Feeds:
Δημοσιεύσεις
Σχόλια

Posts Tagged ‘Κουμαδωράκης Οδυσσέας’

Καφές και καφενεία – Καφενεία του Άργους

Posted in Άργος, Άρθρα - Μελέτες - Εισηγήσεις, tagged , , , , , , , on 8 Φεβρουαρίου, 2023| Leave a Comment »

Καφές και καφενεία – Καφενεία του Άργους

 

Οι αναφορές στο άρωμα και στη γεύση του καφέ ανέκαθεν ήταν ιδιαίτερα θαυμαστές. Πάντοτε υπάρχει ένας καλός λόγος για το ανεπανάληπτο αφέψημα του καφέ, που μας ξεκουράζει, μας τονώνει και μας κάνει να νιώθουμε ζεστασιά. Ο καφές έχει διεγερτι­κές επιδράσεις. Τονώνει το νευρικό μας σύ­στημα και διατηρεί το πνεύμα μας σε κα­θαρότητα και εγρήγορση. Ποιητές, συγγρα­φείς, καλλιτέχνες και λογής δημιουργοί μα και τεχνίτες και απλοί άνθρωποι του λαού δημιουργούν και εργάζονται συντροφιά μ’ έναν καφέ.

 

Πάντοτε υπάρχει ένας καλός λόγος για το ανεπανάληπτο αφέψημα του καφέ, που μας ξεκουράζει και μας τονώνει…

 

Την αρχαία εποχή ο καφές δεν ήταν γνω­στός και καφενεία δεν υπήρχαν. Οι αρχαίοι εί­χαν στη διάθεσή τους τα «θερμοπώλια» (μα­γειρεία, καπηλειά) τους προδρόμους των ση­μερινών καφενείων, όπου μπορούσαν να απο­λαύσουν ένα ζεστό τσάι του βουνού, ένα χαμο­μήλι ή κάτι άλλο κι ακόμη να φάνε, να πιούν κρασί και να συζητήσουν.

Το καφεόδενδρο, που είναι θάμνος ή μι­κρό δένδρο, κατάγεται από την Αιθιοπία της Αφρικής και μάλιστα από την επαρχία Kaffa, απ’ όπου και η ονομασία του αφεψήματος. Παλιότερα γραφόταν καφφές και καφφενείον (αγγλ. coffee). Φαίνεται πως οι αρχαίοι κάτοικοι της Αιθιοπίας, της άλλοτε Αβησσυνίας, γνώρι­ζαν τις διεγερτικές επιδράσεις των κόκκων του καφέ.

Εξάλλου, σύμφωνα με την παράδοση, ένας Αιθίοπας βοσκός παρατήρησε ότι οι κα­τσίκες του, όταν έτρωγαν τους σταχτοπράσινους κόκκους από τα καφεόδενδρα, γίνονταν ζωη­ρές και χοροπηδούσαν. Οι ίδιοι οι Αιθίοπες προφανώς είχαν δοκιμάσει καφέ πολλούς αιώ­νες πριν από την εμφάνιση των καφενείων. Ε­ξάλλου, είχαν επινοήσει να ρίχνουν κόκκους σε λιωμένο λίπος, το οποίο, όταν πάγωνε, το έκα­ναν μπάλες και το έτρωγαν. (περισσότερα…)

Read Full Post »

Ραβδοσκόποι

Posted in Λαογραφικά Αργολίδας, tagged , , , , , , , , on 9 Φεβρουαρίου, 2021| Leave a Comment »

Ραβδοσκόποι

 

Μια πανάρχαια μέθοδος αναζήτησης υπόγειων νερών είναι η ραβδοσκοπία. Η μέθοδος αυτή χρησιμοποιήθηκε από τους λεγόμενους ραβδοσκόπους και είναι η εύρεση κοιτασμάτων νερού με τη βοήθεια μιας μικρής ράβδου.

Ο Ηρόδοτος, ο οποίος έζησε τον 5ο αιώνα, είναι ο πρώτος που αναφέρει τη ραβδοσκοπία στη Σκυθία. Τον 16ο αι. ο Λούθηρος την χαρακτηρίζει «διαβολική», ενώ ο σύγχρονός του Γερμανός Georgius Agricola, συγγραφέας του έργου «De re metallica», προσπαθεί να εξηγήσει την τεχνική της ραβδοσκοπίας, αλλά δέχεται τα πυρά της εκκλησίας.

Η Ελισάβετ Α´ της Αγγλίας, κατανοώντας τη σημασία που είχε για την αγγλική οικονομία η αξιοποίηση του φυσικού της πλούτου, καλεί ειδικούς ραβδοσκόπους από τη Γερμανία για να ερευνήσουν τα βρετανικά εδάφη. Το 1693, ο Γάλλος αββάς του Vallemon, Pierre le Lorrain, κυκλοφορεί ένα βιβλίο με τον «σκανδαλιστικό» τίτλο «Physique Occulte»  (Απόκρυφη Φυσική), το οποίο απαγορεύτηκε μεν από την εκκλησία, έγινε δε best seller της εποχής του. (Από το Archaeology Newsroom, «Αρχαιολογία και Τέχνες»).

 

Πριν από τη διάνοιξη κάποιου πηγαδιού, τον πρώτο λόγο είχε ο ραβδοσκόπος, τον οποίο συμβουλευόταν ο ενδιαφερόμενος για τον εντοπισμό του νερού. Ο ραβδοσκόπος κρατούσε μία διχαλωτή βέργα ή ένα σύρμα και προχωρώντας στο χωράφι μπορούσε να εντοπίσει νερό σε αρκετό βάθος, όταν η βέργα ή το σύρμα άρχιζε να πάλλεται.

Μας είπε ο κτηνοτρόφος Γιάννης Νούλης από τον Ίναχο Άργους:

 

«Τι να σου πω; Δεν ξέρω πώς γίνεται αυτό. Πολλοί δεν το παραδέχονται. Αλλά να πώς γίνεται. Βαστώ ένα σύρμα σαν αυτό που δένουνε τις μπάλες. Το χέρι μου κολλημένο στα λαγόνια, για να μην πει κανείς πως κοροϊδεύω. Και πορπατώ. Κι εκεί που πορπατώ, αρχίζει το σύρμα και κουνιέται. Κι εγώ πορπατώ. Και το σύρμα χοροπηδάει. Κι εγώ πορπατώ. Κι ύστερα το σύρμα δεν κουνιέται. Και γυρίζω πίσω. Πάλι τα ίδια, να χοροπηδάει το σύρμα. Κάνω κι άλλες βόλτες δώθε-κείθε, και λέω, να! εδώ έχει νερό, εδώ να βαρέσετε».

Πριν από χρόνια που δεν υπήρχαν γεωτρήσεις, τα πηγάδια και οι στέρνες είχανε βάθος συνήθως 10-15 μέτρα. Με τη διάνοιξη πολλών γεωτρήσεων και την ανόρυξη τεράστιων ποσοτήτων νερού σ’ όλη την αργολική πεδιάδα αλλά και λόγω των περιορισμένων βροχοπτώσεων και της ανομβρίας, ο υδροφόρος ορίζοντας εντοπίζεται σε αρκετά μεγάλο βάθος (100-200 μέτρα). Γι’ αυτό και οι ραβδοσκόποι θεωρούνται σήμερα εξόχως περιζήτητοι, μια και η διάνοιξη μιας γεώτρησης είναι δαπανηρότατη.

 

Ραβδοσκόποι επί το έργον.

 

Η ραβδοσκοπία ή ραβδομαντεία, που έχουν ορισμένοι για τον εντοπισμό υπόγειου υδροφόρου ορίζοντα ή για την ανίχνευση μετάλλων (π.χ. χρυσού), διακρίνει κάποιους με ανεπτυγμένες ραδιαισθαντικές ικανότητες. Η ραδιαισθησία είναι μία θεωρία, σύμφωνα με την οποία το αναζητούμενο αγαθό – είτε νερό είναι αυτό είτε πολύτιμο μέταλλο – εκπέμπει ακτινοβολία στο όργανο του ραβδοσκόπου, στην ξύλινη βέργα ή το σύρμα. Αυτή η θεωρία, όμως, μιας υποτιθέμενης ευαισθησίας του ραβδοσκόπου σε ορισμένες γνωστές ή άγνωστες ακτινοβολίες, έχει εγκαταλειφθεί. (περισσότερα…)

Read Full Post »

Καπνοκαλλιέργειες στη Αργολίδα

Posted in Αργολίδα, Λαογραφικά Αργολίδας, tagged , , , , , , , , , , on 6 Φεβρουαρίου, 2021| Leave a Comment »

Καπνοκαλλιέργειες στη Αργολίδα

 

Τα αγροτόσπιτα της Αργολίδας διέθεταν συνήθως ένα χωράφι στο μίσω μέρος, που το λέγανε γιούρτι. Το γιούρτι κατά κανόνα ήτανε κολλητό με το σπίτι. Ανάλογα με την οικονομική δυνατότητα και τη νοικοκυροσύνη του αγρότη, ήταν περιφραγμένο είτε με κλαδιά και θάμνους είτε με συρματόπλεγμα ή και με πλιθόμαντρα.

Στο γιούρτι έφτιαχναν τα περίφημα τζάκια, τα φυτώρια καπνού, που ήτανε μακρόστενες πρασιές πλάτους ενός μέτρου περίπου, γεμάτες με χωνεμένη κοπριά. Στα τζάκια το Νοέμβριο έσπερναν τον καπνόσπορο, αφού τον είχανε μουσκέψει πρώτα, για να «μαλλιάσει», να πετάξει δηλαδή μάτι, ώστε να φυτρώσει πιο γρήγορα.

Για να προστατεύονται τα νεαρά φυτά από το χαλάζι και τη νύχτα από τον πάγο, έφτιαχναν τις λεγόμενες ψάθες. Η ψάθα γινότανε από ένα μακρόστενο τελάρο από ξύλα ή καλάμια, επάνω απλώνονταν θάμνοι και αφάνες, κι από πάνω άλλο ένα όμοιο τελάρο. Τα δυο τελάρα δένονταν με σπάγκο, για να μη φεύγουν οι αφάνες. Στη συνέχεια κάρφωναν διχαλωτά παλούκια κι από τις δυο μεριές του τζακιού, τέσσερα για κάθε ψάθα, πάνω στα οποία στηριζόταν, ώστε να μην ακουμπάει στο έδαφος και να μην καταστρέφονται τα νεαρά φυτά. Την ημέρα ανασήκωναν την ψάθα από τη μια πλευρά, στηρίζοντάς την σ’ ένα ξύλο, για να λιάζονται και ν’ αερίζονται τα καπνά. Ταυτόχρονα το πότιζαν μ’ ένα ποτιστήρι, αν δεν έβρεχε. Το βράδυ έριχναν πάλι τις ψάθες για τον παγετό. Αργότερα έφτιαχναν χαμηλά τούνελ με νάιλον, χρησιμοποιώντας λυγαρόβεργες και αργότερα καμπυλόσχημα σίδερα.

Η μεταφύτευση του καπνού στο οργωμένο καπνοχώραφο γινότανε το Μάρτιο με καζίκι ή σκεπαρνάκι. Υπήρχαν συνήθως δύο ποικιλίες, ο πλατύφυλλος ή αράπικος καπνός, και ο στενόφυλλος ή γλώσσα. Αλλά με τον καιρό οι δύο αυτές βασικές ποικιλίες διασταυρώθηκαν και έδωσαν διάφορες ενδιάμεσες ποικιλίες. Επίσης, άλλοτε ο καπνός ήτανε ξερικός και άλλοτε ποτιστικός. Ο δεύτερος είχε ύψος μέχρι και δύο μέτρα και η απόδοσή του ήταν πολύ μεγαλύτερη. Μέχρι να μεγαλώσουν τα φυτά γίνονταν τουλάχιστον δύο σκαλίσματα. Η εργασία αυτή ήταν ιδιαίτερα κουραστική.

 

Φύτεμα καπνού. Οι δυο γυναίκες στη φωτογραφία (Αναστ. Αργύρη και η νύφη της Αναστ. Καραμάνου) σε ώρα διαλείμματος. Δημοσιεύεται στο: «Στα χνάρια του χθες», Εκδόσεις Εκ Προοιμίου, Άργος, 2010.

 

Η συγκομιδή ξεκινούσε από το τέλος Ιουνίου περίπου μέχρι και τον Σεπτέμβριο. Περνούσαν τα φυτά του χωραφιού μέχρι πέντε φορές, μαδώντας τα φύλλα λίγα-λίγα από κάτω προς την κορυφή. Η συγκομιδή ξεκινούσε γύρω στις τρεις το πρωί μέσα στα σκοτάδια και τελείωνε γύρω στις επτά. Ας σημειωθεί εδώ ότι όλα τα μέλη της οικογένειας συμμετείχαν σ’ αυτές τις δύσκολες και βασανιστικές δουλειές, και στο μάζεμα και στο βελόνιασμα, που ξεκινούσε αμέσως μετά.

 

Τα «κρεβάτια» των καπνών. (Αρχ. Γ. Καραμάνου). Δημοσιεύεται στο: «Στα χνάρια του χθες», Εκδόσεις Εκ Προοιμίου, Άργος, 2010.

 

Το βελόνιασμα γινόταν είτε κάτω από ένα κιόσκι είτε κάτω από καμιά καρυδιά ή άλλο δένδρο με πλούσια σκιά. Όλα τα καπνόφυλλα ήταν ριγμένα σε μια λινάτσα κι άρχιζαν το βελόνιασμα, καθισμένοι σε σκαμπό και κουτσουράκια. Ένα-ένα φύλλο το περνούσαν με χοντρή βελόνα και γέμιζαν έναν σπάγκο ενόσμισι μέτρου. Αυτός ο σπάγκος ονομαζόταν καζίλι. Στη συνέχεια στερέωναν τις δύο άκρες του καζιλιού στις άκρες ενός καλαμιού ή ενός κορμού ξερού καπνού. Δενόταν επίσης το καζίλι κατά μήκος του καλαμιού σε 3-4 σημεία, για να μην κάνει κοιλιά και ακουμπάνε τα φύλλα χάμω. Αυτή ήταν η λεγόμενη βέργα. Όταν τελείωνε η μία βέργα, ο εργάτης ξεκινούσε την επόμενη.

 

Το βελόνιασμα του καπνού ήταν πολύ κουραστική δουλειά, πιο πολύ για τα παιδιά. (Αρχ. Γ. Καραμάνου). Δημοσιεύεται στο: «Στα χνάρια του χθες», Εκδόσεις Εκ Προοιμίου, Άργος, 2010.

 

Το επόμενο στάδιο ήταν να λιαστούν οι βέργες και να ξεραθούν. Κάρφωναν, λοιπόν, παλούκια στο έδαφος σε δυο σειρές και σε απόσταση ενάμισι μέτρου, τέντωναν σύρμα από τη μιαν άκρη μέχρι την άλλη και κατόπιν ακουμπούσαν τις βέργες δίπλα-δίπλα επάνω στα σύρματα. Αυτά ήταν τα κρεβάτια.

 

Φυτεία καπνού στο Μάνεση Αργολίδας

 

Κάποια στιγμή, όταν τα φύλλα είχανε σχεδόν ξεραθεί, οι βέργες απλώνονταν στο έδαφος και με την υγρασία της νύχτας τα φύλλα αποκτούσαν ένα χρυσοκίτρινο χρώμα. Σ’ αυτό βοηθούσε και το κατάβρεγμα με ποτιστήρι. Πάντως, η υπερβολική υγρασία δημιουργούσε πρόβλημα και καμιά φορά έπρεπε τα βράδια να καλύπτονται τα κρεβάτια με πανιά και λινάτσες. Τα κρεβάτια απαιτούσαν συνεχή επιτήρηση και φροντίδα, ώστε τα καπνόφυλλα να «ψηθούν» σωστά και με τη σχετική υγρασία ν’ αποκτήσουν χρυσοκίτρινο χρώμα. Μόνιμη απειλή για τα κρεβάτια ήταν η καλοκαιρινή μπόρα κι έπρεπε όλη η οικογένεια να έχει τη δυνατότητα να μεταφέρει τις βέργες στο καλύβι ή σε κιόσκι ή να καλύψει τα κρεβάτια όσο καλύτερα μπορούσε, για να μη βραχούνε τα καπνά και θεωρηθούν κακής ποιότητας.

Στη συνέχεια έπρεπε να γίνει το «σάκιασμα» του καπνού, δηλαδή να συσκευαστεί σε δέματα, τα ονομαστά τέγκια, με τη βοήθεια ενός κασονιού, που το λέγανε καλούπι. Ο τεγκιαδόρος, λοιπόν, ετοίμαζε τα δέματα καπνού, χρησιμοποιώντας ένα ξύλινο μακρόστενο κασόνι, το οποίο στο επάνω μέρος είχε έναν κοχλία για τη συμπίεση του καπνού. Επίσης, σε μία από τις τέσσερις γωνίες είχε κουμπώματα και μπορούσες να το ανοίξεις.

 

Τα τέγκια καπνού μαζεύονταν σε αποθήκες στο Ναύπλιο (οδ. Σιδηράς Μεραρχίας). Στη φωτό εργάτριες μεταφέρουν ένα τέγκι, προφανώς για να φωτογραφηθούν. (Αρχ. Γ. Αντωνίου). Δημοσιεύεται στο: «Στα χνάρια του χθες», Εκδόσεις Εκ Προοιμίου, Άργος, 2010.

 

Ο τεγκιαδόρος τοποθετούσε τα καπνά μέσα στο καλούπι με μεγάλη προσοχή κι επιδεξιότητα και ήξερε πώς έπρεπε να μπει η μία στρώση και πώς η άλλη, κι έβαζε όλη του την τέχνη, ώστε το τέγκι, που ζύγιζε περίπου 50 οκάδες, να μην είναι παράγωνο αλλά όμορφο και σφιχτό και καλά μοστραρισμένο και να μπορεί να το ελέγξει ο πάντα σχολαστικός και πονηρός έμπορος.

Το καλούπι, λοιπόν, είχε έναν κοχλία, που με την περιστροφή του πίεζε δυνατά ένα σανίδι και τα καπνά συμπιέζονταν πάρα πολύ. Χαρά των παιδιών ήτανε ν’ ανεβαίνουν επάνω στο σανίδι και να βοηθάνε με το βάρος τους. Αυτό γινότανε πολλές φορές, μέχρι να γεμίσει το καλούπι ή μέχρι ν’ αποκτήσει το δέμα το επιθυμητό βάρος. Ύστερα το ανοίγανε από τα κουμπώματα, τυλίγανε το τέγκι από τις τρεις πλευρές με λινάτσα, τις δύο πλαϊνές πλευρές τις ράβανε με σπάγκο, ενώ η μία στενή πλευρά έμενε εντελώς ακάλυπτη και μπορούσες ν’ αγγίξεις τον καπνό, να τον ελέγξειςκαι να τον καμαρώσεις. Γιατί είχε πραγματικά ένα όμορφο χρυσαφί χρώμα, ένα εμπόρευμα άριστης ποιότητας, που φανέρωνε τη φροντίδα και τη νοικοκυροσύνη του παραγωγού και την αξιοσύνη κι επιδεξιότητα του τεγκιαδόρου. Η ακάλυπτη πλευρά ήταν η μόστρα του τεγκιού. Συνήθως ο κάθε παραγωγός ήταν και τεγκιαδόρος, αλλά όχι πάντοτε. Πάντως, το «σάκιασμα» του καπνού γινόταν μ’ αυτό τον τρόπο, με το καλούπι και τον κοχλία, και το κάθε δέμα, βάρους 50 οκάδων περίπου, όπως το περιγράψαμε, ονομαζόταν τέγκι. Αυτή ήταν η συσκευασία για το εμπόριο.

Τα καπνά μεταφέρονταν στο Ναύπλιο και συγκεντρώνονταν σε μεγάλες καπναποθήκες, που είχαν οι έμποροι στην οδό Σιδηράς Μεραρχίας. Κάποια στιγμή φορτώνονταν σε μικρά πλοία και μεταφέρονταν στον Πειραιά, όπου φορτώνονταν σε άλλα μεγάλα εμπορικά για τη μεταφορά τους στο εξωτερικό.

 

Οδυσσέας Κουμαδωράκης, «Στα χνάρια του χθες», Εκδόσεις Εκ Προοιμίου, Άργος, 2010.

 

Διαβάστε ακόμη:

 

Read Full Post »

Ζευγολάτης – Ζευγάς

Posted in Λαϊκή Κληρονομιά, Λαογραφικά Αργολίδας, tagged , , , , , , , , , , , on 7 Δεκεμβρίου, 2018| Leave a Comment »

Ζευγολάτης, Ζευγάς – Οι ζευγολάτες στην Αργολίδα

 

Στα χωριά, όπου ο πληθυσμός ήταν αγροτικός, κάθε νοικοκυριό είχε ένα ή δύο άλογα ή μουλάρια. Με τα ζώα αυτά όργωναν τα χωράφια τους κι έσπερναν. Ένα καλό άλογο ή ένα καλό μουλάρι μπορούσε να τραβήξει μόνο του το άροτρο και να οργώσει. Καμιά φορά συνεργάζονταν δύο αγροτόσπιτα, που διέθεταν από ένα άλογο ή ένα μουλάρι, και τα έκαναν ζευγάρι.

Στις πόλεις, όπως στο Άργος και στο Ναύπλιο, υπήρχαν πολλοί ιδιοκτήτες γης, που είχαν τα κτήματά τους στον κάμπο ή στις παρυφές των βουνών και που συνήθως δεν ήταν αγρότες. Αυτοί κατά κανόνα δεν εξέτρεφαν ζώα και καλούσαν τους ζευγολάτες να τους οργώσουν και να τους σπείρουν.

 

Όργωμα σε χωράφι μπροστά στη Σάντα Ρόζα στις 5 Μαΐου του 1955. Φωτογραφία από τον ιστότοπο «Γραφική παλιά Αλεξανδρούπολη».

 

Όργωμα το 1931. Beaverton, Oregon. Oregon Historical Photo Gallery.

 

Όργωμα το 1937. Εικόνα, Greene County Georgia.

 

Ο ζευγολάτης όργωνε το χωράφι και το άφηνε λίγες μέρες να το δει ο ήλιος. Στη συνέχεια το έσπερνε και το ξαναόργωνε την ίδια μέρα, για να σκεπαστεί ο σπόρος, να μην τον φάνε τα πουλιά. Τέλος, περνούσε το χωράφι με τη σβάρνα.

Ο επαγγελματίας ζευγολάτης έζευε τα άλογά του στο κάρο, όπου είχε ακουμπήσει το αλέτρι του κι όλα τα σύνεργά του, ντορβάδες και βρόμη να φάνε κάποια στιγμή τα ζώα, τον σπόρο που του έδινε ο ιδιοκτήτης του χωραφιού αποβραδίς, το δικό του σακουλάκι με τη δική του ξηρή τροφή (παξιμάδι, ελιές, τυρί, κρεμμύδι και κρασί) και ξεκινούσε νύχτα. Εργαζόταν όλη την ημέρα και επέστρεφε στο σπίτι του πάλι νύχτα.

Όπως θυμούνται οι πιο ηλικιωμένοι Αργείοι, στον κάμπο έζευαν δύο άλογα και στα ορεινά και ημιορεινά δύο μουλάρια. Γενικά, το μουλάρι θεωρούνταν πιο σκληρό και πιο ανθεκτικό ζώο. Σπάνια έζευαν δύο αγελάδες, ιδίως στις ορεινές περιοχές.

 

Ο μικρός ζευγάς, 1927-29. Έργο του διακεκριμένου Έλληνα ζωγράφου Έκτωρα Δούκα (Σμύρνη 1885 –Αθήνα 1969).

 

Ζευγολάτης, 1878. Έργο του Αμερικανού ζωγράφου Winslow Homer (1836 –1910).

 

Υπολογίζεται ότι ένα ζευγάρι ζώων έκανε 120 περίπου μεροκάματα το χρόνο, από τα οποία τα 70 ήτανε για αρόσεις και αρδεύσεις στα μαγκανοπήγαδα. Αυτές ήταν οι πιο σκληρές δουλειές. Οι κυριότερες από τις άλλες δουλειές ήταν η μεταφορά προϊόντων, το αλώνισμα, η μεταφορά των αλεσμάτων από και προς τον μύλο, η μετάβαση στην πόλη για ψώνια, τα φορτώματα με ξύλα και διάφορα άλλα. Υπολογίζεται, επίσης, ότι κάθε ζευγάρι όργωνε κατά μέσον όρο 140 στρέμματα γης το χρόνο. Σήμερα ο ζευγάς έχει εξαφανιστεί, αφού το όποιο όργωμα γίνεται πια με μηχανικά μέσα.

 

Πηγή

 

Read Full Post »

Εκλογές των Κρητικών της Πρόνοιας Ναυπλίου 1843

Posted in Άρθρα - Μελέτες - Εισηγήσεις, Ναύπλιο, tagged , , , , , , , , , , , on 31 Μαρτίου, 2016| Leave a Comment »

Εκλογές των Κρητικών της Πρόνοιας Ναυπλίου 1843  (από το Δημοτικό Αρχείο Ναυπλίου)

 

Όπως είναι γνωστό, η επανάσταση της 3ης Σεπτεμβρίου 1843, με πρωταγωνιστές το Δημήτριο Καλλέργη και τον Iωάννη Μακρυγιάννη, έθεσε τέρμα στο καθε­στώς της απόλυτης μοναρχίας. Ο βα­σιλιάς Όθων αναγκάστηκε από το στρατό και το λαό της Αθήνας να υπο­σχεθεί σύνταγμα. Έτσι, με την παρα­χώρηση του συντάγματος (1844) ε­γκαινιάζεται για τη χώρα μας ο θε­σμός της συνταγματικής μοναρχίας.

Η νέα κυβέρνηση, η οποία σχηματί­στηκε και επιβλήθηκε στο βασιλιά τη νύχτα της 3ης Σεπτεμβρίου με πρωθυ­πουργό τον Ανδρέα Μεταξά, είχε ως κύρια αποστολή τη διενέργεια εκλο­γών και τη σύγκληση εθνικής συνέ­λευσης, όπου οι πληρεξούσιοι από ό­λη την τότε ελεύθερη Ελλάδα θα συνέτασσαν σύνταγμα. Οι εκλογές προ­κηρύχθηκαν με εκλογικό νόμο το νόμο του Καποδίστρια (1829) [1]. Οι πληρεξούσιοι που εκλέχτηκαν αντιπρο­σώπευαν 92 εκλογικές περιφέρειες. Ανάμεσά τους ήταν και αντιπρόσωποι των περιοχών που είχαν μετάσχει στην επανάσταση, αλλά παρέμεναν υπόδουλες, όπως της Ηπείρου, Μακε­δονίας, Σάμου, Χίου, Κρήτης κ. α. Μάλιστα, για να αποφευχθούν παρε­ξηγήσεις με την Τουρκία, οι πληρε­ξούσιοι αυτοί θεωρήθηκαν ως εκπρό­σωποι «σωματείων» [2].

