ΑΡΓΟΛΙΚΗ ΑΡΧΕΙΑΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ

Το φάρμακο και η ιστορία του: από τον Αθανάσιο Ολύμπιο στον Απόστολο Παπαγεωργίου – Το πρώτο φαρμακείο του Άργους |Επαγγέλματα υγείας & τοπική ιστορία

«Ρήον βαρβαρικόν…. Ελληνιστί

Ραβέντι……………. Νεοελληνιστί

Ρέουμ παλμάτουμ…. Λατινιστί

Ραβάρβπ…………… Γαλλιστί

Ραβάρβαρο………… Ιταλιστί

Ραβέν οτού………… Τουρκιστί

Το γνήσιον Ρήον είναι φυτόν πολύζωον από το γένος των λαπάθων του κήπου και των λειμώνων. Αυτό φύεται φυσικώς εις τα βόρεια μέρη της Κίνας, εις την μεσαίαν Ασίαν, εις το Τιμπέτ, εις την Μογγολίαν και εις τα μεσημβρινά μέρη της Σιβιρίας, καλλιεργείται τανυν και εις την Γερμανίαν εις πλήθος, φυτεύεται και εις τους κήπους της Ευρώπης, όπου ανθεί προς το θέρος. Ευρίσκεται και εις τινα όρη της Ελλάδος, άγριον μεν, πλην μεγαλόφυλλον. Αι ρίζαι του φυτού τούτου είναι χονδραί ίσον ως ρεπάνιον, πλην είναι σκληραί, πολύκλωνοι, με τινας ίνας χονδράς πυκνάς και λεπτάς, έξωθεν με φλοιάν μελαγχρινήν ή ύπωχρον, οι βλαστοί των είναι χορτώδεις, κενοί έσωθεν, χλωροπράσινοι, κλωνίφεροι και φυλλίφεροι. Αυτοί υψούνται από 3 έως 5 πόδας».

Ιστορία, φυτολογία, γεωγραφία, μια γνώση που στην επαφή της με το χρόνο συσσωρεύεται σε σελίδες βιβλίων, σε γνωστικά αντικείμενα, σε ηθικές αξίες επαγγελματικών πρακτικών και μετατρέπουν την επιστήμη σε καθημερινότητα. Σωρευμένη γνώση που δημιουργεί επίσης τους διαδρόμους μέσω των οποίων ρέει η Μεγάλη Ιστορία των διαδοχικών επιστημονικών ανακαλύψεων, όπως εκείνη των επαγγελμάτων υγείας, και καταλήγει στο σημείο συνάντησης που περιγράφεται ως Ιστορία του Ανθρώπινου Είδους. Άνθρωποι σοφοί, πνεύματα ανήσυχα, ικανά να προσαρμόζουν μεγάλες φιλοσοφικές αναζητήσεις και συστήματα ηθικών αξιών με την αναζήτηση μηχανισμών και κανόνων που απορρέουν από τον φυσικό κόσμο, για να τους μετατρέψουν σε παρήγορη καθημερινή πρακτική επιτρέποντας στον άνθρωπο να βιώσει τον περιβάλλοντα κόσμο με μεγαλύτερη ευχέρεια και σεβασμό.

«Ρήον βαρβαρικόν», από το βιβλίου του Διονυσίου Πύρρου του Θετταλού, «Η «Βοτανική Πρακτική», που εκδόθηκε στην Αθήνα το 1838.

Όμως στη διαδικασία αυτή το χώρο τους έχουν και όσοι διέσωσαν, συνειδητά ή τυχαία, τα σώματα των καταγραφών, τα χειρόγραφα, τις αποδόσεις κειμένων, όλα εκείνα τα στοιχεία που αποτέλεσαν βήματα προς μια ανθρωποκεντρική επιστημονική εξέλιξη και ιστορία για να μπορούμε να κατανοήσουμε σήμερα το μέγεθος της προσπάθειας και τη δύναμη της πίστης που καθοδήγησε την εξέλιξη της κοινωνίας του ανθρώπου.

Διονύσιος Πύρρος ο Θετταλός (1777-1853).

Ο Διονύσιος Πύρρος, ο Θετταλός, αποτελεί ένα φωτεινό παράδειγμα διανοούμενου του 19^ου αιώνα (γεννήθηκε στην Καστανιά Τρικάλων το 1777 και πέθανε στην Αθήνα το 1853), που μας κληρονόμησε εξαιρετικά δείγματα των επιστημονικών βημάτων της ιατρικής και της φαρμακολογίας. Λόγιος κληρικός και ιατροδιδάσκαλος, ο Διονύσιος Πύρρος μαθήτευσε στα μεγάλα σχολεία των ελληνικών κοινοτήτων του 18^ου αιώνα όπως τη Σχολή των Κυδωνιών και τη Χίο και συνέβαλε σημαντικά στην ανάπτυξη θεωριών και πρακτικών ψυχικής υγιεινής εκτός από την ιατρική και τη φαρμακολογία. Η «Βοτανική Πρακτική» που εκδόθηκε στην Αθήνα το 1838 δεν ήταν μόνο ένα εξαιρετικό βιβλίο για τις λεπτομέρειες με τις οποίες περιγράφει τους «φυσικούς και χυμικούς χαρακτήρες» των βοτάνων, αλλά και μια πλούσια πηγή γεωγραφικών και ιστορικών πληροφοριών που συνοδεύουν κάθε παρουσίαση.

Εκτός από τη βοτανολογία, το βιβλίο αποτελεί και μια σημαντική κατάσταση ονομάτων επαγγελματιών και επαγγελματικών δραστηριοτήτων καθώς επίσης και ενδείξεων κοινωνικής ιεράρχησης που προκύπτουν από τον κατάλογο των συνδρομητών στο τέλος του βιβλίου. Στις πρώτες εξάλλου θέσεις μπορεί να σημειώσει κανείς το όνομα του πρώτου βασιλιά του νεοελληνικού κράτους Όθωνα και κυρίως των κ. Βίτμερ και Βενάρδου Ρέζερ, αρχιάτρων του βασιλιά, ενώ καταγράφονται ιατροί, φαρμακοποιοί, κ.α.

Μερικά χρόνια αργότερα, το 1883, θα εκδοθεί η φαρμακοποιΐα του «Φαρμακοποιού Βικέντιου Ι. Πίντου» αφιερωμένο «τοις φίλοις συναδέλφοις», που θα περιλαμβάνει πολλές πληροφορίες από ανάλογες, γαλλικές κυρίως, εκδόσεις και θα καταγράφει στάδια παρασκευής και συστατικά για πολλά ιαματικά σκευάσματα. Διαβάστε τη συνέχεια »

Ιστορικές στιγμές του Νοσοκομείου στο Άργος (μέρος I) – Παναγιώτης Ν. Τσελφές, Αναισθησιολόγος Γενικού Νοσοκομείου Άργους

Πρόλογος

Η πρώτη προσπάθεια συγγραφής της «Ιστορίας του Νοσοκομείου στο Άργος» ολοκληρώθηκε από τον υπογράφοντα το 1999. Αποσπάσματα από αυτή δημοσιεύτηκαν στην επετειακή έκδοση του Νοσοκομείου «Νομαρχιακό Γενικό Νοσοκομείο Άργους: 1997-2001. Η ιστορική διαδρομή – η νέα προοπτική».

Ξαναγράφτηκε το 2003, όταν δημοσιεύτηκε Προσχέδιο του Επιχειρησιακού Σχεδίου του ΠεΣΥΠ Πελοποννήσου. Παρά τους κακούς σχεδιασμούς για τη μελλοντική εξέλιξη που προέβλεπε, αναδείκνυε το Νοσοκομείο Άργους, ως το πιο παραγωγικό νοσοκομείο της Περιφέρειας Πελοποννήσου, σε όλες τις μετρούμενες παραμέτρους αλλά και το νοσοκομείο με την μεγαλύτερη αξιοποίηση της νοσοκομειακής υποδομής. Ταυτόχρονα, το 2003, ολοκληρώθηκε η κτιριακή υποδομή, ο εξοπλισμός και ξεκίνησε η χρήση του νέου κτιρίου μονάδων υποστήριξης (εξωτερικών ιατρείων, εργαστηρίων, χειρουργείων, κ.λ.π.) και της πτέρυγας «Πυρλή».

Μικρές προσθήκες και αλλαγές έγιναν τον Ιανουάριο 2013, όταν το νοσοκομείο στο Άργος έπαψε να φέρει το όνομα της πόλης και μετονομάστηκε σε «Γενικό Νοσοκομείο Αργολίδας». Αυτό έγινε, γιατί με Υπουργική Απόφαση των Χ. Σταϊκούρα, Α. Μανιτάκη και Α. Λυκουρέντζου, τα νοσοκομεία Άργους και Ναυπλίου, που ήδη είχαν ενιαία διοίκηση, ενοποιήθηκαν κάτω από το αναφερόμενο όνομα. Πέρα από την τυπική, η ουσιαστική (λειτουργική) ενοποίηση, αναμένεται με μεγάλο ενδιαφέρον.

Στιγμιότυπο από τα επίσημα εγκαίνια του Νοσοκομείου Άργους, Σάββατο 21η Ιουλίου 1973.

Η ψύχραιμη και «αντικειμενική ιστορία» του Νοσοκομείου Άργους μπορεί να γραφτεί από τον ειδικό ιστορικό του μέλλοντος. Το πόνημα που έχετε στα χέρια σας περιέχει μόνο κάποιες «ιστορικές στιγμές» με την ανάλογη τεκμηρίωση, ώστε η μελλοντική συγγραφή της ιστορίας να είναι ευχερέστερη.

Ο υπογράφων δεν μπορεί και δεν επιτρέπεται να γράψει την ιστορία, τόσο γιατί δεν κατέχει την ανάλογη επιστήμη, όσο και γιατί δεν έχει «αποβάλει το σεβασμό» στα πρόσωπα, στα πράγματα και στην κοινωνία της εποχής του, όπως απαιτείται από τον ιστορικό. Ο υπογράφων έζησε από κοντά τις περισσότερες από τις εξελίξεις που περιγράφονται. Σαν γιατρός του νοσοκομείου για 32 χρόνια, παρακολούθησε ένα μεγάλο μέρος τους. Σαν μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του νοσοκομείου και του Διοικητικού Συμβουλίου του Ιατρικού Συλλόγου Αργολίδας, πήρε μέρος στη λήψη σημαντικών αποφάσεων που διαμόρφωσαν εξελίξεις και γεγονότα. Από αυτή την άποψη ένα μεγάλο μέρος των πληροφοριών που δημοσιεύονται έχουν το χαρακτήρα της «κατάθεσης αυτόπτη μάρτυρα». Διαβάστε τη συνέχεια »

Το φάρμακο και η ιστορία του: μνήμες και διηγήσεις ενός παλιού αργείτικου φαρμακείου – Επαγγέλματα υγείας & τοπική ιστορία

Στην ιστορία των επαγγελμάτων εξέχουσα θέση κατέχουν τα επαγγέλματα υγείας. Οι λόγοι είναι πολλοί και σημαντικοί. Εμείς θα εστιάσουμε σε εκείνους που αναδεικνύουν αθέατες πλευρές της τοπικής ιστορίας, χωρίς να παραβλέψουμε τα σημαντικά επιστημονικά και επαγγελματικά στοιχεία που μας προσφέρει η έρευνα. Εξάλλου η τοπική ιστορία, η ιστορία δηλαδή των ανθρωπίνων δράσεων οριοθετημένη γεωγραφικά, αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της Μεγάλης Ιστορίας του πολιτισμού και απαντά, παρά τις ιδιαιτερότητες, στα ίδια γενικά χαρακτηριστικά.

Η εξέλιξη των επαγγελμάτων υγείας, είναι πρώτα και πάνω απ’ όλα εξέλιξη των επιστημών, της επιστημονικής σκέψης και των σχέσεων που διαμορφώνονται ανάμεσα σ’ αυτήν και την κοινωνία. Οι ιδέες, οι πρακτικές, τα εργαλεία, τα φάρμακα, είναι μερικά από τα σημαντικότερα στοιχεία που μπορεί να καταγράψει ο ερευνητής και που ορισμένα από αυτά, ευτυχώς, έχουν διασωθεί και φυλάγονται διαμορφώνοντας, παράλληλα με τις μεγάλες συλλογές και τα μουσεία, μικρές εκθέσεις που ο καθένας μπορεί να δει.

Φαρμακευτικός ζυγός και παλιά φαρμακευτικά βάζα.

Η εξέλιξη των επαγγελμάτων υγείας είναι παράλληλα άμεσα συνδεδεμένη με την εξέλιξη των αστικών χώρων για τη διαμόρφωση του οποίου, μαζί με άλλες επαγγελματικές κατηγορίες, λειτουργούν ως δείκτες. Η συσσώρευση επαγγελματιών της υγείας παρατηρείται εκεί όπου παρατηρείται επίσης δημιουργία μεγάλων οικιστικών συνόλων. Είναι ταυτόχρονα συνδεδεμένα με την οργάνωση θρησκευτικών, ιδεολογικών και επαγγελματικών στάσεων στο χώρο και το χρόνο, με τους τρόπους με τους οποίους σκεφτόμαστε και ενεργούμε σχετικά με το ανθρώπινο σώμα, καθώς και με τις μορφές εξουσίας που ασκούνται επάνω και γύρω από αυτό. Διαβάστε τη συνέχεια »

Ας φρόντιζαν

«Ελεύθερο Βήμα»

Από την Αργολική Αρχειακή Βιβλιοθήκη Ιστορίας και Πολιτισμού.

Η Αργολική Αρχειακή Βιβλιοθήκη Ιστορίας και Πολιτισμού, αποδεχόμενη τις εκατοντάδες προτάσεις των επισκεπτών της και επιθυμώντας να συμβάλλει στην επίκαιρη ενημέρωσή τους, δημιούργησε ένα νέο χώρο, το «Ελεύθερο Βήμα», όπου οι αναγνώστες της θα έχουν την δυνατότητα να δημοσιοποιούν σκέψεις, απόψεις, θέσεις, επιστημονικά άρθρα ή εργασίες αλλά και σχολιασμούς επίκαιρων γεγονότων.

Διαβάστε σήμερα στο «Ελεύθερο Βήμα», σχολιασμό του Φιλόλογου και Συγγραφέα, Αλέξη Τότσικα, που αφορά στο  ποίημα του Κωνσταντίνου Καβάφη με τίτλο:

«Ας φρόντιζαν»

Κωνσταντίνος Καβάφης (1863-1933).

Ο Κωνσταντίνος Καβάφης το 1930 έγραψε  το ποίημα «Ας Φρόντιζαν», ένα από τα καλύτερα πολιτικά ποιήματα του, με υπόθεση που τοποθετείται στο ιστορικό πλαίσιο της αρχαίας Συρίας.

Στην Αντιόχεια, την πρωτεύουσα του αρχαίου κράτους της Συρίας, το 2ο αιώνα π.Χ. (182-116 π.Χ.) Φαραώ ήταν ο Πτολεμαίος Η’ με το προσωνύμιο Κακεργέτης. Πήρε την εξουσία μετά το θάνατο του αδερφού του και παντρεύτηκε τη γυναίκα του και αδερφή τους, Κλεοπάτρα Β’. Στη συνέχεια δολοφόνησε τον ανιψιό του και παντρεύτηκε την κόρη της γυναίκας του και ανιψιά του Κλεοπάτρα Γ’. Η Κλεοπάτρα Β’ το 131 π.Χ. ξεκίνησε επανάσταση εναντίον του συζύγου και αδερφού της Κακεργέτη. Τότε εκείνος σκότωσε τον δεκατεσσάρων ετών γιό τους, τον τεμάχισε και της έστειλε τα κομμάτια του σαν δώρο γενεθλίων! Διεκδικητές του θρόνου της Συρίας τότε ήταν και ο Αλέξανδρος Β’ Ζαβίνας, ο Αντίοχος Η’ ο Γρυπός και ο Ιωάννης Υρκανός Α’.

Πρωταγωνιστής του ποιήματος είναι ένας νέος από την «ανώτερη τάξη» με μόρφωση, κρίση και πείρα στη διαχείριση των κοινών, όπως ισχυρίζεται, που διεκδικεί την εύνοια των ηγετών για να βολευτεί στο δημόσιο. Ο νεαρός από την Αντιόχεια έφαγε όλα τα λεφτά του στις απολαύσεις, που είχε να του προσφέρει η πόλη του, και τώρα αναζητά μια ευκαιρία να «μπαλωθεί», να ενταχθεί  στον κρατικό μηχανισμό, στο δημόσιο θα λέγαμε σήμερα, ώστε να εξασφαλίζει χρήματα προφανώς για να συνεχίσει τις διασκεδάσεις του. Δηλώνει μάλιστα με κυνισμό τη «διάθεσή» του να προσφέρει τις «πολύτιμες υπηρεσίες του» σε οποιονδήποτε πολιτικό ηγέτη τις δεχθεί, αρκεί να ανταμειφθεί γι’ αυτές. Διαβάστε τη συνέχεια »

Σβούρες (οι)

«Πήρα στα χέρια μου τη σβούρα των παιδικών μου χρόνων. Δεν είχε την παλιά της λάμψη, αλλά παρ’ όλο που είχαν περάσει πάνω από πενήντα χρόνια από τότε που είχε πάρει τη θέση της σ’ εκείνο το ψηφιδωτό που ονομάζουμε παρελθόν βρισκόταν σε καλή κατάσταση…».

Αλέξανδρος Ίσαρης

Η κατασκευή τους

Σβούρα: Μουσείο Παιχνιδιών Ερμιόνης. Φωτογραφία: Ρίνα Λουμουσιώτη.

Είναι ένα παιχνίδι – αντικείμενο κωνικό, όπως φαίνεται στο διπλανό σχήμα, φτιαγμένο από ξύλο. Η «κλασική» σβούρα έχει ύψος 5-6 εκατοστά. Στο κάτω μέρος, στην αιχμηρή άκρη του ξύλου, προεξέχει η μύτη ενός καρφιού που έχει χτυπηθεί προς τα μέσα, ενώ στο επάνω μέρος, στο κέντρο, υπάρχει μια μικρή ξύλινη προεξοχή. Μερικά παιδιά έφτιαχναν μόνα τους σβούρες. Χρησιμοποιούσαν σκληρά ξύλα π.χ. ελιάς, τα πελεκούσαν με το μαχαίρι και τους έδιναν το σχήμα του ανάποδου κώνου. Στο επάνω μέρος έφτιαχναν το κεφάλι της σβούρας και στο κάτω έβαζαν το καρφί.

Οι πρώτες σβούρες ήταν φτιαγμένες από ξύλο και ήταν βαμμένες άλλες με άχρωμο βερνίκι και άλλες με διάφορα χρώματα, μονόχρωμες ή πολύχρωμες. Υπήρχαν, βέβαια, και οι πιο περίτεχνες, που είχαν ζωγραφισμένα διάφορα σχέδια ή μικροσκοπικές παραστάσεις. Αυτές τις θεωρούσαμε πολύτιμες, καθώς όταν στροβιλίζονταν τα σχέδια αλλοιωνόταν, ξεγελώντας την ικανότητα του ματιού να συλλάβει την πραγματικότητα και τα βλέπαμε σαν απόκοσμες παραστάσεις!

Αργότερα,  κατασκευάστηκαν σβούρες από μέταλλο και πλαστικό σε διάφορα σχήματα και μεγέθη. Κύριο γνώρισμα όλων των ειδών και των τύπων της σβούρας είναι η ταχύτατη περιστροφή στο έδαφος ή σε άλλη επίπεδη επιφάνεια. Αυτή την ταχύτατη περιστροφή προσπαθούσε να επιτύχει όποιος «έριχνε», «έστριβε» ή «πετούσε» τη σβούρα. Διαβάστε τη συνέχεια »