Feeds:
Δημοσιεύσεις
Σχόλια

Posts Tagged ‘Υπουργείο Πολιτισμού’

H Οθωμανική αρχιτεκτονική στην Ελλάδα

Posted in Βιβλία - Αργολίδα, tagged , , , , , , , , , , , , , , on 9 Οκτωβρίου, 2009| Leave a Comment »

H Οθωμανική αρχιτεκτονική στην Ελλάδα

 Επιμέλεια έκδοσης: Έρση Μπρούσκαρη

Έκδοση Υπουργείου Πολιτισμού – Διεύθυνση Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών  Αρχαιοτήτων.

Αθήνα 2009.

H Οθωμανική αρχιτεκτονική στην ΕλλάδαΈνας θαυμάσιος τόμος, προϊόν συλλογικής δουλειάς, αφιερωμένος στην οθωμανική αρχιτεκτονική στην Ελλάδα κυκλοφορεί από το Υπουργείο Πολιτισμού. Για τον τόμο συνεργάστηκαν η Διεύθυνση Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Αρχαιοτήτων, οι Εφορείες Βυζαντινών Αρχαιοτήτων, οι Εφορείες Νεώτερων Μνημείων, οι Υπηρεσίες Νεωτέρων Μνημείων και Τεχνικών Έργων, καθώς και άλλοι επιστημονικοί συνεργάτες. Στόχος της έκδοσης είναι η ανάδειξη του οθωμανικού μνημειακού πλούτου στην Ελλάδα, καθώς και η προβολή του σημαντικού έργου προστασίας και συντήρησης που έχει πραγματοποιηθεί από τις υπηρεσίες του ΥΠΠΟ σ’ αυτό το αξιόλογο πολιτιστικό μας απόθεμα. Ο τόμος περιλαμβάνει εισαγωγικά άρθρα, που αφορούν στον οθωμανικό πολιτισμό, 191 περιγραφικά λήμματα των πλέον αντιπροσωπευτικών οθωμανικών μνημείων, θρησκευτικών και κοσμικών, φωτογραφίες και σχέδια. Τα κείμενα παρέχουν πλούσιο ιστορικό υλικό για την παρουσία και τη δράση του οθωμανικού στοιχείου στον ελλαδικό χώρο και προσφέρουν μία ολοκληρωμένη εικόνα της οθωμανικής αρχιτεκτονικής των δημόσιων και ιδιωτικών κτηρίων.

Τα μνημεία που περιλαμβάνονται στον τόμο καλύπτουν μια ευρύτερη περίοδο, από το 14ο έως τις αρχές του 20ού αιώνα. Οι σελίδες 121 – 133 είναι αφιερωμένες στην οθωμανική αρχιτεκτονική στο Άργος και στο Ναύπλιο.

  

Από την εισαγωγή του βιβλίου, Έρση Μπρούσκαρη

 […] Ο κατάλογος που ακολουθεί δεν είναι εξαντλητικός, κατεβλήθη ωστόσο προσπάθεια να είναι όσο το δυνατόν πιο αντιπροσωπευτικός, τόσον όσον αφορά τα είδη των κτηρίων όσο και τις περιοχές της Ελλάδος, στις οποίες αυτά βρίσκονται. Ακόμη, προκειμένου να αποκτήσει ο αναγνώστης μια συνολική εικόνα της αρχιτεκτονικής της περιόδου αυτής, κρίθηκε σκόπιμο να συμπεριληφθούν στον παρόντα τόμο όχι μόνον κτήρια αμιγώς οθωμανικά ως προς τη λειτουργία ή την αρχιτεκτονική τους, όπως π.χ. τζαμιά, ιμαρέτ, χαμάμ, τεκέδες κ.λ.π., αλλά και κάστρα, γεφύρια, χάνια ή κατοικίες που ήσαν σε χρήση από όλο τον πληθυσμό.
Ο τόμος διαρθρώνεται σε τρία μέρη. Το πρώτο μέρος αποτελείται από τρία εισαγωγικά κεφάλαια, εκ των οποίων το πρώτο δίνει ιστορικές πληροφορίες για την Οθωμανική αυτοκρατορία γενικά αλλά και για τον ελλαδικό χώρο ειδικά, ενώ τα επόμενα αναφέρονται στα χαρακτηριστικά της οθωμανικής αρχιτεκτονικής στην Ελλάδα. […]

Το κεφάλαιο της οθωμανικής αρχιτεκτονικής εισάγει ουσιαστικά τον αναγνώστη στο κύριο, δεύτερο, μέρος όπου περιγράφονται τα μνημεία ανά γεωγραφική περιοχή. Σε αρκετές περιπτώσεις προτάσσεται ένα κατατοπιστικό σημείωμα για τις πόλεις στις οποίες αυτά βρίσκονται, και τη συγκρότησή τους κατά την Οθωμανική περίοδο. Πολύτιμος αρωγός στο οδοιπορικό αυτό ο Οθωμανός περιηγητής Εβλιγιά Τσελεμπί, ο οποίος κατά τον 17ο αιώνα ταξίδεψε στις πόλεις της Οθωμανικής αυτοκρατορίας και μας έδωσε την περιγραφή πολλών μνημείων. Όσο κι αν η μαρτυρία του έχει θεωρηθεί υπερβολική ή μη ακριβής σε κάποιες περιπτώσεις, πάντως αποτελεί πλούσια δεξαμενή πληροφοριών, η οποία σε συνδυασμό με άλλες πηγές, ιστορικές, αρχειακές, αρχαιολογικές κ.λ.π., μας βοηθά στην ταύτιση και χρονολόγηση μνημείων.

Προσπαθήσαμε ώστε τα λήμματα των μνημείων να έχουν ενιαία μορφή, και να περιλαμβάνουν όσο το δυνατόν περισσότερες πληροφορίες. Έτσι το κάθε λήμμα περιλαμβάνει ιστορικά στοιχεία (όπου υπάρχουν), χρονολόγηση, αρχιτεκτονική περιγραφή, αλλά και τις κυριότερες επεμβάσεις αποκατάστασης και ανάδειξης που έχουν γίνει σε αυτά, καθώς και αναφορά στις νέες χρήσεις που έχουν αποκτήσει αρκετά μνημεία, προκειμένου να ενταχθούν στη σύγχρονη πολιτιστική ζωή του τόπου.

Ο τόμος κλείνει με ένα χρονολόγιο, ένα γλωσσάρι για τους αρχιτεκτονικούς κυρίως όρους που χρησιμοποιούνται στο κείμενο και πιθανόν να δυσκολέψουν τον μη ειδικό αναγνώστη, και, τέλος, με την παράθεση της βιβλιογραφίας. […]

Ευχαριστούμε το Υπουργείο Πολιτισμού και την Διεύθυνση Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Αρχαιοτήτων, για την δωρεά δύο τόμων στην βιβλιοθήκη μας.

 

Read Full Post »

Βουλευτικό Ναυπλίου (Τέμενος – Τέλη 18ου – αρχές 19ου αι.)

Posted in Ναύπλιο, tagged , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , on 8 Οκτωβρίου, 2009| Leave a Comment »

Βουλευτικό Ναυπλίου

 

Βουλευτικό Ναυπλίου (Τέμενος - Τέλη 18ου – αρχές 19ου αι.)

Βουλευτικό Ναυπλίου (Τέμενος – Τέλη 18ου – αρχές 19ου αι.)

Σύμφωνα με τοπική παράδοση, το τέμενος* αυτό κτίστηκε από έναν πλούσιο Οθωμανό αγά, τον Αγά Πασά, ο οποίος ήθελε να εξιλεωθεί για ένα στυγερό έγκλημα που είχε διαπράξει. Ο αγάς είχε σκοτώσει δύο νεαρούς από τη Βενετία που είχαν έρθει στο Ναύπλιο για να αναζητήσουν το θησαυρό που είχε κρύψει κάποιος πρόγονός τους στα χρόνια της Β’ Ενετοκρατίας. Νιώθοντας όμως τύψεις για την αποτρόπαια πράξη του, λέγεται ότι έχτισε με το χρυσάφι που ανακάλυψε, τέμενος, το οποίο έμεινε γνωστό ως «τζαμί του Αγά Πασά». Ο πασάς δεν πρόλαβε να δει την αποπεράτωση του τεμένους, καθώς έπεσε από τον εξώστη του σπιτιού του την ώρα που επέβλεπε τις εργασίες.

Σύμφωνα με μαρτυρία ανώνυμου Λαγκαδινού λογίου, αρχιτέκτονας του τεμένους φέρεται να είναι ο Αντώνιος Ρηγόπουλος από τα Λαγκάδια της Αρκαδίας. Επρόκειτο για ονομαστό πρωτομάστορα, ο οποίος «αυτοσχεδίως ανοικοδόμησε τους μεγαλοπρεπείς της εποχής εκείνης ναούς και προπύργια και μέγα ειδωλείον των Οθωμανών εις Ναύπλιον, όπου και προνόμιον εις αυτόν εχορηγήθη». Πιθανώς αυτό το «μέγα ειδωλείον» να ταυτίζεται με το τέμενος του Αγά Πασά.

Το 1822, μετά την απελευθέρωση της πόλης, το τέμενος ήταν ερειπωμένο. Τον Ιούνιο του 1824 αποφασίστηκε η επισκευή του, προκειμένου να στεγαστεί εκεί η Βουλή του επαναστατημένου έθνους, βάσει σχεδίων του στρατιωτικού μηχανικού Θεοδώρου Βαλλιάνου. Υπεγράφη μάλιστα συμφωνητικό κατασκευής, πρωτοποριακό στοιχείο για την εποχή εκείνη.

Στις 21 Σεπτεμβρίου 1825 έγιναν τα εγκαίνια του Βουλευτικού και εδώ λειτούργησε η Βουλή των Ελλήνων έως και την άνοιξη του 1826. Αυτή υπήρξε η σπουδαιότερη χρήση του κτηρίου, και με την ονομασία «Βουλευτικό» έχει μείνει γνωστό μέχρι σήμερα.

Στις 2 Ιουλίου 1827, κατά τη διάρκεια του εμφυλίου μεταξύ των φρουράρχων Παλαμηδίου και Ακροναυπλίας, Θ. Γρίβα και Ν. Φωτομάρα, ένα βλήμα κατέστρεψε τμήμα του τρούλου του Βουλευτικού. Μάλιστα, εκείνη την ώρα συνεδρίαζε η Βουλή, και σκοτώθηκε ο Βουλευτής Βάλτου Χρήστος Γεροθανάσης.

 

Βουλευτικό Ναυπλίου, περίπου το 1937.

 

Όταν το Ναύπλιο έγινε πρωτεύουσα του ελληνικού κράτους (1827-1834), υπήρχε έντονο πρόβλημα στέγης. Το Βουλευτικό, όπως και όλα τα σημαντικά κτήρια της εποχής, χρησιμοποιήθηκε στο πέρασμα του χρόνου για ποικίλους σκοπούς, ως φυλακή, δικαστήριο (όπου και έλαβε χώρα το 1834, κατά την περίοδο της Αντιβασιλείας, η δίκη των οπλαρχηγών της Επανάστασης Θεοδώρου Κολοκοτρώνη και Δημήτριου Πλαπούτα), σχολείο, νοσοκομείο, στρατώνας, αίθουσα χορού, μουσείο και αποθήκη αρχαιοτήτων, ωδείο.

Αποτελεί χαρακτηριστικό τέμενος της επαρχιακής οθωμανικής αρχιτεκτονικής, το οποίο χαρακτηρίζεται από τις βαριές αναλογίες και τον ογκώδη τρούλο του. Έχει προσανατολισμό προς τη Μέκκα και είναι μεγάλων διαστάσεων, διώροφο˙ το ισόγειο συνίσταται σε δέκα ορθογώνια δωμάτια, ενώ το τέμενος καταλαμβάνει τον όροφο.

Η πρόσβαση στο τέμενος γίνεται με κλίμακα στα βορειοδυτικά. Στην είσοδο του υπήρχε αρχικά ανοιχτό κιονοστήρικτο προστώο, το ρεβάκ, καλυπτόμενο με τρουλίσκους, το οποίο λέγεται ότι κατέρρευσε στις αρχές του 20ού αιώνα από σεισμό. Η μορφή του προστώου μαρτυρείται σε σχέδιο του L. Lange, το οποίο χρονολογείται το 1834.

Ο κυρίως χώρος του τεμένους συνίσταται σε μια τετράγωνη αίθουσα που καλύπτεται με μεγάλο ημισφαιρικό τρούλο με οκτάπλευρο τύμπανο. Τον τρούλο περιτρέχει εσωτερικά ξύλινος εξώστης, ενώ στα δυτικά υπάρχει υπερώο. Το τέμενος είναι δομημένο κατά το σύστημα της ισόδομης λαξευτής τοιχοποιίας, με υλικό δομής τον ασβεστόλιθο.

Λέγεται μάλιστα ότι οι λίθοι προέρχονται από τη Μονή Καρακαλά, που βρίσκεται 13χλμ. Βορειοανατολικά του Ναυπλίου. Κατά τις αναστηλωτικές εργασίες της δεκαετίας του 1990 αποκαλύφθηκε στο μιχράμπ τοιχογραφία με ανεικονική διακόσμηση.

Το μνημείο διατηρείται σε πολύ καλή κατάσταση. Κατά τα έτη 1994-1999 πραγματοποιήθηκαν στο κτίσμα αναστηλωτικές εργασίες, που αφορούσαν μεταξύ άλλων στην αποκατάσταση του τρούλου και των τρουλίσκων, των ελκυστήρων, των δαπέδων, στην αφαίρεση των νεώτερων κατασκευών, τη διάνοιξη των κτισμένων παραθύρων, την κατασκευή νέου ξύλινου παταριού και των κλιμάκων που συνδέουν τους ορόφους. Το κτήριο σήμερα λειτουργεί ως χώρος διαλέξεων, συνεδρίων, συναυλιών κλπ. Στο ισόγειο του Βουλευτικού στεγάζεται η Δημοτική Πινακοθήκη Ναυπλίου.

Αναστασία Βασιλείου

  

Υποσημείωση

 * τέμενος το [témenos] : 1α. ιερός χώρος που ήταν αφιερωμένος σε αρχαίο θεό ή ήρωα. β. χώρος μουσουλμανικής λατρείας· τζαμί. 2. (μτφ.) ίδρυμα αφιερωμένο στην καλλιέργεια των γραμμάτων και των τεχνών, όπως π.χ. πανεπιστήμιο, ωδείο κτλ.: Iερό ~ των Mουσών. (Λεξικό Τριανταφυλλίδη).

 

Πηγή

  • Υπουργείο Πολιτισμού, «Η Οθωμανική Αρχιτεκτονική στην Ελλάδα», Διεύθυνση Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Αρχαιοτήτων, Αθήνα, 2009.

 

Read Full Post »