Φιλανθρωπική Εταιρεία Ναυπλίου 1824
Το ευρύτερο και γενναιότερο επίτευγμα στα χρόνια της Επανάστασης είναι η ίδρυση και λειτουργία της Φιλανθρωπικής Εταιρείας Ναυπλίου. Τόσο από την άποψη του αριθμού των μελών και την ποιότητά τους όσο και από την πατριωτικοπολιτική και κοινωνική δραστηριότητα και προσφορά της. Τα περιστατικά και οι ζυμώσεις γύρω από την ίδρυσή της δεν είναι γνωστά. Πάντως συνδέονται με την επικράτηση της Κυβερνητικής μερίδας υπό τον Γ. Κουντουριώτη.
Η σφραγίδα της Φιλανθρωπικής Εταιρείας
Η Φιλανθρωπική Εταιρεία και η σύγχρονή της Φιλόμουσος των Αθηνών δεν έχουν σχέση με συνωμοσίες και επαναστατικές ενέργειες. Στοχεύουν σε καθαρά κοινωνικές, μορφωτικές και φιλανθρωπικές δραστηριότητες. Τα πιο πολλά μέλη της έχουν σπουδάσει στην Ευρώπη και διαθέτουν φιλελεύθερες αρχές. Είναι φιλοδυτικοί και ορισμένοι εξ αυτών ανήκουν στην Τεκτονική Στοά του Ναυπλίου.
Ο «Διοργανισμός» της αναφέρει ότι «εγράφη εν Ναυπλίω την α΄Αυγ. 1824, έτος σωτήριον και Δ΄της ανεξαρτησίας της Ελλάδος». Στις βασικές διατάξεις του Καταστατικού της αναφέρεται ότι δεκτός ως μέλος μπορεί να γίνει οποιοσδήποτε, οιουδήποτε Γένους και Έθνους.
Τα μέλη της Εταιρείας είναι τριών τάξεων.
Πρώτης τάξεως είναι όσοι συνεισφέρουν χρηματικά και συμμετέχουν ενεργά στην λειτουργία της.
Δεύτερης τάξεως, όσοι χρηματικά μόνον συνεισφέρουν.
Τρίτης δε, όσοι δεν μπορούν να συνεισφέρουν χρηματικά αλλά συμμετέχουν ενεργά.
Σκοπός και στόχος της Εταιρείας είναι η περίθαλψη των πτωχών, ασθενών, χηρών, και ορφανών και η εκπαίδευση των ορφανών και απόρων. Έδρα της Εταιρείας ορίζεται η έδρα της Διοικήσεως. Η Εταιρεία διοικείται από επταμελή Επιτροπή ( Διοικητικό Συμβούλιο). Δικαίωμα συμμετοχής σε αυτήν έχουν μόνο τα μέλη της πρώτης τάξεως. Ο Πρόεδρος της Επιτροπής αναδεικνύεται μετά από κλήρωση και η θητεία του διαρκεί ένα μήνα. Στην Επιτροπή προβλέπονται θέσεις Γραμματέα, Ταμία και Αποθηκαρίων που συνεπικουρούνται από βοηθούς Γραμματείς. Η οριστική σχηματοποίηση της Εταιρείας γίνεται με την β΄προκαταρκτική συνεδρίαση των ιδρυτικών μελών στις 6 Αυγούστου.
Ο κανονισμός της δημοσιεύεται στην « Εφημερίδα Αθηνών» στις 15, 18 Οκτωβρίου 1824. Εκεί αναφέρεται ότι η Διοικούσα επιτροπή εκλέγεται από τα μέλη της πρώτης και δεύτερης τάξεως και η θητεία της είναι διετής. Το σχήμα της σφραγίδας είναι ωοειδές και φέρει στο μέσον τον Απόλλωνα με την λίρα του. Περιμετρικά γράφει τον τίτλο της εταιρείας και κάτω τα στοιχεία ΑΩΚΔ.
Είναι αλήθεια ότι η Φιλανθρωπική Εταιρεία ιδρύθηκε με τις ευλογίες της Κυβέρνησης για ενδυνάμωση του γοήτρου της στο λαό και την ενίσχυση της εξωτερικής της πολιτικής. Ο Υδραίος Πρόεδρος της Κυβέρνησης Γεώργιος Κουντουριώτης και ο αδελφός του Λάζαρος, είναι από τους πρώτους που έσπευσαν να εγγραφούν μέλη της, πρώτης τάξεως. Όλες οι εφημερίδες, διάκεινται φιλικά προς αυτή και πρόθυμα δημοσιεύουν κάθε τι που αφορά στην δράση, στις ανακοινώσεις, στα πρακτικά των Συνελεύσεων, στους ερανικούς καταλόγους κ.λ.π. της Εταιρείας.
Στις 7 Αυγούστου συγκροτείται γενική συνέλευση στον ναό της Αγίας Σοφίας στον Ψαρομαχαλά. Εκεί ψηφίζεται η επταμελής επιτροπή στην οποία αναθέτουν την διαχείριση της εταιρείας επί διετία. Είναι τόση η απήχηση της εταιρείας και η αποδοχή της, ώστε δημιουργούνται κι άλλες υποεπιτροπές στην Αθήνα, στο Μεσολόγγι, στην Ύδρα κ.α.
Στο ταμείο της εταιρείας από εισφορές συγκεντρώνονται πολλά χρήματα. Στις 9 Μαρτίου 1825 στο ταμείο υπάρχουν 12.981 γρόσια. Από αυτά, 2000 γρόσια προέρχονται από την Φιλελληνική Εταιρεία του Λονδίνου, τα οποία κατατέθηκαν από τον Ε. Βλάκιερ.
Το 1826 ο Αδαμάντιος Κοραής προσφέρει μέσω του Θεόκλητου Φαρμακίδη, 100 βιβλία από τα Πολιτικά του Πλουτάρχου και άλλα 100 από τους διαλόγους. Επίσης από ομογενή και φιλογενή ανώνυμο, 300 βιβλία από τον « Λυκούργον κατά Λεωκράτους » και 300 από το « εγχειρίδιον του Επικτήτου». Βέβαια, τα πιο πολλά χρήματα έρχονται από τις φιλανθρωπικές εταιρείες της Ευρώπης, καθώς οι Φιλέλληνες από τις 24 Οκτωβρίου μέχρι τις 8 Δεκεμβρίου 1827, στέλνουν 67.976, 87 φρ. Αλλά και ο Ιωάννης Καποδίστριας, προσφέρει 700 γρόσια στον ταμία Κ. Δελιγιάννη προκειμένου να αγοράσει γραφική ύλη για το Αλληλοδιδακτικό σχολείο της εταιρείας.
Η εταιρεία με τα χρήματα αυτά, διατηρεί Νοσοκομείο στο Ναύπλιο για τους πρόσφυγες και τους φτωχούς μέχρι το Φεβρουάριο του 1826, οπότε την συντήρηση του Νοσοκομείου ανέλαβε το Δημόσιο. Η εταιρεία αμέσως ιδρύει το «Αλληλοδιδακτικής Σχολείον» με δάσκαλο τον Γεώργιο Κωνσταντίνου.
Η πιο μεγάλη όμως υπηρεσία που προσφέρει η εταιρεία στον Αγώνα, είναι η ιστορική συγκέντρωση στον πλάτανο του Ναυπλίου, όπου διακρίθηκε για τον πατριωτισμό του ο Γ. Γεννάδιος. Τότε επέρχεται η συμφιλίωση, η συναδέλφωση και ο ενθουσιασμός, έπειτα από τόσα δεινά, τον εμφύλιο σπαραγμό, τον Ιμπραήμ, την πτώση του Μεσολογγίου. Οι φωτισμένοι άνδρες της Φιλανθρωπικής Εταιρείας πρωτοστατούν. Ο Ν. Γερακάρης, Δ. Ορφανός, Αντ. Τσούνης, Π. Μαρκέζης, Κ. Πολυχρόνης, Φ. Ηλιάδης και Γ. Γεννάδιος, απαρτίζουν την Δημοτική Επιτροπή αυτοπροαίρετης εισφοράς που θαυματούργησε.
Τον Ιούνιο του 1828, ο Ιωάννης Καποδίστριας εκδίδει απαγορευτική εγκύκλιο κατά της λειτουργίας εταιρειών. Η απαγόρευση συμπαρασύρει και την Φιλανθρωπική Εταιρεία Ναυπλίου.
Πηγή
-
Σταύρος Χ. Σκοπετέας, Φιλόλογος, Διευθυντής της Βιβλιοθήκης της Βουλής, «Μυστικές εταιρείες κατά την Ελληνικήν Επανάστασιν», Πελοποννησιακή Πρωτοχρονιά 1958, Αθήνα 1957.
ΑΡΓΟΛΙΚΗ ΑΡΧΕΙΑΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ 