ΑΡΓΟΛΙΚΗ ΑΡΧΕΙΑΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ

Η αναστολή λειτουργίας του Δημοτικού Σχολείου Αρρένων «Διδύμου» το 1832 και η επαναλειτουργία του το 1837 | Γιάννης Μ. Σπετσιώτης – Τζένη Δ. Ντεστάκου

Μετά τη δολοφονία του Καποδίστρια (27-9-1931) είναι γνωστό ότι επικράτησε χάος στη χώρα και η κατάσταση έγινε ανεξέλεγκτη με πολύ δυσάρεστες εξελίξεις εξαιτίας, κυρίως, των κομματικών συγκρούσεων. Τα τραγικά γεγονότα εκείνης της περιόδου, όπως ήταν φυσικό, είχαν δυσμενείς επιπτώσεις και στην εκπαίδευση γι’ αυτό πολλά Αλληλοδιδακτικά Σχολεία διέκοψαν τη λειτουργία τους, κυρίως για οικονομικούς λόγους. Έτσι από τα εβδομήντα ένα (71) Αλληλοδιδακτικά Σχολεία που λειτουργούσαν το 1830, στα μέσα του 1832 λειτουργούσαν εξήντα (60) και στις αρχές του 1834 μόλις είκοσι έως τριάντα (20-30).

Μεταξύ των σχολείων που διέκοψαν τη λειτουργία τους ήταν κι εκείνο «του Διδύμου». Με το υπ’ αριθμ. 410/1 Ιουλίου 1832 έγγραφό του ο Διοικητικός Τοποτηρητής του Κάτω Ναχαγέ Λογοθέτης Ζέρβας από το Κρανίδι αναφέρει «Προς τον επί των Εκκλησιαστικών και Δημοσίας Εκπαιδεύσεως Γραμματέα» ότι το Δημοτικό Σχολείο Διδύμου έπαυσε να λειτουργεί πριν από τρεις μήνες, γιατί ο δημοδιδάσκαλος Δημήτριος Βλαχογιάννης αναγκάσθηκε να «αναχωρήση εκείθεν», επειδή δεν λάμβανε τους μισθούς του από το Εθνικό Ταμείο και «το σχολείον δεν είχε ιδιαιτέρους πόρους».

Κοκκώνης Π. Ιωάννης (1795 Καστρί Κυνουρίας -1864). Το 1836 διορίστηκε διευθυντής του Διδασκαλείου και επιθεωρητής των διδακτικών ιδρυμάτων της Πελοποννήσου.

Το σχολείο ονομαζόταν «Ελληνοαλληλοδιδακτικόν», καθώς εκτός της αλληλοδιδακτικής ο δημοδιδάσκαλος «παρέδιδεν και αρχάς Ελληνικών» και φοιτούσαν σ’ αυτό τριάντα (30) μαθητές, Φαίνεται να παρέμεινε κλειστό για 5 χρόνια. Έτσι στην κατάσταση που υπέβαλε στις 30 Ιανουαρίου 1837 ο Ιωάννης Κοκκώνης, Γενικός Διευθυντής Δημοτικών Σχολείων, στον επί «των Εκκλησιαστικών και Δημοσίας Εκπαιδεύσεως Γραμματέα» για τα σχολεία που λειτουργούσαν στη χώρα, το σχολείο του Διδύμου δεν αναφέρεται.

Με το υπ’αριθμ.16/7 Δεκεμβρίου 1836 έγγραφο, το Δημοτικό Συμβούλιο της πόλης του Διδύμου ψηφίζει τον δημότη της Ερμιόνης Γ. Δ. Πανούτζο «επιφορτισμένον τα συμφέροντα της επαρχίας Ερμιονίδος» να υποστηρίζει «παρά τη Βασιλική Κυβερνήσει» και να εκπροσωπεί σ’ αυτή ως επίτροπος και τον Δήμο του Διδύμου. Παρακαλεί δε τον δήμαρχο του Διδύμου Αν. Αντωνόπουλο να κοινοποιήσει την απόφαση στον ενδιαφερόμενο, το οποίο και έγινε με το υπ’ αριθμ. 193/9 Δεκεμβρίου 1836 έγγραφο του δημάρχου.

Από τις πρώτες ενέργειες του επιτρόπου Γ. Δ. Πανούτζου, με τη σύμφωνη γνώμη του Δημοτικού Συμβουλίου του Διδύμου, ήταν η επαναλειτουργία του Αλληλοδιδακτικού Σχολείου της πόλης. Έτσι ο Γ. Δ. Πανούτζος, ως επίτροπος της επαρχίας Ερμιονίδος και Τροιζηνίας «γνωστός υπήκοος», υποβάλλει αναφορά τον Μάρτιο του 1837 «υπόψιν της Α.Μ. του Βασιλέως και την ικεσίαν ενός Δήμου της επαρχίας Ερμιονίδος περί αντιμισθίας διδασκάλου».

Μεταξύ άλλων στην αναφορά του σημείωνε: «…χρεωστών να φανώ χρήσιμος δια τους συμπολίτας μου, ενώπιον του αγαθοεργού Βασιλέως μας τολμώ ν’ αναφέρω… την ανάγκην ενός των Δήμων της επαρχίας… να συστήση το Δημοτικόν Σχολείον το οποίον δια της βοηθείας της Σεβαστής Κυβερνήσεως το 1830 είχεν συσταθεί…». Στη συνέχεια αναφέρει στον Βασιλέα, «επικαλούμενος την ευεγερτικήν και πατρικήν του διάθεσιν», να μεριμνήσει να αποσταλεί δημοδιδάσκαλος μισθοδοτούμενος από το κράτος, ενώ ό,τι άλλο χρειάζεται για τη λειτουργία του Σχολείου, αναφέρει, θα το αναλάβει ο Δήμος.

Στην αναφορά του Γ. Δ. Πανούτζου προς τον Βασιλιά Όθωνα απάντησε ο Γραμματέας (Υπουργός) «επί των Εκκλησιαστικών και Δημοσίας Εκπαιδεύσεως» με το υπ.αριθμ.11737/27 Μαρτίου 1837 έγγραφό του ανακοινώνοντας ότι «η Α.Μ. ηυδόκησεν να εγκρίνη την μισθοδοσίαν του διδασκάλου όστις θέλει διορισθή κατά τον ερχόμενον μήνα. Προς τούτο θέλετε ειδοποιήσετε τους δημότας Διδύμων να προετοιμάσωσιν έως τότε το σχολείον…».

 Ο ίδιος ο Γραμματέας στέλνει το υπ’αριθμ.11737/16 Απριλίου 1837 προς τον Διοικητή Αργολίδας και τον ενημερώνει ότι «η Α.Μ. ο Σ^ος  ημών Άναξ ηυδόκησεν να εισακούση την αίτησιν των κατοίκων των Διδύμων και να διορίση δημοδιδάσκαλον εκ του Εκκλησιαστικού Ταμείου…». Πρόκειται για τον Κωνσταντίνο Πιπινόπουλο, δημοδιδάσκαλο Γ΄ τάξεως, «όστις και απήλθεν εις Δίδυμον δια να επιστατήση την του σχολείου επισκευήν».

