Feeds:
Δημοσιεύσεις
Σχόλια

Posts Tagged ‘Ιερείς’

Καββαθάς Σπ. Μιχαήλ (1895-1972) – Ο πρωτεργάτης της διάδοσης της καλλιέργειας του πορτοκαλιού στην Αργολίδα

Posted in Άρθρα - Μελέτες - Εισηγήσεις, Οικονομία, Πρὀσωπα, tagged , , , , , , , , , , , , on 4 Ιανουαρίου, 2012| Leave a Comment »

Καββαθάς Σπ. Μιχαήλ (1895-1972) – Ο πρωτεργάτης της διάδοσης της καλλιέργειας του πορτοκαλιού στην Αργολίδα

 

π. Μιχαήλ Καββαθάς

Στο χωριό Αργολικό (Κούτσι) του Νομού Αργολίδος, από το 1924, αρχίζει μια νέα, αγροτικού ενδιαφέροντος, περίοδος. Μια σταυροφορία για την διάδο­ση – εξάπλωση της πορτοκαλλιέργειας. Ο Μιχαήλ Σπ. Καββαθάς διορίζε­ται εφημέριος στον Ιερό Ναό του χωριού «Κοίμησις της Θεοτόκου». Μέσα στα ιερατικά καθήκοντά του προγραμματίζει και την διάδοση και επι­κράτηση της πορτοκαλλιέργειας. Σύντομα η αγροτική αυτή κοινότητα γίνεται ένας απέραντος κήπος με κύρια φυτεία του την πορτοκαλιά. Οι τοπικές οικολογικές συνθήκες ευνοούν την διάδοση της πορτοκα­λιάς, και αυτή με τη σειρά της, ευνοεί (ευεργετεί), ως ευεργετηθείσα, τον τό­πο. Ανθεί η «φαιδρά πορτοκαλέα», με επακόλουθο να «ανθεί» και η οικονομία του Αργολικού, με συνεπακόλουθο τον εκπολιτισμό της Κοινότητας.

 

Η Πρόσφορη γη της Αργολίδας

 

Η Ελληνική γη είναι μια από τις πλέον ευνοϊκές χώρες, για την καλ­λιέργεια και εκμετάλλευση της δενδροκομίας. Μάλιστα δε, ελάχιστες χώρες της γης παρουσιάζονται με ανάλογες ευνοϊκές συνθήκες κλίματος και εδά­φους, για την καλλιέργεια της ελιάς, του σταφυλιού και της πορτοκαλιάς, πασίγνωστης, άλλωστε της, «ποιητικώ τω τρόπω», διαμήνυσης – πληροφόρησης των στίχων, που ακολουθούν:

«Η χώρα όπου ανθεί φαιδρά η πορτοκαλέα,

και κοκκινίζει η σταφυλή

και θάλλει η ελαία,

δεν είν’ άλλη παρά η Γη Ελληνίς».

Να τονισθεί, ότι όλα τα δενδροκομικά (ελληνικά) προϊόντα είναι ανώτερης ποιότητας: καρποί εύχυμοι, εύγευστοι, υγιεινοί, συνεκτικοί σε θρεπτικά συστατικά, αρωματικοί, εντυπωσιακών χρωμάτων. Η ανάγλυφη όψη των εδαφών, η γειτνίαση με τη θάλασσα, το  εύκρατο κλίμα, με τον άπλετο και διαυγή φωτισμό, και oι παρατετα­μένες θερινές περίοδοι ευνοούν την διάδοση της πορτοκαλλιέργειας. Ένα τέτοιο γεωγραφικό διαμέρισμα είναι και η Αργολική γη.

 

Η Σπουδαιότητα της πορτοκαλλιέργειας

 

Όλα τα Εσπεριδοειδή ευδοκιμούν, ως προσοδοφόρες καλλιέργειες, σε τοποθεσίες, στις οποίες oι παγετοί είναι σπάνιοι ή άγνωστοι. Τα Εσπεριδοειδή είναι καρποφόρα (με εδώδιμους τους καρπούς τους), βιομηχανικού ενδιαφέροντος (τα άνθη για την παραγωγή αιθέριων ελαίων, oι καρποί στην ζαχαροπλαστική, αρωματοποιία, φαρμακευτική), και κυρίως καλλωπιστικά. Η Πορτοκαλιά, αυτό το γνωστότατο μικρού μεγέθους δένδρο, με την σφαιρική κόμη, στολίζεται με την παραγωγή των άφθονων λευκών ανθέων του και το πλήθος των σφαιρικών ευωδέστατων – γλυκόχυμων καρπών του. Καλλιεργείται για τους πολύτιμους καρπούς του, τους γευστικότατους και αρωματικούς, αλλά και υγιεινούς – θρεπτικούς, oι οποίοι περιέχουν στον πλουσιότατο χυμό τους βιταμίνες (C, Ρ), μεταλλικά άλατα (Ca, Ρ), σάκχα­ρα, οξέα. Δυστυχώς, μέχρι και σήμερα, πολλοί από τους νέο-Έλληνες, αγνοούν ή περιφρονούν την σπουδαιότητα του πορτοκαλιού.

  

Μια σύντομη ιστορική αναδρομή

 

Μόλις κατά το Έτος 1950 γραφόταν: «Η Δενδροκομία υστερεί, πολύ, εις τοιούτον βαθμόν, ώστε να θεωρείται ως μηδόλως γνωστή εν Ελλάδι. Δεν διαφεύγει, άλλωστε, ουδενός την αντίληψιν, ότι ουδαμώς υφίσταται άξια λόγου Δενδροκομία[1]… Η προώθησις και η ανάπτυξις της Δενδροκομίας, συνεπώς, ενδείκνυται ως εθνική ανάγκη…»[2]. Αυτή την «εθνική ανάγκη» ένας αγαθός Ιερέας, ο προαναφερθείς Μι­χαήλ Σπ. Καββαθάς υπηρετεί. Αναδεικνύεται διαφωτιστής στο χωριό Αργολικό, με σκοπό την διάδοση, ανάπτυξη και επικράτη­ση (ευδοκίμηση) της πορτοκαλλιέργειας. Για να αντιληφθεί κανείς την συμβολή και το μέγεθος της προσφοράς του Μ. Καββαθά, πρέπει να λάβει γνώση του Καποδιστριακού εγγράφου [3], στο οποίο αναφέρεται η παντελής απουσία της συστηματικής καλλιέργειας καρποφόρων δένδρων: «… Δεν αγνοείται παρά των Υμετέρων Εξοχοτήτων ότι… Η Ελλάς είναι σήμερον τόπος το πλείστον έρημος, άκαρπος…». Μέρος αυτού του τόπου του « ερήμου, ακάρπου», προσπαθεί, ύστερα από ένα αιώνα, ο π. Μ. Καββαθάς, να καταστήσει γόνιμο, καρποφορούντα, στολισμένο με την «αγλαόκαρπο» πορτοκαλιά, με επακόλουθο την οικονομικότερη ευχέρεια των κατοίκων του Αργολικού.

 

Βιογραφικά στοιχεία του Ιερέως Μιχαήλ Καββαθά

 

Το χωριό Αργολικό, του Νομού Αργολίδας, ήταν κι αυτό τόπος ημικαλλιεργήσιμος, μέχρι του διορισμού [4] του εφημερίου της Κοινότητος. Ο Μιχαήλ Σπ. Καββαθάς [5], γιος του Σπύρου και της Παρασκευής, γεν­νήθηκε στο Αργολικό το έτος 1895. Ήταν έγγαμος κληρικός, [6] και με την σύζυγό του Βασιλική (έτος γεννήσεως το 1901) απέκτησε τέσσερα τέκνα. Την Αγγελική (1926), την Ιουλία (1928), τον Σπυρίδωνα (1930), και την Κατίνα (1933). Ήταν κάτοχος σπουδών «Ελληνικού Σχολείου» [7] και Απολυτηρίου «Εκκλησιαστικής Προπαρασκευαστικής Σχολής Αργολίδος» (Ναύπλιο) [8]. Όπως δε μας πληροφορεί, πιστοποιών, ο επίσκοπος Ταλαντίου Ιερόθεος [9]: «… εχειροτονήσαμε τον Μιχαήλ Σπ. Καββαθά τη χάριτι του Παναγίου και Τελεταρχικού Πνεύματος εις Διάκονον μεν εν τω παρεκκλησίω του Μητρο­πολιτικού Ναού Αθηνών του Αγίου Ελευθερίου τη 7η Ιουλίου 1924, πρεσβύτερον δε εν τω Ιερώ Ναώ της Κοιμήσεως της Θεοτόκου Μοναστηρακίου Αθηνών τη 8η Ιουλίου 1924».

Από πιστοποιητικό της Ιεράς Μητροπόλεως Αργολίδος [10] πληροφο­ρούμεθα για τις υπηρεσιακές μεταβολές του πρεσβυτέρου Μιχαήλ Σπ. Καββαθά: «Διωρίσθη δια του υπ’ αριθμ. 809, από 30.7.1924, εγγράφου εις τον εν Αργολικώ Ιερόν Ναόν Κοιμήσεως Θεοτόκου υπηρετήσας εν αυτώ μέχρι της 29.6.1972, ότε απεβίωσεν…».

Ο μακαριστός παπα-Μιχαήλ νεαρός ακόμη, και ακόμη άγαμος, εργά­ζεται στις Αγροτικές Φυλακές Τίρυνθας. Πλησιάζει τον γεωπόνο του Αγροκτήματος από τον οποίο διδάσκεται, με ζήλο και φιλομάθεια τις όποιες δε­ξιοτεχνίες της δενδροκομικής τέχνης. Τοποθετείται στον χώρο των φυτω­ρίων Εσπεριδοειδών (πορτοκαλιάς, μανταρινιάς). Ασκείται στους χειρισμούς εμβολιασμών, αναδειχθείς άριστος «μπολιαστής». Παράλ­ληλα, όμως, ασχολείται και με άλλες τρέχουσες – αναγκαίες αγροτικές φρον­τίδες, αποκτώντας πολλές εμπειρίες, κηπευτικού ενδιαφέροντος.

 

Η Κοινότητα Αργολικού και ο νεοδιορισθείς εφημέριος Μιχαήλ Καββαθάς

 

Ο νεοφερμένος εφημέριος δεν λησμονεί τις αποκτηθείσες αγροτικές «αρετές» του, αφού παράλληλα προς τα καθήκοντά του, ως εφημέριου, συνεχί­ζει να εφαρμόζει ό,τι κατέχει σαν άριστος φυτοτεχνίτης, στη γυμνή, και εν πολλοίς ακαλλιέργητη, γη της Ενορίας του. Συγκεκριμένα, στο σπίτι, που απέκτησε από το γάμο του, εγκαθιστά και θέτει σε λειτουργία ιδιωτικό φυτώριο. Σ’ αυτό εφαρμόζει την αποκτηθείσα εμπειρία του. Μέχρι του διορισμού του, ως εφημέριος, στο χωριό Αργολικό δεν υπάρχει δένδρο πορτοκαλιάς, παρά μόνο ένα μεμονωμένο περιβόλι με πορ­τοκαλιές πού είχε φυτέψει ένας συγχωριανός του ονόματι Μανουσάκης, πού ήτανε μέτοχος στο εργοστάσιο ΚΥΚΝΟΣ.

Προϋπήρχε, λοιπόν, ένας προο­δευτικός πορτοκαλλιεργητής, αφού φρόντισε και φύτεψε πορτοκαλιές, πού σαν προνοητικός πρόβλεψε το μέλλον της πορτοκαλλιέργειας. Όμως, δεν φρόντισε να παρακινήσει και άλλους, προς μίμηση… Ύστερα από τον προοδευτικό Μανουσάκη, έρχεται ο εφημέριος Μιχαήλ Καββαθάς (προοδευτικός – προνοητικός), ο οποίος αναδει­κνύεται ο παρακινητής-προπαγανδιστής της πορτοκαλλιέργειας. Σε οικοπεδική έκταση, μόλις, ενάμιση στρέμματος εγκαθιστά φυτώριο Εσπε­ριδοειδών (λεμονιάς, πορτοκαλιάς, μανταρινιάς), με προοπτική προώθησης – προμήθειας των δενδρυλλίων στους αγρότες των γύρω χω­ριών, ως μέλλοντες αγοραστές.

 

Βραβείο Γεωργικής Υπηρεσίας Αργολίδας

 

Έτσι, αρχίζει η προσπάθεια διάδοσης – εμφάνισης μιας νέας δενδροκο­μικής μορφής καλλιέργειας, η οποία έχει, ταυτόχρονα, και κοινωνικού ενδιαφέροντος πρωτοβουλία, με ευρύτερη διάσταση: «η γυμνή ή αδιοργάνωτα καλλιεργούμενη γη, να καλλιεργείται συστηματικά». Αλλά και κάτι άλλο, σημαντικό: το δένδρο, αναγκάζει τον αφέντη του σε διαρκή συναγερμό – παρουσία στα «πόδια» του, τον υποβάλλει σε συνεχή παρακολούθηση και φροντίδα σε ότι χρειάζεται, (ψεκασμό, σκάλισμα, πότισμα, κ.ά.).

Ο π. Μιχαήλ Καββαθάς αναδεικνύεται εύστοχος, εύστροφος, μεθοδικός. Ευχάριστος, μα και πολύτιμος. Σκέφτεται και αποφασίζει το πλησία­σμα, αρχικά, σε δύο παλιούς συγχωριανούς του, Ελληνο – Αμερικάνους, από την Καλιφόρνια [11]. Τους πλησιάζει, για να του υποδείξουν -ενημερώσουν όσα αυτοί γνωρίζουν, αλλά άγνωστα σ’ αυτόν, σε ό,τι αφορά στα «μυστικά» της πορτοκαλλιέργειας, και γενικότερα των Εσπεριδοειδών. Αυτοί, προθυμοποιούνται και του υποδεικνύουν, ως τους πλέον ειδικούς, φίλους τους ομογενείς, καταγόμενους από την Σπάρτη, παλιννοστήσαντες και εισαγωγείς εμβολίων της ιδιαίτερα παραγωγικής ποικιλίας πορτοκαλιάς, την «ομφαλοφόρον». Τους επισκέπτεται. Αυτοί, πρόθυμα, τον ενημερώνουν, και τον εφοδιάζουν με κλαράκι, περιέχον φυτικά τμήματα, για την λήψη εμβολίων.

Ο παπα – Καββαθάς καταφτάνει στη γενέτειρά του, αλλά και στην ενορία του, για να διαφωτίσει τους χωρικούς. Δυστυχώς, του «έπιασαν» δυο μόνον, από τα μπολιάσματα. Αν και στους συγχωριανούς του ήτανε παντελώς άγνωστη η «εμπορική αξία» αυτής της ποικιλίας, δεν έδειξαν ενδιαφέρον, για την προμή­θεια της νέας ποικιλίας. Ύστερα από αυτή την αδιαφορία, αρχίζει ο παπα-Μιχαήλ μια νέα προσπάθεια. Επινοεί την ενημέρωση των περισσότερο προοδευτικών φίλων και συγγενών του. Τους πλησιάζει και τους ενημερώνει για τις όσες χρήσιμες συμβουλές του μετέδωσαν οι επα­ναπατρισθέντες Σπαρτιάτες. Τους κατατοπίζει, αναλυτι­κά, για τα πλεονεκτήματα των «ομφαλοφόρων» πορτοκαλιών.

Σε δεύ­τερη φάση, ανοίγει διαφωτιστικό διάλογο με τους συμπατριώτες του, αφού είχε προηγηθεί μια πρόχειρη ενημέρωση από τους μυημένους φίλους και συγγενείς του. Αυτός, τώρα, τους κατατοπίζει, εμπεριστα­τωμένα, για τα προτερήματα της ομφαλοφόρου πορτοκαλιάς, όπως το άσπερμο του πορτοκαλιού, η τακτική, δηλαδή ετήσια, ανθοφορία – καρποφορία, και η ανώτερη ποιότητα σε «φαγητό» (καρπός εύχυμος, εύγευστος, αρω­ματικός, ψιλόφλουδος). Εξ άλλου, επισημοποιεί τις προσπάθειές του με επισκέψεις του στη Γε­ωργική Υπηρεσία Αργολίδος, με σκοπό ευρύτερης, και υψηλότερου επιπέ­δου, συνεργασία. Δέχεται, και υιοθετεί σημαντικές υποδείξεις, για τον τρόπο παρακίνησης των αγροτών συμπατριωτών του αλλά και νεότε­ρες μεθόδους πορτοκαλλιέργειας. Παρ’ όλα αυτά, ύστερα από συνεχή προσπάθεια τεσσάρων ετών, οι συμ­πατριώτες του δεν πολυσυγκινούνται. Έτσι, τα έτοιμα ήδη δενδρύλλια του φυτωρίου του παραμένουν αζήτητα. Αδιάθετα, από έλλειψη ενδιαφέροντος προμήθειας, κατέχουν το χώμα του φυτωρίου. Γρήγορα, όμως, μεταφυτεύο­νται για να αποτελέσουν τον πρώτο πορτοκαλεώνα του παπα-Μιχάλη.

Τότε όμως κηρύχθηκε ο Β’ Παγκόσμιος πόλεμος (1940-44), στον οποίο αναμείχτηκε και η χώρα μας. Ακολούθησε η διπλή κατοχή μας από τους Γερμανούς – Ιταλούς κατακτητές. Οι παλιότεροι, παιδιά τότε, θυμόμαστε καλά, τα φοβερά δεινά, μεταξύ δε των άλλων και τους πολυάριθ­μους θανάτους από την πείνα. Στερηθήκαμε και τα στοιχειώδη είδη δια­τροφής. Τότε, οι αγρότες, όπως και οι κάτοικοι του Αργολικού, στρά­φηκαν και επιδόθηκαν στην καλλιέργεια οσπρίων (φασολιών, ρεβιθιών, κουκιών, φακών, ακόμα και λαθουριού), και σιτηρών (κυρίως σταριού), με σκοπό την πώληση των παραγομένων από αυτούς προϊόντων, στις αγορές των αστικών πληθυσμών, και κυρίως στους λιμοκτονούντες κατοίκους της Αθήνας και του Πειραιά.

Μετά την απελευθέρωση, αρχίζει μια αλλαγή προτιμήσεων σε αγροτικά προϊόντα του καταναλωτικού κοινού, στις αγορές των μεγαλουπόλεων. Σε σειρά προτίμησης, έρχεται απ’ τα πρώτα και το πορτοκάλι. Έτσι, καθί­σταται πρόσφορο το «έδαφος», για αλλαγή καλλιεργειών και εκμετάλλευση των εδαφών με προτεραιότητα στην πορτοκαλλιέργεια. Αυτή η προτίμηση – στροφή στην αγορά, επιφέρει και στροφή επιλογής αξιοποίησης των καλλιεργούμενων εδαφών και στο Αργολικό. Έτσι, η επιδιωκόμενη πρωτοβουλία του παπα-Μιχαήλ βρίσκει, τώρα, θε­τική ανταπόκριση. Οι συμπατριώτες του καλλιεργητές στρέφονται προς την πορτοκαλλιέργεια. Μάλιστα δε, ζητάνε για τα περιβόλια τους πορτοκαλιές ομφαλοφόρου ποικιλίας. Στο μεταξύ στις λαχαναγορές Αθήνας και Πειραιά προτιμάται το ομφαλοφόρο πορτοκάλι πού καταφτάνει από την Κέρκυρα [12].

Κερδίζει την προτίμηση του καταναλωτικού κοινού, λόγω των προαναφερθέντων πλεονεκτημάτων του, σε σύγκριση με τις μέχρι τότε διαδεδομένες ποικιλίες. Βέ­βαια, υπερτερούν και άλλες ποικιλίες, όπως π.χ. τα πορτοκάλια περιοχής Μυρτιάς Αγρινίου. Αυτή η προτίμηση του καταναλωτικού κοινού, έχει σαν επακόλουθο την ενθάρρυνση του παπα-Μιχαήλ και άνετα στοχεύει για την εξάπλωση της ομφαλοφόρου ποικιλίας στον τόπο του.

Αρχίζει την διανομή εμβολιασμέ­νων σε ομφαλοφόρο ποικιλία δενδρυλλίων πορτοκαλιάς, όχι μόνο στο Αργολικό, αλλά και στις γειτονικές περιοχές. Με τον καιρό, μακρύτερα, μέχρι και στα σύνορα Αργολιδο – Κορινθίας. Εδώ, αξίζει να σταθεί κανείς, για να αναλογισθεί και να εκτιμήσει, όσο πρέπει, την σπουδαιότητα της μεγάλης συμβολής του παπα-Μιχαήλ, σε ό,τι αφορά στην διάδοση της, οικονομικού ενδιαφέροντος, καλλιέργειας της ομφαλοφόρου πορτοκαλιάς, με τις προσοδοφόρες αποδόσεις στην αγορά, και την υπέροχη εκμετάλλευση των εδαφών. Επί πλέον δε την επακολουθή­σασα δραστηριοποίηση των άνεργων αγροτικών χεριών, που έπιαναν στα χέρια τους, όλο και περισσότερα χρήματα.

Με μεράκι συνεχίζει ο ακούραστος ανακαινιστής παπα-Μιχαήλ το κοινωνικού χαρακτήρα έργο του, με τις όποιες θετικές οικονομικές και βιοτικές επιπτώσεις. Σε επίπεδο κοινοτικό (άμεσο) και εθνικό (έμμεσα). Σαν άριστος δενδροκόμος επαυξάνει, σε εδαφικές εκτάσεις, το φυτώριό του, με σκοπό την εξασφάλιση δενδρυλλίων ομφαλοφόρου πορτοκαλιάς. Μαζεύει καρπούς νεραντζιάς, για να εξασφαλίζει τους σπόρους τους, που του χρησι­μεύουν σαν πολλαπλασιαστικό υλικό. Τους σπέρνει και όταν φυτρώνουν τα δενδρύλλια και αποκτούν ηλικία 2-3 ετών τα μπολιάζει. Σ’ αυτά τα τρία πρώτα χρό­νια της ζωής τους τα περιποιείται, τα ποτίζει, τα σκαλίζει, τα βοτανίζει. Τα μεγαλώνει σαν τα «μάτια» του. Τα προσέχει και τα καμαρώνει. Ενθουσιάζεται. Ικανοποιείται. Προγραμματί­ζει.

 

Δεν άργησε η αναγνώριση

 

Σούστες καταφτάνουν την περίοδο εξαγωγής των μπολια­σμένων δενδρυλλίων, για παραλαβή και μεταφορά τους, από το φυτώριο του παπα-Μιχαήλ στους αγρούς, για εγκατάσταση πορτοκαλεώνων. «Ώρα θερισμού»… των κόπων και των αγώνων του παπα-Μιχαήλ. Δεν άργησε και η στιγμή πρόσκλησης, για στενότερη συνεργασία με την Διεύθυνση Γεωργίας Αργολίδος, σε ό,τι άφορα στην προμήθεια – διάδοση, με τον επιβαλλόμενο βέβαια «ποιοτικό έλεγχο» των προωθούμενων απ’ αυτόν δενδρυλλίων.

 

Μετάλλιο Γεωργικής Αξίας

 

Έτσι, ο π. Μιχαήλ Καββαθάς γίνεται ευρύτερα γνωστός και παραδε­κτός. Αναγνωρίζεται ο ζήλος του και το αδιάπτωτο ενδιαφέρον του, για συ­νεχή προσπάθεια διάδοσης της καλλιέργειας της ομφαλοφόρου ποικιλίας πορτοκαλιάς. Αποκτά φήμη έμπειρου και έμπιστου φυτωριούχου. Μνημονεύεται σαν τοπικός ευεργέτης. Κάποια στιγμή διακόπτει τις φυτωριακές επιχειρήσεις του, αλλά δεν εγκαταλείπει το πολυσχιδές έργο που άρχισε. Συνεχίζει να διανέμει τα εναπομείναντα μπολιασμένα δενδρύλλια του φυτωρίου του. Συνεχίζει να παρα­κολουθεί τις φυτωριακές εργασίες των  διαδόχων του. Σ’ όλους αυτούς τους μαθητές του, φτιάχνει τα «τζάκια» (τα σπο­ρεία), τους μεταδίδει την τεχνική, και επεμβαίνει στην όποια αναγκαία μέριμνα – φροντίδα. Τους μαθαίνει πως να εμβολιάζουν στη νεραντζιά, σαν υπο­κείμενο, μπόλια από ομφαλοφόρες ποικιλίες. Συχνά τους επαναλαμβάνει ότι πρέπει να επαγρυπνούν, για την αδιάκοπη παρακολούθηση της πορείας των φυτωρίων. Γι’ αυτό oι γερον­τότεροι μιλάνε γι’ αυτόν. Η φήμη του και το ευεργετικό πέρασμά του από το Αργολικό διατηρούνται στη μνήμη των κατοίκων και άλλων χωριών, όπως στο Κοφίνι, στον Παναρίτη.

 

Επιλεγόμενα

 

Ο μακαριστός π. Μιχαήλ Καββαθάς αποτελεί μια συνέχεια, με συ­νέπεια, στο χώρο της στρατιάς των αγαθών κληρικών των οποίων η ποιμαντική δραστηριότητα προεκτείνεται και διακλαδίζεται και σε εξωεκκλησιαστικούς τομείς. Κατόρθωσε την διείσδυση σε χώρους «καλλιεργητικών αναδιαρθρώ­σεων». Φρόντισε να μεταδώσει σε αμαθείς – ημιμαθείς αγρότες της γενέτειράς του, πού ήταν ταυτόχρονα και ενορίτες του, όσες αγροτεχνικές δεξιοτε­χνίες απέκτησε, αφού, τελικά τους έπεισε να στραφούν προς την προσοδο­φόρο καλλιέργεια της ομφαλοφόρου ποικιλίας πορτοκαλιάς.

Έτσι, ο π. Μιχαήλ Καββαθάς αναδείχθηκε ευεργέτης της γενέτειράς του. Αποδείχθηκε πολύτιμος συνεργάτης της Γεωργικής Υπηρεσίας Αργολίδος, σε ό,τι αφορά στην προ­ώθηση της δενδροκομίας. Συνετέλεσε στην εξασφάλιση φυτωριακού υλικού, το οποίο σπάνιζε στην περιοχή, την εποχή εκείνη. Κατάφερε να κατευθύ­νει, κατά μεγάλο ποσοστό τους χωρικούς, όχι μόνο του Αργολικού, σε παραγωγικότερη, πλέον προσοδοφόρα καλλιέργεια, με αποτέλεσμα την οικονομική ανακούφισή τους.

Αυτή, η οικονομική ευχέρεια στην κάθε κοινότητα, αποτελεί υπόβαθρο του εν γένει βιοτικού επιπέδου. Επίσης, συνέβαλε, εμμέσως, θετικά στην εξάπλωση της Μελισσοκο­μίας, μια και οι φυτείες πορτοκαλιάς εξασφαλίζουν την συλλογή νέκταρος και γύρεως, πολύτιμα υλικά για την Μέλισσα. Επισημαίνουμε, τελειώνοντας, ότι η χειρονακτική – φυτοκομική ενασχό­ληση του μακαριστού Μιχαήλ Σπ. Καββαθά, ήταν μια σοβαρή κοινωνική λειτουργία για τον Άνθρωπο και την Ζωή, παράλληλα και με το σοβαρό και το κύριο Ιερατικό έργο του, που είχε επίκεντρο την θεία Λειτουργία. Έτσι, ο καλός ιερέας του Αργολικού υπηρέτησε πιστά και αποδοτικά στο Ναό του Θεού αλλά και στο ναό της Φύσεως.

 

Θεόδωρος Ι. Ψαριώτης

Γεωπόνος τ. καθηγητής της Χαροκοπείου

Ανωτάτης Σχολής Οικιακής Οικονομίας

 

Υποσημειώσεις

[1] Εκείνη την χρονική περίοδο άρχιζε η προσπάθεια Δενδροκομικής ανάπτυξης στα παράλια της Κορινθίας, στις ηριορεινές περιοχές Πηλίου, Φλώρινας και λίγο αργότερα στο τρίγωνο των πόλεων της Μακεδονίας: Βέροια, Νάουσα, Έδεσσα.

[2] Λάμπρος Χ. Οικονομίδης, Τα οπωροφόρα δένδρα της Ελλάδος, Εκδ. Υπουργείου Γεωργίας, Αθήναι 1950, σσ. 9.

[3] ΥΠΟΜΝΗΜΑ επίσημον της Α.Ε. του Κυβερνήτου της Ελλάδος, απευθυνθέν προς τους Αντιπροσώπους των τριών συμμαχικών δυνάμεων (εν Πόρω 30 Οκτωβρίου 1828).

[4] Με το υπ’ αριθμ. 809, από 30.7.1924, έγγραφο της Ιεράς Μητροπόλεως Αργο­λίδος διορίζεται, ως εφημέριος ο Μιχαήλ Σπ. Καββαθάς εις τον εν Αργολικώ Ιερόν Ναόν «Κοίμησις Θεοτόκου».

[5] Σύμφωνα με το Ατομικόν Δελτίον Ιερέως (Στατιστική Ιερών Ναών και Ιερού Κλήρου Μητροπόλεως Αργολίδος) και με Αριθμό Μητρώου 9.

[6] Σύμφωνα με το Δελτίον Απογραφής Κληρικών της Ιεράς Μητροπόλεως Αργο­λίδος (6 Νοεμβρίου 1947).

[7] Απολυτήριον Ελληνικού Σχολείου Αγίου Πέτρου Κυνουρίας.

[8] «… Κατά την Σχολικήν Περίοδον από 1ης Οκτωβρίου 1923 έως 31ης Μαρτίου 1924,… ίνα χειροτονηθεί Ιερεύς εν Ι. Ναοίς πόλεων ή χωρίων πληθυσμού ελάσσονος των τριών χιλιάδων κατοίκων».                     

[9] Με το υπ’ αριθμ. 2337 Πιστοποιητικόν (Εν Αθήναις τη 9 Ιουλίου 1924).

[10] Με αριθμ. Πρωτ. 596 και ημερομηνία εκδόσεως 29 Ιουλίου 1972.

[11] Στην Καλιφόρνια έχει κιόλας παρουσιαστεί σημαντική πρόοδος Φυτοτεχνολογίας, για την εκμετάλλευση των Εσπεριδοειδών.

[12] Προϊόν του προτύπου αγροκτήματος του μεγαλοκτηματία ΜΕΡΛΙΝ. Οι λαχανέμποροι λέγοντας Μέρλιν, εννοούντες τον παραγωγό, κατάληξαν να εννοούν και τα ομφαλοφόρου πορτοκαλιάς πορτοκάλια (Μέρλιν).

Πηγή

  • Ναυπλιακά Ανάλεκτα, τόμος ΙV (2000), έκδοση Δήμου Ναυπλιέων.

Read Full Post »

Ιερείς του Ναού Τιμίου Προδρόμου Καρυάς

Posted in Εκκλησιαστική Ιστορία αφορώσα στην Αργολίδα, Καρυά, tagged , , , , , , , , , , , , , , on 15 Ιουλίου, 2010| 1 Comment »

Ιερείς του Ναού Τιμίου Προδρόμου Καρυάς

 

Παλιά η ιστορία του πολιούχου αγίου του χωριού της Καρυάς Αργολίδας καθώς την συναντούμε από την εποχή της Ενετοκρατίας. Τα πρώτα στοιχεία έρχονται στην επιφάνεια το 1699 με την απογραφή της εκκλησιαστικής περιουσίας δίνοντας την περιγραφή της κατάστασης στην οποία βρίσκεται η εκκλησία, και τον πληθυσμό του χωριού. Παραμένει όμως άγνωστη η ταυτότητα του λειτουργού της .

Παπαχρήστος Λάμπας με τις φουστανέλες πριν γίνει παπάς και ο πατέρας του Γεώργιος.

Η παράδοση και οι πληροφορίες που διαδόθηκαν από στόμα σε στόμα μας πληροφορούν για τον ιερέα παπά Προκόπη Καρώνη που σφαγιάσθηκε από τους Τούρκους στην επανάσταση του 1821, αρνούμενος να διακόψει την λειτουργία της εκκλησιάς στη μέση παρότι πληροφορήθηκε ότι τα στρατεύματα του Ιμπραήμ πασά είχαν φτάσει στο χωριό και κατέστρεφαν τον τόπο. Ήταν γαμπρός επ‘ αδελφή του καπετάν Γιαννάκου Δαγρέ και καταγόταν από τα Τσιπιανά (Νεστάνη) του νομού Αρκαδίας.

Τα πρώτα γραπτά στοιχεία που εμφανίζονται για τον δεύτερο μαχόμενο υπέρ της πατρίδας ιερέα είναι το 1865 σε μια επιστολή των κατοίκων του χωριού και η  επιβεβαίωση του δημάρχου Λυρκείας Αναγνώστη Παπανικολάου, για τον ηρωικό θάνατο του πατρός Σταμάτιου Γεωργαντόπουλου τον Αύγουστο του 1821 στην μάχη της Γράνας μεταξύ Τσιπιανών και Λουκά της επαρχίας Τριπόλεως, και τον προβιβασμό του σε Υπαξιωματικό  Α τάξεως.

Το 1836 στον φάκελο του αγωνιστή Νικολάου Λάμπα (πρόγονο του γνωστού σε όλους παπά Χρήστου Λάμπα) λειτουργός του Αγιαννιού είναι ο Αθανάσιος Αναγνώστης Φλέσσας η Παπά- Θανασίου (1810-1878;) καταγόμενος από την Πολιανή Μεσσηνίας και απόγονος της μεγάλης οικογένειας των Φλεσσαίων.

Δύο χρόνια αργότερα το 1838 και από επιστολή* του ιδίου πληροφορούμαστε την χειροτονία του Γεωργίου η  Αναγνώστη Καραμούντζου σε ιερέα. Ένα ακόμη κληρικό που προσέφερε υπηρεσίες στην πατρίδα πλάι στον Γιαννάκο Δαγρέ και τον Δημήτρη Τσόκρη και τιμήθηκε με το ΣΙΔΗΡΟΥΝ ΑΡΙΣΤΕΙΟΝ στις 30 Μαΐου του 1841.

Ο γιός του προαναφερόμενου ιερέα Σταμάτιου Γεωργαντόπουλου Δημήτριος εμφανίζεται  το 1865 ως λειτουργός και υπογράφων ως Δημήτριος Παπά- Σταματίου.

Η μετονομασία των επιθέτων παρατηρείται έντονα εκείνη την εποχή διότι τα μικρά ονόματα των ιερέων έδιναν την θέση τους στα επίθετα των απογόνων τους και στη συνέχεια  πιστοποιούσαν την ταυτότητα τους. Ένας από τους απογόνους  του πατρός Γεωργίου Καραμούντζου ο πατέρας Σπυρίδωνας γεννήθηκε το 1830 περίπου, παντρεύτηκε την Κατερίνα Μούρτου και απέκτησαν 18 παιδιά.

Γεώργιος Καραμούντζος «Γερόπαπας» & Αλεξάνδρα Μαυροκορδοπούλου.

Από τα παιδιά του προέρχεται το επώνυμο Παπασπυρόπουλος. Είχε το παρατσούκλι «Μαυρουλάκης». Ο δεύτερος γιός Δημήτριος έγινε και εκείνος ιερέας και κάποια  από τα παιδιά του φέρουν το  επώνυμο Παπαδημητρίου. Ένας από τους γιούς του ο Γεώργιος ήταν ο τελευταίος Καραμούντζος παπάς. Είχε το προσωνύμιο «Γερόπαπας». Με την πρεσβυτέρα Αλεξάνδρα Δημ. Μαυροκορδοπούλου απέκτησαν τέσσερα κορίτσια. Μεταξύ αυτών και την πρώτη Καρυώτισα δασκάλα Ελένη Καραμούντζου ή Παπαγεωργίου συζ. Παναγιωτοπούλου. Η μεγάλη Καραμουντζαίικη  οικογένεια κυριάρχησε για 150 χρόνια περίπου στην διακονία του Αι Γιάννη.

Το 1866 η Καρυά απέκτησε τον πρώτο μη Καραμούντζο ιερέα τον  Σωτήριο Πασπαλιάρη. Έναν ιδιαίτερα θεοσεβούμενο γέροντα  που  κληροδότησε στους απογόνους του το επίθετο Παπασωτηρίου.

Εκείνη την εποχή η εκλογή του παπά μιας ενορίας γινόταν με ψηφοφορία και  δημοκρατικές διαδικασίες. Μαζευόταν το χωριό και ψήφιζε αυτόν που θεωρούσε καταλληλότερο για την θέση του ιερέα από τους υποψήφιους. Ο νικητής των εκλογών έπαιρνε τα αποτελέσματα και πήγαινε στον Μητροπολίτη. Εκείνος αξιολογούσε το ήθος, την προσωπικότητα του, τον εξομολογούσε και  αποφάσιζε εάν ήταν κατάλληλος για ιερέας. Εάν τον απέρριπτε την ίδια διαδικασία ακολουθούσε ο δεύτερος των εκλογών, ο τρίτος έως ότου βρισκόταν ο καταλληλότερος.

Από τους τελευταίους ιερείς ήταν ο πατέρας Χρήστος Γεωργίου Λάμπας που γεννήθηκε το 1899.Τον Απρίλιο του 1914 παντρεύετε την Γεωργία Αλεξάνδρου Μαυροκορδοπούλου με την οποία απέκτησε δέκα παιδιά. Λειτούργησε στην εκκλησία 52 χρόνια από το 1924 έως το 1976.  Απεβίωσε σε ηλικία ενενήντα ετών τον Αύγουστο του 1976.

 

Ο Παπαχρήστος Λάμπας με τη σύζυγό του Γεωργία Μαυροκορδοπούλου και τον εγγονό του Γιάννη Παπασωτηρίου (Μπουνάτσος).

 

Τέλος αξίζει να αναφερθούμε και στον τελευταίο ζώντα ιερέα τον πατέρα Παναγιώτη Φαρμάκη (1929-2019) που λειτουργεί τον Αι Γιάννη τα τελευταία τριάντα επτά χρόνια καθώς και στα χωριά Αγριλίτσα, Βρούστη, Μάζι και Μερκούρι. Μικρό χωριό η Καρυά αλλά με ιερείς μπροστάρηδες σε όλους τους αγώνες του έθνους για ελευθερία και που  σήμερα κατέχουν μια ξεχωριστή θέση στην καρδιά όλων μας.

Σημείωση βιβλιοθήκης: Σε ηλικία 90 ετών έφυγε από τη ζωή και ο ιερέας Παναγιώτης Φαρμάκης, για δεκαετίες εφημέριος στον ναό του Τιμίου Προδρόμου Καρυάς αλλά και στα υπόλοιπα χωριά της περιοχής. Η εξόδιος ακολουθία τελέστηκε  την Τρίτη 17 Δεκεμβρίου, στις 3 μμ στον Ιερό Ναό Ευαγγελισμού Θεοτόκου Αγριλίτσας.

Η Ιερά Μητρόπολη Αργολίδος αναφέρει για το θάνατό του:

Ο αοίδιμος Πρεσβύτερος Παναγιώτης Φαρμάκης γεννήθηκε στην Καρυά το 1929. Τα εγκύκλια γράμματα παρακολούθησε στη γενέτειρά του και αποφοίτησε από την Μέση Νυχτερινή Ιερατική Σχολή Αθηνών το 1973. Υπηρέτησε κατά τα έτη 1951-1953 την πατρίδα ως στρατιώτης του Πεζικού.

Νυμφεύθηκε την Λεμονιά Ταραντίλη με την οποία απέκτησε τέσσερα παιδιά. Χειροτονήθηκε Διάκονος την 6η Αυγούστου 1973 και Πρεσβύτερος την 12ην Αυγούστου 1973 στον Ιερό Ναό Τιμίου Προδρόμου Καρυάς, υπό του μακαριστού Μητροπολίτου Αργολίδος Χρυσοστόμου του Β’ (Δεληγιαννοπούλου), συμμαρτυρούντος του μακαριστού επίσης Πρωτοπρεσβυτέρου Κων/νου Σχοινοχωρίτου.

Υπηρέτησε ως τακτικός Εφημέριος του Ιερού Ναού Τιμίου Προδρόμου Καρυάς επί 38 συναπτά έτη. Παράλληλα διηκόνησε την ενορία Αγίου Αθανασίου Βρουστίου και τους οικισμούς Αγριλίτσας, Μερκουρίου και Μαζίου.  Υπήρξε δόκιμος εργάτης του Ευαγγελίου του Χριστού και διηκόνησε το κατηχητικό έργο επί πολλά έτη.

Ο εκλιπών υπήρξε σεμνός Κληρικός, δόκιμος εργάτης του Ευαγγελίου του Χριστού, αφοσιωμένος στην αποστολή του, διακόνησε με ευσυνειδησία, συνέπεια και σύνεση πάντοτε με υπακοή προς την Εκκλησία.

 

Υποσημείωση 

 

* Προς την επί των Στρατιωτικών Β. Γραμματείαν της Επικρατίας.

Ο υποφαινόμενος οδεύων το 34 έτος της ηλικίας του μου, γεννημένος είς το χωρίον Καρυά του Δήμου Οινόης της Επαρχίας Άργους όπου και σταθερώς διαμένω, υπηρετήσας την Πατρίδα κατά το διάστημα του αγώνος, έδωσα κατά το 1835 & 1836 έτος τα υπέρ Πατρίδος των εκδουλεύσεων μου ενδεικτικά εις την των επί των Αριστείων Εξεταστικήν Επιτροπήν υπογεγραμμένα παρά του Αντισυνταγματάρχου κ. Δ. Τζιόκρη και υπό λοχαγού Ιωάννου Δαγρέ υπό των οποίων τας διαταγάς διέπρεψα κατά το διάστημα του πολέμου, και επερίμενα ανυπομόνως να λάβω το ανήκον μοι εθνόσημον.

Αλλ’ επειδή και μέχρι σήμερον δεν το έλαβον, κατά δυστυχίαν αγνοώ πως. Όθεν ήδη οδηγούμενος από την υπ’ αρ. 204 Δηλοποίησιν της Σ. ταύτης Γραμματείας, επαναλαμβάνω την αιτησίν μου δια το ως είρηται εθνόσημον. Και τολμώ να κάμω την παρατήρησιν εις την Σεβ. ταύτην Γραμματείαν, ότι όταν έδωσα την περί εθνοσήμου αναφοράν μου ονομαζόμουν ΓΕΩΡΓΙΟΣ ή ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΣ ΚΑΡΑΜΟΥΝΤΖΟΣ. Και επειδή ήδη χειροτονηθείς κατά το 1838 έτος Ιερεύς, υποσημειούμαι ήδη ΓΕΩΡΓΙΟΣ Ιερεύς. Και παρακαλώ την Σ. ταύτην Γραμματείαν, ίνα ευαρεστηθή και διατάξη όπως μοι δοθή το ανήκον εθνόσημον, ως και εδόθη και είς τους ……….. συναγωνιστάς μου, πλήρης ελπίδων της αιτήσεώς μου ταύτης.

Υποσημειούμαι με σέβας (Τ.Υ) Γεώργιος Ιερεύς.

Εν Καρύα την 16 Νοεμβρίου 1839

Ελένη Φλέσσα

 

Πηγές

  •  Χ.Ε.Β  Αρχείο Αγωνιστών
  • ΓΑΚ Αριστεία
  • Κωνσταντίνος Δ. Κατσένης, «Καρυά 1810-2005», 2007.
  • Ημερολόγια 2007 & 2009. Προοδευτικού & Μορφωτικού Συλλόγου Καρυάς «ΤΟ ΑΡΤΕΜΙΣΙΟ».

Read Full Post »

Ρώσης Κανάκιος ( 1592-1644)

Posted in Πρὀσωπα, tagged , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , on 1 Ιουνίου, 2010| Leave a Comment »

Ρώσης Κανάκιος ( 1592-1644) 

 

Ο Καθολικός ιερωμένος, Κανάκιος Ρώσης, στα λατινικά Russus, Rossius, απαντά και στην παραλλαγή Rubeus, που σημαίνει «Κόκκινος». Στους ίδιους τύπους συναντάμε το πολύ διαδεδομένο νεοελληνικό επίθετο «Ρούσσος», το οποίο φέρουν Καθολικοί (κυρίως στη Σύρο) και Ορθόδοξοι (Πάρος, Θήρα, Πελοπόννησος, Κύπρος κ.α.).

Δεν αποκλείεται, συνεπώς, να πρόκειται για το ίδιο οικογενειακό επίθετο. Ο Κ. Ρώσης γεννήθηκε στο Ναύπλιο περί το 1592, εφόσον σε κατάλογο του 1622 γράφεται ότι είναι 30 ετών. Το 1614 έγινε δόκιμο μέλος της Αδελφότητας της Παναγίας και το 1625, τακτικό.

Το Ελληνικό Κολλέγιο « Άγιος Αθανάσιος» της Ρώμης.

Στις 16.1.1622, «Ο Κανάκιος Ρώσιος ο εκ Ναυπλίας της Πελοποννήσου», όπως υπογράφει την ομολογία καθολικής πίστεως, ολοκλήρωσε τις θεολογικές σπουδές του. Κατά την πενταετία, που ακολούθησε, δίδαξε τα ανθρωπιστικά γράμματα στον « Άγιο Αθανάσιο»* και υπηρέτησε ως πρώτος ψάλτης στο ναό του Κολλεγίου (AGGr τ. 1 φ. 49, τ. 53 φ. 73, τ. 3 φ. 91 – 94). Το 1625, ταξίδεψε στην Κωνσταντινούπολη για να διαπραγματευτεί, ως απεσταλμένος της Ιεράς Συνόδου για τη διάδοση της πίστεως**, την επαναπροσέγγιση των Εκκλησιών της Ανατολής και Δύσης, σύμφωνα με τις αποφάσεις της Συνόδου της Φλωρεντίας (1439).

Κύριλλος Λούκαρις

Ήταν ακόμη η εποχή που ενώ ο Λούκαρης είχε αρχίσει να εκδηλώνει τα φιλοκαλβινικά του αισθήματα, τα οποία κατέληξαν στην αιρετική «Ομολογία Χριστιανικής Πίστεως» του έτους 1629, δεν αρνείτο να συνδιαλέγεται για ευνόητους λόγους , με τους Καθολικούς.

Όμως, παρόλους τους διπλωματικούς ελιγμούς του κατά τα άλλα ικανότατου καλβινοφρονήσαντος πατριάρχη, ο οποίος τελείωσε τις ημέρες του στην τουρκική αγχόνη (1638), ο Κανάκιος Ρώσης, από τους πλέον αξιόλογους έλληνες καθολικούς θεολόγους της εποχής, αντιλήφθηκε σύντομα τους πραγματικούς σκοπούς του Λούκαρη και έφυγε στη Ρώμη.

Επανήλθε και πάλι με πρωτοβουλία της Ιεράς Συνόδου για τη διάδοση της πίστης, το κρίσιμο έτος της διαμάχης Λούκαρη – Ιησουϊτών, 1628, που έληξε με τον προσωρινό θρίαμβο του πατριάρχη και το διωγμό των Ιησουϊτών και του συνεργάτου των Κανακίου. 11 μήνες πέρασε ο ναυπλιώτης λόγιος στις φυλακές τις Χίου. Η αλληλογραφία του με την Ιερά Σύνοδο για τη διάδοση της πίστης, φωτίζει τα σκοτεινά παρασκήνια της ταραχώδους εκείνης περιόδου, που όπως αναφέραμε, τελείωσε με το βίαιο θάνατο του Λούκαρη.

Μετά την περιπέτεια της Κωνσταντινούπολης, η Ρώμη ανέθεσε στον Κ. Ρώση νέα αποστολή στον Άθωνα για να διερευνήσει τη δυνατότητα ίδρυσης καθολικής Σχολής και ιατρείου στις Καρυές. Τις εντυπώσεις του από το αγιώνυμο Όρος περιέγραψε σε έκθεση του έτους 1629.

Του Κανακίου είχε προηγηθεί στον Άθωνα το 1627, ο φίλος και συμμαθητής του στον «Άγιο Αθανάσιο» Αλέξανδρος Βασιλόπουλος, πελοποννήσιος γεννημένος στη Ζάκυνθο. Και οι δύο συμφώνησαν για τη σκοπιμότητα λειτουργίας καθολικού Σχολείου στις Καρυές με δάσκαλους όχι τους «σκληρούς» Ιησουίτες  αλλά τους «μειλίχιους» μαθητές του Αγίου Φραγκίσκου και μάλιστα της τάξεως των Καπουκίνων.

Επειδή όμως και η πρόταση  αυτή κρίθηκε τολμηρή για τον Άθωνα, ο Κανάκιος πρότεινε για το έργο αυτό τον ανιψιό του Ανδρέα Ρώση,*** που είχε επίσης σπουδάσει στον «Άγιο Αθανάσιο». Λόγω κωλύματος του Ανδρέα, δάσκαλου τότε στην Ελληνική Κοινότητα Βενετίας, τον αντικατέστησε ο αδελφός του Νικόλαος**** ο οποίος δίδαξε στις Καρυές μεταξύ των ετών 1635 και 1640.

Περισσότεροι από τους 25 ανά σχολική περίοδο μαθητές του, ήταν κελλιώτες και λιγότεροι μοναστηριακοί. Τους τελευταίους απέτρεπαν από τη σπουδή οι παλαιότεροι μοναχοί «για να μην απωλέσουν τον επ’ αυτών έλεγχον», όπως γράφει ο Νικόλαος Ρώσης.

Το 1640, ο Κανάκιος μετέφρασε στην καθομιλουμένη ελληνική το βιβλίο του φανατικά προσηλωμένου στο ρωμαϊκό πρωτείο Ι. Ματθαίου Καρυοφύλλη, ενωτικού***** ιερέα από τα Χανιά Κρήτης, «Contra Nilum». Σ’ αυτό, ο Κανάκιος έδωσε τον τίτλο «Αντίρρησις προς Νείλον Θεσσαλονίκης περί της αρχής του Πάπα».

Από το 1631 έως τον επισυμβάντα το 1644 θάνατό του, ο λόγιος Ναυπλιώτης δίδαξε αρχαία ελληνικά στο πανεπιστήμιο «La Sapienza» της Ρώμης. Το 1637, επεχείρησε ανεπιτυχώς να ονομαστεί στον «Άγιο Αθανάσιο» επίσκοπος****** για την χειροτονία των σπουδαστών κατά το βυζαντινό τυπικό.

Απεβίωσε στη Ρώμη το 1644. Στη ζωή και το έργο του Κανακίου Ρώση, για τον οποίο θα άξιζε να γραφεί ειδική μελέτη, αναφέρονται μεταξύ άλλων, ο Χίος πανεπιστήμων Λέων Αλλάτιος, ο ιστορικός των βυζαντινορρύθμων Καθολικών Ν. Ιταλίας Πομπήλιος  Rοdota, o J. Carafa στην Ιστορία του Πανεπιστημίου «La Sapienza» Ρώμης και πολλοί άλλοι.

  

 

Υποσημειώσεις

  

* Το Ελληνικό Κολλέγιο « ‘Αγιος Αθανάσιος» της Ρώμης. Το ελληνικό Κολλέγιο Ρώμης που φέρει το όνομα του αγίου επισκόπου Αλεξανδρείας και πατρός της Ανατολικής και Δυτικής Εκκλησίας, Αθανα­σίου (295-373), ιδρύθηκε από το γνωστό μεταρρυθμιστή του Ιουλιανού ή παλαιού Ημερολογίου, πάπα Γρηγόριο ΙΓ’, το 1577.

Πάπας Λέοντας Ι΄

Η ίδρυσή του συνέπεσε με την παρέλευση μισού περίπου αιώνα από την αναστολή της λειτουργίας ενός άλλου βραχύβιου ελληνικού Κολλεγίου της Ρώμης (1513-1520), έργο του φιλόμουσου προστάτη των Ελληνικών Γραμμάτων και των Βυζαντινών λογίων της Δύσης, πάπα Λέοντος Ι, γόνου του λαμπρού γένους των Μεδί­κων.

Σκοπός του «Αγίου Αθανασίου» που με πολλές περιπέτειες συνεχίζει τη λειτουργία του στο κέντρο της αιώνιας πόλης μέχρι σήμερα, ήταν η καλλιέργεια των Ελληνικών Γραμμάτων, η μόρφωση των νέων και των δύο δογμάτων για την πνευματική αναγέννηση του υπόδουλου γένους και η επαναπροσέγγιση των Χριστιανών Ανατολής και Δύσης.

Στη Σχολή αυτή φοίτησαν εκατοντάδες νέων του Λατινικού και Βυζαντινού τυπικού (ενωτικοί), από τους οποίους η μεγάλη πλειοψηφία προέρχονταν από τη νησιωτική Ελλάδα και την Πελοπόννησο στην οποία το καθολικό στοιχείο είχε συρρικνωθεί στο ελάχιστο μετά τη διαδοχή των Ενετών από τους Τούρκους.

Από τις πολλές μαρτυρίες αλλοδαπών και ημεδαπών ιστορικών για τον «Άγιο Αθανάσιο» και την ανεκτίμητη προσφορά του στο υπόδουλο γένος των Ελλήνων, αναφέρουμε την κρίση του αναγνωρισμένου μελετητή του τουρκοκρατούμενου Ελληνισμού Σπυρίδωνος Ζαμπέλιου, ο οποίος γράφει μεταξύ άλλων για τον «φλογερό έρωτα» των “Γρηγοριάδων” προς το έθνος στο οποίο ανήκαν: «Έκτοτε βλέπομεν τους εξ Ελλάδος μαθητάς και διδασκάλους του Κολλεγίου τούτου, συν­δυάζοντας αληθώς εξαίρετον παιδείαν και την τήρησιν των πατρίων τύπων της ελληνικής εν τη Εκκλησία λειτουργίας, μετά της εις τον πάπαν αφοσιώσεως… Από τας εκατοντάδας των σπουδαστών του Ελληνικού Κολλεγίου, πολλοί διέ­πρεψαν ως πατριάρχες, αρχιερείς, πρυτάνεις Πανεπιστημίων, καθηγηταί, ιατροί, συγγραφείς κ.λπ., και εις όλους ανεξαιρέτως, ήταν φλογερός ο έρως προς την πατρίδα».

Από τους πλέον διαπρέψαντες «Γρηγοριάδες», όπως αποκαλούνται οι από­φοιτοι του «Αγίου Αθανασίου», αναφέρομε τον πολυγραφότατο πανεπιστήμονα Λέοντα Αλλάτιο το Χίο, το σημαντικότερο διπλωμάτη της Υψηλής Πύλης στο μεταίχμιο του 17ου και 18ου αιώνα, Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο τον εξ απορρή­των, τον Κερκυραίο θεολόγο και ρήτορα Πέτρο Αρκούδιο, τους Ναυπλιώτες δάσκαλους και διαπραγματευτές υποθέσεων της Αγίας Έδρας στην Κωνσταντι­νούπολη, Κανάκιο και Νικόλαο Ρώση, τον πολυπράγμωνα θεολόγο Πανταλέοντα Λιγαρίδη από τη Χίο, τον πολυγραφότατο Κρητικό θεολόγο Ιωάννη Ματθαίο Καριοφύλλη, το μητροπολίτη Παροναξίας Μελισσηνό Νικηφόρο, τους Ιησουίτες Μάρκο Λίμα και Μιχαήλ Νευρίδα από το Ρέθυμνο και τη Χίο, το Νικόλαο Παπα­δόπουλο Κομνηνό, καθηγητή στο Πανεπιστήμιο Παταβίου, τον παρ’ ολίγον γενι­κό ηγούμενο των Ιησουιτών Ιωάννη Αντώνιο Τιμόνη από τη Χίο, και πλειάδα άλλων διαπρεψάντων στις επιστήμες, τα γράμματα και τα εκκλησιαστικά αξιώ­ματα.

Από το 1591, όταν ο Άγιος Αθανάσιος περιήλθε στη διοίκηση των Ιησουιτών, με πρώτο ελληνοδιδάσκαλο και μέλλοντα διευθυντή τον Χανιώτη Ανδρέα Ευδαιμονογιάννη (1555-1625), εξελίχτηκε σε πρότυπο κέντρο ελληνοχριστιανικής παι­δείας στο οποίο η μάθηση άρχιζε περί το 12ο έτος της ηλικίας και τελείωνε στο 18ο. Οι καλύτεροι, έκλειναν τον κύκλο των σπουδών με απόκτηση διδακτορικού τίτλου στη φιλολογία, τη φιλοσοφία ή τη θεολογία. Η απονομή του τίτλου γίνο­νταν κατά τη διάρκεια τελετής που συγκέντρωνε γύρω από τον τιμώμενο, μαθη­τές και διδάσκοντες. Το πρόγραμμα των 30-35 κατ’ έτος σπουδαστών, περιελάμβανε γραφή και ανάγνωση της ελληνικής, ιταλικής και λατινικής γλώσσας, ιστορία της Εκκλησίας, φιλοσοφία και για τους προοριζόμενους στο ιερατείο, θεολογία και ποιμαντική.

Η απονομή του ενδεικτικού αποφοίτησης γίνονταν ενώπιον του καρδιναλίου προστάτου του ιδρύματος από τον διευθυντή. Γονατιστός ενώπιον τους, ο τελει­όφοιτος απήγγειλε την ομολογία πίστεως με ιδιαίτερη έμφαση στο «Filioque«, και εις την εκ του Υιού δηλαδή εκπόρευση του Παναγίου Πνεύματος, και στο πρω­τείο δικαιοδοσίας του Επισκόπου Ρώμης εφ’ όλων των Επισκόπων της Εκκλη­σίας, αδιακρίτως λειτουργικού τυπικού.

Οι χειροτονίες γίνονταν υποχρεωτικά κατά το βυζαντινό τυπικό από ενωτι­κούς Επισκόπους οι οποίοι διορίζονταν στον Άγιο Αθανάσιο για το σκοπό αυτό. Κατάλογο με βιογραφικά στοιχεία αυτών, κατήρτισε ο Τήνιος ιστορικός π. Μάρ­κος Φώσκολος, τελειόφοιτος του ιδίου Κολλεγίου, στις αρχές της δεκαετίας του 1970.

Πρόταση του Ανδρέα Ευδαιμονογιάννη, πρύτανη των θεολόγων της Ρώμης μετά την εκδημία του επίσης Ιησουίτου καρδιναλίου Ροβέρτου Βελλαρμίνου το 1621, για τη χειροτονία των αποφοίτων από φιλενωτικούς ορθόδοξους Αρχιε­ρείς, δεν έγινε δεκτή από την αρμόδια επιτροπή Καρδιναλίων.

Οι Πελοποννήσιοι μαθητές κατά την πρώτη εβδομηκονταετία λειτουργίας του Κολλεγίου (1576-1646), ανήλθαν σε 26. Ένδεκα ήταν από το Ναύπλιο, 4 από την Κορώνη, 3 από τον Οίτυλο της Μάνης, 2 από την Πάτρα, 2 από την Κυπαρισία, ανά ένας από τη Μονεμβασία ή Νεάπολη της Μαλβαζίας, το Λεοντάρι, και 2 από άγνωστη περιοχή.

 

Πάπας Γρηγόριος ΙΕ΄

 ** Η Ιερά Σύνοδος για την διάδοση της πίστης ( sacra Congregatio de propaganda fide) ιδρύθηκε από τον πάπα Γρηγόριο ΙΕ΄ το 1622, με κύριο σκοπό τον ευαγγελισμό των εκτός του καθολικού κόσμου, χωρών. Στην δικαιοδοσία της είχε περιέλθει έως την ίδρυση ανεξαρτήτου Κράτους, και η μικρή καθολική μειονότητα στους ελληνόφωνους χώρους της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Για το λόγο αυτό, στα ρωμαϊκά Αρχεία της φυλάσσονται πολλά έγγραφα, που αφορούν στις ελληνοκαθολικές αλλά και ορθόδοξες κοινότητες επί Τουρκοκρατίας.

 

 *** Ανδρέας Ρώσης (Rossius, Rossi και Rubeus). Γεννήθηκε στο Ναύπλιο το 1609 από τον Αναστάσιο, αδελφό του Κανακίου Ρώση και την Μπιάνκα Σωλημά, επιφανείς  καθολικές Οικογένειες  στην πρωτεύουσα της Αργολίδας (ACGr τ. 1 φ. 5, τ. 8 φ. 200). Εισήλθε στο Κολλέγιο «Αγίου Αθανασίου» στις 10.1.1624, με συστατική επιστολή των Ναυπλιωτών εμπόρων στη Βενετία, Γεωργίου Κρές και Ιωάννη Μπαχατούρη.

Σπούδασε ένα χρόνο γραμματική, δύο χρόνια φιλοσοφία και τρία θεολογία. Το 1625 κατέθεσε ομολογία καθολικής πίστεως και έγινε μέλος της Αδελφότητας της Παναγίας. Από το Κολλέγιο απεφοίτησε το 1634, αφού δίδαξε για δύο χρόνια τα ελληνικά σε νεότερους μαθητές. Στη Βενετία όπου εγκαταστάθηκε το 1635, δίδαξε στο Σχολείο της Ελληνικής Κοινότητας έως το 1639. Στο Αρχείο της Ιεράς Συνόδου για τη διάδοση της πίστεως, σειρά Acta τ. 10 φ. 304, φυλάσσεται επιστολή του, στην οποία αναφέρεται η αναχώρηση του αδελφού του Νικολάου για το Άγιον Όρος και η άφιξη του αρχιδιακόνου του φιλενωτικού αρχιεπισκόπου Θεσσαλονίκης Αθανασίου Πατελάρου, ο οποίος έμελε να ταξιδέψει στη Ρώμη για να δώσει όρκο υπακοής στον Πάπα.

Καθ’ όλες τις ενδείξεις, ο «δον Ανδρέ Ρώσιος», συνδέθηκε στη Βενετία με ορθόδοξους Έλληνες και ανέπτυξε αντιιησουϊτική δράση επειδή, όπως γράφει, «άλλο δεν σκοπούσιν ειμή πως να σβήνουν το ρητόν και την φήμην των εδικών μου, λέγω των Ρωμαίων»16.

Ο Λέων Αλλάτιος διέσωσε αρχαιοελληνικά επιγράμματα του Α. Ρώση ο οποίος απεβίωσε περί το 1640 στην Ισπανία όπου είχε αποκτήσει την εύνοια υψηλά ισταμένων προσώπων.

 

**** Νικόλαος Ρώσης ή Rubeus. Αδελφός και ανιψιός των Ανδρέα και Κανακίου Ρώση. Γεννήθηκε στο Ναύπλιο το 1592 και εισήλθε στον «Άγιο Αθανάσιο» το 1608. Παρακολούθησε όλα τα διδασκόμενα στη Σχολή μαθήματα και υπήρξε μέλος της Αδελφότητας της Παναγίας από το 1626 έως το 1634, έτος εξόδου του από το Ίδρυμα.

Το 1635, μετά τη χειροτονία του στη Βενετία κατά το βυζαντινό τυπικό, ταξίδεψε στον ‘Αθωνα όπου ίδρυσε Σχολείο Ανθρωπιστικών Σπουδών αντί 60.000 σκούδων το χρόνο, τα οποία κατέβαλε η Ιερά Σύνοδος για τη διάδοση της πίστεως. Η Σχολή λειτούργησε από το 1635 έως το 1640, στον περίβολο του Πρωτάτου στις Καρυές. Από εκεί έστειλε στη Ρώμη 20 επιστολές τις οποίες δημοσίευσε ο ιστορικός των Ενωτικών Εκκλησιών της Ανατολής, Γεώργιος Hofmann. Το διδακτικό του έργο συνέχισε ο Νικόλαος Ρώσης στη Θεσσαλονίκη από το 1640 έως το έτος του θανάτου του 1642. Την ίδια εποχή οι Ιησουίτες επεχείρησαν να εγκατασταθούν στην πρωτεύουσα της Μακεδονίας, κάτι το οποίο κατόρθωσαν μισό αιώνα αργότερα (1704).

Ο ίδιος ο Ν. Ρώσης, στις επιστολές του προς τις ρωμαϊκές εκκλησιαστικές Αρχές, αντί των «άκαμπτων» Ιησουϊτών, πρότεινε για την ιεραποστολή στον Ελληνικό βορρά τους πιο «συμφιλιωτικούς» φραγκισκανούς Καπουκίνους, που μια δεκαετία αργότερα, εγκαταστάθηκαν οριστικά στο Ναύπλιο όπου παρέμειναν έως τα χρόνια της Επανάστασης. Στην πόλη αυτή, όπως και στο γειτονικό Άργος, πρόσφεραν τις πνευματικές τους υπηρεσίες και μάθαιναν στα παιδιά γράμ­ματα.

Σε ανυπόγραφη επιστολή Καπουκίνου του Ναυπλίου με ημερομηνία 9.1.1658, διαβάζουμε τα ακόλουθα για την εκπαιδευτική δραστηριότητα των συναδέλφων του: «Στο Σχολείο μας στη Νάπολι της Ρωμανίας έχουμε 35 παιδιά, που μαθαίνουν γραμματική και κατήχηση. Αρκετά άλλα τα συνοδεύουν στην κατήχηση. Πολλά παιδιά τα αρνούμαστε επειδή έρχονται χωρίς σκοπό και συνοδεία. Αν διδάξουμε αριθμητική, τότε όλα θα έρχονται σε μας. Θα αναγκαστούμε όμως να δεχτούμε όσα επιτρέπουν οι δυνάμεις μας. Τα παιδιά που διδάσκονται την κατήχηση, γίνονται κήρυκες της ορθής πίστης στις 4 συνοικίες της πόλης. Πρωί και βράδυ επαναλαμβάνουν το μάθημά τους σε γονείς και γείτονες. Με την επανάληψη, η γνώση μεταδίδεται σε όλους. Σταματούν στις πλατείες και στα σπίτια για να απαγγείλουν ό,τι έμαθαν το πρωί. Μεταξύ αυτών των νεοφύτων, οι πιο ένθερμοι πηγαινοέρχονται στα σπίτια και κάνουν κατήχηση. Τους ακούω με ευχαρίστηση όταν επανέρχονται στο σχολείο. Και οι παπάδες στέλνουν τα παιδιά τους στο μάθημα. Όλοι ομολογούν ότι ποτέ δεν έζησαν κάτι παρόμοιο».

 

*****  Στην καθολική Εκκλησία, εκτός του λατινικού λειτουργικού τυπικού, το οποίο ακολουθεί η μεγάλη πλειοψηφία των πιστών, χρησιμοποιούνται όλα σχεδόν τα τυπικά των Ανατολικών Εκκλησιών όπως το Βυζαντινό, Αρμενικό, Κοπτικό, Μαρωνικό κ.ά. Οι πιστοί των τυπικών αυτών, Καθολικοί καθόλα, αποκαλούνται « Ενωτικοί».

 

******  Στο αρχείο « Αγίου Αθανασίου» AGGr τ.6 φ.32, φυλάσσεται σχετική αίτηση του Κ. Ρώση στον πάπα Ουρβανό Η΄αλλά και ενδιαφέρον ανώνυμο υπόμνημα στο οποίο αναφέρονται οι λόγοι για τους οποίους δεν ενδείκνυται η χειροτονία του Κ. Ρώση σε ενωτικό επίσκοπο με έδρα το Κολλέγιο του « Αγίου Αθανασίου». Α) Έχει αφοριστεί από 4 πατριάρχες της Ανατολής. Β) Ο ανιψιός του Ανδρέας Ρώσης αναπτύσσει φιλορθόδοξη δράση μεταξύ των Ελλήνων της Βενετίας και εκθειάζει το « σχισματικό» επίσκοπο Γαβριήλ Σεβήρο και Γ) Ο αδελφός του Κανακίου Κωνσταντίνος ασπάστηκε το μωαμεθανισμό.

  

Πηγές

 

  • Δρ Μάρκος Ν. Ρούσσος – Μηλιδώνης, «Ναυπλιώτες Μαθητές στο Ελληνικό Κολλέγιο Ρώμης, Άγιος Αθανάσιος 1594-1646», Ναυπλιακά Ανάλεκτα ΙII, Έκδοση Δήμου Ναυπλιέων, Δεκέμβριος 1998.
  •  Δρ Μάρκος Ν. Ρούσσος – Μηλιδώνης, «Ανάλεκτα Καθολικής Εκκλησίας Ναυπλίου 75μ.χ. – 2004», Έκδοση Καθολικής Εκκλησίας Ναυπλίου, 2004.

 

Read Full Post »

Ευάγγελος Στασινόπουλος Πρωτοπρεσβύτερος – Θεολόγος (1921-2006).

Posted in Εκκλησιαστική Ιστορία αφορώσα στην Αργολίδα, tagged , , , , , , , , , on 31 Οκτωβρίου, 2008| 2 Σχόλια »

Ευάγγελος Στασινόπουλος

Πρωτοπρεσβύτερος – Θεολόγος (1921-2006).

 

 

Ο Ευάγγελος Στασινόπουλος γεννήθηκε στο Άργος τον Ιούνιο του 1921. Γονείς του, ὁ Παναγιώτης Στασινόπουλος, παραγωγός και επαγγελματίας τροφίμων και η Βασιλική Παΐβανὰ από την Δαλαμανάρα. Το 1923 μένει ορφανός από Μητέρα και το 1931 και από Πατέρα σε ηλικία μόλις 10 ετών. Τελειώνει τις εγκύκλιες σπουδές του στο Άργος με άριστα και το 1939 δίνει εξετάσεις και εισάγεται στην Θεολογική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών επίσης με άριστα.

 

Το 1946 στρατεύεται και υπηρετεί την θητεία του ως Λοχίας εκπαιδευτής Υγειονομικού.

Το 1947 – στρατιώτης ακόμη – λαμβάνει το πτυχίο του με άριστα. Το 1950 επιστρέφει στο Άργος και υπηρετεί στην Μητρόπολη Αργολίδος ως λαϊκός Ιεροκήρυξ. Μετά ένα έτος νυμφεύεται την δασκάλα Φωτεινή Φίλη και αποκτά μαζί της 2 αγόρια και 2 κορίτσια.

 

Στις 17 Ιουλίου 1952 ὁ τότε Μητροπολίτης Χρυσόστομος Ταβλαδωράκης, εκτιμών τα πνευματικὰ χαρίσματά του, το αδαμάντινόν του χαρακτήρος του, καθώς και τον ζήλον του για την δόξα της Εκκλησίας, τον χειροτονεί Διάκονο στον Ιερό Ναό του Αγίου Πέτρου και μετά τρεις ημέρες πρεσβύτερο στην Κοίμηση της Θεοτόκου όπου τον τοποθετεί εφημέριο.

 

Το 1957 μετατίθεται στον Καθεδρικό Ιερὸ Ναὸ του Αγίου Πέτρου ως Προϊστάμενος και  Αρχιερατικός Επίτροπος Άργους. Άριστος Λειτουργός αποτελεί υπόδειγμα για τούς νεώτερους Κληρικοὺς και αρκετοί, με την προτροπή του Μητροπολίτη, μαθητεύουν κοντά του. Δραστήριος και οργανωτικός ανακατασκευάζει μεγάλο μέρος του Ναού και τον ανακαινίζει εσωτερικά και εξωτερικά.

 

Από το 1942 ακόμη, μαζί με άλλους δεκαπέντε Άργείους,  ιδρύει την Χριστιανική Ένωση Ανδρών Άργους και το 1954 με πολλές προσπάθειες κτίζει το κτίριο επὶ τής οδού Κοφινιώτου.

 

Ως Ιερέας οργανώνει ομάδα εξωτερικής ιεραποστολής και ενισχύει τις προσπάθειες της Εκκλησίας στην Κορέα, στην Αφρική και στην Ινδία.

 

Μία πολυσχιδής προσωπικότητα όπως ὁ Ευάγγελος Στασινόπουλος δεν θα μπορούσε να περιορισθεί μόνο στα εκκλησιαστικά του καθήκοντα. Το 1961 διορίζεται Αντιπρόεδρος του ΠΙΚΠΑ μέχρι το 1965 και το 1973 υπηρετεί ως Αντιπρόεδρος τους σκοποὺς του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού.  Από το 1968 έως το 1979 διδάσκει ως Καθηγητής στη Μέση Εκπαίδευση. Το 1975 αναλαμβάνει το έργο της φιλανθρωπίας και οργανώνει το φιλόπτωχο ταμείο του Αγίου Πέτρου.

 

Ο Σύλλογος Αργείων ο « Δαναός » αναγνωρίζων την επὶ 20 χρόνια προσφορά του ως Προέδρου, την διαρκή και  ενεργό παρουσία του, την επιτυχή εποπτεία για την λειτουργικότητα του Συλλόγου, του απονέμει στις 3 Μαΐου 2000 την τιμητική διάκριση του Επιτίμου Προέδρου και το μετάλλιο της εκατονταετηρίδος του Συλλόγου μετά τιμητικού διπλώματος.

 

Την Παρασκευή, 30 Ιουνίου 2006, ὁ Πρωτοπρεσβύτερος Ευάγγελος Στασινόπουλος καταλείπει τα επίγεια και μετοικεί  εις την ποθητή πατρίδα, την Βασιλεία των Ουρανών.

 

Ο αείμνηστος Ευάγγελος Στασινόπουλος συνέγραψε βιβλίο με τίτλο « Ο Άγιος Πέτρος Επίσκοπος Άργους – Βίος, Ιστορία Καθεδρικού Ναού, Ακολουθίαι». Επίσης, συμπλήρωσε το βιβλίο του Αναστ. Τσακόπουλου « Ο Ιερός ναός της Ζωοδόχου Πηγής εν Κεφαλαρίω » και τέλος το τευχίδιο «86 χρόνια πορεἰας 1895-1980».

 

 

Πηγή

 

  • Αρχεία Συλλόγου Αργείων «Ο Δαναός».

Read Full Post »