρευνας είναι η δράση της Γενικής Ασφάλειας Αθηνών κατά τα τελευταία χρόνια της στρατιωτικής δικτατορίας, στο διάστημα 1971-1974. Το ενδιαφέρον για εμάς [δηλ. της Γενικής Γραμματείας Έρευνας και Τεχνολογίας] είναι ότι, κατά την υπό μελέτη περίοδο, η Γενική Ασφάλεια στεγαζόταν στο κτίριο της οδού Μεσογείων 14-18, στο ίδιο δηλαδή κτίριο όπου από το 1986 έως σήμερα στεγάζεται η Γενική Γραμματεία Έρευνας και Τεχνολογίας του Υπουργείου Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων.

Το ιστορικό παρελθόν του συγκεκριμένου κτιρίου εξελίχθηκε όλα αυτά τα χρόνια, μάλλον σε μια λανθάνουσα πληροφορία, σε μια λεπτομέρεια, η οποία λησμονήθηκε μέσα στην καθημερινότητα. Ίσως πρόκειται για μια ιστορική στιγμή που θέλησε να ξεχαστεί, καθώς η λήθη πολλές φορές είναι η μόνη θεραπευτική οδός για τη βεβαρημένη νεότερη ιστορία του τόπου μας. Σε κάθε περίπτωση, το πλήρωμα του χρόνου έφθασε στις 17 Νοεμβρίου 2017, όταν με την ευκαιρία της 44ης επετείου της εξέγερσης του Πολυτεχνείου, οργανώθηκε στη Γενική Γραμματεία μια μικρή μεν, αλλά μεγάλης σημασίας για εμάς, πολύ συγκινητική εκδήλωση μνήμης και τιμής, με την πολύτιμη συμμετοχή και παρουσία αρκετών επωνύμων και ανωνύμων αγωνιστών της περιόδου εκείνης και συγγενών τους, κυρίως αγωνιστών φοιτητών τότε, που απειλήθηκαν, φυλακίστηκαν, κακοποιήθηκαν και βασανίστηκαν στη Γενική Ασφάλεια, κατά το διάστημα 1971-1974. Σε αυτούς τους ανθρώπους που μας τίμησαν με την παρουσία τους επανερχόμενοι εκείνη τη βροχερή μέρα στο κτίριο της οδού Μεσογείων 14-18 για έναν άλλο τη φορά αυτή σκοπό, με μιαν άλλη αφορμή, αλλά και σε όλους τους αγωνιστές του αντιδικτατορικού αγώνα, αφιερώνουμε την παρούσα έκδοση.

Η επετειακή μας εκείνη συνεύρεση ανέδειξε εκτός των άλλων, ιστορικά ερωτήματα για πτυχές της περιόδου εκείνης, τα οποία στη συνέχεια αποτέλεσαν την αφορμή για την παρούσα έρευνα, με σκοπό τον εντοπισμό, τη συστηματική καταγραφή και τη μελέτη στοιχείων που αφορούν στη χρήση του κτιρίου ως έδρας της Υποδιεύθυνσης Γενικής Ασφαλείας Αθηνών κατά την περίοδο της Χούντας και ειδικότερα, ως έδρας του ανακριτικού και διωκτικού μηχανισμού κατά των αντιπάλων του δικτατορικού καθεστώτος.

Δεν θα ήταν δυνατόν άλλωστε, η Γενική Γραμματεία Έρευνας και Τεχνολογίας στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων της στην έρευνα και στις επιστήμες, να μην στηρίξει μια τόσο ενδιαφέρουσα, τεκμηριωμένη και πρωτότυπη μελέτη, η οποία επιχειρεί μια νηφάλια αποτίμηση πτυχών της νεότερης ιστορίας μας προσφέροντας έναν αναστοχασμό απαραίτητο για ένα σύγχρονο και δημοκρατικό κράτος και για την κοινωνία της γνώσης.

Ειδική μνεία στο πλαίσιο αυτό, θα πρέπει να γίνει σε όλους όσους εργάστηκαν και εργάζονται στη Γενική Γραμματεία Έρευνας και Τεχνολογίας υπηρετώντας την έρευνα και την επιστημονική γνώση.

(Πατρίτσια Κυπριανίδου, Γενική Γραμματέας Έρευνας και Τεχνολογίας, από τον πρόλογο της έκδοσης)

 

Λεωνίδας Καλλιβρετάκης, «Μεσογείων 14-18…

 

Περιεχόμενα

 

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Η ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΠΡΙΝ ΤΗ ΜΕΣΟΓΕΙΩΝ

Από τη Λέκκα στη Μπουμπουλίνας
21η Απριλίου και Μπουμπουλίνας 18

ΑΠΟ ΤΗ ΜΠΟΥΜΠΟΥΛΙΝΑΣ ΣΤΗ ΜΕΣΟΓΕΙΩΝ

Μεσογείων 14-18: Στελέχη, υπηρεσίες και χώροι
Τα κελιά
«Τικ-τακ»
Προσαγωγές, συλλήψεις και ανακρίσεις

ΟΙ ΠΡΩΤΟΙ «ΕΝΟΙΚΟΙ» (Σεπτέμβριος-Δεκέμβριος 1971)

«Ανεξάρτητη Αριστερά»
ΚΚΕ εσωτερικού
«20ή Οκτώβρη»

ΕΝΟΠΛΗ ΕΠΙΘΕΣΗ ΣΤΗΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑ (Ιανουάριος 1972)

ΟΙ ΦΟΙΤΗΤΕΣ ΣΤΟ ΠΡΟΣΚΗΝΙΟ (άνοιξη 1972)

Απεργία των Υπομηχανικών
ΕΜΕΠ και ΕΚΙΝ
Οι πρώτες διαδηλώσεις
Οι προσφυγές
Συλλήψεις και αντιδράσεις

ΕΚΛΟΓΕΣ ΒΙΑΣ ΚΑΙ ΝΟΘΕΙΑΣ (φθινόπωρο 1972)

Γενική Ασφάλεια και «εκλογές»
ΚΚΕ εσωτερικού και «Ρήγας Φεραίος»

ΑΠΟ ΤΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΤΗ ΝΟΜΙΚΗ (χειμώνας-άνοιξη 1973)

Απεργίες στο Πολυτεχνείο
Επεισόδιο Σκιάνη-Σέμπου
Στρατεύσεις και η πρώτη εισβολή στο Πολυτεχνείο
«Πρόβα τζενεράλε» στη Νομική
Η μεγάλη κατάληψη της Νομικής
Επεισόδιο της εφήβου
Οι εβδομάδες της υπόκωφης σιωπής
Η εισβολή στη Νομική
Η παραίτηση της συγκλήτου του Πανεπιστημίου

ΕΣΑ, ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚΕΣ ΟΡΓΑΝΩΣΕΙΣ (άνοιξη 1973)

Επεισόδιο Πεντάρη
ΑΑΣΠΕ
ΕΑΝ

ΑΠΟ ΤΟ ΚΙΝΗΜΑ ΤΟΥ ΝΑΥΤΙΚΟΥ ΣΤΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ (άνοιξη-φθινόπωρο 1973)

Μνημόσυνο Γεωργίου Παπανδρέου
Απελευθέρωση στην πλατεία Συντάγματος
Μετά το μνημόσυνο

Η ΕΞΕΓΕΡΣΗ ΤΟΥ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟΥ (Νοέμβριος 1973)

Η Αστυνομία και η Ασφάλεια στο Πολυτεχνείο
Μετά την εισβολή
Επεισόδιο στην πλατεία Συντάγματος
Οι επόμενες ημέρες

ΜΗΝΕΣ ΤΟΥ ΖΟΦΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΛΠΙΔΑΣ (Νοέμβριος 1973-Ιούλιος 1974)

Από την πρώτη στη δεύτερη επέτειο
«Ηλιοστάσιο»
ΚΚΕ, ΚΝΕ και Αντι-ΕΦΕΕ
ΚΚΕ εσωτερικού
ΙΝΚΑ
Ο κόσμος όλος
Επεισόδιο Wallraff

ΜΕΤΑΠΟΛΙΤΕΥΣΗ ΚΑΙ ΓΕΝΙΚΗ ΑΣΦΑΛΕΙΑ (1974-1984)

«Κάθαρση»
Δίκη Κάτρη-Παπαζήση
«Σταγονίδια»

ΑΠΟ ΤΗΝ ΥΓΑΑ ΣΤΗ ΓΓΕΤ (1984-1986)

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ
ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΩΝ
ΠΗΓΕΣ – ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

 

Ο Σπύρος Βλαχόπουλος, Καθηγητής Νομικής Σχολής ΕΚΠΑ, γράφει για το βιβλίο:

 

Ένας από τους τρόπους για να γράψεις την ιστορία ενός τόπου είναι μέσα από τα κτίρια, αφηγούμενος τα γεγονότα που συνέβησαν μέσα σε αυτά. Αυτός είναι ίσως ο κύριος λόγος για τον οποίο οι ιστορικοί δίνουν μεγάλη σημασία στα κτίρια. Δεν είναι μόνον ότι η αρχιτεκτονική τους αντανακλά τις γενικότερες πολιτικές, οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες μιας εποχής. Ακόμη πιο σημαντικό είναι ότι τα κτίρια αποτελούν σε πολλές περιπτώσεις τους μόνους υφιστάμενους, έστω και σιωπηλούς, μάρτυρες περασμένων εποχών. Γι’ αυτό άλλωστε, πολλά κτίρια κηρύσσονται διατηρητέα ως τοπόσημα ιστορικής μνήμης, παρότι δεν εμφανίζουν ιδιαίτερη αρχιτεκτονική αξία.

Η πρωτοτυπία του βιβλίου έγκειται στο ότι μας προσφέρει μια ευσύνοπτη, καλογραμμένη και τεκμηριωμένη ιστορία της αντιστασιακής δράσης και των βασανιστηρίων της ύστερης περιόδου της δικτατορίας (1971-1974) μέσα από την ιστορία ενός κτιρίου, το οποίο πολλοί Αθηναίοι προσπερνούν καθημερινά αγνοώντας το ιστορικό του φορτίο. Πρόκειται για το κτίριο της λεωφόρου Μεσογείων 14-18: εκεί όπου σήμερα στεγάζεται η Γενική Γραμματεία Ερευνάς και Τεχνολογίας, από το 1971 μέχρι το 1974 κρατήθηκαν και βασανίστηκαν εκατοντάδες αντίπαλοι της δικτατορίας στα γραφεία και τα κελιά της Υποδιεύθυνσης Ασφαλείας Αθηνών.

Θα είχε πάντως μεγάλο ενδιαφέρον να γραφόταν και η αντίστοιχη ιστορία του (κατεδαφισμένου πλέον) κτιρίου της Μπουμπουλίνας 18 και Τοσίτσα, εκεί όπου κρατούνταν και βασανίζονταν αντιστασιακοί πολίτες από το 1967 έως το 1971 (και, παρεμπιπτόντως, εκεί όπου την περίοδο της γερμανικής Κατοχής το υπουργείο Εργασίας οργάνωνε, ευτυχώς ανεπιτυχώς, την επιστράτευση και τη μεταφορά των εργαζομένων στα εργοστάσια της ναζιστικής Γερμανίας).

 

Μεσογείων 14-18

Το οπισθόφυλλο του βιβλίου: Κάγκελα κελιού στο κτίριο της ΓΓΕΤ (Νοέμβριος 2017).

 

Το βιβλίο του Λεωνίδα Καλλιβρετάκη δεν αποτελεί ίσως ένα ευχάριστο ανάγνωσμα, αφού πραγματεύεται τις ιστορίες ανθρώπων που βασανίστηκαν για τη δημοκρατική τους δράση. Είναι όμως ένα πραγματικά συγκλονιστικό βιβλίο, το οποίο είναι προφανές ότι γράφτηκε με πολύ μεράκι και αξίζει να διαβαστεί. Κατ’ αρχάς λόγω της θεματολογίας του.

Ανεξάρτητα από το πόσο μαζικές ήταν οι δυναμικές αντιδράσεις ενάντια στο δικτατορικό καθεστώς στην αρχή, κάποιοι πολίτες αντιστάθηκαν και αυτό το «πλήρωσαν» ακριβά, ακόμη και με τη σωματική τους ακεραιότητα. Οφείλουμε να μην τους ξεχνάμε. Πέρα όμως από αυτό, το βιβλίο του Λεωνίδα Καλλιβρετάκη αποτελεί μια εντυπωσιακή καταγραφή προσωπικών μαρτυριών, βιβλιογραφικών παραπομπών και πρωτογενούς αρχειακής έρευνας.

Η ιστορία του κτιρίου της λεωφόρου Μεσογείων 14-18 ακολουθεί τη χρονολογική πορεία της δικτατορίας από τον Σεπτέμβριο του 1971 μέχρι τον Ιούλιο του 1974 και τις αντιστασιακές ενέργειες ενάντια στο δικτατορικό καθεστώς. Ήταν τότε που όχι μόνο «θορυβώδεις» και δυναμικές εκδηλώσεις διαμαρτυρίας αλλά ακόμη και «ακαδημαϊκές» διαλέξεις, όπως αυτή του Βασίλη Ρώτα με το γενικό θέμα «Το νόημα της ελευθερίας» τον Απρίλιο του 1972, οδηγούσαν σε διώξεις και διάλυση οργανώσεων (σελ. 59 επ.).

Ήταν τότε που το δικτατορικό καθεστώς «σεβόταν» τόσο πολύ τα μέλη της ακαδημαϊκής κοινότητας, ώστε τον Φεβρουάριο του 1973, όταν συνεδρίαζε η Σύγκλητος του Πολυτεχνείου, ένας από τους ασφαλίτες εισέβαλε με «μια «κλοτσιά στην πόρτα της αίθουσας όπου βρισκόταν η Σύγκλητος»… και άρχισε «να αναποδογυρίζει τραπέζια και καρέκλες» φωνάζοντας «Την Παναγία σας καθηγητές και φοιτητές» και άρχισε να χαστουκίζει όποιον έβρισκε μπροστά του, είτε σπουδαστή είτε συγκλητικό» (σελ. 92).

Σε άλλες βέβαια περιπτώσεις, όπως αυτή του Γιώργου Κοτανίδη, τα στελέχη του δικτατορικού καθεστώτος έδειχναν περισσότερο «σεβασμό» στα θεία, αποδεικνύοντας ότι μερικές φορές η θρησκοκαπηλία και η υποκρισία δεν έχουν όρια: «Τη Μεγάλη Πέμπτη, 26 Απριλίου 1974, ο Μπάμπαλης τον ενημέρωσε ότι θα σταματήσουν προσωρινά οι ανακρίσεις, γιατί «εμείς είμαστε χριστιανοί, όχι άθεοι σαν εσάς» και τον συμβούλευσε μετά το Πάσχα να τους τα πει όλα, αλλιώς «η επόμενη εβδομάδα θα είναι δική σου Μεγάλη Εβδομάδα»» (σελ. 127).

Δύσκολα κάποιος μπορεί να ξεχωρίσει κάποια αποσπάσματα από το βιβλίο για να τα παραθέσει στο παρόν σύντομο σημείωμα. Όλες οι σελίδες του περιέχουν μαρτυρίες με σημαντικό ιστορικό φορτίο. Ακόμη και οι υποσημειώσεις. Αν μπορώ να ξεχωρίσω μια από αυτές, είναι η υποσημείωση της σελ. 58, όπου ο Δημήτρης Μαρωνίτης αναφέρεται σε μια από τις περιπτώσεις βασανισμού του σπουδαστή Στέλιου Βασιλειάδη:

 

«Μούγκριζε υπόκωφα, αλλά δεν έβγαλε ούτε μια φορά δυνατή κραυγή. Κάποτε άκουσα να τον σέρνουν στο κελί του, ενώ ο δεσμοφύλακας τον περιέλουζε με βρισιές… «ρε πούστη βρομοκομμουνιστή, εδώ θα σαπίσεις». Κι ενώ η πόρτα έκλεινε, ακούστηκε μια ήρεμη, καθαρή, απόλυτα ζυγισμένη φωνή: «Δεν είμαι κομμουνιστής, είμαι αναρχικός».

 

Και κάτι τελευταίο: Το βιβλίο αυτό υπήρξε το αποτέλεσμα της συνεργασίας της Γενικής Γραμματείας Ερευνάς και Τεχνολογίας και του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών, κάτι που πιστοποιεί ότι οι δημόσιοι ερευνητικοί φορείς της χώρας μας μπορούν να προσφέρουν πολλά.

 

Σπύρος Βλαχόπουλος

Καθηγητής Νομικής Σχολής ΕΚΠΑ

Εφημερίδα των συντακτών – 26.08.2019

 

Read Full Post »

Βραδυά μνήμης για τον Γιώργο Ρούβαλη, συγγραφέα τ’ Αναπλιού

Posted in Ειδήσεις - Πολιτισμός, tagged , , , , , , , , , on Αύγουστος 23, 2019| Leave a Comment »

Βραδυά μνήμης για τον Γιώργο Ρούβαλη, συγγραφέα τ’ Αναπλιού

 

Το Σάββατο, 24 Αυγούστου 2019, στις 8.30 μ.μ, θα πραγματοποιηθεί στο Ναύπλιο, στον πολυεκθεσιακό και πολιτιστικό χώρο «Φουγάρο», στον αίθριο χώρο του,  βραδυά μνήμης για τον Αναπλιώτη συγγραφέα Γιώργο Π. Ρούβαλη, (1949-2019), θα μιλήσουν φίλοι του κι ομότεχνοι, θα διαβαστούν κείμενα και ποιήματα του, όλοι οι Αργολιδείς είναι προσκεκλημένοι.

Διοργάνωση: Ένωση Συγγραφέων & Λογοτεχνών Αργολίδας, Φουγάρο, Αργολική Αρχειακή Βιβλιοθήκη Ιστορίας & Πολιτισμού.

 

Βραδυά μνήμης για τον Γιώργο Ρούβαλη

 

Μνήμη Γ. Ρούβαλη: μικροϊστορία του Ναυπλίου

 

Ρούβαλης Γεώργιος

Στον Ψαρομαχαλά των αγγέλων βρίσκεται πια ο Γιώργος Ρούβαλης αφήνοντας σε όλους εμάς ένα μεγάλο και εξαιρετικό έργο, ιδιαίτερα με τις μικροϊστορικές προσεγγίσεις του στην ιστορία της αγαπημένης του πόλης, του Ναυπλίου. «…Η χαρά μου που ξανάβρισκα την πόλη μου, όπου τόσο ευτυχισμένα παιδικά χρόνια είχα ζήσει – πάλι από τύχη – εκφράστηκε ακριβώς να ανασυνθέσω μέσα από τη γραφή τα χρόνια εκείνα του 50, 60 και 70, αλλά και να ξαναπλησιάσω τους συμπολίτες μου, να ακούσω τι είχαν να μου πουν, πως είχαν ζήσει, τι σκέφτονταν για την πόλη μας, για τη ζωή και την κοινωνία».

Με τα λόγια αυτά περιέγραφε ο Γιώργος Ρούβαλης τον εσωτερικό του οδηγό στην ανάδειξη χώρων και προσώπων του Ναυπλίου, αναδεικνύοντας παράλληλα τη σημασία που έχει για τον ερευνητή της μικροϊστορίας το προσωπικό συναίσθημα. Είναι ακριβώς αυτό που τον κινητοποιούσε σε μια μεγάλης αξίας κοινωνική ανασκαφή χαρίζοντάς μας λεπτομέρειες οργάνωσης και λειτουργίας μιας πόλης, αλλά και γενικότερα νέους τρόπους ανάγνωσης των της ιστορίας των τοπικών κοινωνιών. Αυτό το προσωπικό συναίσθημα ξεχείλιζε σε όλα του τα αφηγήματα, αλλά ήταν ιδιαίτερα χαρακτηριστικό με τις τρεις αφηγήσεις του για το Ναύπλιο: Ναύπλιον, Σπηλιάδου 1 (2008), Οι πέτρες και οι άνθρωποι. Μικροϊστορία του Ναυπλίου (2009), Ψαρομαχαλάς – Η ψυχή του Ναυπλίου (2012).

Η τελευταία εικοσαετία θα πρέπει να είναι η πιο πλούσια στο επίπεδο των ερευνητικών διαθέσεων και των ιστορικών, κοινωνικών και ανθρωπολογικών καταγραφών για την Αργολίδα. Έχω την αίσθηση πως γίνεται μια συνεχής προσπάθεια μελέτης και ανάδειξης των τοπικών κοινωνιών που το κύριο χαρακτηριστικό τους είναι η συστηματοποίηση. Ενώ, δηλαδή, και τα προηγούμενα χρόνια υπήρξε η διάθεση καταγραφής ιστοριών, εθίμων, γεγονότων, κλπ, το αποτέλεσμα ήταν μια διάσπαρτη παραγωγή κειμένων μνημονικού περισσότερο χαρακτήρα.  Η διαφορά με το σήμερα σίγουρα οφείλεται στην εμπειρία και τις γνώσεις που έχουμε αποκτήσει για τα θέματα αυτά και τις διαδικασίες καταγραφής, αλλά νομίζω πως σημαντικός παράγοντας είναι και ο εκδοτικός. Το γεγονός δηλαδή ότι με μεγαλύτερη ευχέρεια από άλλοτε ένας συγγραφέας ή ένας ερευνητής θα βρει ανταπόκριση από τοπικές κυρίως εκδοτικές διαθέσεις ώστε να δημοσιοποιήσει τα αποτελέσματα της προσπάθειάς του.

«Οι πέτρες και οι άνθρωποι – Μικροϊστορία του Ναυπλίου».

Η μικροϊστορία του Ναυπλίου του Γιώργου Ρούβαλη συνολικά, εγγράφεται σε αυτήν ακριβώς την προσπάθεια μιας περισσότερο συστηματοποιημένης καταγραφής και ανάλυσης του τρόπου ή των τρόπων με τους οποίους μια κοινωνία ενεργεί, οργανώνεται και κυρίως μιλάει για τον εαυτό της. Το προσωπικό συναίσθημα έχει μια τεράστια δημιουργική σημασία για τη μικροïστορία, διότι κινητοποιεί τον ερευνητή σε μιας μεγάλης αξίας κοινωνική ανασκαφή που ανοίγει νέους δρόμους στην ανάγνωση των τοπικών κοινωνιών.

Θέλω εδώ να μνημονεύσω την άποψη ενός μεγάλου ιστορικού, βασικού θεωρητικού της μικροïστορίας ή όπως ο ίδιος ονομάζει, «της ιστορίας από τα κάτω, της ιστορίας των κοινών ανθρώπων», του Εric Hobsbawm: «Οι περισσότερες πηγές της ιστορίας των κοινών ανθρώπων αναγνωρίστηκαν ως πηγές επειδή κάποιος έθεσε ένα ερώτημα και μετά έψαξε απεγνωσμένα ολόγυρα να βρει έναν τρόπο – οποιονδήποτε τρόπο – να απαντήσει σ’αυτό».

Αυτή η ίδια διάθεση διαπερνά το έργο του Γ. Ρούβαλη. Η λογική του Γ. Ρούβαλη, η τεχνική του επίσης, είναι μια λογική περιδιάβασης. Και το θετικό της λογικής αυτής είναι η αποτύπωση χώρων και προσώπων με περισσότερο βιωματικό τρόπο, ξετυλίγοντας την ιστορική μνήμη ή, άλλοτε, καταγράφοντας το λόγο, το ζωντανό λόγο και τις συμπεριφορές. Ξεκινώντας από τα προσωπικά του βιώματα, το ίδιο του το σπίτι και την οικογένεια, ανοίγεται σε ένα χώρο και τους ανθρώπους που τον προσδιορίζουν. Θα επαναλάβω κάτι που είχα γράψει για το «Σπηλιάδου 1», λέγοντας πως αυτού του είδους η εκκίνηση μπορεί να φαντάζει εγωκεντρική, πιστεύω όμως πως το άνοιγμα ενός ιδιωτικού χώρου στην κοινή θέα, δηλώνει την ακριβώς αντίθετη εκτίμηση του εγωκεντρισμού. Με άλλα λόγια καταργώντας το απροσπέλαστο του ιδιωτικού χώρου, τον παρουσιάζει στο φως της μέρας και ανοίγοντας διάπλατα την πόρτα του πέτρινου σπιτιού της Σπηλιάδου 1, μας βγάζει έξω στην άπλα της πόλης, στους δρόμους της, τα μαγαζιά της, τους ανθρώπους της, την ιστορία της.

 

Ψαρομαχαλάς |Η ψυχή του Ναυπλίου

 

Στον δρόμο αυτό συναντιούνται πρόσωπα γνωστά και άγνωστα, ντόπιοι και ξενοτοπίτες, άνθρωποι που έφτασαν εκεί από καινούριο ξεριζωμό και άλλοι που αναζήτησαν μια νέα μικρή πατρίδα. Ο Γ. Ρούβαλης εστιάζει στο πρόσωπο, καταγράφει τα στοιχεία της κοινωνικής του τροχιάς και ακολουθεί τα βήματά του στο Μεγάλο Δρόμο, στην Πρόνοια και στον Συνοικισμό, στο Νέο Βυζάντιο.

Η ανασκαφή που επιχειρεί φέρνει ανάκατα ευρήματα που τα ταξινομεί στη λογική της ιστορίας ενός κοινού ανθρώπου: ο Λώλος, τ’αηδόνι του Ναυπλίου, το κατάρτι ενός αγγλικού πλοίου βυθισμένου στη μέση του λιμανιού, ο έρωτας που τον σπρώχνει σ’ ένα τρελό παιχνίδι. Οι δημόσιοι χώροι διασκέδασης και τα στέκια που δηλώνουν ταυτότητα ατομική και συλλογική: το καφενείο Αθήναιον στην Ομόνοια, τα Νούφαρα άλλοτε Μεγάλο Καφενείο όπου και η οικία του φαρμακοποιού κ. Γιαννόπουλου, οι χοροί του «Αμφιτρύωνα», οι ταινίες στο Εστιατόριο «Ελλάς».

Νομίζω πως ο αναγνώστης που θα πάρει στα χέρια του τα βιβλία αυτά, θα αφεθεί σταδιακά στην ανακάλυψη μιας ολόκληρης εποχής, που είναι αυτή του συγγραφέα, και να γνωρίσει ή να αναγνωρίσει στο σήμερα τα πρόσωπα του τότε (όχι και τόσο μακρινού) για να ψηλαφίσει τα χνάρια που άφησαν στους χώρους, δημόσιους και μη, της πόλης του Ναυπλίου.

