Διεθνές Συνέδριο – Τα επαιτικά τάγματα στην ανατολική Μεσόγειο:Τέχνη, αρχιτεκτονική και υλικός πολιτισμός (13ος-16ος αι.)
Διεθνές Συνέδριο – Τα επαιτικά τάγματα στην ανατολική Μεσόγειο:
Τέχνη, αρχιτεκτονική και υλικός πολιτισμός (13ος-16ος αι.)
(Ναύπλιο, 19-23 Απριλίου 2017)
Kέντρο Έρευνας της Βυζαντινής και Μεταβυζαντινής Τέχνης της Ακαδημίας Αθηνών
International Conference – Mendicant Orders in the Eastern Mediterranean:
Art, Architecture and Material Culture (13th ̶ 16th c.)
Nafplion, 19 ̶ 23 April 2017, Vouleftiko (Old Parliament Building)
Icon of the Dormition of the Virgin with Saint Dominic and Saint Francis (end of 15th c.) © Moscow, Pushkin Museum
Οι Φραγκισκανοί, μαζί με τους Δομηνικανούς, ήταν τα δύο γνωστότερα επαιτικά τάγματα του Μεσαίωνα. Πρόκειται για μοναστικά τάγματα, τα οποία, ακολουθώντας το παράδειγμα του Χριστού, είχαν ως βασική αρχή την αποποίηση κάθε περιουσίας, ατομικής ή συλλογικής. Η ζωή τους ήταν ασκητική και βασιζόταν στην επαιτεία, μία πρακτική από την οποία πήραν το όνομά τους. Ταξίδευαν ως περιπλανώμενοι ιεροκήρυκες σε όλο τον τότε γνωστό μεσαιωνικό κόσμο, βοηθώντας τους φτωχούς και προσπαθώντας συγχρόνως να προωθήσουν την ιδέα της Ένωσης των Εκκλησιών. Δραστηριοποιούνταν στην ευρύτερη περιοχή της ανατολικής Μεσογείου, από την Ιταλία και την Δαλματία, φτάνοντας μέχρι την Ινδία και την Κίνα. Άλλα μικρότερα επαιτικά τάγματα ήταν οι Καρμηλίτες, οι Αυγουστινιανοί, οι Καπουτσίνοι και οι Πτωχές Κλαρίσσες.
Αν και εκ πρώτης όψεως η παρουσία των επαιτικών ταγμάτων στην Ελλάδα είναι φαινομενικά ισχνή, μία προσεκτικότερη ματιά διαψεύδει την εντύπωση αυτή. Στο Ναύπλιο, η λεγόμενη «Φραγκοκλησιά», πίσω από τον γνωστό ναό του Αγίου Σπυρίδωνα, προοριζόταν πιθανότατα για φραγκισκανές μοναχές. Στο κάστρο της Γλαρέντζας στην Κυλλήνη της Πελοποννήσου έχει ανασκαφεί ναός του φραγκισκανικού τάγματος. Εντονότερη είναι η παρουσία των Φραγκισκανών στην Κρήτη, όπου το τάγμα είχε πολλές και σημαντικές εκκλησίες σε κάθε μεγάλη πόλη του νησιού. Ο μεγαλεπήβολος και πλούσιος ναός του Αγίου Φραγκίσκου στο Ηράκλειο κατεδαφίστηκε τον 19ο αιώνα και δυστυχώς πάνω στα ερείπιά του θεμελιώθηκε εν μέρει το σημερινό Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου. Καλύτερη τύχη είχε ο φραγκισκανικός ναός των Χανίων, ο οποίος σήμερα στεγάζει το Αρχαιολογικό Μουσείο της πόλης. Στο ναό του Αγίου Πέτρου, που ανήκε στο τάγμα των Δομηνικανών και δεσπόζει στο λιμάνι του Ηρακλείου, έχουν πρόσφατα αποκαλυφθεί πολύτιμες τοιχογραφίες. Άλλοι ναοί που ανήκαν στο τάγμα των Δομηνικανών είναι η Αγία Παρασκευή στην Χαλκίδα, η Αγία Σοφία στην Ανδραβίδα του νομού Ηλείας και η Παναγία του Μέρμπακα, στο ομώνυμο χωριό της Αργολίδας.
Ο κύριος σκοπός αυτού του συνεδρίου είναι να εξερευνήσει μία σχετικά άγνωστη και παραγνωρισμένη πτυχή του Μεσαίωνα στην ανατολική Μεσόγειο. Παρά το γεγονός ότι έχει γίνει εκτεταμένη έρευνα σχετικά με την ιστορία, την θεολογία και τον υλικό πολιτισμό των επαιτικών ταγμάτων στην Δυτική Ευρώπη, και ιδιαίτερα την Ιταλία, οι δραστηριότητές τους στην ανατολική Μεσόγειο και εντεύθεν έχουν μέχρι στιγμής ελάχιστα μελετηθεί. Είναι γνωστό ότι οι μοναχοί των επαιτικών ταγμάτων ήρθαν σε επαφή με την βυζαντινή τέχνη κατά τις ιεραποστολικές τους δράσεις στα εδάφη της πρώην βυζαντινής αυτοκρατορίας. Έτσι ανακάλυψαν την πνευματική αξία και την εικαστική δύναμη των βυζαντινών εικόνων, τις οποίες υιοθέτησαν για να εξυπηρετήσουν τους σκοπούς της ιεραποστολικής τους δράσης.
Κατά την παραμονή τους στην Ανατολή, τα μέλη των επαιτικών ταγμάτων έκτισαν ναούς και τους διακόσμησαν με τοιχογραφίες, παράγγειλαν εικόνες και αντέγραψαν εικονογραφημένα χειρόγραφα. Όλα αυτά τα υλικά κατάλοιπα της παρουσίας των επαιτικών ταγμάτων στην ανατολική Μεσόγειο θα αποτελέσουν αντικείμενο μελέτης του συνεδρίου, ως πολύτιμες μαρτυρίες της πολιτισμικής τους δραστηριότητας και της καλλιτεχνικής κληρονομιάς που άφησαν στο πέρασμά τους.
Απώτερος στόχος αυτού του συνεδρίου είναι να φέρει σε επαφή τους ανά τον κόσμο ειδήμονες περί των επαιτικών ταγμάτων, ώστε να παρουσιάσουν καινούρια ευρήματα, να ανταλλάξουν ιδέες και να προτείνουν νέους τρόπους προσέγγισης.
Εξέχοντες επιστήμονες αλλά και νέοι ερευνητές από 13 διαφορετικές χώρες θα συμμετάσχουν. Οι χώρες προέλευσης των ομιλητών περιλαμβάνουν, εκτός από την Ελλάδα και την Κύπρο, τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, την Βρετανία, την Γαλλία, την Γερμανία, την Ολλανδία, την Πολωνία, το Ισραήλ, την Κροατία, την Τουρκία, την Ισπανία και την Ελβετία.
Το συνέδριο θα διαρκέσει 5 μέρες, ξεκινώντας από την Τετάρτη, 19 Απριλίου μέχρι και την Κυριακή, 23 Απριλίου 2017. Θα διεξαχθεί στο Βουλευτικό Ναυπλίου και είναι ανοιχτό σε πανεπιστημιακούς και ερευνητές, αρχαιολόγους, ιστορικούς αλλά και στο ευρύ κοινό.
Διοργάνωση: Kέντρο Έρευνας της Βυζαντινής και Μεταβυζαντινής Τέχνης της Ακαδημίας Αθηνών
Στο διαδίκτυο: Mendicant Orders in the Eastern Mediterranean: Art, Architecture and Material Culture (13th ̶ 16th c.)
Πρόγραμμα συνεδρίου: Mendicant Orders in the Eastern Mediterranean
ΑΡΓΟΛΙΚΗ ΑΡΧΕΙΑΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ 