Ράδος (Μπεντένι)
Τα ονόματα αυτά ο ποταμός Ράδος τα πήρε από δύο χωριά, από τα οποία περνάνε οι ρεματιές του, στις βόρειες πλαγιές του Διδύμου όρους. Ράδος είναι νεοελληνικό οικογενειακό όνομα [1], απαντάται όμως και ως όνομα χωριών, μάλιστα στη γενική (του Ράδου [2]), στη Μεσσηνία, Λοκρίδα και Γορτυνία [3]. Η λέξη Μπεντένι είναι αραβικής και τουρκικής προέλευσης (μπεντέν) και σημαίνει κάστρο [4].
Το χωριό Μπεντένι έχει μεταφερθεί ανατολικότερα, μετονομασμένο διαδοχικά σε Μπάφι και Αγία Ελένη [5]. Στην παλιά θέση του χωριού, στα μισά της απόστασης Τραχειάς – Αγ. Ελένης, σώζονται λείψανα πελασγικής οικοδομίας, άγνωστης πόλης, ίσως της αρχαίας Δρυόπης. Στους πρόποδες της Ακρόπολης υπάρχουν ερείπια τουρκικού πύργου, απ’ όπου και η ονομασία και πηγή νερού που τρέχει νότια και πέφτει στον κλάδο του Ράδου, που έρχεται από το Άνω Φανάρι. Σήμερα οι ντόπιοι δεν τον αποκαλούν πλέον Μπεντένι.
Η κοίτη του χειμάρρου αρχίζει από την περιοχή του θεάτρου της Επιδαύρου στο αρχαίο Κυνόρτιο όρος και από το χωριό Αδάμιο συγκεντρώνει τα νερά του οροπεδίου της Τραχειάς, ενισχύεται από τα ρέματα που κατηφορίζουν από τα χωριά Άνω Φανάρι και Ράδο, διασχίζει το φαράγγι του Αυγού και εκβάλλει στην παραλία των Ιρίων, καθιστώντας εύφορη την πεδιάδα του κάτω ρου του. Στα περίπου 32 χιλιόμετρα της διαδρομής του δέχεται νερά από τα όρη Κυνόρτιο (Χαράνι) και Κορυφαίο από το Βορρά, Ορθολίθιο από ανατολικά και Αυγό από νότια.
Ράδος – Φωτογραφίες από το διαδικτυακό τόπο «Ράδος ποταμός».
Ράδος
Μεταξύ των εκβολών του Ράδου και του χειμάρρου της Κάντιας πλησιέστερα στο δεύτερο υπήρχε ο ναός του Απόλλωνα Πυθαέα. Οι πόλεις της συμμαχίας του Άργους ήταν υποχρεωμένες να στείλουν ένα ζώο για θυσία στη γιορτή του. Όταν οι Επιδαύριοι αρνήθηκαν να στείλουν θύμα υπέρ των παραποταμίων [6], οι Αργείτες τους κήρυξαν τον πόλεμο. Παραποτάμιους αποκαλεί ο Θουκυδίδης τους κατοίκους των περιοχών γύρω από τον Ράδο, που ανήκαν στους Επιδαυρίους. Η χώρα γύρω του κατοικήθηκε από τους Δρύοπες, που οι Δωριείς έδιωξαν από την Οίτη. Το άνυδρο οροπέδιο της Τραχείας, είναι διάσπαρτο από αρχαία χαλάσματα, που κάποιο από αυτά θα ανήκε στη Δρυόπη.
Ράδος
Ράδος
Ράδος
Το φαράγγι του Αυγού, που αναφέραμε πιο πάνω, ξεκινά Β.Α. από τα Άνω Καρνεζέικα. Είναι βαθύ και κατάφυτο και έχει διανοιχθεί από το Ράδο, στην προσπάθειά του να βρει διέξοδο στη θάλασσα. Μέσα στο φαράγγι, στην αριστερή όχθη, σε απόκρημνη θέση, σκαρφαλωμένη σε κοίλωμα κατακόρυφου βράχου, βρίσκεται εγκαταλελειμμένη η διαλυμένη από τη βαυαρική Αντιβασιλεία μονή Αγίου Δημητρίου του 11ου αιώνα, γνωστή σαν Μονή Αυγού. Από τα παράθυρά της το μάτι απολαμβάνει τη θέα, που φτάνει μέχρι τις εκβολές στα Ίρια.
