Ύμνος στα Γαϊδούρια
«Ελεύθερο Βήμα»
Από την Αργολική Αρχειακή Βιβλιοθήκη Ιστορίας και Πολιτισμού.
Η Αργολική Αρχειακή Βιβλιοθήκη Ιστορίας και Πολιτισμού, δημιούργησε ένα νέο χώρο, το «Ελεύθερο Βήμα», όπου οι αναγνώστες της θα έχουν την δυνατότητα να δημοσιοποιούν σκέψεις, απόψεις, θέσεις, επιστημονικά άρθρα ή εργασίες αλλά και σχολιασμούς επίκαιρων γεγονότων.
Δημοσιεύουμε σήμερα στο «Ελεύθερο Βήμα» ένα σύντομο αλλά διαφωτιστικό άρθρο του κυρίου Γιώργου Γάσια με θέμα: «Ύμνος στα Γαϊδούρια».
Ο όνος, γομάρι, γαϊδούρι, γαϊδαρέλι, γαϊδουρόπουλο ή απλά γάιδαρος, ποζάρει σε λιβάδι της Πάρου στο φωτογραφικό φακό. Φώτο: Εφημερίδα ΒΗΜΑ 18/11/2009. Επιλογή φωτογραφίας Αργολική Βιβλιοθήκη.
Το γαϊδούρι θα το αναγνωρίσουμε σε κάθε σημείο του πλανήτη αλλά τα καλύτερα γαϊδούρια βρίσκονται στα ζεστά κλίματα σύμφωνα με τους ειδήμονες. Το αιγυπτιακό ίσως είναι το ωραιότερο από όλα, μετά από αυτό έρχεται το περσικό και κατόπιν το κυπριακό. Ειδική αναφορά θα πρέπει να γίνει παράλληλα και στο γαϊδούρι της Υεμένης που διακρίνεται για την ωραιότητα και την κορμοστασιά του. Από τα ευρωπαϊκά γαϊδούρια τα ωραιότερα είναι τα ισπανικά, τα ελληνικά και τα γαλλικά.
Στη χώρα μας διακρίνονται εκείνα της Αττικής, της Ζακύνθου, των Μεγάρων και των Τρικάλων. Σύμφωνα μάλιστα με τις γεωργικές και κτηνοτροφικές στατιστικές, 380.000 περίπου γαϊδουριά καταγράφηκαν το 1929 και 480.000 το 1950. Το 2008 καταγράφηκαν 37.000 περίπου. Ακριβές νούμερο για την περσινή ή τη φετινή χρονιά δεν υπάρχει καθώς η στατιστική υπηρεσία της χώρας μας δεν έχει επεξεργαστεί τα δεδομένα της αγροτικής οικονομίας από το 2008 και μετά, παρόλο τον παροξυσμό των ΜΜΕ για την επιστροφή στο χωριό και την ανάπτυξη των γεωργικών δραστηριοτήτων ως αντίδοτο στη σημερινή κρίση.
Σε μελέτη πάντως που δημοσιεύτηκε το 1937 στο Δελτίο της Αγροτικής Τράπεζας με θέμα την αγελάδα και το γαϊδούρι ως αροτριώντα ζώα, το γαϊδούρι αναδείχθηκε ως το πλέον οικονομικό κατοικίδιο. Για την αγορά του και τη συντήρησή του, δηλαδή για την πληρωμή τοκοχρεωλύσιου στην ΑΤΕ, τα ασφάλιστρα, την διατροφή, το πετάλωμα, το σάγμα (σαμάρι), τα διορθώματα και τους ιμάντες ζεύξεως, κόστιζε 3 φορές λιγότερο σε σχέση με το άλογο. Συγκεκριμένα 2.000 δρχ. το χρόνο έναντι 6.000δρχ. Ο συντάκτης της μελέτης μάλιστα κατέληγε στο συμπέρασμα πως ο καλύτερος συνδυασμός για να έχει επάρκεια μια αγροτική οικογένεια με μικρο-εκμεταλλεύσεις είναι ο συνδυασμός αγελάδας-γαϊδουριού παρόλο που στη γεωργική στατιστική του 1934 τα γαϊδούρια καταγράφονταν στην κατηγορία των μη αροτριώντων ζώων.
Στο γαϊδούρι αξίζει πράγματι η πρώτη θέση μεταξύ των κατοικίδιων. Το γαϊδούρι είναι υπομονετικό, αντέχει στην κακουχία, στους κόπους και στις αρρώστιες ενώ διακρίνεται για την μεγάλη του ημερότητα. Αρκείται σε λίγα άχυρα και ξερόκλαδα για να τραφεί και η δύναμή του είναι ίσως το μεγαλύτερο προτέρημά του. Σηκώνει βάρη μεγαλύτερα από τον όγκο του και σχεδόν ποτέ δεν κοιμάται.