Οι πρόσφυγες, οι οποίοι είχαν κατα­φύγει στο Ναύπλιο, στις Κυκλάδες και σε άλλες πόλεις ή περιοχές της τότε ελεύθερης Ελλάδας, είχαν τη δυνα­τότητα να διενεργήσουν εκλογές χω­ριστά από τους αυτόχθονες. Αυτό έ­καναν και οι Κρητικοί της Πρόνοιας Ναυπλίου.

Σ’ αυτό το «ιστορικό σημείωμα» πα­ρουσιάζω το πρακτικό των εκλογών και λίγα ακόμη συναφή έγγραφα, τα οποία εντόπισα στο Δημοτικό Αρχείο Ναυπλίου (Δ. Α. Ν. ) [3].

Παρεμπιπτόντως σημειώνω πως με­τά την επανάσταση επικράτησε γενι­κή ευφορία και όλος ο λαός ήταν αι­σιόδοξος για καλύτερες μέρες. Δεν έ­λειψαν όμως και οι ασχήμιες και τα έκτροπα, γιατί πολλοί νόμιζαν προφα­νώς ότι είχε καταλυθεί κάθε έννοια δικαίου. Είναι αποκαλυπτικό το έγ­γραφο που εξέδωσε ο τότε υπουργός Εσωτερικών της επαναστατικής κυ­βέρνησης Ρήγας Παλαμήδης «προς τους κατά το Βασίλειον Διοικητάς» με ημερομηνία 27 Σεπτεμβρίου 1843:

«Η Κυβέρνησις θεωρούσα καθήκον της να εξαγάγη τους τοιούτους πολίτας από την προφανή πλάνην, εις την οποίαν υπέπεσαν, σπεύδει να σας προσκαλέση, κύριε Διοικητά, να γνωστοποιήσητε αμέσως δια των δημοτι­κών αρχών εις τους υπό την διεύθυνσίν σας κατοίκους, ότι τα διατάγματα της 3ης Σεπτεμβρίου δεν επέφερον καμμίαν άλλην καινοτομίαν εις την υπάρχουσαν νομοθεσίαν ειμή την συγκάλεσιν (sic) της Εθνικής Συνελεύ­σεως, δια να συνταχθή το οριστικόν σύνταγμα του Κράτους, το υπεύθυνον [4] του σημερινού υπουργείου ε­νώπιον της Εθνικής Συνελεύσεως και την τροποποίησιν (sic) [5] του όρκου των στρατιωτικών και ναυτικών δυνά­μεων και των υπαλλήλων του κρά­τους» [6].

Την προπαραμονή των εκλογών, 17 Σεπτεμβρίου, μια τριμελής επιτροπή ζήτησε από τη Δημαρχία Ναυπλίας να παρευρεθεί εκπρόσωπος του Δήμου στις εκλογές των Κρητικών, που θα διενεργούνταν στον Ιερό Ναό της Ευαγγελίστριας στην Πρόνοια:

«Οι υποφαινόμενοι εκλεχθέντες επί­τροποι παρά των ενταύθα παροίκων συμπατριωτών μας Κρητικών, σπεύδομεν να κοινοποιήσωμεν προς την Δημαρχίαν ταύτην, ότι επειδή μέλλομεν να κάμωμεν ιδίας εκλογάς δια την (σύστασιν;) των εις την ελευθέραν Ελλάδα Κρητών παραιτούμεθα του δι­καιώματος του να ψηφοφορήσωμεν με τους εντοπίους ως έχοντες ιδιαιτέραν εκλογήν, επιφυλασσόμενοι και οι λοιποί πάροικοι ενταύθα συμπατριώται μας Κρήτες να δηλώσωσι τουτ’ αυτό δια κοινής αυτών αναφοράς.

Εν τοσούτω παρακαλείσθε, κύριε Δήμαρχε, να λάβωμεν την τιμήν να παρευρεθήτε την ελευσομένην Κυριακήν κατά την 8ην ώραν π. μ. εις τον εν Προνοία ναόν της αγίας Ευαγ­γελιστρίας ή εν ελλείψει σας να μας πέμψητε έναν των παρέδρων σας.

Εν Προνοία την 17ην Σεπτεμβρίου 1843

Η Επιτροπή

Π. Ζερβουδάκης

Ν. (δυσανάγνωστη υπογραφή)

Λοχαγός Β. Χάλης [7]

Ταυτόχρονα εστάλη η παρακάτω δήλωση από τους Κρητικούς της Πρό­νοιας προς το Δήμο Ναυπλίου:

«Σκοπόν έχοντες οι υποφαινόμενοι μετά των λοιπών συμπατριωτών μας Κρητών να ενεργήσομεν ιδιαιτέρας ε­κλογάς, δεν θα λάβωμεν μέρος εις τας εντοπίων. Όθεν σας κοινοποιούμε τούτο, κύ­ριε Δήμαρχε, προς γνώσιν σας.

Ακολουθούν υπογραφές, που γεμί­ζουν τέσσερις σελίδες.

Πριν παραθέσω το πρακτικό των ε­κλογών, το οποίο τώρα βλέπει το φως της δημοσιότητας, όπως και τα άλλα έγγραφα, θέλω να κάνω ορισμένες παρατηρήσεις.

Σύμφωνα με τον εκλογικό νόμο του Καποδίστρια (1829), οι 165 ψηφοφόροι κρητικοί της Πρόνοιας είχαν τη δυνατότητα να εκλέξουν τρεις παραστάτες για την εθνοσυνέλευση της Αθήνας. Γι’ αυτό και οι υποψήφιοι για το αξίωμα θα έπρεπε να είναι τετρα­πλάσιοι, δηλαδή δώδεκα – όπως ση­μειώνεται στο πρακτικό – και «κατε­γράφησαν ονόματα των εξής κυρίων διαμενόντων εις τε το Ναύπλιον και εις Πρόνοιαν».

Ακολουθούν τα δώδεκα ονόματα. Πώς έγινε όμως η επιλογή των ονομά­των; Δήλωσαν όσοι επιθυμούσαν; Το πιθανότερο είναι ότι προτάθηκαν οι γεροντότεροι, μια και για τους περισ­σότερους υπάρχουν πληροφορίες για την ηλικία τους.

Δύο από τους υποψηφίους, ο Νικ. Τριτάκης και ο Κυριάκος Φρουδάκης, δεν περιέχονται στον κατάλογο. Πιθα­νότατα, λοιπόν, να είχαν γίνει λάθη στη σύνταξη του καταλόγου, ο οποίος προφανώς δεν κατεστρώθη στην εκκλησία από τον ιερουργήσαντα ιε­ρέα, όπως λέει το πρακτικό, αλλά ή­ταν έτοιμος. Και αν ανεγνώσθη μεγαλοφώνως και επεκυρώθη τη συγκατα-θέσει των συνελθόντων, αντιλαμβά­νεται κανείς πόσο εύκολα θα μπορού­σαν να γίνουν λάθη σε τόσο μεγάλες λαϊκές συναθροίσεις, που όλοι τους σχεδόν ήταν αγράμματοι και ορισμέ­νοι κυκλοφορούσαν με δύο ονόματα ή ήταν περισσότερο γνωστοί με τα παρατσούκλια τους.

Εντύπωση μας προξενεί, επίσης το γεγονός ότι δεν εκλέχτηκαν ορισμέ­νοι, οι οποίοι για μας θεωρούνται ι­στορικά πρόσωπα. Εννοώ κυρίως τον Βασίλειο Χάλη και τον Ιωάννη Κουρμούλη. Ο πρώτος ήρθε 10ος και ο δεύτερος 11ος! Δεν ήταν επώνυμοι για την εποχή τους, αν και είχαν δια­πρέψει στα πεδία των μαχών και ή­ταν – κατά την ταπεινή μου γνώμη- αξιολογότατοι άνθρωποι ή υπήρχαν άλλοι λόγοι, που τους έφεραν τελευ­ταίους;

Τέλος, αξίζει να μελετήσει κανείς τον κατάλογο, γιατί θα βρει ονόματα που τα συναντάμε ακόμα στο Ναύ­πλιο και γενικά στην Αργολίδα. Ίσως κάποιοι από τον κατάλογο να είναι μακρινοί πρόγονοι κάποιων φίλων μας. Για κάθε περίπτωση θα πρέπει να γίνει ιδιαίτερη έρευνα. Φυσικά, θα ή­ταν επιπόλαιο να μνημονεύσω ονό­ματα εδώ για ευνόητους λόγους και κυρίως για λόγους επιστημονικής συ­νέπειας.

 

Άποψη του Ναυπλίου από τη πλευρά της Πρόνοιας - Guillaume Abel Blouet (Γκιγιώμ Μπλουέ), 1833.

Άποψη του Ναυπλίου από τη πλευρά της Πρόνοιας – Guillaume Abel Blouet (Γκιγιώμ Μπλουέ), 1833.

 

Το πρακτικό [8]

 

Σήμερον την δεκάτην ενάτην του μηνός Σεπτεμβρίου του χιλιοστού οκτακοσιοστού τεσσαρακοστού τρίτου έτους, οι εν Πρόνοια της επαρχίας Ναυπλίας ευρισκόμενοι Κρήτες, απο­καταστημένοι εντός της ελευθέρας Ελλάδος, συνελθόντες εις την εκκλησίαν τιμωμένην επ’ ονόματι της Ευαγ­γελιστρίας περί την ώραν εβδόμην προ μεσημβρίας, επί παρουσία του παρά του Δημάρχου Ναυπλιέων διορι­σθέντος Δημαρχικού παρέδρου κ. Ιω­άννου Αγαλλοπούλου προεδρεύο­ντος, και του ιερέως κυρίου Ανδρέου Θαλασσινού, δια να εκλέξωσι τους ε­κλογείς των, κατά τας διατάξεις του από 4 Μαρτίου 1829 ΚΓ. ψηφίσματος, και των υπό την αυτήν ημερομηνίαν υπ’ αριθ. 10050 οδηγιών του Κυβερνήτου της Ελλάδος, και συμφώνως με την από 10 Σεπτεμβρίου Ε.Ε. υπ’ α­ριθμ. 4630 διακήρυξιν του Διοικητού Αργολίδος προέβησαν εις τας ακο­λούθους εργασίας.

Ο ιερουργήσας ιερεύς ανέγνωσε μεγαλοφώνως: α. την από 7 Σεπτεμ­βρίου 1843 προκήρυξιν του Υπουργι­κού Συμβουλίου προς τους Έλληνας β. την υπό την αυτήν ημερομηνίαν εγκύκλιον του ιδίου προς τους κατά την επικράτειαν Διοικητάς γ. το από 4 Μαρτίου 1829 υπ’ αριθ. 10049 ΚΓ. ψήφισμα δ. τας υπό την αυτήν ημε­ρομηνίαν υπ’ αριθ. 10050 οδηγίας του ποτέ Κυβερνήτου της Ελλάδος, και ε. τον από 9 Νοεμβρίου 1822 υπ’ αριθ. 17 Νόμον περί εκλογής παραστατών.

Μετά ταύτα ο αυτός ιερεύς κατέστρωσε τον κατάλογον των παρό­ντων και εχόντων δικαίωμα ψήφου πολιτών. Ο Δε κατάλογος ούτος ανε­γνώσθη μεγαλοφώνως και επεκυρώ­θη τη συγκαταθέσει των συνελθό­ντων ως εφεξής.

 

  1. Βασίλειος Χάλης
  2. Παναγιώτης Ζερβουδάκης
  3. Νικόλαος Ντρετάκης
  4. Ιωάννης Ρικάκης
  5. Ανδρέας Φασουλής
  6. Γεώργιος Μπιτσαξής [9]
  7. Ιωάννης Παπαδάκης [10]
  8. Ιωάννης Κουρμούλης
  9. Νικόλαος Ταμπαρές
  • Αναγνώστης Λυγιράκης
  • Αναγνώστης Μπαλετζάκης
  • Χαράλαμπος Σιφάκης
  • Αντώνιος Καλαφατάκης
  • Θωμάς Κωδωνάκης
  • Εμμανουήλ Παππαδάκης
  • Εμμανουήλ Μαυράκης
  1. Παναγιώτης Μαρμαράς
  • Εμμανουήλ Ζαφειράκης
  • Εμμανουήλ Βογοζάκης
  • Παναγιώτης Γεωργουλάκης
  • Εμμανουήλ Σαπουντζάκης
  • Νικόλαος Καμαρωτής
  • Εμμανουήλ Μεριγλής
  • Γεώργιος Σιφάκης
  • Δημήτριος Πετράκης
  • Ιωάννης Πετράκης
  • Κωνσταντίνος Κρεμίδας
  • Αντώνιος Δασκαλάκης
  • Εμμανουήλ Παλετσάκης
  • Κων/νος Δ. Φραγκιάδης
  • Ιωάννης Κρητικός
  • Ματθαίος Κεφαλιανός
  • Εμμανουήλ Σεμερτζής
  • Γεώργιος Μανόλης
  • Κων/νος Κοτζιφάκης
  • Εμμανουήλ Παππαδογιαννάκης
  • Εμμανουήλ Βεϊσάκης
  • Γεώργιος Παναγιωτάκης
  • Μιχαήλ Μερκουλάκης
  • Εμμανουήλ Παππαδάκης
  • Βασίλειος Καρδαμάκης
  • Νικόλαος Μπουρεξάκης
  • Εμμανουήλ Κόρακας
  • Στεφανής Βασιλάκης
  • Ιωάννης Φαρμασονάκης
  • Ιωάννης Βοκάλης
  • Νικόλαος Γιαννακάκης
  • Ιωάννης Ορφανίδης
  • Νικόλαος Μαρμαράκης
  • Κων/νος Λιανουδάκης
  • Νικόλαος Παππαδογιαννάκης
  • Γεώργιος Μπατουβάκης
  • Νικόλαος Παλετζάκης
  • Γεώργιος Κατζικάκης
  • Κωστής Διαμαντάκης
  • Γεώργιος Παχυνάκης
  • Ιωάννης Γκερεδάκης
  • Εμμανουήλ Σεμερτζάκης
  • Εμμανουήλ Νταμουλάκης
  • Δημήτριος Σεμουρτζάκης
  • Δημήτριος Αντριγάκης
  • Ιωάννης Παππαδάκης
  • Γεώργιος Παππαλεβιζόππουλος
  • Δημήτριος Μπούμπουρος
  • Νικόλαος Μιχαλουδάκης
  • Μιχαήλ Θωμάκης
  • Γεώργιος Δασκαλάκης
  • Νικόλαος Χαριτάκης
  • Ιωάννης Αρακτάκης
  • Ιωάννης Κωνσταντίνου
  • Αποστόλης Παπαδάκης
  • Μιχαήλ Βοντζάκης
  • Ιωάννης Μαρκάκης
  • Ζαχάρης Μανουσάκης
  1. Κων/νος Δημόπουλος
  • Στεφανής Σκουλουδάκης
  • Ιωάννης Μουρτζής
  • Δημήτριος Μαραγκάκης
  • Στυλιανός Μανουσάκης
  • Μιχαήλ Μαθιουδάκης
  • Ζαχάρης Κυριακάκης
  • Αποστόλης Περσάκης
  • Εμμανουήλ Σγουράκης
  • Εμμανουήλ Ορφανός
  • Γεώργιος Τρουλινός
  • Αντώνιος Διαμαντάκης
  • Αντώνιος Βαλεράκης
  • Κων/νος Τσελεδάκης
  • Κυριάκος Πουλάκης
  • Αντώνιος Βρετός
  • Ιωάννης Μπιρμπιλάκης
  • Γεώργιος Α. Ναύτης
  • Δημήτριος Αντράκης
  • Ιωάννης Χιοτάκης
  • Μιχαήλ Κουρνελάκης
  • Αντώνιος Πυρίνης
  • Γεώργιος Μπογιατζής
  • Θεοδόσιος Κυπαράκης
  • Γεώργιος Πυταριδάκης
  • Μιχαήλ Φουντουλάκης
  • Χατζη-Γιάννης Τορνατζάκης
  • Κων/νος Καλογέννητος
  • Κων. Πετερονικολουδάκης [11]
  1. Γεώργιος Κορνήλιος
  • Νικόλαος Μαυράκης
  • Κων/νος Παππαδάκης
  • Ιωάννης Χαλαρής
  • Ιωάννης Κόντος
  • Εμμανουήλ Ιωάννου
  1. Βασίλειος Παππαδογιαννάκης
  • Νικόλαος Καρκανάς
  • Κων/νος Μπικάκης
  • Κων/νος Ταταράκης
  • Γεώργιος Ιω. Μινοτάκης
  • Ιωάννης Φουλάκης
  • Παππά Γεώργ. Τζορτζάκης
  • Πέτρος Ζαχαριουδάκης
  • Ιωάννης Φιλιμάκης
  • Δημήτριος Καψαλάκης
  • Κων/νος Ιωάννου
  • Νικόλαος Μουρτζάκης
  • Κων/νος Παυλάκης
  • Μιχαήλ Μανουσάκης
  • Μιχαήλ Πλατζουδάκης
  • Γεώργιος Ψιλάκης
  • Ιωάννης Δημητρίου
  • Ιωάννης Μπιρμπιλάκης μικρός
  • Νικόλαος Βλαστός
  • Σαράντος Πιντάρος
  • Εμμανουήλ Τζελεπάκης
  • Νικόλαος Λαζαράκης
  • Κων/νος Δεσποτάκης
  • Γεώργιος Παππαδάκης
  • Μιχαήλ Πετράκης
  • Κων/νος Παππά Ιω. Φούτης
  • Νικολής Γαλατάκης
  • Νικόλαος Ρικάκης
  • Κων/νος Γεωργάκη Πουλάκη
  • Ελευθέριος Ορφανός
  • Γεώργιος Μπουλαντέρας
  • Μιχαήλ Βοκάλης
  • Γεώργιος Κακκαναράκης
  • Κων/νος Μακαρουνάκης
  • Γεώργιος Κοτζόνης
  • Μάξιμος Ιερομόναχος
  • Ανδρέας ιερεύς Θαλασσινός
  • Ματθαίος ιερεύς Μαθιουδάκης
  1. Κυριάκος Γερόνης
  • Γεώργιος Μαρνέρης
  • Παύλος Τουφεξόγλους
  • Ιωάννης Αντωνίου
  • Αναγνώστης Γεωργίου
  • Ιωάννης Μπουρεξάκης
  • Αναγνώστης Κασσέλας
  • Ιωάννης Αικατερινής
  • Κωνσταντής Μαρής Κιαγάς
  • Γεώργιος Ασιμάκης
  • Ιωάννης Μπουλαντέρας
  • Ιωάννης Μ. Ντεμερτζάκης
  • Φραγγιάς Σκαλίδης
  • Δημήτριος Μπογιαντζόγλους
  • Στεφανής Φουντουλάκης
  • Γρηγόριος Γερόλιμος
  • Ζάχαρης Κουντετάκης
  • Πέτρος Καπετανάκης

Όλοι πολίται έχοντες δικαίωμα ψή­φου εκατόν εξήκοντα πέντε, οίτινες και έμειναν μόνοι εις την εκκλησίαν μετά του παρέδρου και του ιερέως.

Μετά ταύτα επαρουσιάσθη εν τω μέσω ο ιερεύς κρατών εις τας χείρας το Ιερόν Ευαγγέλιον, και εις εκ των γεροντότερων της συναθροίσεως, ο κύριος Δημήτριος Μπογιαντζόγλους, ανέγνωσε μεγαλοφώνως τον ακόλουθον όρκον.

«Εν ονόματι της Παναγίας Τριάδος και αδιαιρέτου, ορκίζομαι ενώπιον του θυσιαστηρίου του Θεού της αληθείας να μη δώσω την ψήφον μου, ούτε δια φιλίαν, ούτε δια μίσος, ούτε δια φόβον, ούτε δι’ ελπίδα προσωπι­κού κέρδους, αλλά κατά την συνείδησίν μου, και χωρίς καμίαν προσωποληψίαν».

 

Τον όρκον τούτον επανέλαβαν όλοι οι πολίτες υψώνοντες την δεξιάν χεί­ρα.

Ακολούθως εκλέχθησαν πέντε εκ των γεροντότερων μελών της συνα­θροίσεως, οι κύριοι Βασίλειος Χάλης, Παναγιώτης Ζερβουδάκης, Νικόλαος Τριτάκης, Δημήτριος Μπογιαντζόγλους και Ανδρέας Φασούλης, οίτινες επί παρουσία του προεδρεύοντος Δημαρχικού παρέδρου κατέστρωσαν τον κατάλογον των υποψηφίων εκλογέ­ων. Επειδή δε οι εν τη περιφερεία ταύτη οικογενειάρχαι αριθμούνται ε­κατόν εξήκοντα πέντε, και ο κατάλογος πρέπει να περιέχη αριθμόν ονο­μάτων τετραπλάσιον των εκλογέων, κατεγράφησαν ονόματα των εξής κυ­ρίων διαμενόντων εις τε το Ναύπλιον και εις Πρόνοιαν.

 

  • Βασίλειος Χάλης
  • Παναγιώτης Ζερβουδάκης
  • Νικόλαος Τριτάκης
  • Ιωάννης Ρικάκης
  • Δημήτριος Μπογιαντζόγλους
  • Ανδρέας Φασούλης
  • Γεώργιος Μπιτζακσής
  • Ιωάννης Κουρμούλης
  • Ιωάννης Παππαδάκης Σ.
  • Κυριάκος Φρουδάκης
  • Θωμάς Κυδωνάκης
  • Γεώργιος Κοζάνης

 

Αναγνωσθέντος του καταλόγου εψηφοφορήθη έκαστον όνομα ιδιαιτέ­ρως, το εν μετά το άλλο, και έλαβον ψήφους ως ακολούθως:

 

  1. Ο Βασίλειος Χάλης υπέρ 105 κατά 60
  2. Ο Παναγιώτης Ζερβουδάκης 124 – 38
  3. Ο Νικόλαος Τριτάκης 111-51
  4. Ο Ιωάννης Ρικάκης 97 – 67
  5. Ο Δημ. Μπογιαντζόγλους 123- 41
  6. Ο Ανδρέας Φασούλης 127- 37
  7. Ο Γεώργιος Μπιτζαξής 107- 57
  8. Ο Ιωάννης Κουρμούλης 102 – 62
  9. Ο Ιωάννης Παπαδάκης Σ. 109-55
  10. Ο Κυριάκος Φρουδάκης 106 – 58
  11. Ο Θωμάς Κυδωνάκης 116 – 48
  12. Ο Γεώργιος Κοζόνης 128 -36

Σημειωτέον ότι εις την ψηφοφορίαν των ονομάτων των κυρίων Παναγιώτη Ζερβουδάκη και Νικολάου Τριτάκη ανεχώρησαν λάθρα οι καταγε­γραμμένοι εις τον κατάλογον ως έχο­ντες δικαίωμα ψήφου, Γεώργιος Α. Ναύτης, Γεώργιος Μπουλαντέρας και Γρηγόρης Γερόλιμος και ως εκ τούτου δεν εψηφοφόρησαν εις τα ρηθέντα ο­νόματα. Μετά ταύτα εις τα υπόλοιπα ονόματα ήλθον πάλιν οι Γεώργιος Μπουλαντέρας και Γρηγόριος Γερόλι­μος, εκτός του Γεωργίου Α. Ναύτου, και εψηφοφόρησαν μέχρι τέλους.

Ούτως οι κύριοι Παναγιώτης Ζερ­βουδάκης, Ανδρέας Φασούλης και Γε­ώργιος Κοζάνης εκηρύχθησαν οι νόμι­μοι εκλογείς των εν Προνοία και εν Ναυπλίω της επαρχίας Ναυπλίας Κρη­τών.

Προς πίστωσιν τούτων απάντων κατεστρώθη η παρούσα πράξις φέρου­σα τας υπογραφάς του ιερέως, του προεδρεύοντος την συνάθροισιν Δημαρχικού Παρέδρου και των πέντε με­λών των καταστρωσάντων τον κατάλονον των υποψηφίων.

Το πρωτότυπον της πράξεως ταύτης θέλει κατατεθή εις τα αρχεία της δημαρχίας Ναυπλιέων, αντίγραφον δε επικυρωμένον παρά του Δημάρχου και εσφραγισμένον με την σφραγίδα της Δημαρχίας θέλει δοθή εις έκαστον των εκλογέων, δια να αποδείξει δι’ αυτού τα οποία έχει δικαιώματα ως εκλογεύς και γενή δυνάμει αυτού παραδεκτός εις την εν Αθήναις συνάθροισιν των εκλογέων δια την εκλογήν των πληρεξουσίων των Κρητών.

Ο ιερεύς                          Ο Δημαρχικός πάρεδρος

(Ανδρέας Θαλασσινός)     (Ιω. Αγαλλόπουλος)

 

Τα καταστρώσαντα τον κατάλογον των υποψηφίων μέλη

 

Τ.Υ.           ( Β. Χάλης )

Τ.Υ.           ( Π. Ζερβουδάκης )

Τ.Υ.           ( Ν. Τριτάκης )

Τ.Υ.           (Δ. Μπογιαντζόγλους)

Τ.Υ.           ( Α. Φασούλης )

 

Την επομένη, Δευτέρα 20 Σεπτεμβρίου 1843, υποβλήθηκε το πρακτικό στο Δήμο Ναυπλίου με το εξής διαβι­βαστικό:

«Προς τον κύριον Δήμαρχον Ναυ­πλιέων

Περαιωθείσης της εκλογικής Συνε­λεύσεως των εν Προνοία Κρητών, παρακαταθέτομεν εις το υμέτερον γραφείον τα συνταχθέντα αυτής πρακτι­κά:

Εν Ναυπλίω την 20 Σεπτ. 1843

Ευπειθέστατος

Ο Δημαρχ. Πάρεδρος

Ιω. Αναλλόπουλος» [12]

Τελειώνοντας θα ήθελα να επιση­μάνω και να τονίσω το περιεχόμενο της τελευταίας παραγράφου του πρακτικού. Οι εκλεγμένοι Παναγιώτης Ζερβουδάκης, Ανδρέας Φασούλης και Γεώργιος Κοζάνης, ως νόμιμοι εκλεγ­μένοι «εκλογείς» θα παρουσιάζονταν «εις την εν Αθήναις συνάθροισιν των εκλογέων δια την εκλογήν των πλη­ρεξουσίων των Κρητών». Αυτό σημαί­νει ότι οι εκλογές στην τότε ελεύθε­ρη Ελλάδα είχαν στόχο τη συγκρότη­ση ενός εκλεκτορικού σώματος, το ο­ποίο θα αναδείκνυε τους παραστάτες, δηλαδή τους βουλευτές της «συντα­κτικής συνέλευσης».

Πράγματι, ξεφυλλίζοντας τα μη­τρώα βουλευτών της Βουλής των Ελ­λήνων μπορούμε να συναντήσουμε έντεκα ονόματα παραστατών για ό­λους τους Κρητικούς. Από αυτούς οι εννέα φέρονται ως παραστάτες εποί­κων Κρητών και δύο ως παραστάτες εκλογικής περιφέρειας Κρήτης. Ανά­μεσα στα έντεκα ονόματα υπάρχει και του Παναγιώτη Ζερβουδάκη, που εξε­λέγη ως εκλογέας στην Πρόνοια Ναυ­πλίου. Δύο, πάλι, από αυτούς εξαιρέ­θηκαν. [13]

 

Παραθέτω τα ονόματα με αλφαβη­τική σειρά:

 

  1. Δελληγιαννάκης Στρατής (Κρήτης)
  2. Δραγούμης Ν. (Κρητικών εποίκων)
  3. Ζερβουδάκης Π. » »
  4. Ζυγομαλάς Α. » (εξηρέθη)
  5. Καλλέργης Δημ. (Κρήτης)
  6. Καλλέργης Νικ. (Κρητικών εποίκων)
  7. Κουμής Ιάκωβος » »
  8. Λεβίδης Κ. Ν. (Κρητικών εποίκων) (εξηρέθη)
  9. Πεζανός Γ. (Κρητικών εποίκων)
  10. Ρενιέρης Νικ. » »
  11. Χρυσαμόπουλος Δημ. (Κρητικών εποίκων)

 

Υποσημειώσεις

 

[1] Ιστορία του Ελλ. Έθνους, τ. ΙΓ’, Σ. 105.

[2] Ι. Ε.Ε., ό.π., σ. 106

[3] Το Δ.Α.Ν. οργάνωσε ο ιστορικός και ερευνητής Τριαντάφυλλος Σκλα­βενίτης του Κέντρου Νεοελληνικών Ε­ρευνών, επικεφαλής επιστημονικής ο­μάδας, ο οποίος και έγραψε βιβλίο με τον τίτλο «Ευρετήριο Δημοτικού Αρ­χείου Ναυπλίου, 1828- 1899», Κ.Ν.Ε. – Ε.Ι.Ε., Αθήνα 1984. Ο οδηγός αυτός εί­ναι απαραίτητος για τον ερευνητή ι­στοριοδίφη. Το Δ.Α.Ν. φιλοξενείται στο Ιστορικό Αρχείο Ναυπλίου, οδός Β. Χάλη, και αποτελεί αξιολογότατη ι­στορική πηγή.

[4] Το υπεύθυνον, δηλ. ο τομέας ευθύνης του Υπουργείου Εσωτερικών.

[5] Βλ. Δ.Α.Ν. Φ. Γ  10β,

[6] Βλ. Δ.Α.Ν. Φ.Γ 8, 1843.

[7] ΒΛ. Δ.Α.Ν. Φ.Γ   8, 1843

[8] ΒΛ. Δ.Α.Ν.   Φ.Γ 10β, 1843

[9] Το όνομα Γεώργιος Μπιτσαξής έχει γραφεί παρακάτω Μπιτζακσής και Μηιτζαξής. Ασφαλώς πρόκειται για το ίδιο πρόσωπο.

[10] Το όνομα Ιωάννης Παππαδά­κης μνημονεύεται και παρακάτω με α/α 62. Πρόκειται για δύο πρόσωπα, δηλ. για συνωνυμία ή είναι λάθος του καταλόγου;

[11] Το σωστό θα ήταν Πατερονικολουδάκης, όπως το συναντάμε και σή­μερα στην Κρήτη.

[12] Βλ. Δ.Α.Ν. Φ.Γ 8, 1843

[13] Βλ. «Μητρώο πληρεξουσίων, γερουσιαστών και βουλευτών, 1822-1935» έκδ. Βουλής των Ελλήνων, Α­θήνα 1986, σ. σ. 36- 41.

 

Οδυσσέας Κουμαδωράκης

Περιοδικό «αναγέννηση», τχ. 367/1999

Read Full Post »

Κουμαδωράκης Οδυσσέας (1952-2022)

Posted in Λογοτέχνες - Ιστορικοί, tagged , , , , , , , , , , , , , , , on 21 Νοεμβρίου, 2008| Leave a Comment »

Κουμαδωράκης Οδυσσέας (1952 – 5 Αυγούστου 2022)

 

Οδυσσέας Κουμαδωράκης

Ο Οδυσσέας Κουμαδωράκης γεννήθηκε στη Σαρακήνα Χα­νίων το 1952, αποφοίτησε από το Γυμνάσιο Κισάμου και σπούδασε φιλολογία στην  Αθήνα. Από το 1977 ζούσε και δίδασκε  στο Άργος. Ήταν νυμφευμένος με τη φιλόλογο Καίτη Γεώργα. Ως φιλόλογος εργάστηκε στο 4ο Γυμνάσιο Άργους· οι μαθητές του τον θυμούνται με θαυμασμό για τις γνώσεις και την κατάρτισή του αλλά κυρίως για τη συμπεριφορά και το ήθος του.

Οι γυμνασιακές και πανεπιστημιακές του σπουδές συνέπεσαν με την περίοδο της δικτατορίας, γι’ αυτό και τα δύο πρώτα του βιβλία («Τα χαμένα δώρα», διηγήματα 1985, και «Ως ελαιόκαρπος», μυθιστόρημα 1986) είναι αντιστασιακού περιεχομένου.

Στη συνέχεια στράφηκε προς την παιδική και νεανική λογοτεχνία κι έγραψε τα παραμύθια: «Ο κόσμος της Καστανούλας», εκδ. Άλμα 1990, «Τα παράξενα ανθρωπάκια οι Δροσουλίτες», εκδ. Άλμα 1992, «Ο κυνηγός των μαργαριταριών», εκδ. Καστανιώτη 1996 και το ιστορικό μυθιστόρημα «Ο εξωλέστατος», εκδ. Δωρικός 1999, που αναφέρεται στη δράση και τη δολοφονία του πρωτεργάτη της Ελληνικής Επανάστασης στην Ύδρα Αντώνη Οικονόμου.

Είχε ασχοληθεί με το θέατρο και είχε γράψει την κωμωδία «Γλυκιά μου Σοφία», η παράσταση της οποίας απέσπασε ειδική διάκριση στους 8ους περιφερειακούς θεατρικούς αγώνες (2002) και το μονόπρακτο «Η συνάντηση», αδημοσίευτο.

Ακόμη, είχε γράψει το βιβλίο «Γνωριμία με το Άργος» με τους μαθητές του από αγάπη προς αυτούς και προς το Άργος, όπου ζούσε και δίδασκε από το 1977. Επανεκδόθηκε συμπληρωμένο και βελτιωμένο με τίτλο «Άργος το Πολυδίψιον», εκδόσεις Εκ Προοιμίου 2007. Το 2010 κυκλοφόρησε  το βιβλίο του  «Στα χνάρια του χθες» από τις εκδόσεις Εκ Προοιμίου.

Είχε δημοσιεύσει ενδιαφέρουσες μονογραφίες και μελέτες σε επιστημονικά και λογοτεχνικά περιοδικά της Αργολίδας.

Το 2006 τιμήθηκε από τον Σύλλογο Αργείων «Ο Δαναός» για την πνευματική και την κοινωνική του προσφορά.

Ο Οδυσσέας Κουμαδωράκης ήταν ένας μαχητής της ζωής. Έπειτα από ισχυρό εγκεφαλικό επεισόδιο που υπέστη το 1997, κατάφερε και πάλι να σταθεί στα πόδια του, να επιστρέψει στις σχολικές αίθουσες και τους αγαπημένους του μαθητές και να ασχοληθεί με ιδιαίτερο ζήλο με την ιστορική έρευνα και το συγγραφικό του έργο.

Απεβίωσε το πρωί της Παρασκευής 5 Αυγούστου 2022, σε νοσοκομείο της Αθήνας, σε ηλικία 70 ετών. Η εξόδιος ακολουθία  τελέστηκε την  Κυριακή 7 Αυγούστου στις 12 το μεσημέρι στον Ιερό Ναό Κοιμήσεως της Θεοτόκου Άργους, όπου και ετάφη.

 

Οδυσσέας Κουμαδωράκης

 

Το μεγάλο ταξίδι του Οδυσσέα

 

Μάνα κι αν έρθουν οι φίλοι μου
κι αν έρθουν και δικοί μας.
Να μη τους πεις κι απόθανα
να τους βαροκαρδίσεις.
Στρώσε τους τάβλα να γευτούν,
κλίνη να κοιμηθούνε.
Στρώσε τους παραπέζουλα
Να βάλουν τ’ άρματά τους
Και σαν ξυπνήσουν το πρωί
και σ’ αποχαιρετούνε,
πες του τος πως απόθανα.

 

Με τούτο το ηρωικό κρητικό ριζίτικο τραγούδι θα συνοδέψουμε τον συνοδοιπόρο στις πνευματικές και κοινωνικές αναζητήσεις, τον καλό φίλο, τον αγαπητό συνάδελφο, τον καλό και αγαθό άνθρωπο, τον συνειδητά ενεργό πολίτη, τον Οδυσσέα Κουμαδωράκη, που ξεκινά αύριο Κυριακή (7-8-2022) με τις ευχές και την αγάπη όλων το μεγάλο του ταξίδι.

Ο Οδυσσέας Κουμαδωράκης, το 2017, στο χορό της Πολιτιστικής Αργολικής Πρότασης.

Απαλλαγμένος από τα δεσμά της καθημερινότητας, χωρίς να είναι πισθάγκωνα δεμένος στο μεσιανό κατάρτι, ελεύθερος να τραγουδάει στην άκρια της πλώρης, αγναντεύοντας στο βάθος να δει να του κουνάνε καλοδεχούμενα χέρια ο Γιάννης Ρηγόπουλος, ο Νικόλας Ταρατόρης, η Κατερίνα Παπαδριανού, ο Γιώργος Αντωνίου και τόσοι άλλοι που έκαναν ήδη το πέρασμα στην αιωνιότητα. Από το 1977 παρουσίαζε την Οδύσσεια στα παιδιά του σχολείου και να τώρα που ήρθε η ώρα, ίδιος ο Οδυσσέας, να ξεκινήσει για το δικό του μεγάλο ταξίδι.

Ήρεμος πάντα, με τη σοφία που του χάριζαν οι εμπειρίες της ζωής, ο Οδυσσέας Κουμαδωράκης ανήκει σ’ εκείνη την ομάδα με τους ξενοτοπίτες που στέριωσαν στην Αργολίδα, εργάστηκαν, έκαναν οικογένεια και άνοιξαν δρόμους στον πολιτισμό.

Όπως πάντα στις περιπτώσεις αυτές, δεν ξεχνάς ποτέ τον τόπο που σε γέννησε και στον οποίο μεγάλωσες. Ο Οδυσσέας δεν ξέχασε τη Σαρακήνα Χανίων, ούτε τον Κίσαμο όπου τελείωσε το Γυμνάσιο πριν έρθει στη Φιλοσοφική Αθηνών. Συχνά πήγαινε εκεί και γύριζε ανανεωμένος για να γεμίσει με τη ζωντάνια του το Άργος που αγάπησε όσο και την ιδιαίτερή του πατρίδα. Συζητούσαμε για την Κρήτη, για τα τραγούδια της, τις ομορφιές της και όλα μετατρέπονταν σε χειροπιαστή έρευνα για κάτι νέο!

Ο Οδυσσέας, εκτός από το αναγνωρισμένο για την ποιότητα εκπαιδευτικό του έργο, είχε ένα πλούσιο ερευνητικό και συγγραφικό βάζοντας στο επίκεντρο τα παιδιά και στη συνέχεια τους μαθητές του. Η έκδοση «Γνωριμία με το Άργος» είναι ίσως η καλύτερη απόδειξη της σύζευξης σχολικής κοινότητας και έρευνας. Δεν είναι υπερβολή να πούμε πως το έργο αυτό στάθηκε, σε πανελλήνιο επίπεδο, ένας οδηγός για τις σχολικές ερευνητικές ομάδες. Η συνέχεια των εκδόσεων αποτελούν μια πλούσια παρακαταθήκη στην τοπική και εθνική λαογραφία, ιδιαίτερα με το έργο του «Στα χνάρια του χθες» (2010), ενώ είχε προηγηθεί το «Πολυδίψιον Άργος» (2007) που αποτελεί μια βελτιωμένη έρευνα της «Γνωριμίας με το Άργος» και σήμερα παραμένει ένα βιβλίο αναφοράς για την πόλη.

Σημαντικό είναι και το λογοτεχνικό έργο για παιδιά και ενήλικες: «Τα χαμένα δώρα» 1985, «Ως ελαιόκαρπος» 1986, «Ο κόσμος της Καστανούλας» 1990, «Τα παράξενα ανθρωπάκια οι Δροσουλίτες» 1992, «Ο κυνηγός των μαργαριταριών» 1996, «Ο εξωλέστατος» 1999.

Συχνά βέβαια, οι αναφορές στο πλούσιο συγγραφικό του έργο επισκιάζουν δυο άλλες σημαντικές πολιτιστικές προσφορές και δράσεις του: τη θεατρική με τη συμμετοχή του στο θίασο της Πολιτιστικής Αργολικής Πρότασης και τη συμμετοχή του στην συντακτική ομάδα της «Αργειακής Γης», ενός εκ των σημαντικότερων περιοδικών εκδόσεων, για την πόλη του Άργους και την Αργολίδα, όπως επίσης και της συμμετοχής του στον «Κύκλο της Αναγέννησης» και το περιοδικό της.

Ο Οδυσσέας Κουμαδωράκης στάθηκε από την πρώτη στιγμή ένας από τους βασικότερους υποστηρικτές για την «Πρόταση» και την «Αργειακή Γη», με επίπονα ωράρια προετοιμασίας αλλά και τη χαρά της δημιουργίας για ένα ζωντανό και ενθουσιώδες κοινό στο θέατρο, για ένα ετήσιο επιστημονικό αποτέλεσμα με την «Αργειακή Γη» αντάξιο των προσπαθειών που καταβάλαμε και της ιστορίας της πόλης του Άργους. Και στις δυο περιπτώσεις, όπως και σε όλες τις υπόλοιπες, ο Οδυσσέας ήταν η ανθρώπινη συνδετική ουσία για όλες και όλους: μειλίχιος, ευγενικός, πράος, άκακος…. Μπορούσαμε να συζητάμε, να σκεφτόμαστε, να φανταζόμαστε, να οργανώνουμε στα χαρτιά και να βρισκόμαστε ξανά στην υλοποίηση των ιδεών και στις δράσεις μας. Η αποκρουστική εικόνα του θανάτου μας λυπεί αλλά δεν μας φοβίζει. Η εικόνα μένει! Το έργο μένει! Μένουν και όσες/όσοι μπορούν και τα μνημονεύουν για να κρατούν ζωντανή της δημιουργική πνοή του Οδυσσέα για τους επόμενους. Μένει κυρίως η οικογένειά του, που έζησε τα χαρούμενα και τα δύσκολα μαζί του για να συντροφεύει τη μνήμη του στο μεγάλο αυτό ταξίδι. Όχι με λύπη, αλλά με τη χαρά της αιώνιας παρουσίας μιας ευγενικής μορφής και ενός ζεστού χαμόγελου…

Τον ακούω εξάλλου ακόμη στην άκρια της πλώρης να συνεχίζει ήρεμα το ριζίτικο τραγούδι αγναντεύοντας στο βάθος:

Στρώσε τους τάβλα να γευτούν,
κλίνη να κοιμηθούνε.
Στρώσε τους παραπέζουλα
Να βάλουν τ’ άρματά τους…

 

Γ. Κόνδης

 

Για τον Οδυσσέα Κουμαδωράκη

 

Με την οριστική αναχώρηση του Οδυσσέα φεύγει ένας από τους εναπομένοντες ελάχιστους λόγιους του Άργους.

Ένας Κρητικός που αφομοιώθηκε τόσο, όχι μόνο με την κοινωνική ζωή αλλά και με την ιστορία και τις αξίες της νεότερης ιστορίας του Άργους, όσο ολίγιστοι γηγενείς Αργείοι.

Τα δύο βασικά του έργα, για τις οδούς και τα μνημεία του Άργους, όπως και για τα παλαιά επαγγέλματα στην πόλη, διασώζουν πολύτιμα στοιχεία ακόμα και για το ευρύ κοινό.

Θα πρέπει να σημειωθεί και η επιμέλεια τελευταίων τόμων της «Αργειακής Γης», αξιόλογου εντύπου που η έκδοσή του ξεκίνησε επί Δημάρχου Νίκου Κολιγλιάτη (με άλλο τίτλο αρχικά).

Ανήσυχο πνεύμα ο Οδυσσέας, έβαλε το δικό του λίθο στην συνέχιση της πνευματικής ζωής του Άργους, σε καιρούς δύσκολους και πνευματικά άνυδρους. Αυτή η συμβολή του δεν πρόκειται να ξεχαστεί.

 

Βασίλης Κ. Δωροβίνης

 

Read Full Post »