ΑΡΓΟΛΙΚΗ ΑΡΧΕΙΑΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ

Οι προετοιμασίες για το Πάσχα, ή τη Λαμπρή, όπως την έλεγαν, ξεκινούσαν με το άσπρισμα. Αγόραζαν ασβέστη (χωρή) και άσπριζαν τα σπίτια μέσα και έξω. Τα δάπεδα των σπιτιών ήταν από χώμα. Έφτιαχναν πηλό και σε τακτά χρονικά διαστήματα έκαναν επάλειψη. Τις αυλές, που ήταν μεγάλες και τις λέρωναν οι κότες και τα υπόλοιπα κατοικίδια ζώα, τις σκούπιζαν με θυμάρι. Ο πατέρας έπαιρνε τα παπούτσια των παιδιών που είχαν χαλάσει και τα πήγαινε στον τσαγκάρη (μπαλωματή). Μπαλωματής στο χωριό ήταν ο Ανάστασης Αναγνωστόπουλος ή μάστρο – Αναστάσης.

Στολισμός Επιταφίου γύρω στα 1970.

Τη Μεγάλη Εβδομάδα έφτιαχναν τα πασχαλινά κουλούρια και τα γαλο-κούλουρα που τα έτρωγαν και για ψωμί. Τη Μεγάλη Πέμπτη έβαφαν τα κόκκινα αυγά και τη Μεγάλη Παρασκευή οι κοπέλες του χωριού ξεκινούσαν από το πρωί το στόλισμα του επιτάφιου.

Το βράδυ της Μεγάλης Παρασκευής, όλο το χωριό πήγαινε στον επιτάφιο. Οι άντρες της μεγάλης ηλικίας πήγαιναν ο καθένας στη δική του θέση, στο δικό του στασίδι. Αυτό δεν το παραβίαζε κανείς. Το πρωί του Μεγάλου Σαββάτου πήγαιναν να κοινωνήσουν ή να μεταλάβουν, όπως έλεγαν. Πήγαιναν τμηματικά, γιατί δεν είχαν όλα τα παιδιά παπούτσια. Πήγαιναν μερικά πρώτα, γυρνούσαν και μετά πήγαιναν τα υπόλοιπα.

Το Μεγάλο Σάββατο έσφαζαν τα αρνιά, τα έγδερναν και το απόγευμα έπαιρναν τα δέρματα και τα πήγαιναν στην εκκλησία. Ο παπάς με τους επιτρόπους τα πουλούσαν και με τα χρήματα που έπαιρναν συντηρούσαν την εκκλησία. Το βράδυ της Ανάστασης τα αγόρια έπαιρναν μαζί τους από ένα αυγό και ένα κουλούρι. Με το Χριστός Ανέστη που έλεγε ο παπάς έβγαιναν έξω, τσούγκριζαν τα αυγά και τα έτρωγαν γιατί η μεγάλη νηστεία τα έκανε να μη μπορούν να περιμένουν. Γυρνώντας από την εκκλησία, η μάνα είχε έτοιμη τη μαγειρίτσα και όλη η οικογένεια έτρωγε.

Ανήμερα το Πάσχα έβαζαν ψητό στο φούρνο και το μεσημέρι καθόταν η οικογένεια στο τραπέζι. Ο παππούς έπαιρνε το μαχαίρι και έβγαζε προσεκτικά την πλάτη του αρνιού. Από την πλάτη του αρνιού έβλεπαν αν θα είχαν χαρά, αρρώστια ή και θάνατο. Τρώγοντας και πίνοντας κρασί έρχονταν  στο κέφι. Όλο το χωριό μαζευόταν στο προαύλιο της εκκλησίας και ξεκινούσε το γλέντι με τα πασχαλινά τραγούδια.

Σήμερα Χριστός Ανέστη

Σήμερα Χριστός Ανέστη

μες στους ουρανούς ευρέθη

σήμερα και οι παπάδες

με κεριά και με λαμπάδες.

Σήμερα τα παλικάρια

στέκονται σαν τα λιοντάρια

σήμερα και τα κορίτσια

στέκονται σαν κυπαρίσσια.

Σήμερα κι οι παντρεμένες

είναι λαμπροφορεμένες.

Του μπροστινού θέλω να πω

Του μπροστινού θέλω να πω

ωραίο τραγουδάκι

γιατί είναι το κορμάκι του

σαν το κυπαρισσάκι.

Τράβα το χορό με νάζι γιατί

 είσαι ωραίος και σου μοιάζει.

Τράβα το χορό με νιότη

όμορφε Κατσιγκριώτη.

Τράβα το πανάθεμα σε

τα σκαρπίνια μη φοβάσαι.

Να’ μουνα και τι να’ μουνα

μαντήλι του χεριού σου

κορδέλα του καπέλου σου

κλειδί του ρολογιού σου.

Να’ μουνα στη γη βελόνι

να πατάς να σ’ αγκυλώνει.

Δεκαετία του 50. Εορτή των Μυροφόρων στο μοναστήρι Αγ. Δημήτριος.

Μετά το Πάσχα, στη γιορτή των Μυροφόρων ανέβαιναν στα γαϊδουράκια και άλλοι με τα πόδια και πήγαιναν στη Μονή Καρακαλά. Το μοναστήρι ήταν ανδρικό, μετά το 1960 όμως έγινε γυναικείο. Μετά τη Θεία Λειτουργία έπαιρναν τα φαγητά που είχαν φέρει μαζί τους, κάθονταν κάτω από τα δέντρα, έτρωγαν και έπιναν. Γλεντούσαν ως το απόγευμα και ξεκινούσαν έπειτα για το χωριό.

• Βασίλης Ι. Παπαμιχαλόπουλος, « Ένα χωρίο γράφει την ιστορία του, Κατσίγκρι – Άγιος Αδριανός », Έκδοση, Δημοτικό σχολείο Αγίου Αδριανού, 2002.

Read Full Post »

Μαρτυρία Μαλεβίτη Νικολάου

Πήγα σχολείο το ’29 στον Πύργο. Εκεί έκανα 2 χρόνια. Μετά πήγαμε στο σημερινό σχολείο όπου στην αρχή κλείστηκε η μια από τις 2 αίθουσες. Δάσκαλος τότε ήταν ο Μητροσύλης Παναγιώτης. Πριν ήταν δάσκαλος στο Χέλι. Ήταν μόνος με 120 μαθητές, 3 τάξεις το πρωί και 3 τάξεις το απόγευμα. Ο Μητροσύλης ήταν πολύ αυστηρός, παράξενος και δυναμικός. Δηλαδή, περισσότερο φόβο είχαμε στο δάσκαλο παρά στους γονείς. Δεν βγαίναμε έξω να παίξουμε όλη τη βδομάδα αλλά κρυφά την Κυριακή σε καμιά «σούδα» . Ακούγαμε δάσκαλο και χανόμαστε.

Ο Μητρόσυλης έμενε στο γραφείο του σχολείου ( κάποιο διάστημα έμεινε και στο σπίτι του Κατσούρη). Πολλές φορές τα μεγάλα παιδιά, τα εξωσχολικά ( Ο Αδριανός του Πα-ναή του Πάρεδρου, ο Φίλης, ο Πάνος και άλλοι), πήγαιναν και τον πείρα­ζαν. Αυτός τότε έβγαινε με το πιστόλι και έριχνε στον αέρα. Κάθε 15 μέρες έκαιγε τα ρούχα του. Δεν τα έδινε έξω για πλύσιμο.

Μαθητές και μαθήτριες του Δημοτικού Σχολείου Αγίου Αδριανού, με τον δάσκαλό τους Παναγιώτη Μητροσύλη το 1932.

Για τα παραπτώματα των παιδιών έκανε δικαστήριο βάζοντας πρόεδρο , γραμματείς, εισαγγελέα. Εδίκαζαν και η τιμωρία συνήθως ήταν το υπόγειο. Για ένα διάστημα πρόεδρος ήταν ο Πίτουράς Θανάσης και γραμματέας ο Γεωργόπουλος Γεώργιος ή Καρκαμπάς. Ο Επιμελητής έφερνε τα παραπτώματα και αυτοί εδίκαζαν. ( Η τιμωρία ήταν συνήθως στέρηση από το παιχνί­δι του διαλείμματος). Αν ένα παιδί δεν ήξερε το μάθημα, του έλεγε θα το γράψεις 100 φορές. Φύγε για το σπίτι σου να το γράψεις να το μάθεις και νά ‘ρθεις. Είχε και παιδιά κουρείς που κούρευαν τους συμμαθητές τους. (Οι μηχανές αυτές υπάρχουν ακόμα στο σχολείο). Κάθε απόγευμα είχε ένα μαντολίνο, έβγαινε στην βεράντα και έπαιζε. Οι υποχρεωτικές τάξεις ήταν τέσσερις.

Πριν τον Μητροσύλη, στον Πύργο ήταν μια Μελπωμένη Μητρομάρα. Δυναμική κι αυτή, αλλά οι γυναίκες ήταν πιο ήπιες. Γιατί τα μεγάλα παιδιά τραβούσαν και σουγιά. ( Είχε γίνει επεισόδιο με τον Σωτηρόπουλο το Σταύ­ρο και τον Σωτηρόπουλο Βασίλη ή Χαχάμη που της είχαν πετάξει το μελανοδοχείο).

Επί Μητροσύλη στο σημερινό σχολείο το προαύλιο ήταν κατηφορικό Κουβαλάγανε τότε με τις σούστες αμμοχάλικο και μείς τα παιδιά του σχο­λείου το στρώναμε με τις τσάπες. Η εργασία αυτή ήταν εθελοντική. Το οικόπεδο του σχολείου το είχε δώσει ο Μαλεβίτης Ευάγγελος του Δη­μητρίου, παππούς μου.

Μαρτυρία Εμμανουήλ Ξυλινά

Πήγα στο δημοτικό σχολείο μέχρι την τετάρτη δημοτικού. Είμαι από τους πρώτους μαθητές που φοίτησε στο οχτατάξιο γυμνάσιο το 1937, στο Ναύπλιο. Ξεκίνησα με ένα Ζέρβα και αμέσως τη δεύτερη χρονιά με τη Σούλα τη Φλέσσα. Μ’ αυτούς τέλειωσα τα 4 χρόνια του σχολείου. Ο Ζέρβας ήταν πράος.

Η Σούλα ήρθε στο χωριό πρωτοδιορισθείσα. Ήταν εύχαρις τύπος, αγαπούσε τα παιδιά. Μάζευε και τα αγόρια, και τα κορίτσια. Ήταν σα μάνα. Ίσως το νεαρό της ηλικίας της, της επέτρεπε να είναι πιο κοντά. Καταγόταν από την Καρυά.

25η Μαρτίου 1938. Δημοτικού Σχολείου Αγίου Αδριανού, δάσκαλοι Σούλα Φλέσσα, Ζέρβας.

Ο Ζέρβας καταγόταν από την Προσύμνη, παλιά » Μπερμπάτη » Ήταν παντρεμένος με 2 παιδιά. Τις 3 μικρές τάξεις τις είχε η Φλέσσα και τις 3 μεγάλες ο Ζέρβας, ο οποίος ήταν και αυτός ένας εξαίρετος άνθρωπος.

Στο γυμνάσιο πήγαινα με τα πόδια, εκτός κι αν συναντούσα καμιά » σού­στα » στο δρόμο κι ανέβαινα. Καμιά φορά ο πατέρας μου μου ‘δινε και το γάιδαρο. Τον έδενα στο λιμάνι που ήταν σα μικρό δασύλλιο. Τα έδεναν και άλλοι εκεί τα ζώα τους. Υπήρχαν βέβαια και τα χάνια.

Το μεσημέρι μέναμε όλα τα παιδιά εκεί. Από το χωριό υπήρχαν και άλλοι 2 μαθητές. Εγώ πήγαινα στην 1η οχταταξίου και αυτοί ήταν προς το τέ­λος. Αυτοί βέβαια είχαν τα ποδήλατα τους. Εμένα όμως ο πατέρας μου δεν με εμπιστευόταν.

Το μεσημέρι πηγαίναμε στην ακρογιαλιά στην Αρβανιτιά, για να περάσει η ώρα.

Το δε χειμώνα, αφού τρώγαμε στα εστιατόρια που οι πατεράδες μας είχαν ορίσει και δεν πληρώναμε εμείς, ανεβαίναμε στο καμπαναριό του Αϊ -Γιώργη. Κάτω όμως ήταν το αστυνομικό τμήμα. Μια μέρα λοιπόν, εκεί που παίζαμε, κατά λάθος χτυπήσαμε με το σκοινί τη καμπάνα και μας κυνήγησαν οι αστυνομικοί. Οι σχολικές παραστάσεις του δημοτικού, όταν ο καιρός το επέτρεπε, γί­νονταν στο προαύλιο της εκκλησίας.

Επί Μεταξά δε, απέναντι, υπήρχε ένα κτίριο που η νεολαία του το είχε για λέσχη και εκεί γίνονταν πολλές ομιλίες και γιορτές του καθεστώτος. Με έξοδα της κοινότητας έβαζαν καζάνια ( κρέας, φασολάδα κ.λ.π. ), όπου ο κόσμος έτρωγε και μετά γλεντούσε. Επίσης, ήμουν ο πρώτος που έφερα την είδηση της κήρυξης του πολέμου στο χωριό.

• Βασίλης Ι. Παπαμιχαλόπουλος, « Ένα χωρίο γράφει την ιστορία του, Κατσίγκρι – Άγιος Αδριανός », Έκδοση, Δημοτικό σχολείο Αγίου Αδριανού, 2002.

Read Full Post »

Για αρκετά χρόνια, από το έτος 1965, λειτούργησε στο σχολείο Μαθητικός Συνεταιρισμός, που αποσκοπούσε αφενός στην προμήθεια των μαθητών της γραφικής τους ύλης και λοιπών μαθητικών εφοδίων, αφετέρου και κυρίως εις την καλλιέργεια της, μεταξύ των μαθητών, συνεργασίας και αλληλεγγύης, καθώς και στην ανάπτυξη της ιδέας του συνεταιρίζεσθαι. Ο Συνεταιρισμός συνεστήθη βάσει Καταστατικού και λειτούργησε με όλα τα στοιχεία, σε μικρογραφία, ενός καταναλωτικού συνεταιρισμού με εκλεγμένο εκάστο­τε Διοικητικό Συμβούλιο, εποπτικό, τήρηση βιβλίων, απολογισμούς, ισολογισμούς κλπ.

Ο δάσκαλος Κ. Μπουντούρης με τους μαθητές του περίπου το 1968.

Read Full Post »

Παπαμιχαλόπουλος Βασίλης

Παπαμιχαλόπουλος Βασίλης

Ο Βασίλης Παπαμιχαλόπουλος γεννήθηκε στα Λεχαινά της Ηλείας το 1958. Το 1976 τέλειωσε το 6/τάξιο Γυμνάσιο Αγ. Αναργύρων Αττικής. Το 1977-79 φοίτησε στην Ανωτ. Σχολή Πλοιάρχων Εμπορικού Ναυτικού Κύμης και κατόπιν εργάστηκε ως Γ’ Πλοίαρχος.

Επίσης έχει τελειώσει την Σχολή Οικονομίας και Διοίκησης Τ.Ε.Ι Πειραιώς, την  Παιδαγωγική Ακαδημία Λαμίας και το Παιδαγωγικό τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Αθηνών. Στο Μαράσλειο Διδασκαλείο ειδικεύτηκε στην Ειδική Αγωγή. Σήμερα υπηρετεί ως δάσκαλος Ειδικής Αγωγής στην Α/θμια Εκπ/ση.

Έχει εκδώσει:

• «AB IMO PECTORE», Ποιήματα, 1975.
• «Ένα Χωριό γράφει την Ιστορία του – Κατσίγκρι – Άγιος Αδριανός»,  Τοπική ιστορία – Λαογραφία, 2002.
• «Γωνία Διοπτεύσεως», Ποιήματα, 2005.
• «Του έρωτα», Ποιήματα, 2012.
• «Εν καταδύσει», Ποιήματα, 2012.

Read Full Post »

Έξι χιλιόμετρα έξω από την πόλη του Ναυπλίου και ένα χιλιόμετρο μετά το ομώνυμο χωριό Αγ. Αδριανός (Κατσίγκρι) βρίσκεται παλαιός σταυρεπίστεγος ναός, όπου τιμώνται οι Άγιοι μάρτυρες Αδριανός και Ναταλία. Ο ναός στην απογραφή του 1696-1700 αναφέρεται ως παρεκκλήσι του χωριού Μολιβίδι, με εκκλησία την Αγία Παρασκευή και έτερο παρεκκλήσι την Παναγία.

Ο ναός βρίσκεται σε καλή κατάσταση, έχει γίνει όμως  επικάλυψη της εξωτερικής τοιχοδομίας και έχει «δεθεί εσωτερικά και εξωτερικά με σιδερόβεργες λόγω των διαφόρων ρωγμών που παρουσιάστηκαν κατά μήκος του να­ού».

Ολόκληρο το εσωτερικό του ναού διακοσμείται με τοιχογραφίες, οι οποίες δεν έχουν υποστεί μεγάλη φθορά, ώστε οι περισσότερες να σώζονται ακέραιες.

Στο μέσο του νοτίου τοίχου σώζεται σε καλή κατάσταση γραπτή επιγραφή, που αναφέρεται σχετικά με την αγιογράφηση του ναού. Κατά την επιγραφή αυτή, ο ναός ιδρύθηκε με δαπάνη του Δραγουμάνου του Μορέως και αγιογραφήθηκε από τον ιερομόναχο Ιερεμία, ο οποίος κατα­γόταν από το Αδάμι Αργολίδος. Αγιογραφήθηκε τον Ιούνιο του έτους 1743.

Επίσης, σύμφωνα με τον Α. Ορλάνδο, η παντελής έλλειψη παραθύρων ή «η ύπαρξη τοιούτων στενωτάτων εν είδη πολεμίστρων» είναι ενδεικτικά των χρόνων της τουρκοκρατίας.

''Ο Παλαιός των ημερών"

Στην διάταξη των τοιχογραφιών μπορεί να διακρίνει κανείς τους τρεις εικονογραφικούς κύκλους: Το δογματικό, το λειτουργικό και τον ιστορικό. Σαν

σημαντικές και σπάνιες αγιογραφήσεις αξίζει να αναφέρουμε:

 Στο αριστερό τμήμα του ανατολικού τοίχου και δίπλα από την αγία Πρόθεση παριστάνεται ο «Ο Παλαιός των Ημερών», δηλαδή ο Λόγος του Θεού που αποτελεί το δεύτερο πρόσωπο της Αγίας Τριάδος.

Στο δυτικό ημιχόριο του ναού παριστάνεται ο ζωδιακός κύκλος, που είναι μια πολύ σπάνια αγιογραφία.

Το τέμπλο, σύμφωνα με μαρτυρίες που έχουμε, έχει αγιογραφηθεί μεταξύ των ετών 1910 έως 1918 και είναι δυτικής τεχνοτροπίας, κάτι που δημιουργεί αντίθεση με την όλη αγιογράφηση του ναού.

ΤΣΟΥΛΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΤΟΥ ΧΡΗΣΤΟΥ – ΘΕΟΛΟΓΟΣ (Μέρος πτυχιακής εργασίας στη Θεολογική σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών)

• Βασίλης Ι. Παπαμιχαλόπουλος, « Ένα χωρίο γράφει την ιστορία του, Κατσίγκρι – Άγιος Αδριανός », Έκδοση, Δημοτικό σχολείο Αγίου Ανδριανού, 2002.

Read Full Post »

Στην περίοδο της Αποκριάς έφτιαχναν γαλόπιτα και γκόγκες. Στη γαλόπιτα έβαζαν γάλα, αλεύρι, αυγά και τα έκαναν χυλό. Έπειτα άνοιγαν φύλο με τον πλάστη, το έβαζαν στο ταψί και άπλωναν το χυλό. Έριχναν ζάχαρη με κανέλα και την έψηναν στο φούρνο.

Για τις γκόγκες έφτιαχναν ζυμάρι, το έκαναν σε σχήμα μασουριού (στενόμα­κρο) και το πάχος του όσο ένα δάχτυλο. Στη συνέχεια, το έκοβαν σε κομμάτια του ενός πόντου και με το δείχτη του χεριού το πίεζαν στο τραπέζι, τραβώντας το προς τα πίσω έτσι ώστε να πάρει το σχήμα αχιβάδας, τις έφτιαχναν όπως τα μακαρόνια με μυζήθρα. Οι συγγενικές οικογένειες του χωριού έσμιγαν και απόκρευαν μαζί. Έτρωγαν και έπιναν τα κρασιά τους, έφερναν σε κέφι και τραγουδούσαν τα αποκριάτικα τραγούδια:

Όσα κορίτσια είστε εδώ

Όσα κορίτσια είστε εδώ

πέστε μου ποια με θέλει.

Να την ταΐζω ζάχαρη,

να την ταΐζω μέλι.

Καμιά δεν αποκρίθηκε

από τις μαυρομάτες.

Μόνο μια ρούσα, μια ξανθή,

μιας χήρας θυγατέρα.

Εγώ σε θέλω μάτια μου

εγώ σε θέλω φως μου

άσπρα λιθάρια να κυλάς

αυγά να δεματιάζεις.

Πουλάκι είχα στο κλουβί

Πουλάκι είχα στο κλουβί

κάπα-λάμδα-γιώτα

ή το τάιζα το μόσκο

για δες αγάπη πόχω.

Κι απ’ την αγάπη την πολλή

μου σκανταλίστη το κλουβί

και μου ‘φυγε το αηδόνι,

το πετροχελιδόνι.

Και πήρα αμπάλα τα βουνά

κάπα-λάμδα-γιώτα α!

Ρωτώ από δω, ρωτώ από κει

μην είδατε το αηδόνι,

το πετροχελιδόνι.

Απόκριες στο Κατσίγκρι 1933

 

 

Κόρη που πας στον ποταμό

Κόρη που πας στον ποταμό

τα ρούχα για να πλύνεις,

πάρε και με τα ρούχα μου

Ελένη να τα πλύνεις.

Να μην τα πλύνεις με νερό

μόνο με τα δάκρυα σου

και με το μοσχοσάπουνο

που λούζεις τα μαλλιά σου.

Να μην τ’ απλώσεις σε δεντρί

ούτε και σε κλωνάρι.

Μόνο σε πικραμυγδαλιά

που ανθίζει το Γενάρη.

Να πέφτουν τ’ άνθη επάνω σου

τα φύλλα στην ποδιά σου.

Κι όλα τα πικραμύγδαλα

μέσα στην αγκαλιά σου.

Κοριτσάκια του καιρού σας

Κοριτσάκια του καιρού σας

να μαζέψετε το νου σας

γιατί οι άντρες είναι πλάνη

και δεν βάζουνε στεφάνι.

Όταν αρραβωνιάζονται

τότε φρόνιμα κάθονται

και όταν βάζουνε στεφάνι

τότε τεμπελιά τους πιάνει.

Ξεφάντωμα γινόταν και στο χωριό. Μόλις άνοιγε το Τριώδιο, τα παιδιά του χωριού μάζευαν κλαριά κάθε βράδυ, άναβαν φωτιές σε κάθε γειτονιά, χόρευαν και τραγουδούσαν. Το ίδιο γινόταν και με τους μεγάλους, κυρίως τη δεύτερη Κυριακή και την Καθαρά Δεύτερα στα μαγαζιά, γύρω από τη βρύση και στο προαύλιο της εκκλησίας. Αυτό το ξεφάντωμα και η αδερφικότητα που υπήρχε ήταν ανεπανάληπτη. Ακόμα για τους μεγαλύτερους παραμένει μια μαγεία μνήμης. Τελειώνοντας οι Απόκριες άρχιζε η Σαρακοστή που διαρκούσε σαράντα μέρες.

• Βασίλης Ι. Παπαμιχαλόπουλος, « Ένα χωριό γράφει την ιστορία του, Κατσίγκρι – Άγιος Αδριανός », Έκδοση, Δημοτικό σχολείο Αγίου Ανδριανού, 2002.

Read Full Post »