Στη συνέχεια του εγγράφου παρακαλεί τον Διοικητή Αργολίδας να φροντίσει για την τοποθέτηση του δημοδιδασκάλου και να προτρέψει τη δημοτική αρχή της πόλης να επισπεύσει τις επισκευές του σχολείου. Με παρόμοιο έγγραφο που έχει τα ίδια στοιχεία με το προηγούμενο (υπ’αριθμ.11737/16 Απριλίου 1837) προς τον δημοδιδάσκαλο Κ. Πιπινόπουλο ο Υπουργός Α. Πολυζωϊδης [1] τον ενημερώνει για τον διορισμό του ως δημοδιδασκάλου στο Δημοτικό Σχολείο Διδύμου με μισθό πενήντα (50) δραχμές τον μήνα, που ανερχόταν στις επτακόσιες (700) δραχμές τον χρόνο με τα δώρα.

Τρεις μήνες αργότερα με το υπ’ αριθμ.14148/18 Ιουλίου 1837 ο αρμόδιος Γραμματέας ζητάει από τον Διοικητή Αργολίδας να πληροφορηθεί, γιατί έχουν αργήσει να αποσταλούν τα σχετικά έγγραφα (ανάληψη υπηρεσίας, πρωτότυπο, πρωτόκολλο ορκοδοσίας κ.λπ.) του «διορισθέντος δημοδιδασκάλου του δήμου Διδύμου».

Ο Διοικητής Αργολίδος με το υπ’ αριθμ. 3838-5574/13 Αυγούστου 1937 έγγραφό του προς τον Γραμματέα απάντησε, ότι η καθυστέρηση οφείλεται, σύμφωνα με την ενημέρωση από τον Υποδιοικητή Ερμιονίδας – Τροιζηνίας, στην έλλειψη του αναλόγου χαρτοσήμου και παρακαλεί τον Γραμματέα «να διατάξη την έκδοσιν του απαιτουμένου χρηματικού εντάλματος», για την αγορά του.

[1] Α. Πολυζωϊδης: διετέλεσε Υπουργός Παιδείας κατά το χρονικό διάστημα 12 Απριλίου 1837-12 Νοεμβρίου 1837, διαδεχθείς τον Ρίζο Νερουλό.

Πηγές

• Γ.Α.Κ. – Υ.Ε.Δ.Ε Α’ Φακ.1531 (Διδύμου Δημοτικόν Σχολείον)
• Οθωνικό αρχείο
• Υπουργείο Θρησκείας Φ.51

Βιβλιογραφία

• Σπετσιώτης Μ. Γιάννης – Ντεστάκου Δ. Τζένη, «Η Εκπαίδευση στην Ερμιόνη κατά την Καποδιστριακή και Οθωνική περίοδο 1829-1862», Β΄ έκδοση, συμπληρωμένη.

Διαβάστε ακόμη:

• Εκπαίδευση και σχολικό δίκτυο στην Αργολίδα κατά την Οθωνική περίοδο
• Δημόσιο Αλληλοδιδακτικό Σχολείο Άργους (1828-1832) 
• Άργος (1828-1832) – Ιδιαίτερα Σχολεία «των κοινών γραμμάτων».
• Άργος: Το πρώτον Ελληνικόν Κεντρικόν του Έθνους Σχολειόν
• Η σύσταση και λειτουργία του «Παραρτήματος» του 1^ου Δημοτικού Σχολείου Αρρένων Κρανιδίου και η ίδρυση του 2^ου Δημοτικού Σχολείου Αρρένων Κρανιδίου (1880 – 1899)
• Οι δημοδιδάσκαλοι του Δημοτικού Σχολείου Αρρένων Διδύμων (1880-1899)
• Οι Δημοδιδάσκαλοι του 1^ου Δημοτικού Σχολείου Αρρένων Κρανιδίου των ετών 1880 -1899
• Οι «δημοδιδασκάλισσαι» του Δημοτικού Σχολείου Θηλέων Κρανιδίου των ετών 1880 -1899

Read Full Post »

Τεκμήρια και έγγραφα της νεότερης Ιστορίας των Διδύμων, του Γιάννη Μ. Σπετσιώτη

Με ξεχωριστή χαρά δημοσιεύουμε δυο έγγραφα συνοδευόμενα από τεκμήρια που εντοπίσαμε στην έρευνά μας με τα οποία εμπλουτίζεται, θεωρούμε, η νεότερη Ιστορία των Διδύμων.

Το πρώτο έγγραφο στέλνεται από την Ερμιόνη στις 16 Οκτωβρίου 1829 και έχει τη σφραγίδα του Διδύμου στο κάτω μέρος. Σ’ αυτή απεικονίζεται ο προστάτης και πολιούχος του χωριού Άγιος Νικόλαος. Η σφραγίδα είναι φθαρμένη και μέτριας τεχνικής. Έτσι με δυσκολία αναγνωρίζεται ο Άγιος και διαβάζονται ορισμένες από τις λέξεις που αναγράφονται σ’ αυτή. [1]

ΔΙΔΙΜΟ – Επί εγγράφου της 16ης Οκτωβρίου 1829 από Ερμιόνη (Γ A Κ ’ Εσωτ. φ. 111).

Είναι γνωστό πως η παλαιά εκκλησία του Αγίου Νικολάου στα Δίδυμα κτίστηκε στα μέσα του 15^ου αιώνα και αρχικά ανήκε στη δικαιοδοσία της Μονής του Αυγού. Σύμφωνα, ωστόσο, με την τοπική παράδοση χτίστηκε πάνω στα ερείπια του αρχαίου ναού του Ποσειδώνα, θεού της θάλασσας. Ίσως το γεγονός αυτό να απαντά και στο εύλογο ερώτημα πώς ο κατεξοχήν Άγιος της θάλασσας και των ναυτικών βρέθηκε στο κέντρο ενός ορεινού τόπου. [2]

Σχετικά με την ταυτοποίηση του Αγίου που απεικονίζεται στη σφραγίδα των Διδύμων ανατρέξαμε στις αγιογραφικές απεικονίσεις του Αγίου που πάντα εμφανίζεται με την αρχιερατική του στολή. Διακρίναμε στη σφραγίδα το ωμοφόριό του και κυρίως παρατηρήσαμε την έκφρασή του που είναι ίδια με εκείνη των εικόνων του Αγίου.

Το δεύτερο έγγραφο είναι η αναφορά που υπέβαλαν από το Ναύπλιο προς τη Διοίκηση οι Διδυμιώτες Αναγνώστης Παναγιώτης και Αθανάσιος Αντώνη Γιάννου στις 14 Ιουνίου 1824 και η οποία έχει ως εξής:

Υπερτάτη Διοίκησις!

Προλαβόντος, ότι εισέτι το Ναύπλιον ήτον υπ’ εξουσίαν ανταρτικήν και η Διοίκησις επέτρεψε τους προμάχους των Νόμων, αν εύρωσι, να κυριεύσωσιν ανταρτικάς περιουσίας κυριεύσαντος του στρατού των Κρανιδίων κινητά ανταρτικά, ανελόγισεν εις έκαστον στρατιώτην τρία γρόσια και πέντε παράδες· το δε αναλογήσαν εις ημάς τους τεσσαράκοντα στρατιώτας χωρίον της αυτής επαρχίας Διδύμων, εδιώρισεν η συντροφιά να παραλάβη ο κ. Κωνσταντής Πετρονώτης και να μας τα παραδώση. Αλλ’ η γενναιότης του, όχι μόνο τότε δεν τα έδωσεν, αλλά μήτε τώρα θέλει να τα δώση.

Προς δε και μας επαπειλεί δια την απαίτησίν μας. Περί τούτου ημπορεί να δώση αρκετήν πληροφορίαν και ο παραστάτης μας. Δια τούτο παρακαλούμεν την Σ^ην Διοίκησιν να επιτάξη τον ειρημένον δια να αποδώση το δίκαιον των πτωχών στρατιωτικών, οίτινες λαβόντες εκ τούτου θεραπείαν… να φανώσιν αυθόρμητοι εις τα υπέρ πατρίδος μάχας. Μένομεν δε εν τούτοις μ’ όλο το σέβας.

Τη 14^η Ιουνίου 1824, εν Ναυπλίω

Οι πατριώτες – Οι στρατιώτες

Αναγνώστης Παναγιώτης

Θανάσης Αντώνη Γιάννου

Σύμφωνα λοιπόν, με την ως άνω αναφορά ο Κωνσταντής Πετρονώτης κατακρατούσε την αναλογία των σαράντα στρατιωτών την οποία έπρεπε να επιστρέψει. Γι’ αυτό οι υπογράφοντες παρακαλούν τη Διοίκηση να τον διατάξει και την αποδώσει στους δικαιούχους.

Στο πίσω μέρος της αναφοράς υπάρχουν σημειώσεις για το είδος και την τιμή των περιουσιακών στοιχείων που «κυριεύθηκαν» και πουλήθηκαν, καθώς και το μερίδιο που έπρεπε να λάβει κάθε στρατιώτης.

Υποσημειώσεις

[1] Παρά τον ενδελεχή έλεγχο στα Γενικά Αρχεία του Κράτους (Εσωτ. φ.111) δεν καταφέραμε να εντοπίσουμε το ανωτέρω έγγραφο.

[2] Για το θέμα αυτό βέβαια έχουν γραφτεί αρκετά και όσοι ενδιαφέρεσθε μπορείτε να τα πληροφορηθείτε. Ενδεικτικά αναφέρουμε το βιβλίο του Ιωάννη Αγγ. Ησαΐα: «Η ιστορία του Κρανιδίου και των Κοινοτήτων…», Αθήνα 2013.

Πηγές

• Γενικά Αρχεία του Κράτους.
• Ιστορικό Εθνολογικό Μουσείο: «Σφραγίδες Ελευθερίας», Αθήνα 1983.

Γιάννης Μ. Σπετσιώτης

Read Full Post »

Οι «δημοδιδασκάλισσαι» του Δημοτικού Σχολείου Θηλέων Κρανιδίου των ετών 1880 -1899 | Γιάννης Μ. Σπετσιώτης – Τζένη Δ. Ντεστάκου

Το Δημοτικό Σχολείο για κορίτσια (Παρθεναγωγείο) στο Κρανίδι συστάθηκε στα τέλη της 10/ετίας του 1850 με επικρατέστερη χρονολογία το έτος 1858. Στον πρώτο κατάλογο του σχολείου, έτους 1858 – 1859, φέρονται γραμμένες 181 μαθήτριες με πρώτη δημοδιδασκάλισσα τη Χ. Β. Βασιλοπούλου.

Το 1888, σύμφωνα με την έκθεση (1 Αυγούστου 1888) του Νομαρχιακού δημοδιδάσκαλου Θεοδώρου Μ. Λύρα, το σχολείο λειτουργούσε ως 2/τάξιο, φοιτούσαν σ’ αυτό 293 μαθήτριες και υπηρετούσαν οι δημοδιδασκάλισσες Φερενίκη Παπαδήμα, πρωτοβάθμια και διευθύντρια του σχολείου «διδάσκουσα εις τας δύο ανωτέρας τάξεις» και η Αδριανή Δέδε «διδάσκουσα εις τα δύο κατωτέρας τάξεις».

Το 1892, πέντε χρόνια αργότερα, όπως αναγράφεται στο «Μητρώον των εν Κράτει Δημοτικών Σχολείων», το σχολείο φαίνεται να έχει προαχθεί σε 3/τάξιο και διδάσκουν σ’ αυτό η Ελένη Γκιώνη, η Ιωάννα Οικονόμου και η Αδριανή Δέδε. Τέλος στο υπ’ αριθμ. Φ.Ε.Κ. 223/21 Δεκεμβρίου 1898 δημοσιεύεται «η προαγωγή εις πλήρες του εν Κρανιδίω Δημοτικού Σχολείου Θηλέων».

Στη συνέχεια αναφέρουμε ονόματα δημοδιδασκαλισσών που υπηρέτησαν στο Δημοτικό Σχολείο Θηλέων Κρανιδίου. Εντύπωση προκαλεί το γεγονός ότι κάποιες απ’ αυτές ίσως να ήταν και ντόπιες που είχαν αλλεπάλληλους διορισμούς, μεταθέσεις και απολύσεις.

Ονόματα δημοδιδασκαλισσών

• 1885 Αδριανή Δέδε

Δευτεροβάθμια. Μετάθεση από το Δημοτικό Σχολείο Θηλέων Κρανιδίου στο αντίστοιχο της Καρύστου Φ.Ε.Κ. 227/31 Αυγούστου 1885.

-1886 Διορισμός στο Δημοτικό Σχολείο Θηλέων Κρανιδίου «αντί της Καλομοίρας Πούλου μετατιθεμένης εις Κλημέντιον Κορινθίας». Φ.Ε.Κ. 185/15 Ιουλίου 1886, υπουργική πράξη 9103/15 ή 12 Ιουλίου 1886.

-1892 Μετάθεση από το Δημοτικό Σχολείο Θηλέων Κρανιδίου στο Δ’ Δημοτικό Σχολείο Θηλέων Πειραιά, Φ.Ε.Κ. 315/3 Σεπτεμβρίου 1892, Μηνιαίες αποδοχές 110 δραχμές.

-1894 Διορισμός στην κενή θέση του 3/ταξίου Δημοτικού Σχολείου Θηλέων Κρανιδίου, Φ.Ε.Κ. 60/16 Μαρτίου 1894, υπουργική πράξη 4922/16 Μαρτίου 1894.

^–1895 Απόλυση από το Δημοτικό Σχολείο Θηλέων Κρανιδίου με την υπ’ αρ. 14145/31 Αυγούστου 1895 υπουργική πράξη, Φ.Ε.Κ. 204/4 Σεπτεμβρίου 1895

• 1888 Φερενίκη Παπαδήμα

Δευτεροβάθμια. Μετάθεση από το Δημοτικό Σχολείο Θηλέων Κρανιδίου «εις το εν Αγνάντοις» αντίστοιχο σχολείο Δήμου Άρτας, Φ.Ε.Κ. 270/21 Οκτωβρίου 1888, υπουργική πράξη 14352/25 Οκτωβρίου 1888. Στο σχολείο δεν παρουσιάστηκε και απολύθηκε τον Ιανουάριο του 1889. Το 1891 παίρνει μετάθεση από το Σχολείο Βρωμολίμνης Μεθάνων στο Β’ Δημοτικό Σχολείο Θηλέων Μακρυνίτσας. Επιστρέφει στο Σχολείο της Βρωμολίμνης και με νέα μετάθεση υπηρετεί στο Δημοτικό Σχολείο Θηλέων Σπετσών με την υπουργική πράξη 17892/7 Σεπτεμβρίου 1892 και Φ.Ε.Κ. 322/8 Σεπτεμβρίου 1892. Οι μηνιαίες αποδοχές είναι 110 δραχμές. Το 1893 απολύεται από το Δημοτικό Σχολείο Θηλέων Σπετσών «ως απόσχουσα αυτογνωμόνως των καθηκόντων της πλέον του μηνός κατά την αναφοράν του Δημάρχου» υπουργική πράξη 7930/25 Απριλίου 1893, Φ.Ε.Κ. 76/29 Απριλίου 1893. Το 1894 διορίζεται στο Δημοτικό Σχολείο Θηλέων Ερμιόνης, υπουργική πράξη 10231/17 Ιουνίου 1894, Φ.Ε.Κ. 125/8 Ιουνίου 1894. Μετά όμως από δύο μήνες παίρνει μετάθεση για το Δημοτικό Σχολείο Θηλέων Κρανιδίου, υπουργική πράξη 15539/31 Αυγούστου 1894, Φ.Ε.Κ. 195/31 Αυγούστου 1894. Μηνιαίες αποδοχές 120 δραχμές.

• 1891 Ιωάννα Ν. Οικονόμου

Τριτοβάθμια. Διορισμός στο Δημοτικό Σχολείο Θηλέων Κρανιδίου.

• 1892 Δέσποινα Οικονόμου

Πρωτοβάθμια. Διορισμός στο Δημοτικό Σχολείο Θηλέων Κρανιδίου. Κοινοποίηση της υπ’αρ.17087/10 Σεπτεμβρίου 1892 υπουργικής πράξης που δημοσιεύτηκε στο Φ.Ε.Κ 311/31 Αυγούστου 1892. Μηνιαίες αποδοχές 120 δραχμές.

-1893 Απόλυση από Δημοτικό Σχολείο Θηλέων Κρανιδίου, υπουργική πράξη 19905/9 Σεπτεμβρίου, Φ.Ε.Κ. 31 Αυγούστου και καθώς φαίνεται άμεσος διορισμός στην ίδια θέση με την υπ’αρ.21582/15 Σεπτεμβρίου 1893 υπ. πράξη.

-1894 Απόλυση από το Δημοτικό Σχολείο Θηλέων Ερμιόνης «δυνάμει του αρ.16 του Ν.ΒΠΕ (2085)» με την υπ’ αρ.15516/3 Σεπτεμβρίου 1894 υπουργική πράξη που δημοσιεύτηκε στο Φ.Ε.Κ. 195/31 Αυγούστου 1894.

-1895 Διορισμός στο Δημοτικό Σχολείο Θηλέων Κρανιδίου. Φ.Ε.Κ.4/15 Ιανουαρίου 1895, υπουργική πράξη 192/4 ή 10 Ιανουαρίου 1895. Πρωτοβάθμια «αντί της Φερενίκης Παπαδήμα αποσχούσης πλέον του μηνός των καθηκόντων της καθ’ α προκύπτει εκ της ιδίας απολογίας της (19 Φεβρουαρίου 1895). Τον διορισμό της είχε ζητήσει από τον αρμόδιο Υπουργό με ιδιαίτερο σημείωμα του και ο Γεώργιος Μίλησης γράφοντας: «όπως διορισθή εις το εν Κρανιδίω Σχολείον των Θηλέων η Δέσποινα Οικονόμου».

• 1892 Ελένη Γκιώνη

Τριτοβάθμια. Μετάθεση από το Δημοτικό Σχολείο Θηλέων Κρανιδίου στο αντίστοιχο των Διδύμων. Κοινοποίηση της υπουργικής πράξης 17087/10 Σεπτεμβρίου 1892, Φ.Ε.Κ. 311/31 Αυγούστου 1892. Μηνιαίες αποδοχές 100 δραχμές.

• 1892 Ελπίδα Πετρίδου

Διορισμός στο Δημοτικό Σχολείο Θηλέων Κρανιδίου. Μηνιαίος μισθός 110 δραχμές.

• 1892 Μαρία Ξύδα

Διορισμός στο Δημοτικό Σχολείο Θηλέων Κρανιδίου. Μηνιαίος μισθός 110 δραχμές. Κοινοποίηση της υπουργικής πράξης 17087/10 Σεπτεμβρίου 1892 και Φ.Ε.Κ. 311/31 Αυγούστου 1892 (κοινή απόφαση).

• 1893 Μαρία Α. Ξύδη

Δευτεροβάθμια. Μετάθεση από το Δημοτικό Σχολείο Θηλέων Κρανιδίου στο αντίστοιχο Κορίνθου με αίτησή της. Φ.Ε.Κ. 267/17 Δεκεμβρίου 1893. Μηνιαίες αποδοχές 110 δραχμές.

• 1898 Αθανασία Χαλκιοπούλου

Του Δημοτικού Σχολείου Θηλέων Κρανιδίου, προαγωγή σε πρωτοβάθμια από το Εποπτικό Συμβούλιο σύμφωνα με την πράξη ΙΘ’παρ.4/30 Σεπτεμβρίου 1898. Φ.Ε.Κ. 234/3 Οκτωβρίου 1898. Ανάληψη υπηρεσίας στις 25 Σεπτεμβρίου 1895.

Υπηρέτριες

Να επισημάνουμε πως από το 1891 στο Σχολείο Θηλέων, όπως και στο αντίστοιχο των Αρρένων, είχαν προσληφθεί «υπηρέτριες» για να φροντίζουν την καθαριότητα και να χρησιμοποιούνται σε κάποιες άλλες βοηθητικές εργασίες. Αυτές ήσαν οι: Νικολέττα Δεικτά (27 Μαΐου 1891) και Γεωργία Καπογιάννη (1895).

Πηγή

• Γενικά Αρχεία του Κράτους, Υ.Ε.Δ.Ε. Δ΄, Υλικό αταξινόμητο
• Γ.Α.Κ. Νομού Αργολίδας

Γιάννης Μ. Σπετσιώτης – Τζένη Δ. Ντεστάκου

Διαβάστε ακόμη:

•  Η σύσταση και λειτουργία του «Παραρτήματος» του 1^ου Δημοτικού Σχολείου Αρρένων Κρανιδίου και η ίδρυση του 2^ου Δημοτικού Σχολείου Αρρένων Κρανιδίου (1880 – 1899)
• Οι Δημοδιδάσκαλοι του 1^ου Δημοτικού Σχολείου Αρρένων Κρανιδίου των ετών 1880 -1899

Read Full Post »

Οι Δημοδιδάσκαλοι του 1^ου Δημοτικού Σχολείου Αρρένων Κρανιδίου των ετών 1880 -1899 – Γιάννης Μ. Σπετσιώτης – Τζένη Δ. Ντεστάκου

To 1^ο Δημοτικό Σχολείο Αρρένων Κρανιδίου είναι η συνέχεια της Καποδιστριακής Αλληλοδιδακτικής Σχολής Αρρένων της πόλης που ιδρύθηκε τον Αύγουστο του 1828 και άρχισε να λειτουργεί περί τα μέσα Μαΐου του 1830 με έναν δημοδιδάσκαλο (μονοτάξιο). Στα τέλη της 10ετίας του 1870 ή το πιθανότερο στις αρχές της 10/ετίας του 1880 τοποθετήθηκε και δεύτερος δημοδιδάσκαλος στο Σχολείο και αυτό λειτουργούσε ως διτάξιο.

Το 1888 σύμφωνα με την έκθεση που συνέταξε ο Α/βάθμιος διδάσκαλος Ναυπλίου Θ. Μ. Λύρας (1 Αυγούστου 1888) το Σχολείο είχε τέσσερις δημοδιδασκάλους, ενώ το 1892 είχε τρεις (τριτάξιο) όπως αναφέρεται στο «Μητρώον των εν τω Κράτει Δημοτικών Σχολείων και Γραμματοσχολείων». Τέλος στο Φ.Ε.Κ. 79/16 Αυγούστου 1897 δημοσιεύεται η προαγωγή του κοινού Δημοτικού Σχολείου Αρρένων Κρανιδίου «εις πλήρες».

Αυτό σήμαινε σύμφωνα με τον Νόμο ΒΤΜΘ’ (2349) του 1895 ότι το Σχολείο θα είχε έξι (6) τάξεις. Τα πλήρη σχολεία συστήνονταν κυρίως στις πρωτεύουσες των νομών και των επαρχιών και είχαν εμπλουτισμένο πρόγραμμα μαθημάτων. Οι δημοδιδάσκαλοι του Σχολείου που άφησαν το «αποτύπωμά τους» κατά τα έτη 1880-1899 μέσω των εγγράφων των υπηρεσιακών τους μεταβολών (διορισμοί, μεταθέσεις, απολύσεις κ.λπ.) ήσαν οι παρακάτω:

Ονόματα δημοδιδασκάλων

• 1882 Χρήστος Παπανικολάου

Διορισμός στο Δ.Σ. Αρρένων Κρανιδίου «ως δεύτερου δημοδιδασκάλου»,

Φ.Ε.Κ. 101/12 Φεβρουαρίου 1882

• 1882 Αθανάσιος Γιαννόπουλος

Διορισμός στο Δ.Σ. Αρρένων Κρανιδίου, Πράξη υπ’αρ.8844/11 Σεπτεμβρίου 1882, Φ.Ε.Κ. 101/12 Σεπτεμβρίου 1882

• 1883 Αντώνης Φιλιππαίος

Μετάθεση από το Δ.Σ. Αρρένων Κρανιδίου στο αντίστοιχο της Πρόνοιας Ναυπλίου λόγω θανάτου του δημοδιδασκάλου Εμμ. Παπαδάκη. Φ.Ε.Κ. 466/9 Νοεμβρίου 1883, κοινοποίηση υπ. αρ. Πράξη 13788/ 22 Νοεμβρίου 1883. Μηνιαίες αποδοχές 70 δραχμές.

Το 1885 μετατέθηκε στο Δ.Σ. Αρρένων Καλυβίων Δήμου Φενεού με μηνιαίες αποδοχές 100 δραχμές.

• 1886 Αντώνιος Στρίγκος

Απόλυση (πρώτη) από το Α΄ Δ.Σ. Αρρένων Κρανιδίου, Φ.Ε.Κ. 243/ 7 Φεβρουαρίου 1886.

• 1886 Εμμανουήλ Σαλλουστρίδης

Μετάθεση από το Νομαρχιακό Σχολείο Ναυπλίου στο Α΄ Δ.Σ. Αρρένων Κρανιδίου, Φ.Ε.Κ. 243/ 7 Σεπτεμβρίου 1886.

• 1886 Ιωάννης Αντ. Στρίγκος

Διορίστηκε στο Σχολείο στις 7 Σεπτεμβρίου 1886 με πρώτο διορισμό ως Πρωτοβάθμιος δημοδιδάσκαλος. Το 1892 του ανατέθηκε η διεύθυνση του πλήρους Δημ. Σχ. Αρρένων Κρανιδίου με την υπ’αρ.23556/20 Οκτωβρίου 1892 υπουργική απόφαση.

• 1886 Κ. Κοσμόπουλος

Δευτεροβάθμιος. Μετάθεση στο Α΄ Δ.Σ. Αρρένων Κρανιδίου, Φ.Ε.Κ.284/14 Οκτωβρίου 1886.

• 1887 Εμμανουήλ Σαλουστρίδης

Μετάθεση από το Α΄ Δ.Σ. Αρρένων Κρανιδίου στο αντίστοιχο Ναυπλίου, Φ.Ε.Κ. 214/6 Αυγούστου 1887.

• 1887 Αναστάσιος Τρίκας

Πρωτοβάθμιος. Μετάθεση από το Δ.Σ. Αρρένων Κορωπίου του Δήμου Κρωπίας στο Α΄ Δ.Σ. Αρρένων Κρανιδίου. Φ.Ε.Κ. 214/ 6 Αυγούστου 1887. 1892: Μετάθεση από Α΄ Δ.Σ. Αρρένων Κρανιδίου στο αντίστοιχο Δ.Σ. Αρρένων Κερατέας Δήμου Θορικίων. Φ.Ε.Κ. 315/ 3 Σεπτεμβρίου 1892, Κοινοποίηση υπουργικής πράξης 17523/ 9 Σεπτεμβρίου 1892. Μηνιαίες αποδοχές 150 δραχμές.

• 1892 Ανδρέας Αδαμόπουλος

Πρωτοβάθμιος. Διορισμός στο Δ.Σ. Αρρένων Κρανιδίου. Φ.Ε.Κ. 358/1 Οκτωβρίου 1892. Κοινοποίηση υπουργική απόφαση 20240/6 Οκτωβρίου 1892.

1894: Μετάθεση από Α΄ Δ. Σ. Αρρένων Κρανιδίου στο αντίστοιχο Σπετσών. Υπουργική πράξη 15542/31 Αυγούστου 1894 – Φ.Ε.Κ. 195/31 Αυγούστου 1894. Μηνιαίες αποδοχές 150 δραχμές.

1894: Μετάθεση από Α΄Δ. Σ. Αρρένων Σπετσών στο αντίστοιχο Κρανιδίου. Υπουργική πράξη 17067/23 Σεπτεμβρίου 1894 – Φ.Ε.Κ. 214/23 Σεπτεμβρίου 1894.

1895: Απόλυση  από Α΄ Δ.Σ. Αρρένων Κρανιδίου σύμφωνα με το υπ’αρ.16 του Νόμου Β΄ΠΖ (2087). Υπουργική πράξη 14142/31 Αυγούστου 1895.

• 1896 Νικόλαος Σκλιάς

Απόλυση από το Δ. Σ. Αρρένων Κρανιδίου «επειδή ένεκα της ηλικίας του δεν ημπορεί να ανταποκρίνεται εις τα καθήκοντά του». Το Εποπτικό Συμβούλιο με την πράξη Ε΄/2 και 4 Σεπτεμβρίου 1896, «απεφάσισεν να τον απαλλάξη».

• 1896 Βασίλειος Σκλιάς

Μετάθεση. Πράξη ΙΑ΄ Εποπτικού Συμβουλίου 5 Σεπτεμβρίου 1896 «Λόγοι ευρυθμοτέρας λειτουργίας σχολείου μεταθέτομεν τον δημοδιδάσκαλον Βασίλειον Σκλιαν δευτεροβάθμιον» από το Δ.Σ. Αρρένων Ερμιόνης στο «πλήρες» Δ.Σ. Αρρένων Κρανιδίου.

• 1898 Σ. Γεωργακόπουλος

Δευτεροβάθμιος δημοδιδάσκαλος. Τοποθετήθηκε από το Υπουργείο στις 17 Φεβρουαρίου 1898 στο Α΄ Δ.Σ. Αρρένων Κρανιδίου, ενώ είχε υπηρεσία 6 έτη, 7 μήνες, 11 ημέρες.

• 1899 Ιάκωβος Αλιπράντης

Πρωτοβάθμιος. Διορισμός στην κενή θέση του πλήρους Δ.Σ. Αρρένων Κρανιδίου. Φ.Ε.Κ 202/19 Δεκεμβρίου 1899 – υπουργική πράξη 11013/16 Δεκεμβρίου 1899.

Για την ιστορία να αναφέρουμε και τα εξής:

Οι τέσσερις δημοδιδάσκαλοι που υπηρετούσαν το 1888 στο Σχολείο ήσαν οι:

• Αναστάσιος Τρίκας, Πρωτοβάθμιος της νέας μεθόδου (Συνδιδακτικής) και διευθυντής του σχολείου.
• Αντώνιος Στρίγκος, ιερέας

Αντώνιος Στρίγκος

• Νικόλαος Σκλιάς, ιερέας

Νικόλαος Σκλιάς

• Ιωάννης Στρίγκος, Δευτεροβάθμιος της νέας μεθόδου, γιος του Αντωνίου Στρίγκου. Ο Νικόλαος Σκλιάς είχε τοποθετηθεί στο «Παράρτημα» του Σχολείου, για το οποίο θα κάνουμε λόγο σε επόμενο άρθρο.

Το 1892 στο Σχολείο υπηρετούσαν οι:

1. Ιωάννης Στρίγκος (ήταν γραμμένος ως Παπαντωνίου), Πρωτοβάθμιος και διευθυντής του Σχολείου.
2. Αντώνιος Στρίγκος, ιερέας, Δευτεροβάθμιος.
3. Αναστάσιος Τρίκας, Πρωτοβάθμιος

Υπηρέτες

Από το 1891 στο Α΄ Δημ. Σχολείο παρουσιάζονται και διορισμοί «υπηρετών» – επιστατών, που αναλάμβαναν την καθαριότητα και διάφορες άλλες βοηθητικές εργασίες. Αυτοί ήσαν οι:

• Γεώργιος Χρηστίδης (Διορισμός 29 Μαΐου 1891).
• Κοσμάς Ρούσης (Διορισμός 5 Ιουνίου 1891) με μηνιαίες αποδοχές 20 δραχμές

Πηγή

1. Γενικά Αρχεία του Κράτους
2. Γ.Α.Κ. Νομού Αργολίδας

Ευχαριστούμε θερμά την Κυρία Μαρίνα Στρίγκου-Φωστίνη για τη φιλοξενία και τις πληροφορίες που μας έδωσε για τον παππού, ιερέα και δημοδιδάσκαλο Αντώνιο Ιωάν. Στρίγκο και τον θείο της, δημοδιδάσκαλο (γιο του Αντώνη), Ιωάννη Αντ. Στρίγκο (Παπαντώνη). Στους ανωτέρω θα αναφερθούμε αναλυτικά σε επόμενή μας επικοινωνία.

Γιάννης Μ. Σπετσιώτης – Τζένη Δ. Ντεστάκου

Read Full Post »

Από τους Κάρες στα … μοιρολόγια της Ερμιόνης – Γιάννης Μ. Σπετσιώτης

Οι Κάρες, ένας από τους λαούς που κατά τη 2^η χιλιετηρίδα εγκαταστάθηκαν στα παράλια της Αργολίδας/Ερμιονίδας, άσκησαν ευεργετική επίδραση στους αυτόχθονες κατοίκους της. [1] Με αφορμή αυτή τη χρήσιμη πληροφορία επιθυμώ να σημειώσω τα παρακάτω.

Τους Κάρες, αρχαίο λαό της Μικράς Ασίας, που κατοικούσε Ν.Δ. της Ιωνίας στις απόκρημνες περιοχές της Μιλήτου και της Μυκάλης, τους αναφέρει ο Όμηρος αποκαλώντας τους βαρβαρόφωνους (ξενόγλωσσους) καθώς και ο Ησίοδος. Σύμφωνα με τα πορίσματα επιστημονικών ερευνών πρόκειται για φυλή Θρακική ή Πελασγική, ενώ κατ’ άλλους έχουν κοινή καταγωγή με τους αρχαίους Κρήτες. Στους χρόνους της μεγάλης τους ακμής, οι Κάρες, ήσαν θαλασσοκράτορες και εξαπλώθηκαν στις ακτές και τα νησιά του Αιγαίου Πελάγους φθάνοντας μέχρι τον Εύξεινο Πόντο, όπου ίδρυσαν αρκετές πόλεις.

Η Καρία στην Μικρά Ασία.

Κάριος στρατιώτης στην υπηρεσία του στρατού των Αχαιμενιδών, λεπτομέρεια από τον τάφο του Ξέρξη Α΄.

Ενώ, όμως, κατά τους χρόνους της δόξας τους θεωρούνταν λαμπροί πολεμιστές, αργότερα απέκτησαν τη φήμη δολίων, ευτελών και κακών ανθρώπων. Απέφευγαν τις ευθύνες και τους κινδύνους επιφορτίζοντας άλλους με αυτούς, όπως αποδεικνύεται και από διάφορες παροιμίες και παροιμιώδεις εκφράσεις που διασώθηκαν. Λέγεται π.χ. για ανθρώπους που αποφεύγουν τον κίνδυνο και αφήνουν να κινδυνεύσουν άλλοι στη θέση τους: «εν Κάρι κινδυνεύεις». Επίσης για ανθρώπους που χαρακτηρίζονται δόλιοι, ευτελείς και χυδαίοι λέγεται η φράση «εν Καρός μοίρα». [2]

Στο έβδομο βιβλίο των «Νόμων» του Πλάτωνα ο Αθηναίος, ένα από τα κύρια πρόσωπα του έργου, θεωρεί αναγκαίο, μεταξύ άλλων, τον καθορισμό βασικών κανόνων και αρχών προκειμένου να τελούνται οι διάφορες γιορτές κατά τη διάρκεια του χρόνου, ώστε να επιτελούν τον βασικό σκοπό τους που είναι ο σεβασμός και οι τιμές προς τους θεούς. Επίσης κρίνει απαραίτητο τον ορισμό ύμνων, μελωδιών, τραγουδιών και χορών που προξενούν ευχάριστη διάθεση στους ανθρώπους. Στη συνέχεια ο Αθηναίος υποστηρίζει ότι:

«Κι αν κάποτε, χρειαστεί ν’ ακούσουν οι πολίτες τέτοια θρηνολογήματα, σε μέρες όχι καθαρές μα αποφράδες, τότε οφείλουμε να φέρουμε απ’ έξω χορωδίες με πληρωμή καθώς είναι εκείνοι που πληρώνονται για να συνοδεύουν με κάποια καρική μουσική τους πεθαμένους στις κηδείες».

Έτσι, επειδή η καρική μουσική ήταν πένθιμη και θρηνητική, οι Έλληνες συχνά χρησιμοποιούσαν Κάρες πληρώνοντάς τους για να συνοδεύουν με θρηνώδη τραγούδια και οδυρμούς τους νεκρούς. Αυτά τα τραγούδια θεωρούνταν μάλιστα, όχι μόνο ανάξια λόγου αφού τη μουσική τους τη χαρακτήριζαν βάρβαρη αλλά και επιβλαβή για την ψυχική υγεία των ανθρώπων. Για τον λόγο αυτό ο Ευριπίδης κατηγορήθηκε από τον Αισχύλο, καθώς στα έργα του παίζονταν σκοποί στον καρικό αυλό και έπαιρναν μέρος και μοιρολογίστρες.

Η Αρτεμισία Α΄ της Καρίας διευθύνει προσωπικά το στρατιωτικό σύνταγμα των Καρίων στην Ναυμαχία της Σαλαμίνας στο πλευρό των Αχαιμενιδών. Λεπτομέρεια από το έργο «Ναυμαχία της Σαλαμίνας» του Γερμανού ζωγράφου, Wilhelm von Kaulbach.

Ναυμαχία της Σαλαμίνας (1868). Έργο του Γερμανού ζωγράφου, Wilhelm von Kaulbach (1805-1874).

Τα τραγούδια εκείνα, που τα μουσικά τους ακούσματα χάθηκαν οριστικά και που μέχρι σήμερα δεν έχουν βρεθεί τεκμήρια της μουσικής γραφής τους, μπορούμε να τα παρομοιάσουμε με τα μοιρολόγια. Τη γνωστή και πολύ ενδιαφέρουσα κατηγορία των Δημοτικών μας Τραγουδιών που αποτελεί αντικείμενο μελέτης, μέχρι τις ημέρες μας, διαπρεπών μουσικολόγων Ελλήνων και ξένων. [3] Τέτοια «τραγούδια», μοιρολόγια, στην Ερμιόνη δεν βρέθηκαν. Στην ανέκδοτη μελέτη – συλλογή «Τα Δημοτικά Τραγούδια της Ερμιόνης» έχω καταγράψει δυο στροφές από μοιρολόγι, που μου τις είχε πει η μακαρίτισσα Ματίνα Μπουκουβάλα, χωρίς, ωστόσο, να θυμάται το σκοπό του.

«Μαύρος αητός επέρασε από το μαγερειό μας

κι εσκόρπισε το σπίτι μας και το νοικοκυριό μας!

Ο Χάρος θέλει σκότωμα με σιδερένιες μπάλες,

γιατί χωρίζει ανδρόγυνα, παιδιά απ΄ τις μανάδες».

Ως μοιρολόγια στην Ερμιόνη μπορούμε, επίσης, να θεωρήσουμε τις σύντομες αναφορές στη ζωή του νεκρού που έκαναν κλαίγοντας οι δικοί του άνθρωποι καθώς τον «ξενυχτούσαν». Η μητέρα μου στις σημειώσεις της έχει καταγράψει μερικές απ’ αυτές.

– Πατέρα μας, το πανωφόρι που μου αγόρασες και το κρέμασα στην πρόκα δεν πρόφτασα να το φορέσω! Πάντα θα σε θυμάμαι!

– Καλέ μου, νοικοκύρη μου, κουβαλητή μου, τα χρυσά σου χεράκια που δούλεψαν και μας μεγάλωσαν, θα τα φάει το χώμα!

Οι αναφορές αυτές είχαν το δικό τους ρυθμό και γίνονταν από γυναίκες που θρηνούσαν, σκυμμένες πάνω από το πρόσωπο του νεκρού. Άλλες φορές πάλι στέκονταν όρθιες, σήκωναν ψηλά τα λευκά μαντήλια με τη μαύρη περιμετρική κορδέλα, τα τραβούσαν ρυθμικά από τις δυο άκρες τους και ταυτόχρονα κλαίγοντας έλεγαν «τα μοιρολόγια τους». [4]

Τις ίδιες, ωστόσο, αναφορές σε νεκρούς έχουν κάνει κατά καιρούς και η Χριστίνα Ψαθά, η Μαρίνα Φασιλή και η Αικατερίνη Κοτταρά. Υποθέτω πως οι Ερμιονίτες (αντίθετα με τους κατοίκους άλλων περιοχών της Ελλάδας, π.χ. της Μάνης), ακολουθώντας, ίσως, το «παράδειγμα» των αρχαίων Ελλήνων, δεν είχαν τη διάθεση να εμπλουτίσουν, να παραλλάξουν, να αυτοσχεδιάσουν δημιουργώντας τραγούδια με θρηνητικό περιεχόμενο, καθώς δεν ταίριαζαν στην ιδιοσυγκρασία τους.

Υποσημειώσεις

[1] Γιάννη Αγγ. Ησαΐα, «Ιστορικές Σελίδες του Δήμου Ερμιόνης…», Αθήνα 2005

[2] Με τους Κάρες ασχολήθηκα για πρώτη φορά στη μελέτη μου «Μουσικοπαιδαγωγικές αναζητήσεις στα Πλατωνικά Κείμενα», που δημοσιεύτηκε στο Περιοδικό Ελληνοχριστιανική Αγωγή» (Τεύχος 322, Δεκέμβριος 1984).

[3] Για τα μοιρολόγια οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να βρουν πλήθος πληροφοριών και ακουσμάτων στην υπάρχουσα βιβλιογραφία και δισκογραφία.

[4] Γιάννη Μιχ. Σπετσιώτη «Λαογραφικά θέματα της Ερμιόνης – Ο θάνατος», Προς έκδοση.

Γιάννης Μ. Σπετσιώτης

Read Full Post »

2019 – Τα μνημεία της Παιδείας και του Πολιτισμού της Ερμιόνης γιορτάζουν

Η φετινή χρονιά 2019 έρχεται να θυμίσει σειρά από γενέθλια ιστορικά γεγονότα που συνδέονται με τη σύσταση και τη λειτουργία των Σχολείων της ιδιαίτερης πατρίδας μας, των δύο Δημοτικών (Αρρένων – Θηλέων) και του Γυμνασίου. Θεωρούμε, πως η βιωματική προσέγγιση, σπουδή και γνώση αυτής της ζώσας ιστορίας της Ερμιόνης είναι απαραίτητη. Επιβάλλεται δε η ανάδειξή της για λόγους ιστορικούς, μορφωτικούς, κοινωνικούς και πολιτιστικούς ως ελάχιστο δείγμα ανιδιοτελούς αγάπης προς τον τόπο μας.

Φέτος συμπληρώνονται:

1. Εκατόν ενενήντα (190) χρόνια από τότε που ο Ερμιονίτης οπλαρχηγός Σπύρος Γεωργ. Μερκούρης, «ως πληρεξούσιος της κώμης Ερμιόνης», κατέθεσε την 5^η Αυγούστου 1829 στην Δ΄ Εθνοσυνέλευση έγγραφη αναφορά για τη σύσταση σχολείου στην πατρίδα του. Πέντε μήνες αργότερα, στις 19 Δεκεμβρίου 1829, τριάντα επτά (37) Ερμιονίτες προσφέρουν οικονομική ενίσχυση για την ανέγερση του κτηρίου. Τα ονόματά τους διασώζονται στον «κατάλογο… περί της σχολής προσφορών».
2. Εκατόν είκοσι (120) χρόνια, από την ίδρυση, με δεκαετή καθυστέρηση, της Αλληλοδιδακτικής Σχολής Αρρένων Ερμιόνης και την τοποθέτηση, σύμφωνα με το Β.Δ. 29544/23 Οκτωβρίου 1839, του Ιωάννη Σακόρραφου, ο οποίος «είχεν τριβήν γραφής», ως πρώτου δημοδιδασκάλου στο ως άνω σχολείο.

Το «Καποδιστριακό Σχολείο» του τόπου μας ξεκίνησε να λειτουργεί τους δυο τελευταίους μήνες του 1839. [1] Στεγάστηκε, όπως είναι γνωστό, στην «Εθνική οικία του Αλή Μπαρδουνιώτου», που παραχωρήθηκε από τον Ιωάννη Καποδίστρια μετά από αίτημα της Δημογεροντίας Ερμιόνης για να «χρησιμεύση εις την υπηρεσίαν αυτήν». Είναι βέβαιο πως εκείνη η οικία στη συνέχεια ανοικοδομήθηκε σύμφωνα με τις προδιαγραφές των διδακτηρίων του 19^ου αιώνα. [2]

Κατά την ενενηντάχρονη διαδρομή του (1839 – 1929) το Σχολείο λειτούργησε σχεδόν ανελλιπώς, για πέντε και πλέον 10ετίες. Αρχικά ως μονοτάξιο με έναν δάσκαλο, στη συνέχεια (1892) ως διτάξιο και τέλος ως τριτάξιο (1907). Από το 1860 ως το 1877 φοίτησε σ’ αυτό ένας μικρός αριθμός κοριτσιών, οπότε και συστάθηκε Σχολείο Θηλέων στην Ερμιόνη που απόκτησε τη δική του στέγη (Σχολείο Συγγρού) το 1903.

3. Ενενήντα (90) χρόνια από τη συγχώνευση του 3/τάξιου Δημοτικού Σχολείου Αρρένων με το 2/τάξιο Δημοτικό Σχολείο Θηλέων Ερμιόνης σε ένα 5/τάξιο μικτό σχολείο, όπως όριζε το Π.Δ. «Περί συγχωνεύσεως δημοτικών σχολείων…», που δημοσιεύτηκε στο Φ.Ε.Κ. 252/2 Αυγούστου 1929.

Μαθήτριες του 3/τάξιου Δημοτικού, περίπου στο 1922, με τις δασκάλες τους Πόπη Ζησιάδου, Μαρία Νικολέτου και Μαρίκα Μπακούρου – Παπαμιχαήλ (από το αρχείο του Ι.Λ.Μ.Ε.).

Το νέο 5/τάξιο μικτό Δημοτικό Σχολείο, τρία χρόνια μετά την ίδρυσή του, από το 1932 μέχρι το 1999, στεγάστηκε στο κτήριο του σημερινού «Παλαιού Δημοτικού Σχολείου». Η πρώτη απόφαση για την ανέγερσή του πάρθηκε από το Δημοτικό Συμβούλιο Ερμιόνης τον Μάιο του 1913. Στο κτήριο αυτό στεγάζεται σήμερα η Δημοτική Κοινότητα Ερμιόνης.

4. Τα γενέθλια, όμως, των σαράντα χρόνων της ίδρυσης και αδιάκοπης λειτουργίας του γιορτάζει φέτος και το Γυμνάσιο Ερμιόνης. Ιδρύθηκε, πόθος δεκαετιών, με το Π.Δ. 530/11 Ιουλίου 1979 – Φ.Ε.Κ. 163/19 Ιουλίου 1979, εγκαινιάσθηκε μέσα σε έντονα φορτισμένη ατμόσφαιρα στις 25 Σεπτεμβρίου 1979, πρωτολειτούργησε τη σχολική χρονιά 1979-1980 και στεγάστηκε προσωρινά στο Σχολείο του Συγγρού. [3] Το Γυμνάσιο μπορεί να θεωρηθεί ως ο μακρινός απόγονος του μονοτάξιου Ελληνικού Σχολείου της Ερμιόνης που λειτούργησε από το 1890-1909 και αποτελούσε, τηρουμένων των αναλογιών, την πρώτη δομή δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης του τόπου. [4]

Κάτι τελευταίο,

Όπως ο άνθρωπος γερνάει και θέλει ιδιαίτερη περιποίηση και έγνοια έτσι και τα τρία μοναδικά διδακτήρια της Ερμιόνης που στέκονται ορθά και αγέρωχα στον χρόνο, έχουν ανάγκη φροντίδας και προστασίας. Η διάσωση δε και η διατήρησή τους είναι υποχρέωση όλων μας. Αποτελούν ζωντανές και τρανές αποδείξεις της θέλησης των Ερμιονιτών στο πέρασμα των χρόνων για Παιδεία και Πολιτισμό.

Επιπλέον ακολουθώντας την πορεία τους με τα δικά τους μάτια ορθάνοιχτα νύχτα και μέρα μαθαίνουμε έγκυρα άγνωστες πτυχές της ιστορικής διαδρομής της γενέθλιας γης.

Ιδιαίτερα για το Καποδιστριακό, ένα από τα δύο σχολεία που σώζονται στον Νομό Αργολίδας, είναι άμεση ανάγκη να γίνουν οι απαιτούμενες επισκευές και να επεκταθεί σ’ αυτό η βιβλιοθήκη της πόλης σύμφωνα με την αρχιτεκτονική πρόταση που έχει ήδη υποβληθεί. Ενημερωτικά αναφέρουμε ότι σ’ αυτή προβλέπεται, μεταξύ άλλων, η εγκατάσταση και αξιοποίηση σύγχρονων Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνίας, ώστε να διευκολύνεται η παρουσίαση καινοτόμων εκπαιδευτικών διαδραστικών προγραμμάτων. [5]

Σημ. Η Εταιρεία Μελετών Ερμιονίδας θα οργανώσει κατά το τρέχον σχολικό έτος σχετικό εκπαιδευτικό πρόγραμμα.

Υποσημειώσεις

[1] Γιάννης Μ. Σπετσιώτης – Τζένη Δ. Ντεστάκου: «Η εκπαίδευση στην Ερμιόνη κατά την Καποδιστριακή και Οθωνική περίοδο (1829-1862)».

[2] Για τους λόγους που εκθέσαμε στην πρόσοψη του Καποδιστριακού Σχολείου θα πρέπει να αναρτηθεί μαρμάρινη επιγραφή με τα εξής στοιχεία:

Αλληλοδιδακτική Σχολή Αρρένων Ερμιόνης

«Καποδιστριακό Σχολείο»

Ανέγερση Διδακτηρίου: 1831

Λειτουργία Σχολείου: Οκτώβριος 1839

[3] Τοπικές εφημερίδες:α) «Ερμιονική Ηχώ», Μάιος – Ιούνιος 1979, αρ.φυλ.40 και 41. – β) «Ερμιονίδα», Σεπτέμβριος 1979, αρ.φυλ.46.

[4] Γιάννης Μ. Σπετσιώτης – Τζένη Δ. Ντεστάκου: «Το Ελληνικό Σχολείο(Σχολαρχείον) Ερμιόνης (1890-1909) και τεύχος συμπληρωματικό», Αθήνα 2017.

[5] Μ.Ε.Α.Σ.  Α.Ε. «Αποκατάσταση Καποδιστριακού Σχολείου Ερμιόνης».

Γιάννης Σπετσιώτης – Τζένη Ντεστάκου

Read Full Post »