Το όνομα του χωριού αυτού, που βρέχεται από τον Ράδο, ίσως προέρχεται από την πανάρχαιη ρίζα –ιρ, που συνδέεται με το νερό [7]. Στις μέρες μας πάντως η σχέση του Ράδου με το νερό είναι καθαρά εποχική. Ξερός τον περισσότερο καιρό, κατεβαίνει ορμητικός στις μεγάλες βροχές. Παλιότερα στις εκβολές του σχηματίζονταν μικρές ελώδεις λίμνες.
Υποσημειώσεις
[1] Κωνσταντίνος Ράδος, αγωνιστής του ’21, διοικητής Ναυπλίας και επίτροπος Αργολίδας επί Καποδίστρια.
[2] Το Ράδο είναι χωριό του νομού Αργολίδας του δήμου Ερμιονίδας. Είναι χτισμένο σε υψόμετρο 430 μέτρων στην βόρεια πλευρά του όρους Δίδυμο, κοντά στον εθνικό δρόμο που συνδέει την Επίδαυρο με το Κρανίδι. Έχει πληθυσμό σύμφωνα με την απογραφή του 2001, 81 κατοίκους. Δίπλα στο Ράδο ρέει το ομώνυμο ρέμα που αποτελεί έναν από τους βασικούς κλάδους που σχηματίζουν τον χείμαρρο Σέλλα ή Μπεντένι, κύριο χείμαρρο της νότιας Αργολίδας.
[3] Απαντάται και σε σλαβικά ονόματα, Ραδοσίνιστα, Ραδοσλαύωφ, ενώ υπάρχει και αλβανικό χωριό Rade. Bλ. και «Πελ. Πρωτοχρονιά», 1965, Δ. Ι. Γεωργακά, «Τα τοπωνύμια Αργολίδος…».
[4] Η λαϊκή μούσα τραγουδάει: «Η αγάπη πύργους καταλεί, μπεντένια ρίχνει κάτου και παλικάρια του σπαθιού τα ρίχνει του θανάτου».
[5] Ο οικισμός της Αγίας Ελένης βρίσκεται στην Δ. Τροιζηνία, κοντά στα όρια με το νομό Αργολίδας. Πρόκειται για ένα ημιορεινό οικισμό που έχει θέα στο οροπέδιο της Αργολίδας και παλαιότερα ονομαζόταν «Μπάφι».
[6] Θουκυδίδης 5,53. Σε άλλες εκδοχές του κειμένου αναφέρεται υπέρ των βοταμίων, δηλ. για τα βοσκοτόπια.
[7] Ίρις, η θεά που κουβαλούσε το αθάνατο νερό στους θεούς. Ίρης, μικρασιατικός ποταμός (σήμερα Ιρμάκ), Ίρης και ο Ευρώτας.
Κωνσταντίνος Π. Δάρμος
Διαβάστε ακόμη:
Αρχαίοι Ποταμοί Αργολίδας
- Αμυμώνη (Λέρνη, Mαστός)
- Aργολικός Κηφισός (Λύρκειος;)
- Αστερίων
- Δερβένι
- Δαφνόρεμα
- Ελευθέριον Ύδωρ
- Ερασίνος
- Ίναχος (Καρμάνωρ, Αλιάκμων, Πάνιτσα)
- Ποντίνος (Κρόι)
- Ποταμιά (Ξωβριό)
- Χάραδρος (Ξεριάς)
- Χείμαρος (Κηρίμι)
- Φρίξος
- Xάβος (Γουβιά ή Χώνια)
ΑΡΓΟΛΙΚΗ ΑΡΧΕΙΑΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ 