ΑΡΓΟΛΙΚΗ ΑΡΧΕΙΑΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ

Στοχεύοντας στην πνευματική αναγέννηση του απελευθερωμένου από τον τουρκικό ζυγό ελληνικού κράτους ο πρώτος κυβερνήτης του κατέβαλλε προσπάθειες για την εξασφάλιση αρχικά της στοιχειώδους εκπαίδευσης.

Το 1829 ιδρύει το Ορφανοτροφείο της Αίγινας για τα ορφανά του πολέμου, όπου λειτουργούσαν εκτός από τα αλληλοδιδακτικά σχολεία (σχολεία στα οποία οι μαθητές των ανώτερων τάξεων δίδασκαν τα παιδιά που φοιτούσαν στις κατώτερες ) τρεις κλάσεις ελληνικών μαθημάτων και πολλά “χειροτεχνεία”,πρακτικά εργαστήρια διαφόρων τεχνών για όσους μαθητές δεν είχαν ικανότητες προόδου στα μαθήματα.

Η στοιχειώδης εκπαίδευση ήταν υποχρεωτική.

Στο Ορφανοτροφείο εντάχθηκε και το Πρότυπο σχολείο, όπου εκπαιδεύονταν δάσκαλοι για τα αλληλοδιδακτικά.

Επιπλέον ιδρύθηκε το Κεντρικό σχολείο “ δια τους έχοντας έφεσιν να αναδεχθώσιν το διδασκαλικόν επάγγελμα” και για όσους νέους θα ήθελαν να ακολουθήσουν ανώτερες σπουδές.

Σχολεία λειτούργησαν και στη Σύρο, στο Ναύπλιο, την Αθήνα και την ΄Ύδρα.

Επίσης λειτούργησε το Κεντρικό Πολεμικό Σχολείο Ναυπλίου, η Εκκλησιαστική Σχολή του Πόρου, η Αγροτική Σχολή της Τίρυνθας και η Εμπορική Σχολή Σύρου.

Συνέδριο Διδασκάλων. Ναύπλιο 1924. ( Αρχείο: Αργολική Αρχειακή Βιβλιοθήκη Ιστορίας & Πολιτισμού).

Ο Καποδίστριας σε συνεργασία με την Επιτροπή για θέματα παιδείας φρόντισαν κατά το δυνατόν για τον υλικοτεχνικό εξοπλισμό των σχολών και την έκδοση διαταγμάτων για τη σωστή οργάνωση και λειτουργία τους.

Ο κυβερνήτης είχε διατυπώσει την ανάγκη ιδρύσεως Πανεπιστημίου. ΄Όμως οι οικονομικές δυσκολίες και η έλλειψη διδακτικού προσωπικού, καθώς και ο πρόωρος θάνατός του δεν του επέτρεψαν να υλοποιήσει τους οραματισμούς του.

Πολλοί χαρακτηρίζουν το εκπαιδευτικό σύστημα που εισήχθηκε στην Ελλάδα κατά την περίοδο της Αντιβασιλείας ως μίμηση του αντίστοιχου συστήματος που λειτουργούσε εκείνη την εποχή στη Γερμανία. Γι αυτό το λόγο οι δυσκολίες προσαρμογής του στο νεοσύστατο ελληνικό κράτος ήταν αναμενόμενες.

Πρώτη βαθμίδα εκπαίδευσης ήταν το Επτατάξιο Δημοτικό ή του λαού σχολείο.

Ακολουθούσε το Τριτάξιο Ελληνικό σχολείο, στο οποίο μπορούσαν να εισαχθούν με εξετάσεις ακόμα και παιδιά που είχαν ολοκληρώσει τη φοίτησή τους μέχρι την τέταρτη τάξη του Δημοτικού.

Κατόπιν οι απόφοιτοι του Ελληνικού είχαν τη δυνατότητα να παρακολουθήσουν το Τετρατάξιο Γυμνάσιο και τέλος το Πανεπιστήμιο, που λειτούργησε για πρώτη φορά το 1838, με τη φιλοσοφική, τη θεολογική, τη νομική και την ιατρική σχολή.

Βέβαια εκτός από την κρατική πρωτοβουλία, ουσιαστικά συνέβαλαν στη μόρφωση των ελληνοπαίδων οι κοινότητες, πολλοί ιδιώτες και ΄Έλληνες των παροικιών, με την ηθική, υλική και οικονομική ενίσχυσή τους.

Πρασινιώ Ψώρα Καθηγήτρια Φιλόλογος.

Read Full Post »

Ζυγομαλάς Ιωάννης (1498-1584)

O Ιωάννης Ζυγομαλάς και ο υιός και ομότεχνός του Θεοδόσιος (1544-1607) διέγραψαν μια πνευματική πορεία που άφησε πολλά και πλούσια ίχνη και τεκμήρια. Υπηρέτησαν στο Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως σε θέσεις κλειδιά. Εκεί δίδαξαν την αρχαία ελληνική, ενώ αντέγραφαν και διακινούσαν χειρόγραφα με έργα αρχαίων και βυζαντινών συγγραφέων. Είναι γνωστή η αλληλογραφία τους με ευρωπαίους λογίους και περιηγητές, χάρις στην οποία η ουμανιστική Δύση γνώρισε τους Ρωμιούς του 16ου αιώνα, όσο και την τότε ομιλούμενη γλώσσα τους, ως συνέχεια του ελληνισμού της κλασσικής εποχής και του Βυζαντινού κόσμου.

Ο Ιωάννης Ζυγομαλάς (1498-1584) ήταν λόγιος, φιλόλογος, κωδικογράφος, εκκλησιαστικός ρήτωρ και αξιωματούχος του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Γόνος γνωστής οικογένειας από τo Άργος (το αρχικό όνομά της ήταν Σαγομαλάς), η οποία είναι γνωστή για τις υπηρεσίες της προς τον φράγκο φεουδάρχη του Άργους, Guy d’ Enghien.

Ο ίδιος γεννήθηκε το 1498 στο Ναύπλιο και μαθήτευσε κοντά στον Αρσένιο Αποστόλιο, ο οποίος του δίδαξε τα κλασικά γράμματα και την αρχαία ελληνική γλώσσα και παιδεία. Συνέχισε τις σπουδές του και στο πανεπιστήμιο της Πάδουας, όπου διδάχθηκε και τα λατινικά, κοντά στον Giovanni Foresto. Επέστρεψε στο Ναύπλιο και εργάσθηκε ως εκκλησιαστικός ρήτωρ στην εκεί μητρόπολη, δίδασκε επίσης αρχαία ελληνικά και άσκησε τα καθήκοντα του νοταρίου.

Το 1549 μετακόμισε χωρίς την οικογένεια στην Αδριανούπολη, προσκεκλημένος του τότε μητροπολίτη Ιωάσαφ, για να διδάξει και εκεί τα ελληνικά. Όταν ο Ιωάσαφ χειροτονήθηκε Οικουμενικός Πατριάρχης, ο Ιωάννης τον ακολούθησε στην Κωνσταντινούπολη. Η υπόλοιπη οικογένεια μετακόμισε εκεί γύρω στο 1555. Ο Ιωάννης ανέλαβε το αξίωμα (οφφίκιον) του «Μεγάλου Ρήτορος του Πατριαρχείου» και το 1576 χειροθετήθηκε από τον Πατριάρχη Ιερεμία Β΄ τον Τρανό «Μέγας Ερμηνευτής των Γραφών».

Συνέχισε να διδάσκει τα Αρχαία ελληνικά και να αντιγράφει χειρόγραφα κατά παραγγελία. Όπως και ο γιος του Θεοδόσιος Ζυγομαλάς έτσι και ο ίδιος ο Ιωάννης δεν φαίνεται να έλαβε αποφασιστικό μέρος στην ανταλλαγή θεολογικών θέσεων και στην απόπειρα προσέγγισης μεταξύ των λουθηρανών θεολόγων και του Πατριάρχη Ιερεμία Β’ του Τρανού. Από τον γάμο του με την Γρατζιόζα απέκτησε δύο γιους και δύο κόρες. Πέθανε το 1584 στην Κωνσταντινούπολη.

Έργα του είναι:

• Βίος του Σταυρακίου Μαλαξού, πρωτοπαππά του Ναυπλίου.
• Επιτομή της ελληνικής Γραμματικής.
• Διάφορα επιγράμματα στα αρχαία ελληνικά ή τα λατινικά.
• Προσευχή στην Θεομήτορα για την εορτή της Κοιμήσεως του 1576.
• Πολυάριθμες επιστολές προς διάφορους παραλήπτες.