Προσφέρει επίσης το γάλα του, το οποίο είναι όμοιο στα συστατικά του με το γάλα της γυναίκας και για αυτό συνίσταται από τους γιατρούς για τα αδύνατα παιδιά και για όσους έχουν προσβληθεί από κοκκίτη ή είναι φθισικοί. Προτιμά να μη πιει νερό αν δεν είναι καθαρό και διαυγές, έχει ανεπτυγμένες τις αισθήσεις της ακοής, της όρασης και της όσφρησης. Το μνημονικό του επίσης είναι αρκετά ανεπτυγμένο. Γενικώς το γαϊδούρι θεωρείται πως είναι πνευματικώς κατώτερο από το άλογο. Αυτό δεν είναι σωστό. Γνωρίζει πολύ καλά να αναγνωρίζει τον κύριό του αλλά και τους δρόμους από τους οποίους περνά.
Αγαπά να κυλιέται κατά γης και γι’ αυτό έχει ανάγκη από ξυστρί για να καθαρίζεται το δέρμα του που πιάνει ακαθαρσίες και φράσσουν τους πόρους του. Ο στάβλος του πρέπει να είναι καθαρός στο δάπεδο διότι όταν είναι ακάθαρτο στέκεται διαρκώς όρθιο και συνεπώς κουράζεται. Το γαϊδούρι προσβάλλεται μόνο από πονόματο. Για να τον προλάβουμε πρέπει κάθε πρωί να πλένουμε το πρόσωπό του με λίγο χλιαρό νερό η με σαπουνάδα. Η καλή περιποίηση και η καθαριότητα, του ανοίγουν υπερβολικά την όρεξη δυναμώνει ακόμη περισσότερο κι αποκτά ανάστημα.
Στους μεγάλους πολέμους του 20ου αιώνα ολόκληρες πυροβολαρχίες μετακινούνταν αποκλειστικά από μεγαλόσωμα γαϊδούρια. Το μόνο που φόβιζε τους επικεφαλείς μοίραρχους στον πόλεμο ήταν ότι ογκανίζει κατά τις εχθροπραξίες. Κι όταν ένα άρχιζε να ογκανίζει, τότε άρχιζαν όλα μαζί μια συναυλία εκκωφαντική η οποία ήταν δυνατόν να προδώσει την θέση της πυροβολαρχίας, να ανατραπεί ο τακτικός σχεδιασμός και να έρθει ανάποδα ο ντουνιάς καθώς τα γαϊδούρια έχουν μια φήμη για το πείσμα τους. Αυτό οφείλεται στην ιδιαίτερα ανεπτυγμένη αίσθηση τους για αυτοσυντήρηση. Είναι δύσκολο να επιβάλουν ή να πιέσουν ένα γαϊδούρι να κάνει κάτι που το θεωρεί αντίθετο προς το συμφέρον ή την ασφάλεια του.
Ολοκληρώνοντας, σήμερα ίσως δεν έχουμε αντιληφθεί πως το γαϊδούρι δεν αποτελεί σημείο αναφοράς κατά τις επισκέψεις μας στην ύπαιθρο. Σύγχρονες τεχνικές και μηχανές φαίνεται πως έχουν παραμερίσει την αναγκαιότητα της χρήσης του με αποτέλεσμα να φθίνει σημαντικά ο αριθμός τους. Όταν όμως τα πράγματα σοβαρεύουν και η δουλειά πρέπει να γίνει έγκυρα και με απόλυτη ακρίβεια τα γαϊδούρια επιστρατεύονται για να δώσουν λύση. Σταχυολογώ και κλείνω την εισήγησή μου με μια είδηση που δημοσιεύτηκε στα τέλη του 2013 στο διαδίκτυο.
400 κιλά χασίς από την Αλβανία φορτωμένα σε γαϊδούρια εντόπισε η Ειδική Ομάδα Συνοριακής Φύλαξης Καστοριάς σε δύσβατη περιοχή στα σύνορα των δύο χωρών.
Πηγές – Βιβλιογραφία
- Γεωργική και Κτηνοτροφική Στατιστική των ετών 1934, 1950, 2008.
- Άρθρο, «Το Γαϊδούρι», Αγροτική Εγκυκλοπαίδεια, Α, 2, Αύγουστος 1934, σ.17-19.
- Πασχάλης Τσαμπάσης, «Η αγελάς και ο όνος ως αροτριώντα», Δελτίον Αγροτικής Τραπέζης Ελλάδος, Τομ.Β – Τχ.1 Αθήναι, 1937, σ.43-69.
- http :// radioflorina. blogspot . gr /2013/12/400. html, Τελευταία προσπέλαση 20/3/2014.
Γιώργος Γάσιας, «Ύμνος στα Γαϊδούρια»,
Αναπάντεχες Αφηγήσεις του Παρελθόντος, Νήσος/ΟΜΙΚ, 2015, σ.25-28.
ΑΡΓΟΛΙΚΗ ΑΡΧΕΙΑΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ 