ΑΡΓΟΛΙΚΗ ΑΡΧΕΙΑΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ

Πανελλήνιες Εξετάσεις – Η Μεγάλη Παγίδα | Αλέξης Τότσικας

Με τον παραπάνω τίτλο κυκλοφόρησε από την Αργολική Αρχειακή Βιβλιοθήκη Ιστορίας & Πολιτισμού, το νέο βιβλίο του Φιλολόγου – Συγγραφέα Αλέξη Τότσικα, με θέμα τις πανελλήνιες εξετάσεις, μια δύσκολη και στρεσογόνο δοκιμασία των μαθητών  επιφορτισμένη με όνειρα και επιθυμίες τόσο των ίδιων όσο και των γονιών τους.

Ο συγγραφέας ήταν μαθητής της Γ’ γυμνασίου, όταν καθιερώθηκαν οι Πανελλήνιες εξετάσεις το 1964. Από τις πρώτες γενιές μαθητών που πέρασαν στο πανεπιστήμιο μ’ αυτές.

Υπηρέτησε τις Πανελλήνιες ως επιτυχημένος φροντιστής μια 5ετία.

Βίωσε την απαξίωση της εκπαίδευσης ως καθηγητής σε δημόσιο Λύκειο μια δεκαετία.

Συμμετείχε στη διαδικασία των Πανελληνίων ως βαθμολογητής, αναβαθμολογητής και μέλος Επιτροπής Βαθμολογικού Κέντρου.

Προσπάθησε να δημιουργήσει ένα αξιόπιστο ιδιωτικό Γυμνάσιο – Λύκειο, αλλά διαπίστωσε πως οι πανελλήνιες εξετάσεις αλλοτριώνουν κάθε υγιή προσπάθεια στην εκπαίδευση.

Χρειάστηκε να ξεκινήσει από το νηπιαγωγείο, για να χτίσει ένα ολοήμερο Δημοτικό σχολείο και Γυμνάσιο – Λύκειο με μαθητές που δεν χρειάζονται εξωσχολική βοήθεια για τη διδασκαλία και τη μάθησή τους.

Στο βιβλίο αυτό, με βιώματα και εμπειρίες 50 χρόνων στην εκπαίδευση, προσπαθεί να αξιολογήσει τις επιπτώσεις των Πανελληνίων εξετάσεων στην εκπαίδευση και την κοινωνία και προτείνει ένα δρόμο, για να αναγεννηθεί η ελληνική εκπαίδευση – πρωτοβάθμια, δευτεροβάθμια και τριτοβάθμια – και να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις του 21ου αιώνα.

Πανελλήνιες Εξετάσεις – Η Μεγάλη Παγίδα

Παραθέτουμε ορισμένα χαρακτηριστικά αποσπάσματα  του βιβλίου: 

Το πτυχίο είναι το απωθημένο του νεοέλληνα. Από την ώρα που το παιδί του πάει στο σχολείο φαντάζεται πόσα πτυχία μπορεί να πάρει. Πρώτα – πρώτα στις ξένες γλώσσες. Δεν έχει γι’ αυτόν σημασία αν μάθει να μιλάει μια ξένη γλώσσα. Θέλει πτυχίο. Αν είναι δυνατόν proficiency στα αγγλικά από τη Β’ γυμνασίου. Και μετά πτυχίο σε δεύτερη και τρίτη ξένη γλώσσα. Γαλλικά, γερμανικά, ό,τι να ‘ναι. Αρκεί ως την Α’ λυκείου να έχει πάρει τουλάχιστον δύο πτυχία. Γιατί από τη Β’ λυκείου αρχίζει η προσπάθεια για το μεγάλο πτυχίο, του πανεπιστημίου…

[…] Οι διαδικασίες των πανελλαδικών εξετάσεων παρουσιάζουν μεγάλο κοινωνικό ενδιαφέρον. Οι ίδιοι οι υποψήφιοι, οι οικογένειές τους, η εκπαιδευτική κοινότητα, η κοινή γνώμη, τα ΜΜΕ δημιουργούν την παραπλανητική εικόνα ότι οι πανελλαδικές εξετάσεις είναι η καρδιά του εκπαιδευτικού συστήματος, ενώ θα έπρεπε να είναι απλώς μία περίοδος της εκπαίδευσης των μαθητών. Στην ελληνική κοινωνία επικρατεί η αντίληψη ότι η σχολική και ακαδημαϊκή επιτυχία ταυτίζονται με την επιτυχία στις Πανελλαδικές. Η αναγωγή των εξετάσεων σε απόλυτα καθοριστικό γεγονός στη ζωή των μαθητών είναι επικίνδυνη και τις μετατρέπει σε έναν στίβο μάχης, όπου δοκιμάζονται οι αντοχές, ψυχικές και σωματικές, των υποψηφίων και των γονιών τους. Μια ολόκληρη χώρα  ασχολείται με τις πανελλαδικές εξετάσεις ως πρώτο θέμα στα κανάλια και τις μετατρέπει σε μια άκρως ψυχοφθόρα διαδικασία…

… Γονείς και φροντιστές  βρίσκονται στα όρια εγκεφαλικού. Βιώνουν την περίοδο των εξετάσεων με την ίδια αγωνία και το ίδιο άγχος. Για εκείνους, η επιτυχία στις εξετάσεις του παιδιού είναι μια επιβεβαίωση ότι τα έχουν καταφέρει, πως πέτυχαν στο ρόλο τους ως γονείς.

Συχνά μέσα από την επιτυχία του παιδιού ικανοποιούν και τα δικά τους όνειρα και νιώθουν ασφάλεια για το μέλλον του παιδιού τους. Σκέπτονται και τα χρήματα που έχουν ξοδέψει γι’ αυτό το στόχο.  Το «πακέτο» προετοιμασίας σ’ ένα οργανωμένο φροντιστήριο κυμαίνεται στα 4.000 ευρώ μόνο για τους δέκα τελευταίους μήνες εντατικής προετοιμασίας σε ομάδες τουλάχιστον δέκα μαθητών. Το ποσό διπλασιάζεται στα 8.000 ευρώ, όταν η προετοιμασία γίνεται σε ιδιαίτερα μαθήματα από έναν καθηγητή είτε κατά μόνας είτε σε μικρές ομάδες έως πέντε μαθητών. Είναι πολύ μεγάλο το κονδύλι. Ο μισός μισθός για έναν εργαζόμενο που αμείβεται με 1.000 ευρώ τον μήνα!

Το σύστημα των πανελληνίων εξετάσεων είναι ένα σύστημα εισαγωγής στα Πανεπιστήμια με μειονεκτήματα. Άγχος, πίεση, έξοδα, φροντιστήρια, απουσία προσωπικού χρόνου για παιδιά και γονείς και στο τέλος ένα λάθος αρκεί για να ακυρωθεί όλη η προσπάθεια. Για την εισαγωγή στις Ανώτατες Σχολές θα μπορούσε να υπολογίζεται η συνολική πορεία του μαθητή στο Λύκειο με το βαθμό του απολυτηρίου, τα διαγωνίσματα, τους προφορικούς του βαθμούς και τις εργασίες που θα έκανε. Η σύνδεση της εισαγωγής όμως με το βαθμό του απολυτηρίου αυτομάτως θα καθιστούσε τους μαθητές άμεσα εξαρτημένους από την βαθμολόγηση των καθηγητών τους. Και δυστυχώς ανάμεσα στους πολλούς καθηγητές, που επιτελούν το λειτούργημά τους με ευλάβεια και δικαιοσύνη, υπάρχουν καθηγητές που συμπαθούν ή αντιπαθούν μαθητές. Καθηγητές που συνδιαλέγονται με τους γονείς τους και διαμορφώνουν αντίστοιχα τη βαθμολογία τους. Καθηγητές που παραδίδουν ιδιαίτερα μαθήματα σε μαθητές του σχολείου τους. Πόσοι άνθρωποι προσπάθησαν να βολέψουν τα παιδιά τους σε μία θέση στο Δημόσιο με κάποιο μέσο, συνήθως πολιτικό. Πώς δημιουργήθηκε το πελατειακό κράτος;

… Χαρακτηριστικό για τη σημασία των πανελληνίων εξετάσεων είναι ένα γράμμα προς τους γονείς των μαθητών, που έγραψε ένας διευθυντής σχολείου και συγκίνησε ολόκληρο το διαδίκτυο.

«Αγαπητοί γονείς,

 Οι εξετάσεις των παιδιών σας θα ξεκινήσουν σύντομα. Ξέρω, ότι είστε όλοι τρομερά αγχωμένοι, προκειμένου το παιδί σας να τα πάει καλά σε αυτές.

Όμως σας παρακαλώ, θυμηθείτε ότι ανάμεσα στους μαθητές, που θα κάθονται στα θρανία την ημέρα των εξετάσεων, υπάρχει ένας καλλιτέχνης, ο οποίος δεν χρειάζεται να ξέρει άριστα Μαθηματικά.

Υπάρχει ένας επιχειρηματίας, τον οποίο δεν τον εξιτάρει ιδιαίτερα η Ιστορία.

Υπάρχει ένας μουσικός, του οποίου οι βαθμοί στη Χημεία δε θα του αλλάξουν την καριέρα.

Υπάρχει ένας αθλητής, του οποίου η καλή σωματική κατάσταση είναι πιο σημαντική από τις γνώσεις του στη Φυσική.

Αν το παιδί σας καταφέρει υψηλούς βαθμούς στις εξετάσεις, αυτό θα είναι σπουδαίο! Αν όμως δεν τα καταφέρει, σας παρακαλώ, μην του στερήσετε την αυτοπεποίθηση και την αξιοπρέπειά του. Πείτε του ότι έχασε μια μάχη, όχι τον πόλεμο. Ότι είναι απλά μια εξέταση.  Ότι οι βαθμοί δεν αλλάζουν την αγάπη του γονιού προς το παιδί του.

Τα παιδιά σας είναι φτιαγμένα για πολύ σπουδαιότερα πράγματα στη ζωή τους, από ένα διαγώνισμα.

Σας παρακαλώ θυμηθείτε αυτό και έπειτα παρακολουθήστε το παιδί σας να κατακτάει τον κόσμο. Ένα διαγώνισμα ή ένας χαμηλός βαθμός δεν μπορούν να στερήσουν από το παιδί σας τα όνειρα και τα ταλέντα του.

Και, σας παρακαλώ, μην πιστέψετε ποτέ ότι οι γιατροί και οι μηχανικοί είναι οι μόνοι ευτυχισμένοι άνθρωποι στον πλανήτη.»

[…] Οι σημερινοί μαθητές Λυκείου είναι από τους πιο βαριά εργαζόμενους πολίτες της κοινωνίας μας με πολύ βαρύ, ανελαστικό ημερήσιο πρόγραμμα. Ένας υποψήφιος από τα μέσα της Β’ Λυκείου ξυπνά λίγο πριν τις 8 κάθε πρωί. Παρακολουθεί αναγκαστικά τα, αδιάφορα συνήθως, μαθήματα του σχολείου του μέχρι τις 2 και επιστρέφει για φαγητό στο σπίτι του. Το απόγευμα αρχίζει τα φροντιστήρια. Οι ώρες προετοιμασίας σε ομαδικό φροντιστήριο ξεκινούν από τις 4-6 την εβδομάδα στη Α’ Λυκείου, διπλασιάζονται σχεδόν στη Β’ Λυκείου και φτάνουν στις 16-18 στη Γ’ Λυκείου.

Αυτό σημαίνει 2-4 ώρες κάθε μέρα μαζί με τις μετακινήσεις του από το σπίτι στο φροντιστήριο. Αν οι ώρες αυτές είναι απογευματινές, ο χρόνος για προσωπική μελέτη αρχίζει μετά τις 8 το βράδυ. Όταν έχει συμπληρώσει 12ωρη εργασία και η απόδοσή του έχει πέσει κάτω από το 50% ανάλογα με την ιδιοσυγκρασία και την αντοχή καθενός. Αν οι ώρες στο φροντιστήριο είναι βραδινές, επιστρέφει στο σπίτι γύρω στις 10 το βράδυ, για να φάει κάτι και να συνεχίσει την εργασία μέχρι και μετά τα μεσάνυκτα πολλές φορές…

Ανεργία και ετεροαπασχόληση πτυχιούχων. Απόφοιτοι Πανεπιστημίων με μεταπτυχιακούς τίτλους είναι άνεργοι και ταυτόχρονα οι εργοδότες διαμαρτύρονται, γιατί δεν μπορούν να βρουν προσωπικό με κατάλληλες γνώσεις και δεξιότητες για να καλύψουν συγκεκριμένες θέσεις απασχόλησης, παρά τα πρωτοφανή ποσοστά ανεργίας. Οι απόφοιτοι των πανεπιστημίων πολλούς μήνες μετά το πτυχίο τους δυσκολεύονται να βρουν εργασία με καλή αμοιβή και σχετική με το αντικείμενο σπουδών τους. Η Ελλάδα τα τελευταία χρόνια διαθέτει πολλαπλάσιους νομικούς, μηχανικούς, οικονομολόγους, γενικότερα πτυχιούχους θετικών και θεωρητικών επιστημών από όσους μπορεί να απασχολήσει. Πετάμε χρόνια και χρήμα σε σπουδές που δεν έχουν αντίκρισμα στον πραγματικό κόσμο. Προωθούμε το 78% των αποφοίτων Λυκείου στα πανεπιστήμια και έχουμε υποβαθμισμένη την Τεχνολογική Εκπαίδευση για εξειδικευμένους τεχνίτες για τη γεωργία, τη μεταποίηση και τα λοιπά επαγγέλματα, που έχουμε ανάγκη.

Οι πιο «ευαίσθητες» ομάδες είναι πτυχιούχοι θεωρητικών και θετικών επιστημών, που προορίζονται για το επάγγελμα του εκπαιδευτικού: φιλόλογοι, ιστορικοί, γυμναστές, θεολόγοι, κοινωνιολόγοι, μαθηματικοί, φυσικοί, απόφοιτοι γαλλικής, ιταλικής και γερμανικής φιλολογίας.

Περίπου 45.000 νέοι σπουδάζουν σήμερα Φιλολογία, Φιλοσοφία, Παιδαγωγικά, Ψυχολογία, Κοινωνιολογία και Ιστορία. Άλλοι περίπου 30.000 σπουδάζουν Θεολογία, Φυσική Αγωγή και Νηπιαγωγοί. Μόνο ένας όμως στους έξι από τους νέους πτυχιούχους των Τμημάτων Φιλολογίας και Ιστορίας απασχολείται σε εργασία σχετική με το αντικείμενο του πτυχίου του.

Το μεγαλύτερο ποσοστό των αποφοίτων αυτού του κλάδου είναι άνεργοι ή υποαπασχολούμενοι μέχρι και τρία χρόνια! Σε κάθε διαγωνισμό για πρόσληψη εκπαιδευτικών οι αιτήσεις φτάνουν στις 70.000 – 80.000 για τη διεκδίκηση 6.000 θέσεων.

Αν η ανεργία είναι η μία όψη του προβλήματος, η ετεροαπασχόληση, η απασχόληση δηλαδή σε εργασίες που δεν έχουν καμία σχέση με τις σπουδές του ή έχουν πολύ μικρή, κυριαρχεί στους πτυχιούχους. Στους αδιόριστους εκπαιδευτικούς ένας στους τέσσερις είναι άνεργος πάνω από 18 μήνες. Οι μισοί απασχολούνται σε εργασίες εντελώς άσχετες με την επιστήμη τους (υπάλληλοι και ταμίες σούπερ μάρκετ, αποθηκάριοι, υπάλληλοι καταστημάτων ένδυσης και υπόδησης, οδηγοί taxi, γκαρσόνια κ.λ.π.) και ένας στους τέσσερις υποαπασχολείται (parttime) σε δουλειές «σχετικές» με τις σπουδές του (φροντιστήρια, ιδιαίτερα μαθήματα).

Το 30% των νέων αποφοίτων των Φυσικών και Μαθηματικών τμημάτων μένουν άνεργοι ή υποαπασχολούμενοι για περισσότερο από δυο χρόνια. Περίπου 5-6.000 εκτιμώνται οι άνεργοι πτυχιούχοι Θεολογίας, ενώ άλλοι τόσοι υποαπασχολούνται ή ετεροαπασχολούνται. Πάνω από 12.000 υπολογίζονται οι άνεργοι, υποαπασχολούμενοι και ετεροαπασχολούμενοι πτυχιούχοι γυμναστές. Ανεργία που φτάνει σε 30% και 34% αντίστοιχα αντιμετωπίζουν οι ξένες γλώσσες και οι επιστήμες ζωής (Βιολογία, Βιοχημεία).

Η αναντιστοιχία του εκπαιδευτικού συστήματος με την αγορά εργασίας εξελίσσεται σε ανοικτή πληγή. Έχουμε φτάσει στο σημείο να υπάρχει αντιστοιχία των πτυχίων με την ανεργία και όχι με την εργασία! Ένας στους τρεις Έλληνες πτυχιούχους διαφόρων ειδικοτήτων έρχεται αντιμέτωπος με την ανεργία, τη στιγμή που επτά στους δέκα νέους περνούν το κατώφλι των πανεπιστημίων.

Το πτυχίο σήμερα έχει αξία ανάλογη με αυτή που είχε παλαιότερα το απολυτήριο Λυκείου. Τη δεκαετία του ’50 ένας απόφοιτος του δημοτικού σχολείου ή του σχολαρχείου γινόταν δημόσιος υπάλληλος και μπορούσε να εξελιχτεί ως τη θέση του τμηματάρχη υπουργείου. Την δεκαετία του ΄60 ανάλογη πορεία είχε εξασφαλισμένη όποιος είχε απολυτήριο 6τάξιου γυμνασίου ή λυκείου. Σήμερα ο απόφοιτος πανεπιστημίου έχει τις προϋποθέσεις, αλλά είναι αμφίβολο αν έχει παρόμοια ευκαιρία…

Περιεχόμενα

• Πρόλογος του Στέλιου Μιχαλόπουλου, καθηγητή  του πανεπιστημίου Brown
• Εισαγωγή
• Κεφάλαιο 1  – Τα ελληνικά πανεπιστήμια
• Κεφάλαιο 2  – Η εισαγωγή στα πανεπιστήμια, ιστορική αναδρομή
• Κεφάλαιο 3 – Ανατομία των πανελληνίων εξετάσεων
• Οι Πανελλήνιες Εξετάσεις είναι αδιάβλητες
• Οι Πανελλήνιες Εξετάσεις είναι αντικειμενικές
• Οι Πανελλήνιες Εξετάσεις είναι αξιόπιστες
• Οι πανελλαδικές εξετάσεις είναι δίκαιες
• Οι πανελλαδικές εξετάσεις είναι ψυχοφθόρες
• Κεφάλαιο 4 – Μύθοι γύρω από τις πανελλήνιες
• Μύθος 1ος: Οι πανελλήνιες είναι καθοριστικές για τη ζωή
• Μύθος 2ος: Οι περιζήτητες σχολές
• Μύθος 3ος: Οι «επιτυχίες» των φροντιστηρίων
• Μύθος 4ος: Η εντατική προετοιμασία για τις εξετάσεις
• Κεφάλαιο 5 – Οι παρενέργειες των εισαγωγικών Εξετάσεων
• Η άνθηση της παραπαιδείας
• Οι επιπτώσεις στην εκπαίδευση
• Η συρρίκνωση της τεχνικής εκπαίδευσης
• Η υποβάθμιση πανεπιστημίων
• Οι αιώνιοι φοιτητές
• Κεφάλαιο 6 – Συνέπειες για την οικονομία και κοινωνία
• Ανεργία και ετεροαπασχόληση πτυχιούχων
• Εγκατάλειψη πρωτογενούς τομέα
• Οι κοινωνικές παρενέργειες
• Συμπεράσματα
• Κεφάλαιο 7 – Η λύση: ένα σύγχρονο εκπαιδευτικό σύστημα
• Αλλαγές στην Πρωτοβάθμια εκπαίδευση
• Αλλαγές στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση
• Ο τρόπος εισαγωγής στην Ανώτατη Εκπαίδευση
• Τα Πλεονεκτήματα του προτεινό/νου συστήματος εισαγωγής

Αλέξης Τότσικας

Ο Αλέξης Τότσικας είναι συνταξιούχος φιλόλογος με θητεία σε φροντιστήρια, δημόσια και ιδιωτική εκπαίδευση και στη Σχολή Επιμόρφωσης Λειτουργών Μέσης Εκπαίδευσης (ΣΕΛΜΕ). Από το 1999 μέχρι σήμερα διευθύνει τα εκπαιδευτήρια «Αυτενεργώ», που ίδρυσε ο ίδιος στο Άργος.

Έχει εκδώσει σχολικά βιβλία για τα Αρχαία Ελληνικά, την Έκθεση και την Ιστορία του Γυμνασίου και του Λυκείου. Ασχολείται με τη Λαογραφία και την Τοπική Ιστορία και έχει γράψει σειρά σχετικών άρθρων και βιβλίων.  Έχει δημοσιεύσει ενδιαφέρουσες μονογραφίες και μελέτες στην Αργολική αρχειακή Βιβλιοθήκη Ιστορίας και Πολιτισμού και σειρά άρθρων για επίκαιρα θέματα σε τοπικές εφημερίδες. Έχει πραγματοποιήσει πολλές ομιλίες με ειδικά ή γενικότερου ενδιαφέροντος θέματα.

Πανελλήνιες Εξετάσεις – Η Μεγάλη Παγίδα

Αλέξης Τότσικας

Έκδοση: Αργολική Αρχειακή βιβλιοθήκη Ιστορίας & Πολιτισμού

Σχήμα: 23Χ16

Σελίδες: 192

Δεκέμβριος 2023