Από την άλλη, ο ανυποψίαστος αναγνώστης που δεν γνωρίζει πρόσωπα και πράγματα, θα ανταμειφθεί με ένα πλήθος πληροφοριών για το Ναύπλιο και τους ανθρώπους του και σίγουρα θα αναγνωρίσει στις σελίδες αυτές παρόμοιες εικόνες των δικών του βιωμάτων.

 

CongoChacha

 

Χρησιμοποιώντας βέβαια παραδείγματα περισσότερο γνωστά στο αργολικό κοινό, ίσως παραμελώ το υπόλοιπο μεγάλο έργο του Γιώργου Ρούβαλη. Θα χρειαζόταν όμως πολλές σελίδες για να αναφερθώ συνολικά στο έργο το λογοτεχνικό, το ποιητικό, το μεταφραστικό…. Παρ’ ότι προετοιμάζαμε μαζί την παρουσίαση του εξαιρετικού τελευταίου ιστορικού του μυθιστορήματος με τίτλο CongoChacha, ο κλονισμός της υγείας του έδωσε άλλη κατεύθυνση στο παιχνίδι της ζωής και του θανάτου.

Στον Ψαρομαχαλά των αγγέλων ο Γιώργος Ρούβαλης θα διηγείται τώρα σε αγαπημένα πρόσωπα το πόσο άλλαξε η πόλη, το Ναύπλιο, ο Μεγάλος Δρόμος, η οδός Σπηλιάδου. Κι εμείς, στον Ψαρομαχαλά του Ναυπλίου,  θα συνεχίζουμε να μνημονεύουμε τα γραπτά του γιατί το πρόσωπο και η προσφορά του στην πόλη και τους ανθρώπους της χρειάζεται να μένει ζωντανό!

 

Γεώργιος Κόνδης

 

Read Full Post »

Χαρίλαος Τρικούπης –  Ο πολιτικός του «Τις πταίει;» και του «Δυστυχώς επτωχεύσαμεν» – Λύντια Τρίχα

Posted in Βιβλία - Αργολίδα, tagged , , , , , , , , , , , , on Αύγουστος 8, 2019| Leave a Comment »

Χαρίλαος Τρικούπης –  Ο πολιτικός του «Τις πταίει;» και του «Δυστυχώς επτωχεύσαμεν» – Λύντια Τρίχα | Κρατικό Βραβείο Βιογραφίας

 

Το 1987 η νομικός Λύντια Τρίχα, η οποία ασχολείται με την έρευνα της νεότερης ελληνικής ιστορίας, της διπλωματίας και της πολιτικής, αρχίζει την καταλογογράφηση και επεξεργασία του πολιτικού αρχείου του Χαρίλαου Τρικούπη στο Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο (ΕΛΙΑ). Το 1991 εκδίδει την αλληλογραφία του Τρικούπη με τον Ιωάννη Γεννάδιο από το ίδιο αρχείο ενώ τα ερευνητικά της ενδιαφέροντα για τον Χαρίλαο Τρικούπη εντείνονται.

Συμμετέχει σε συλλογικούς τόμους και αφιερώματα για τον έλληνα πρωθυπουργό και αρχίζει να αποκτά τη φήμη της ειδικής περί τον Τρικούπη. Το 1996, στα εκατόχρονα από τον θάνατο του Τρικούπη, ο τότε Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κωστής Στεφανόπουλος της ζητεί να γράψει την επετειακή ομιλία που θα εκφωνήσει στη Βουλή και ο Κωνσταντίνος Τρικούπης της εμπιστεύεται ένα μέρος του οικογενειακού αρχείου που έχει στην κατοχή του: αλληλογραφία, φωτογραφίες και αποκόμματα εφημερίδων, τα οποία εκείνη αξιοποιεί στην έκδοση ενός βιογραφικού λευκώματος για τον Χαρίλαο.

Η επιθυμία της να γράψει τη βιογραφία του Χαρίλαου έχει σκαλώσει από καιρό στην πρώτη γραμμή: Ο Χαρίλαος ήταν παιδί του Σπυρίδωνα και της Αικατερίνης Τρικούπη. Αναζητώντας λεπτομέρειες, αν ήταν το τρίτο ή το τέταρτο παιδί τους, καταλήγει σε μακρόχρονη έρευνα για την οικογένεια Τρικούπη σε δημόσια και ιδιωτικά αρχεία στην Ελλάδα και στην Αγγλία.

Επιστέγασμα αυτής της πολύχρονης ερευνητικής δραστηριότητας για τον Χαρίλαο Τρικούπη και το περιβάλλον του αλλά και τις κοινοβουλευτικές εκλογές στην Ελλάδα τον 19ο αιώνα είναι τώρα η ιστορικά εμπεριστατωμένη αλλά γλαφυρή και συναρπαστική βιογραφία που κυκλοφόρησε, από τις εκδόσεις «Πόλις» το 2016 [δεύτερη έκδοση 2018], με τον τίτλο Χαρίλαος Τρικούπης – Ο πολιτικός του «Τις πταίει;» και του «Δυστυχώς επτωχεύσαμεν» και έλαβε το Κρατικό Βραβείο Βιογραφίας.  (Εφημερίδα το Βήμα, 25 Νοεμβρίου 2016).

 

 

[…] Η συγγραφέας του πολύπλευρου αυτού πονήματος μας επιφυλάσσει εκπλήξεις για τον ιστορούμενο. Μολονότι δεν αγαπούσε τις πολλές κοινωνικές εκδηλώσεις, ήταν καλά προετοιμασμένος για να τις αντιμετωπίζει επάξια. «Όταν χρειαζόταν ήταν ακούραστος χορευτής και οι κυρίες που τον πολιορκούσαν συνήθως κρέμονταν από τα χείλη του». Αυστηρός μεν έως και ψυχρός, όμως ομιλητικός και βέβαια εργένης πολιτικός. Στον πολυτάραχο πολιτικά βίο του γνώρισε λίγους σοβαρούς ερωτικούς δεσμούς, με πιο γνωστό και σημαντικό τη μακροχρόνια σχέση με τη σύζυγο ξένου διπλωμάτη. Η κυρία αυτή βρέθηκε στο πλάι του όταν πέθανε στις Κάννες… (Θάνος Βερέμης, Athens Review of Books, Σεπτέμβριος 2017).

 

Χαρίλαος Τρικούπης – Ο πολιτικός του «Τις πταίει;» και του «Δυστυχώς επτωχεύσαμεν»

 

Ποιος ήταν ο Χαρίλαος Τρικούπης; Ο ανήσυχος αρθρογράφος του «Τις πταίει;», ο προβληματισμένος πρωθυπουργός του «Δυστυχώς επτωχεύσαμεν», αλλά και ο αισιόδοξος πολιτικός του «Η Ελλάς προώρισται να ζήση και θα ζήση». Ο θεμελιωτής του ελληνικού κοινοβουλευτισμού, ο πρωθυπουργός του εκσυγχρονισμού και ο πατέρας των ελληνικών σιδηροδρόμων.

Το βιβλίο αυτό έρχεται να φωτίσει το πολιτικό προφίλ του Χαρίλαου Τρικούπη, τη σταδιοδρομία του, το έργο που άφησε και εκείνο που δεν πρόλαβε να κάνει, τα επιτεύγματά του και τα λάθη του. Τοποθετώντας τον μέσα στον πολιτικό και κοινωνικό περίγυρό του, περιγράφει την πραγματικότητα της εποχής του και την προσπάθειά του να την υπερκεράσει. Μέσα από την προσωπική του αλληλογραφία, τον Τύπο της εποχής και τις συζητήσεις στη Βουλή, αναδεικνύεται η στιβαρή του προσωπικότητα και η εκσυγχρονιστική του πολιτική. Συγχρόνως αναπλάθεται η καθημερινότητά του και εξερευνάται η ιδιωτική του ζωή, με στοιχεία που συχνά μας εκπλήσσουν.

Μέσα από την αφήγηση της ζωής του Χαρίλαου Τρικούπη, από τη γέννησή του το 1832 μέχρι τον θάνατό του το 1896, προβάλλουν ολοζώντανα οι εικόνες της ιστορίας της Ελλάδας, από την ανεξαρτησία της και τη μοναρχία του Όθωνα μέχρι τη συνταγματική βασιλεία του Γεωργίου Α’. Και έτσι εξιστορείται παράλληλα η σταδιακή ανάπτυξη και εξέλιξη της χώρας, που ο ίδιος πάσχισε να τη φέρει σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

Ο Τρικούπης υπήρξε ένας από τους προνομιούχους της εποχής του, καθώς πέρασε πολλά χρόνια της νεότητάς του στο Παρίσι και στο Λονδίνο, αποκτώντας ευρωπαϊκή εμπειρία και κοσμοπολίτικη νοοτροπία, που τον έκανε να διαφέρει από τους άλλους πολιτικούς αρχηγούς του 19ου αιώνα. Βουλευτής στα 33, υπουργός στα 34, αρχηγός κόμματος στα 40 και πρωθυπουργός στα 43, δέσποσε στην πολιτική ζωή της χώρας από το 1875 μέχρι το 1895, με χαρές, ικανοποιήσεις και αναγνωρίσεις, αλλά και με λύπες και απογοητεύσεις. Έζησε μια ζωή γεμάτη, που απεικονίζεται και ζωντανεύει στη βιογραφία αυτή. Πλαισιώνοντας την εξιστόρηση των σημαντικών γεγονότων με την αναγραφή μικρών λεπτομερειών, το βιβλίο υποβοηθά τον αναγνώστη να αναπλάσει στη φαντασία του όχι μόνο την εικόνα και την προσωπικότητα του Τρικούπη, αλλά και την περιρρέουσα ατμόσφαιρα της εποχής του. (Λ.Τ., από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)



Περιεχόμενα

 

Συντομογραφίες – Πρόλογος – Χρονολόγιο – Αντί Εισαγωγής: Ο Τρικούπης και η εποχή του.

Κεφάλαιο 1: Τα νεανικά χρόνια – Οικογενειακές καταβολές – Ο Σπυρίδων και η Αικατερίνη Τρικούπη – Ναύπλιο, Ιούλιος 1832 – Τα πρώτα παιδικά χρόνια – Μαθητής στην Αθήνα – Στο Οθώνειο Πανεπιστήμιο – Φοιτητής στο Παρίσι – «Ο Βενιαμίν του λόρδου Russell» – Η Ένωση των Επτανήσων.

Κεφάλαιο 2: Είσοδος στην πολιτική – Η πολιτική του σταδιοδρομία – Εκλογές με άλλον τρόπο – Πρώτη εκλογή, 1865 – Βουλευτής Μεσολογγίου – Υπουργός Εξωτερικών, 1866-1867 –
Εκτός Βουλής, 1868-1872 – Κοινωνικότητα και περισυλλογή – Αρχηγός του πέμπτου κόμματος, 1872 – Ο θάνατος των γονέων – Η Σοφία Τρικούπη – «Τις πταίει;», 1874.

Κεφάλαιο 3: Προς την εξουσία – Πρώτη κυβέρνηση, 1875 – Η αρχή της δεδηλωμένης – Η εφημερίδα «Ώρα» – Νομοθετική προπαρασκευή – Στην Οικουμενική Κυβέρνηση, 1877 – Το Συνέδριο του Βερολίνου, 1878 – Οι απαρχές του δικομματισμού, 1878-1879 – Κυβέρνηση Τρικούπη, 1880 -Η προσάρτηση της Θεσσαλίας και της Άρτας.

Κεφάλαιο 4: Οράματα και έργα – Πρώτη ισχυρή κυβέρνηση, 1882-1885 – Διοικητική αναδιοργάνωση -Μέριμνα για τον στρατό – Οργασμός δημοσίων έργων -Οικονομική πολιτική –
Αλύτρωτος Ελληνισμός και σύγκρουση με τον Πατριάρχη – Εξωτερικοί προσανατολισμοί –
Maria von Trautenberg.

Κεφάλαιο 5: Από «Πετρέλαιος», Σωτήρας του Έθνους – Θάνατος Κουμουνδούρου και ζυμώσεις στην αντιπολίτευση – Λαϊκή κόπωση και κυβερνητική αλλαγή – «Το ακριβώς αντίθετον του κυρίου Τρικούπη» – Ταξιδεύοντας, 1885-1886 – Ο ναυτικός αποκλεισμός –
Θριαμβευτική επάνοδος, 1886-1890 – Συνέχιση του εκσυγχρονιστικού έργου – «Σιδηροδρομική Βουλή» – Πτώχευση ή δανειοδότηση; – Άρτος και θεάματα, 1886-1889 –
Αιματηρός απόηχος εορτών – Προσωπικές συνήθειες.

Κεφάλαιο 6: Οράματα και προβλήματα – Ταξιδεύοντας και πάλι, 1891 – Στην αντιπολίτευση και υπόδικος, 1891-1892 – Νέα κυβέρνηση Τρικούπη, 1892-1893 – «Δυστυχώς επτωχεύσαμεν» – Πανωλεθρία στις εκλογές, 1895 – Θάνατος στις Κάννες – Αποτίμηση του έργου του.

Γενεαλογικό Δένδρο: Οικογένεια Τρικούπη – Οικογένεια Μαυροκορδάτου

Παράρτημα: «Τις πταίει;», 1874 – Ο λόγος του Θρόνου, 1875 – Επικήδειος λόγος για τον Αλέξανδρο Κουμουνδούρο, 1883 – Σύνθεση κυβερνήσεων Τρικούπη.

Πηγές – Βιβλιογραφία – Ευρετήριο Προσώπων

 

Λύντια Τρίχα

Χαρίλαος Τρικούπης –  Ο πολιτικός του «Τις πταίει;» και του «Δυστυχώς επτωχεύσαμεν»

Νοέμβριος 2016

Δεύτερη έκδοση: Ιανουάριος 208

Σχήμα 24Χ17

Σελίδες 626

ISBN 9789604355365

Εκδόσεις Πόλις, 2016 & 2018

 

Read Full Post »

«Η Ψαλτική Τέχνη στην Ερμιόνη –  Ιστορία και Παράδοση τριών αιώνων (19ος – 20ος – 21ος)»  – Γιάννης Σπετσιώτης

Posted in Βιβλία - Αργολίδα, tagged , , , , , , , , , , , , on Αύγουστος 2, 2019| Leave a Comment »

«Η Ψαλτική Τέχνη στην Ερμιόνη –  Ιστορία και Παράδοση τριών αιώνων (19ος – 20ος – 21ος)»  – Γιάννης Σπετσιώτης

 

Μια σπουδαία έκδοση από τον παιδαγωγό και μύστη της ψαλτικής τέχνης Γιάννη Μ. Σπετσιώτη. Η έκδοση αυτή είναι μια προσφορά και κατάθεση στο θησαυροφυλάκιο της ιστορίας, του πολιτισμού και της παράδοσης της Ερμιόνης.

 

Το τέλος που έγινε … αρχή!

 

Η Ψαλτική Τέχνη στην Ερμιόνη

Συμπληρώθηκαν, ήδη, εννέα χρόνια από την αποχώρησή μου από τη θέση του Πρωτοψάλτη του Ιερού Ναού Αγίας Άννας Κορίνθου, μετά από 35 χρόνια ψαλτικής και διδασκαλίας της Βυζαντινής Εκκλησιαστικής Μουσικής.

Τα χρόνια αυτά που κύλησαν μακριά από το αναλόγιο, έχω τη γνώμη, πως ήταν το ίδιο γόνιμα και παραγωγικά, αφού άλλες προκλήσεις μού έδωσαν την ευκαιρία, να αναλάβω δράσεις σχετικές με τη Βυζαντινή Εκκλησιαστική Μουσική. Έτσι εξέδωσα βιβλία και ψηφιακούς δίσκους (C.D.) που διευκολύνουν την εκμάθηση της Βυζαντινής Μουσικής, έδωσα διαλέξεις, πραγματοποίησα συναυλίες με τους μαθητές μου, χάρηκα το ψάλσιμό τους, αρθρογράφησα, συνεργάστηκα με το ραδιόφωνο και την τηλεόραση, παρουσίασα καινούργιες δουλειές μου.

Σήμερα, με την έκδοση του βιβλίου μου «Η Ψαλτική Τέχνη στην Ερμιόνη», όπου καταγράφεται η ιστορία και η παράδοση τριών αιώνων ψαλτικής τέχνης στην πατρίδα μου, μοιάζει να κλείνει κι αυτός ο κύκλος, μ’ ένα τέλος τολμηρό, πολυδιάστατο και ζωντανό…

 

Η εργασία μου αποτελείται από τέσσερα κεφάλαια.

 

Το πρώτο, διαπραγματεύεται τη διάδοση και την εξέλιξη της Ψαλτικής Τέχνης στην Ερμιόνη κατά το 19ο αιώνα, μετά την επικράτηση, το έτος 1814, νέας μεθόδου σημειογραφίας της Βυζαντινής Εκκλησιαστικής Μουσικής. Καταγράφονται, επίσης, οι σημαντικότερες επιδράσεις που δέχθηκε η Ψαλτική Τέχνη στον τόπο μας.

Στο δεύτερο, περιγράφεται η «εξέλιξη» της Βυζαντινής Εκκλησιαστικής Μουσικής κατά τον 20ο αιώνα, με βάση έγγραφα, μαρτυρίες και προσωπικά βιώματα, καθώς και το έργο του Ιεροψάλτη στο κύλισμα του χρόνου. Μέσα από ιστορικές αναφορές, γίνονται σημαντικές παρατηρήσεις για την τυπική διάταξη και το ήθος του μέλους, καθώς και για τις συνήθειες που επικρατούσαν στους Ναούς κατά την τέλεση των Ακολουθιών της Μεγάλης Εβδομάδος και άλλων επισήμων ημερών.

Το τρίτο, περιέχει βιοεργογραφικά σημειώματα των Ιεροψαλτών που τίμησαν τα αναλόγια των δύο ενοριακών Ναών της Ερμιόνης, των «Ταξιαρχών» και της «Παναγίας» και «έγραψαν» με τις φωνές τους, μέσα από τις κατανυχτικές ιερουργίες, την Ερμιονίτικη Ψαλ­τική Εκκλησιαστική Παράδοση.

Στο τέταρτο, αναφέρονται, ονομαστικά, οι Ερμιονίτες Ιεροψάλτες του 21ου αιώνα, καθώς και η ανάγκη δημιουργίας Σχολής Βυζαντινής Εκκλησιαστικής Μουσικής.

Στον επίλογο του βιβλίου, το Μουσικό Παράρτημα περιλαμβάνει ύμνους ιστορικής αξίας και σημασίας για την τοπική Ψαλτική Πα­ράδοση, καθώς και μουσικές συνθέσεις του πατέρα μου.

 

Γιάννης Μ. Σπετσιώτης

Η ψαλτική τέχνη στην Ερμιόνη – Ιστορία και παράδοση τριών αιώνων (19ος-20ός-21ος)

25χ18 εκ., 108 σελίδες

Δέσιμο: Μαλακό εξώφυλλο
Αθήνα, 2013
ISBN: 978-960-93-4691-7

 

Read Full Post »

Φιλίππος Μεμπρέ – Αξιόπιστη και λεπτομερής περιγραφή των γεγονότων, πώς οι Τούρκοι άρχισαν την επίθεσή τους με ισχυρές δυνάμεις εναντίον του λαμπρού Βασιλείου και νήσου Κύπρου και εξεπόρθησαν βίαια την πρωτεύουσα αυτού Λευκωσία

Posted in Βιβλία - Αργολίδα, tagged , , , , , , , , , , on Ιουλίου 29, 2019| Leave a Comment »

Φιλίππος Μεμπρέ – Αξιόπιστη και λεπτομερής περιγραφή των γεγονότων, πώς οι Τούρκοι άρχισαν την επίθεσή τους με ισχυρές δυνάμεις εναντίον του λαμπρού Βασιλείου και νήσου Κύπρου και εξεπόρθησαν βίαια την πρωτεύουσα αυτού Λευκωσία

 

 

Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών – Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών

 Φιλίππος Μεμπρέ

Αξιόπιστη και λεπτομερής περιγραφή των γεγονότων, πώς οι Τούρκοι άρχισαν την επίθεσή τους με ισχυρές δυνάμεις εναντίον του λαμπρού Βασιλείου και νήσου Κύπρου και εξεπόρθησαν βίαια την πρωτεύουσα αυτού Λευκωσία

Δεύτερη Έκδοση

Επιμέλεια: Πασχάλης Μ. Κητρομηλίδης – Έλση Τορναρίτου-Μαθιοπούλου

 

 

Το βιβλίο παρουσιάζει την αφήγηση του Φιλίππου Μεμπρέ για την πολιορκία και την άλωση της Λευκωσίας από τους Τούρκους στις 9 Σεπτεμβρίου 1570. Η μαρτυρία του Μεμπρέ συμπληρώνει εκείνες του Αλέξανδρου Ποδοκάθαρου και Αυγουστίνου Αμμοχωστιανού για την άλωση της Αμμοχώστου τον Αύγουστο του 1571 και το μαρτυρικό τέλος του υπερασπιστή της Μαρκαντώνιο Βραγαδίνου, που παρουσιάστηκαν στο προηγούμενο βιβλίο της σειράς.

 

Φιλίππος Μεμπρέ

 

Ο Φίλιππος Μεμπρέ υπήρξε αυτόπτης μάρτυρας της πολιορκίας της Λευκωσίας. Η αφήγησή του αρχίζει με τις πρώτες ειδήσεις σχετικά με την επερχόμενη εισβολή την άνοιξη του 1570 και συνεχίζεται με την εξιστόρηση της τουρκικής απόβασης στις Αλυκές της Λάρνακας τον Ιούλιο του 1570 και με ημερολογιακή έκθεση της προέλασης προς τη Λευκωσία και της πολιορκίας και άλωσης της πρωτεύουσας του Βασιλείου της Κύπρου στις 9 Σεπτεμβρίου. Στην έκθεση του Μεμπρέ προτάσσονται πρόλογος του γερμανού εκδότη, «Βιβλιοπώλη» Ιωακείμ Λόχνερ, και περιληπτική περιγραφή της νήσου Κύπρου και της ιστορίας της.

Ο συγγραφέας Φίλιππος Μεμπρέ αιχμαλωτίστηκε κατά την άλωση της Λευκωσίας και στάλθηκε αιχμάλωτος στην Κωνσταντινούπολη, όπου κρατήθηκε για αρκετούς μήνες μέχρι την εξαγορά της ελευθερίας του το 1571. Κατά την αιχμαλωσία του έγραψε τη μαρτυρία του σε ιταλική γλώσσα και βρήκε τρόπο να τη στείλει λαθραία στη Νυρεμβέργη όπου μεταφράστηκε στα γερμανικά και δημοσιεύθηκε. Το ιταλικό πρωτότυπο δεν έχει διασωθεί, ενώ το φυλλάδιο της γερμανικής έκδοσης έχει διασωθεί σε μόνο επτά γνωστά αντίτυπα. Το κείμενο κυκλοφόρησε επίσης σε πολωνική μετάφραση.

Η έκδοση του κειμένου του Μεμπρέ απαρτίζεται από φωτομηχανική αναπαραγωγή του άκρως δυσεύρετου πρωτότυπου γερμανικού κειμένου από το αντίτυπο του Πολιτιστικού Ιδρύματος της Τραπέζης Κύπρου και από ελληνική απόδοση του κειμένου από την Έλση Τορναρίτου -Μαθιοπούλου. Οι επιμελητές προτάσσουν εισαγωγικό μελέτημα για το κείμενο και τον συγγραφέα. Επιτάσσεται επίμετρο στο οποίο εκδίδεται αδημοσίευτος κατάλογος των πεσόντων κατά την άλωση της Λευκωσίας από χειρόγραφο της βιβλιοθήκης του Μουσείου Correr Βενετίας. Επίσης περιλαμβάνονται σύντομος σχολιασμός της αφήγησης της πολιορκίας (Έλση Μαθιοπούλου) και σημείωμα για τα γλωσσικά χαρακτηριστικά του κειμένου (Αναστασία Δασκαρόλη).

Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών – Τομέας Νεοελληνικών Ερευνών / Σειρά: Πηγές της Κυπριακής Γραμματείας και Ιστορίας / Αρ. 135 / Αθήνα 2015 / 17 x 24 εκ. / 139 σ. / ISBN: 978-960-9538-22-0

 

 

Read Full Post »

Γεώργιου Καστριώτη του επιλεγόμενου Σκεντέρμπεη Βίος και πολιτεία

Posted in Βιβλία - Αργολίδα, tagged , , , , , , , , , , , on Ιουλίου 19, 2019| Leave a Comment »

Γεώργιου Καστριώτη του επιλεγόμενου Σκεντέρμπεη Βίος και πολιτεία. Μια αθησαύριστη βιογραφία στα ελληνικά. Μάχη Παΐζη-Αποστολοπούλου 

  

Η άγνωστη πρώτη βιογραφία του Σκεντέρμπεη – Ένα αθησαύριστο χειρόγραφο του 18ου αιώνα από το Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών. Μια αθησαύριστη μέχρι πρότινος «ψηφίδα» προσθέτει στις πηγές της μεταβυζαντινής ιστορίας η Μάχη Παΐζη – Αποστολοπούλου με τη βιογραφία για τον Γεώργιο Καστριώτη – τον επονομαζόμενο Σκεντέρμπεη -, από το Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών.

 

Μια νέα και αθησαύριστη πηγή φιλοδοξεί να φέρει στο φως η μελέτη που ακολουθεί. Πρόκειται για μια αφήγηση του βίου και των κατορθωμάτων του Γεώργιου Καστριώτη, του χριστιανού ηγεμόνα του 15ου αιώνα που αναχαίτισε για είκοσι πέντε περίπου χρόνια την εξάπλωση των Τούρκων στα Βαλκάνια. Όπως θα φανεί από όσα αναφέρουμε στη συνέχεια, πρόκειται για την πρωιμότερη ως σήμερα γνωστή βιογραφία του σε γλώσσα ελληνική.

 

Γεώργιου Καστριώτη του επιλεγόμενου Σκεντέρμπεη Βίος και πολιτεία

 

Το σημαντικό αυτό κείμενο σώζεται σε χειρόγραφο που απόκειται στη Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. Το χειρόγραφο το είχαμε εντοπίσει το 1991 σε ερευνητική αποστολή του Προγράμματος «Θεσμοί και Ιδεολογία στη νεοελληνική κοινωνία» που εκπονείται στο Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών, αποστολή που είχε φέρει στο φως ένα άλλο, νομικό χειρόγραφο, για το οποίο επικρατούσε στην επιστημονική κοινότητα η πεποίθηση πως είχε καταστραφεί (…).