Πηγές

• E. Legrand, «Notice biographique sur Jean et Theodose Zygomalas», Παρίσι, 1889.
• S. Perentidis, «Théodose Zygomalas et sa Paraphrase de la Synopsis minor», Αθήνα, Εκδόσεις Α. Ν. Σάκκουλα, 1994.
• « Ιωάννης και Θεοδόσιος Ζυγομαλάς / Πατριαρχείο – θεσμοί – χειρόγραφα», Πρακτικά συμποσίου, Ιούνιος 2006, Άργος, Σ. Περεντίδης – Γ. Στείρης (Επιμέλεια), Εκδόσεις «Δαίδαλος», Αθήνα, 2009.  

Read Full Post »

Θεοδόσιος Ζυγομαλάς (1544-1607)

Το 1564 ο εικοσάχρονος Θεοδόσιος μαρτυρείται ως νοτάριος του Οικουμενικού Πατριαρχείου και κωδικογράφος, ενώ ήδη το 1574 έχει προαχθεί σε πρωτονοτάριο της Μεγάλης Εκκλησίας. Τέλος στα μέσα του 1591 ανέρχεται στο αξίωμα του δικαιοφύλακος.

Είναι γνωστός χάρις στην μακρόχρονη αλληλογραφία και φιλία του με τον Γερμανό φιλόλογο Martinus Crusius, Καθηγητή στο Πανεπιστήμιο της Τυβίγγης (Τübingen). Ο τελευταίος σημείωνε στο αναλυτικό του ημερολόγιο όλες τις πληροφορίες που του έστελνε ο Θεοδόσιος και πολλές από αυτές δημοσίευσε στα βιβλία του, κυρίως στο «Turcograeciae libri octo» (1584).

Χάρις σε αυτές τις πληροφορίες του Θεοδοσίου και στα δημοσιεύματα του Crusius, αρχίζει να αναπτύσσεται το ενδιαφέρον των τότε Ευρωπαίων για τους Έλληνες εκείνης της εποχής, χαρακτηρίζοντάς τους για πρώτη φορά απογόνους των αρχαίων Ελλήνων και των Βυζαντινών. Πρόκειται για το πνευματικό και ιδεολογικό ρεύμα που θα εξελιχθεί υπό το όνομα «Φιλελληνισμός». Προς χάριν του Crusius, ο Θεοδόσιος μετέφερε στην δημώδη γλώσσα της εποχής αρκετά κείμενα, που έτσι έκαναν γνωστό και το ομιλούμενο ιδίωμα στους συγχρόνους τους. Φιλίες ανέπτυξε και με άλλους ουμανιστές, όπως τον Johannes Leunclavius ή Löwenklau, τον Stefan Gerlach, τον Philippe du Fresne-Canaye, τον Georgius Dousa, τον Andrea Taranowski κ.ά.

Η συμμετοχή του στην ανταλλαγή θεολογικών θέσεων και προτάσεων μεταξύ του πατριάρχη Ιερεμία Β’ του Τρανού και των λουθηρανών θεολόγων της Τυβίγγης φαίνεται περιορισμένη και πάντως όχι αποφασιστική. Χάθηκε μάλλον στην επιδημία πανώλης που έπληξε την Κωνσταντινούπολη το 1607. Η πολυάριθμη οικογένειά του μετακόμισε σε διάφορα μέρη. Απόγονοί του μαρτυρούνται έως τον 19ο αιώνα στην Χίο, και σήμερα σε διάφορα μέρη του κόσμου.

• «Πολιτική Ιστορία Κωνσταντινουπόλεως από το 1391 έως το 1578»
• Μακρά επιστολή προς τον Crusius με χρονολογία 7 Απριλίου 1581
• «Θεματοεπιστολαί» στα αρχαία και τα δημώδη ελληνικά
• Παράφραση σε δημώδη γλώσσα του βυζαντινού μυθιστορήματος «Στεφανίτης και Ιχνηλάτης»
• Παράφραση, ωσαύτως, της βυζαντινής νομικής συλλογής «Μικρή σύνοψη»
• Παράφραση της «Εξαβίβλου» του Κωνσταντίνου Αρμενόπουλου
• Κατάλογος οφφικίων της Μεγάλης Εκκλησίας
• Κατάλογοι δημοσίων και ιδιωτικών βιβλιοθηκών της Κωνσταντινούπολης,
• Πολυάριθμες επιστολές προς διαφόρους παραλήπτες
• Σύντομο Περιηγητικό του Αιγαίου πελάγους
• Περιγραφή του Όρους Σινά
• Περιγραφή του Αγίου Όρους (τα δύο τελευταία με αυτοσχέδιους χάρτες).

S. Perentidis, Théodose Zygomalas et sa Paraphrase de la Synopsis minor, Αθήνα, Εκδόσεις Αντ. Ν.Σάκκουλα, 1994.

Alland & Rials 2003 : D. Alland & S. Rials (ιd.), Dictionnaire de la culture juridique, Paris.

Burgman, Fφgen, Schminck & Simon 1995 : L. Burgmann, M. Th. Fφgen, A. Schminck, D. Simon, Repertorium des Handschriften des byzantinischen Rechts. Teil I. Die Handschriften des weltlichen Rechts, Frankfurt am Main [Forschungen zur Byzantinischen Rechtsgeschichte herausgegeben von Dieter Simon. 20].

Cornu 2003 A : G. Cornu, « Adages et brocards », in Alland & Rials 2003, p. 21-26.

Cornu 2003 B : G. Cornu, « Linguistique juridique», in Alland & Rials 2003, p. 952-959.

Cornu 2005 : G. Cornu, Linguistique juridique, Paris3.

Crusius 1584 : Turcogrζciζ libri octo a Martino Crusio (…) edita, Basileζ.

Du Cange 1688 : C. Du Cange, Glossarium ad Scirptores mediae et infimae Grζcitatis, Lugdunum.

Getov, Katsaros & Papastathis 1994 : D. Getov, V. Katsaros, Ch. Papastathis, Κατάλογος των

ελληνικών νομικών χειρογράφων των αποκειμένων στο Κέντρο Σλαβο-βυζαντινών σπουδών

« Ivan Dujčev » του Πανεπιστημίου « Sv. Kliment Ohridski » της Σόφιας, Thessalonique.

Gkinis 1966 : D. Gkinis, Περίγραμμα Ιστορίας τοῦ Μεταβυζαντινοῦ δικαίου, Athθnes3 [Πραγματεία της Ακαδημίας Αθηνών. 26]

Hinterberger 2005 : M. Hinterberger, « Les relations diplomatiques entre Constantinople et la Russie au XIVe siθcle. Les lettres patriarcales, les envoyιs et le langage diplomatique », in M. Ballard, Ι. Malamut & J.-M. Spieser (ιd.), Byzance et le monde extιrieur. Contacts, relations, ιchanges, Paris [Byzantina Sorbonensia. 21].

Holton 1974 : Διήγησις τοῦ Ἀλεξάνδρου. The tale of Alexander. The rythmed Version. Critical Edition with an Introduction and Commentary, Thessaloniki [Βυζαντινὴ καὶ Νεοελληνικὴ Βιβλιοθἠκη. 1].

Kahane & Kahane 1970-1976 : H. & R. Kahane, « Abendland und Byzanz : Sprache », in P. Wirth (ιd.), Reallexikon der Byzantinistik, Bd. I, Heft 4-6, col. 345-640, Amsterdam.

Krueger 1880 : Corpus Iuris Civilis, II. Codex Iustinianus recognovit et retractavit P. Krueger, Berlin.

Lemerle 1988 : P. Lemerle, Actes de Kutlumus. Nouvelle ιdition remaniιe et augmentιe, Paris2 [Archives de l’Athos. II2].

Maruhn & Perentidis 1985 : J. Mahrun / S. Perentidis, « Quelques aspects du fonctionnement de la Justice chypriote ΰ l’ιpoque des Lusignan », Chypre. La vie quotidienne de l’antiquitι ΰ nos jours. Actes du Colloque, [Paris], Musιe de l’Homme, p. 139-148.

Mihăescu 1976 : H. Mihăescu, « Die Lage der zwei Weltsprachen (Griechisch und Latein) im Byzantinischen Reich des 7. Jahrhunderts als Merkmal einer Seitwende », in H. Kφpstein & F. Winkelmann (ιd.), Studien zum 7. Jahrhundert in Byzanz. Probleme der Herausbildung des Feudalismus, Berlin, p. 95-100 [Berliner Byzantinische Arbeiten. Bd. 47].

Mommsen & Krueger 1889 : Corpus iuris civilis, II, Digesta, Berlin, p. 1-994. Nomokritθrion : ιd. Gkinis 1966, p. 65-112.

Oikonomidθs 1999 : N. Oikonomidθs, « L’“unilinguisme” officiel de Constantinople Byzantine (viie-xiie s.) », Σύμμεικτα, 13, p. 9-21.

Par. : Paraphrase de la SMin. par Thιodose Zygomalas, ιd. Perentidis 1994, p. 103-308. Peira : ιd. in J. & P. Zepos, Jus Graecoromanum, IV, Athθnes, p. 1-260.

Perentidis 1984 A : S. Perentidis, « Un manuscrit de l’Hexabible d’Harmιnopoulos en la possession de Thιodose Zygomalas », in P. Dimakis (ιd.), Μνήμη Γεωργίου Πετροπούλου (1897-1964), II, Athθnes, p. 207-228.

Perentidis 1984 B : S. Perentidis, « Recherches sur le texte de la Synopsis minor », in D. Simon, (ιd.), Fontes Minores VI, Frankfurt/Main, p. 219-273 [Forschungen zur Byzantinischen Rechtsgeschichte herausgegeben von Dieter Simon. 11].

Perentidis 1986 : S. Perentidis, « L’empereur nι le jour de Pβques. Michel IX Palιologue et la date de la Synopsis minor », in D. Simon (ιd.), Fontes Minores VII, Frankfurt/Main, p. 253- 257 [Forschungen zur Byzantinischen Rechtsgeschichte herausgegeben von Dieter Simon.

Perentidis 1994 : S. Perentidis, Thιodose Zygomalas et sa Paraphrase de la Synopsis minor, Athènes [Forschungen zur Byzantinischen Rechtsgeschichte. Athener Reihe, herausgegeben von Spyros Troianos. 5].

Perentidis sous presse : S. Perentidis, « ΐ quoi bon le latin ΰ Byzance aprθs Justinien ? ou la rhιtorique et le charme de l’incomprιhensible », sous presse dans A. A. Fursenko et V. N. Pleshkov (ιd.), Seules les lettres sonnent. Mιlanges pour Igor P. Medvedev, Saint Pιtersbourg.

Podskalsky 1988 : G. Podskalsky, Griechische Theologie in der Zeit der Tόrkenherrschaft. Die Orthodoxie im spannungsfeld der nachreformatorischen Konfessionen des Westens, Mόnchen.

Ponθma nomikon : ιd. in J. & P. Zepos, Jus Graecoromanum, VII, Athθnes, p. 411-497. Sathas 1877 : C. Sathas, Μεσαιωνική Βιβλιοθήκη ἢ συλλογὴ ἀνεκδότων μνημείων τῆς ἑλληνικῆς ἱστορίας, vι, Paris & Venise.

SBM : ιd. in J. & P. Zepos, Jus Graecoromanum, V, Athens, p. 7-598. Schoell & Kroll 1895 : R. Schoell & W. Kroll, Corpus iuris civilis, III, Novellae, Berlin, p. 1-795.

Simon 1973 : D. Simon et alii, Zyprische Prozeίprogramme, Mόnchen [Mόnchener Beitrδge zur Papyrusforschung und Antiken Rechtsgeschichte. 65]. SMin. : Synopsis minor, ιd. in J. & P. Zepos, Jus Graecoromanum, VI, Athnes, p. 327-547.

Toufexis 2005 : P. Toufexis, Das Alphabetum vulgaris linguae graecae des deutschen Humanisten Martin Crusius (1526-1607). Ein Beitrag zur Erforschung der gesprochener griechischen Sprache im 16. Jh., Kφln [Neograeca Medii Aevi herausgegeben von Hans Eideneier. VII].

Troianos 1999 : S. Troianos, Οι πηγές του βυζαντινού δικαίου, Athθnes–Komotini.roblewski 1988 : J. Wroblewski, « Les langages juridiques : une typologie », Droit et Sociιtι, 8, p. 15-30.

Zachariae 1839 : C.E. Zachariae, Historiae Iuris Graecoromani delineatio cum appendice ineditorum, Heidelbergae.

 Κ. Ι. Δυοβουνιώτου, «Θεοδόσιος Ζυγομαλάς», Θεολογία, τ. 1 (1923), σ. 159.

Read Full Post »