Το δεύτερο χειρόγραφο, το οποίο παραδίδει μεταξύ άλλων και τη βιογραφία του Γεώργιου Καστριώτη, αυτό που εδώ θα μας απασχολήσει, εντάχθηκε στις ερευνητικές μας αναζητήσεις και έγινε αντικείμενο συστηματικών προσεγγίσεων στο πλαίσιο του ερευνητικού έργου «Πηγές της Μεταβυζαντινής Ιστορίας του Νέου Ελληνισμού» που χρηματοδοτείται από το Ίδρυμα Ωνάση και εκπονείται στο ίδιο θεσμικό πλαίσιο.

Στο χειρόγραφο δεν σημειώνεται ούτε το όνομα του δημιουργού ούτε το έτος συγγραφής του. Αν όσα θα εκτεθούν αναλυτικά στη συνέχεια είναι ορθά, πρόκειται για μια ελληνική απόδοση βιογραφίας του Γεώργιου Καστριώτη, του επονομαζόμενου Σκεντέρμπεη, η οποία είχε εκδοθεί στα ιταλικά στα τέλη του 16ου αιώνα. Ας σημειωθεί ότι η ελληνική εκδοχή της δεν αποτελεί μια κατά λέξη μετάφραση αλλά μια δημιουργική απόδοση του ιταλικού κειμένου.

Το χειρόγραφο, μοναδικό όσο γνωρίζω που παραδίδει το ελληνικό αυτό κείμενο, προέρχεται από την περίφημη βιβλιοθήκη του Φαναριώτη λογίου και γραφέα χειρογράφων Νικολάου Καρατζά. Το γεγονός μάλιστα ότι το συγκεκριμένο κείμενο είναι γραμμένο από το χέρι του μας επιτρέπει να προσδιορίσουμε: με κάποια ακρίβεια το χρόνο αντιγραφής του. Αν σε αυτά τα δεδομένα προσθέσουμε πως η βιογραφία του Καστριώτη που εντοπίσαμε βοηθά να αποσαφηνίσουμε ένα θέμα που απασχόλησε τη νεοελληνική επιστήμη χωρίς να έχει λυθεί, κατά πόσο δηλαδή ο Καισάριος Δαπόντες συνέθεσε βιογραφία με τον τίτλο «Ανδραγαθίες Γεωργίου Καστριώτου» η οποία έμεινε ανέκδοτη, το εύρημα αποκτά και μιαν άλλη διάσταση, εκτός από την πρώτη και αυτονόητη, ότι η ελληνική ιστοριογραφία διαθέτει πλέον την πρωιμότερη στα ελληνικά βιογραφία του Γεώργιου Καστριώτη.

Ερώτημα αναπάντητο παραμένει ο χρόνος που αποδόθηκε στα ελληνικά ο βίος και τα κατορθώματά του εναντίον των Τούρκων. […] (Από τον πρόλογο της έκδοσης)

 

Μάχη Παΐζη – Αποστολοπούλου

Γεωργίου Καστριώτη του επιλεγομένου Σκεντέρμπεη βίος και πολιτεία

Εκδ: Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών – Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών

Αθήνα 2018, σελ. 232. Σχήμα: 17Χ24 – ISBN: 9789609538732

 

Read Full Post »

«Σπυρίδων – Ο άλλος Τρικούπης 1788-1873» – Λύντια Τρίχα

Posted in Βιβλία - Αργολίδα, tagged , , , , , , , , , , , on Ιουλίου 9, 2019| Leave a Comment »

«Σπυρίδων – Ο άλλος Τρικούπης 1788-1873» – Λύντια Τρίχα

 

Το Μάρτιο του 2019 κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις «Πόλις», το βιβλίο 848 σελίδων, «Σπυρίδων – Ο άλλος Τρικούπης 1788-1873» της Λύντιας Τρίχα που βιογραφεί τον  Σπυριδώνα Τρικούπη. Η Λύντια Τρίχα γεννήθηκε το 1950 στην Αθήνα, όπου και σπούδασε νομικά. Από το 1987 ασχολείται με την έρευνα της νεότερης ελληνικής ιστορίας, έχει επεξεργασθεί το αρχείο του Χαρίλαου Τρικούπη και έχει δημοσιεύσει δέκα βιβλία ιστορικού περιεχομένου. Επί μία εξαετία ασχολήθηκε ενεργά με τη διοίκηση και τη διεύθυνση του Ε.Λ.Ι.Α., ως γενική γραμματέας και αντιπρόεδρός του. Σήμερα είναι αντιπρόεδρος του Ιδρύματος Παιδείας και Ευρωπαϊκού Πολιτισμού.

 

Φιλελεύθερος πολιτικός ευρωπαϊκού προσανατολισμού, διπλωμάτης και λόγιος, ο Σπυρίδων Τρικούπης (1788-1873) ήταν ο πρώτος πρωθυπουργός της Ελλάδας και ο πρώτος πρεσβευτής της στο Λονδίνο. Ένας από τους ηγέτες του αγγλικού κόμματος, βαθύτατα συνταγματικός και θαυμαστής του βρετανικού πολιτεύματος, μύησε τον γιο του, τον Χαρίλαο Τρικούπη, στον κοινοβουλευτισμό και του ενέπνευσε τον σεβασμό προς το Σύνταγμα.

Ο Σπυρίδων έζησε τον φόβο του ραγιά στο Μεσολόγγι και στην Πάτρα, την ξεγνοιασιά του φοιτητή στη Νάπολη και στο Παρίσι, την αγωνία της Επανάστασης, τη χλιδή των αριστοκρατικών σαλονιών του Λονδίνου, την εύνοια και τη δυσμένεια του Όθωνα, την άσκηση της εξουσίας αλλά και την υποχρεωτική πολιτική απραξία.

Με μόρφωση σπάνια για την εποχή του και με σημαντική και εν πολλοίς άγνωστη δράση κατά την Ελληνική Επανάσταση, θεωρείται ο κατεξοχήν Έλληνας ιστοριογράφος της.

 

Το εξώφυλλο της ογκώδους βιογραφίας του Σπ. Τρικούπη (848 σελίδες) που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πόλις.

 

Περιεχόμενα

 

ΠΙΝΑΚΑΣ ΕΙΚΟΝΩΝ – ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ – ΠΡΟΛΟΓΟΣ – ΕΙΣΑΓΩΓΗ

  1. Τα νεανικά χρόνια

1788: Ο Σπυρίδων και το Μεσολόγγι – Οικογενειακές καταβολές – Ο πατέρας του, Ιωάννης Τρικούπης – Τα νεανικά χρόνια του Σπυρίδωνα – Οι πρώτες επαγγελματικές δραστηριότητες – Περιπλανήσεις και πνευματικές αναζητήσεις – Ο Νικόλαος Στράνης και οι Βρετανοί περιηγητές.

  1. Με τον λόρδο Guilford

Ο λόρδος Guilford – Από την Πάτρα στο Λονδίνο, 1815-1817 – Ταξιδεύοντας ανά την Ευρώπη, 1817-1819 – Σπουδές αρχαιολογίας στη Νάπολη, 1819 – Σπουδές φιλολογίας στο Παρίσι, 1820-1822.

  1. Στα πρώτα χρόνια της Επανάστασης

Ο Ιωάννης Τρικούπης στην Επανάσταση, 1821-1824 – Ο Σπυρίδων στο Μεσολόγγι και στα Ιόνια, 1822-1823 – Η πρώτη του εκλογή ως παραστάτη Μεσολογγίου, 1823 – Από την Ύδρα στην Κέρκυρα, 1823-1824 – Ο θάνατος του Ιωάννη Τρικούπη, 1824.

  1. Σπυρίδων, Σολωμός και λόρδος Βύρων

Ο Σπυρίδων και ο Διονύσιος Σολωμός – Ο Ύμνος εις την Ελευθερίαν – Ο λόρδος Βύρων
Ο επικήδειος λόγος για τον λόρδο Βύρωνα.

  1. Στο Βουλευτικό, 1824-1826

Είσοδος στο Βουλευτικό, 1824 – Στο Ναύπλιο, 1824 – Στο λυκαυγές της εξουσίας – Στην τρίτη βουλευτική περίοδο, 1825 – Επευφημίες και επιφυλάξεις – Στο επίκεντρο των πρώτων αναζητήσεων μονάρχη – Αποστολή στα Επτάνησα, 1825 – Επιστροφή στο Βουλευτικό, 1825 – Η ζωή στο Ναύπλιο, 1825-1826 – Η Αικατερίνη Μαυροκορδάτου – Επενδύσεις σε ακίνητα, 1825-1826.

  1. Στη Γ’ Εθνική Συνέλευση, 1826-1827

Το Μεσολόγγι κινδυνεύει – το Μεσολόγγι πέφτει – Στη Γ’ Εθνική Συνέλευση, 1826 – Μέλος της Διοικητικής Επιτροπής, 1826 – Στον Πόρο και στην Αίγινα, 1826 – Νέα σύγκληση της Γ’ Εθνικής Συνέλευσης, 1827.

  1. Από τον Καποδίστρια στην Αντιβασιλεία, 1828-1833

Πρωθυπουργός του Καποδίστρια, 1828-1829 – Υπουργός αντιπολιτευόμενος, 1829 – Στην αντιπολίτευση, 1829-1831 – Ιδιωτικές ώρες, 1828-1832 – Στην περίοδο της αναρχίας, 1831-1832 – Πρωθυπουργός της Αντιβασιλείας, 1833.

  1. Πρεσβευτής στο Λονδίνο, 1834-1838

Από το Ναύπλιο στο Παρίσι – Άφιξη και κοινωνική ζωή στο Λονδίνο – Διπλωματική δραστηριότητα, 1834-1837 – Περί Συντάγματος.

  1. Από την Αθήνα στο Λονδίνο, 1838-1843

Επιστροφή στην Αθήνα, 1838 – Τα Πατήσια και η δούκισσα της Πλακεντίας – Διεργασίες διορισμού – Και πάλι πρεσβευτής στο Λονδίνο, 1841-1843.

  1. Από το Σύνταγμα του 1844 στο Σύνταγμα του 1864

Το Σύνταγμα του 1844 – Στην πρώτη συνταγματική κυβέρνηση, 1844 – Γερουσιαστής, 1844-1850 – Παρίσι, 1850 – Και πάλι στο Λονδίνο, 1851-1861 – Εμπόλεμος διπλωματία – Στην Αθήνα και στη Β’ Εθνοσυνέλευση, 1862-1864 – Προς το τέλος, 1865-1873.

  1. Σπυρίδων ο λόγιος

Ο Σπυρίδων και η γλώσσα – Ο Δήμος – Η ποίηση στη ζωή του – Η Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ – ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Ο επικήδειος λόγος για τον λόρδο Βύρωνα (κείμενο) – Δημοσιεύματα Σπυρίδωνα Τρικούπη (εν είδει Εργογραφίας) – Γενεαλογικό δένδρο – Χρονολόγιο

ΠΗΓΕΣ ΚΑΙ ΒΟΗΘΗΜΑΤΑ – ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΠΡΟΣΩΠΩΝ

 

Η συγγραφέας Λύντια Τρίχα. Η φωτογραφία δημοσιεύεται στην εφημερίδα Καθημερινή, 8-7-2019.

 

 Ο Σάκης Ιωαννίδης στην εφημερίδα «Καθημερινή», 23 Απριλίου 2019, γράφει για το βιβλίο:

 

Στο άκουσμα του ονόματος «Τρικούπης», το μυαλό των περισσότερων πηγαίνει σχεδόν αυτόματα στον «Χαρίλαο», το «Τις πταίει» και την πτώχευση του 1893, την οποία θυμηθήκαμε αρκετές φορές τα τελευταία χρόνια.

Για πολλά χρόνια, ωστόσο, ο πιο προβεβλημένος Τρικούπης ήταν μόνο ο Σπυρίδων, πατέρας του Χαριλάου, ο οποίος έζησε μια ζωή άκρως ενδιαφέρουσα και συναρπαστική και ήταν πολλά παραπάνω από τον ιστοριογράφο της Ελληνικής Επανάστασης. Θα ήταν εύλογο να υποθέσουμε την υπερηφάνεια που θα αισθάνθηκε ο πατέρας βλέποντας τον γιο του να διαπρέπει και να κατακτά το υψηλότερο πολιτικό αξίωμα του νεοσύστατου τότε ελληνικού κράτους, αλλά είναι άδικη η σκιά που ρίχνει στη ζωή του Σπυρίδωνα. Αυτή την αδικία έρχεται να διορθώσει η βιογραφία «Σπυρίδων. Ο άλλος Τρικούπης» της Λύντιας Τρίχα που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Πόλις.

Έχοντας διακριθεί με το Κρατικό Βραβείο Βιογραφίας 2017 για το βιβλίο «Χαρίλαος Τρικούπης. Ο πολιτικός του «Τις πταίει» και του «Δυστυχώς επτωχεύσαμεν» (εκδ. Πόλις), η συγγραφέας εμβαθύνει στην οικογένεια Τρικούπη και παρουσιάζει με λεπτομέρεια γνωστές και άγνωστες πτυχές του ανθρώπου που διαμόρφωσε την προσωπικότητα του Χαρίλαου και έζησε σε τρεις διαφορετικές περιόδους, την τουρκοκρατία, την Ελληνική Επανάσταση και τη βασιλεία του Όθωνα.

Η ζωή του Σπυρίδωνος Τρικούπη περικλείεται σε 11 κεφάλαια και συγκροτεί έναν τόμο περίπου 850 σελίδων. Ξεκινά από τα νεανικά του χρόνια στο Μεσολόγγι για να καταλήξει στον θάνατό του σε ηλικία 85 ετών, πολύ πιο πάνω από τον μέσον όρο ηλικίας της εποχής, ενώ το τελευταίο κεφάλαιο είναι αφιερωμένο στον λόγιο Σπυρίδωνα, στη συγγραφή της Ελληνικής Επανάστασης αλλά και στην ποίηση που απ’ ό,τι φαίνεται είχε σημαντικό ρόλο στη ζωή του παρόλο που (σχεδόν) κανείς δεν τον θυμάται σήμερα ως ποιητή. Ιδιαίτερη αναφορά κάνει η συγγραφέας στα πρόσωπα που επηρέασαν τον Σπυρίδωνα, όπως ο Βρετανός λόρδος Γκίλφορντ, υπό την προστασία του οποίου κατάφερε να σπουδάσει, να ταξιδέψει στο εξωτερικό και να δημιουργήσει ένα δίκτυο χρήσιμων επαφών και ανθρώπων, και o Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος τον οποίο εκτιμούσε και παντρεύτηκε την αδελφή του Αικατερίνη. Στο παράρτημα του τόμου η συγγραφέας δημοσιεύει τον πολυμεταφρασμένο επικήδειο λόγο που έγραψε για τον λόρδο Βύρωνα, αν και οι δυο τους ήταν ζήτημα εάν είχαν συναντηθεί πάνω από δύο φορές λίγο πριν πεθάνει ο Βρετανός φιλέλληνας.

Μέσα από τις σελίδες του τόμου βλέπουμε τις συνθήκες υπό τις οποίες διαμορφώνεται η προσωπικότητα του Σπυρίδωνος και πώς από γιος ενός σεβαστού προύχοντα από το Μεσολόγγι σταδιακά «ανεβαίνει» την κοινωνική κλίμακα, κατακτά πολιτικά αξιώματα και γίνεται πρέσβης της Ελλάδας στο Λονδίνο. Η συγγραφέας παρουσιάζει το πορτρέτο ενός ανθρώπου μορφωμένου, ευγενούς, με πνεύμα επιχειρηματικό, με ικανότητες πολιτικού «μπαλωματή» που έγιναν διπλωματικές, που μπορεί να μην έπιασε στα χέρια του το καριοφίλι αλλά βοήθησε τον αγώνα συγκεντρώνοντας χρήματα και γράφοντας την ιστορία του – αν και επικρίθηκε στην εποχή της – που αν και θαύμαζε τον Καποδίστρια δεν δίστασε να συγκρουστεί μαζί του και να παραιτηθεί από την κυβέρνησή του όταν του ζητήθηκε να «παρακάμψει» διαδικασίες και νόμους. Σε ένα σχόλιό της η συγγραφέας περιγράφει τη γέννηση του νεποτισμού στο ελληνικό κράτος με τον διορισμό συγγενών του Καποδίστρια σε επιφανείς θέσεις και του Τρικούπη στον δημόσιο τομέα. Το ενδιαφέρον είναι ότι ενώ οι του Καποδίστρια αποσύρθηκαν μετά τη δολοφονία του, οι συγγενείς του Τρικούπη παρέμειναν και συνέχισαν να διορίζονται καθώς υπηρετούσαν σε αυτό που σήμερα θα λέγαμε «ευρύτερος δημόσιος τομέας».

Η έρευνα βασίζεται σε δημοσιευμένο και μη αρχειακό υλικό, ενώ η αφήγηση της Λύντιας Τρίχα διανθίζεται από άγνωστες πτυχές της ζωής του Τρικούπη, όπως η παραίνεσή του στον Σολωμό να αλλάξει μια στροφή του «Ύμνου εις την Ελευθερίαν» για να μη δυσαρεστήσει την Ευρώπη, αλλά και η μεγάλη του προσωπική τραγωδία, καθώς από τα έξι παιδιά του επιβίωσαν μόνο τα δύο.

 

 

Read Full Post »

Older Posts »