ΑΡΓΟΛΙΚΗ ΑΡΧΕΙΑΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ

Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου – Ανασκαφές του 1881-83

«Επιδαυρίους δε έστι θέατρον εν τω ιερώ μάλιστα εμοί δοκεί θέας άξιον.

Τα μεν γαρ Ρωμαίων πολύ δη τι υπερείχε των πανταχού τω κόσμω μεγέθει

δε Αρκάδων το εν τη Μεγάλη πόλει· αρμονίας δε ή κάλλους

ένεκα αρχιτεκτόνων ποίος ες άμιλλαν Πολυκλείτω γένοιτ’ αν αξιόχρεως;

Πολύκλειτος γαρ και θέατρον τούτο και οίκημα το περιφερές

ο ποιήσας ην». (Παυσανίας)

Παναγής Καββαδίας (1850-1928), αρχαιολόγος και καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών.

Μέχρι το 1881 το θέατρο της Επιδαύρου θαμμένο στην χαράδρα του Κυνάρτειου όρους, έμενε σιωπηλό κρατώντας μυστική την αρχαία του δόξα. Ένας Κεφαλλονίτης όμως, ο Παναγής Καββαδίας, μετά τις σπουδές του, έταξε σκοπό της ζωής του την αποκάλυψη των αρχαιοτήτων  της Επιδαύρου και την δημιουργία Μουσείου. Βαθύς γνώστης όλων των σχετικών πληροφοριών και των αρχαίων συγγραφέων, στις 15 Μαρτίου του 1881 έφτασε στον ιερό χώρο του Ασκληπιού.

Ο Καββαδίας γρήγορα εντόπισε την θέση του θεάτρου. Το σχήμα της περιοχής μαρτυρούσε το μυστικό. Το κοίλο του θεάτρου πρόβαλλε νοερά ανάγλυφο στα μάτια του αρχαιολόγου. Όλος ο χώρος ήταν πυκνά δασωμένος και δύσβατος. Ήταν αδύνατο να προχωρήσει κανείς για να φτάσει στην κορυφή του. Αμέσως άρχισε η κοπή των δέντρων και σε μια εβδομάδα ο τόπος είχε καθαριστεί.

Χώματα και βράχοι είχαν συσωρευτεί στην πλαγιά. Τίποτα δεν μαρτυρούσε την ύπαρξη θεάτρου ή μέρους του. Ο χρόνος είχε παίξει το δικό του παιχνίδι. Ο Καββαδίας επέμενε. Άρχισε να σκάβει προσεκτικά. Μετά από πολλή προσπάθεια και συστηματική εργασία φάνηκε το κοίλο. Ανασκάφηκε η ορχήστρα και το υποσκήνιο. Σε βάθος 1,50 μέτρου.

Τοποθετήθηκαν στην θέση τους τα πεσμένα καθίσματα και φανερώθηκαν τα κτίσματα της σκηνής και οι είσοδοι του θεάτρου. Μέχρι και την Ρωμαϊκή εποχή το θέατρο βρισκόταν σε ακμή. Αυτό έδειχναν διάφορα ευρήματα και κυρίως ένα άγαλμα.

Άποψη του θεάτρου από Βόρεια, 1842.

Μετά την επικράτηση του χριστιανισμού το θέατρο αφέθηκε στην τύχη του. Άρχισε η φθορά και οι επιχωματώσεις. Κυρίως επήλθε η λήθη. Στην αρχή γκρεμίστηκε το ημικυκλικό τείχος. Η κατολισθήσεις προκάλεσαν μεγάλες φθορές και κάλυψαν το κοίλον του θεάτρου. Αργότερα, μετά από μεγάλο σεισμό έπαθαν ζημιά τα διαζώματα και μετακινήθηκαν τα περισσότερα καθίσματα. Η σκηνή κατέρρευσε.

Η Τουρκοκρατία το βρήκε καλά κρυμμένο. Η φύση το προστάτεψε.[1] Τα σκοίνα, οι θάμνοι και τα δέντρα αποτέλεσαν φυσικό καμουφλάζ και το έσωσαν από άλλες καταστροφές, μολονότι οι ρίζες που φύτρωσαν ανάμεσα στους αρμούς μετακίνησαν από τις αρχικές δέσεις του τα καθίσματα. Από κάποιους η σκηνή διορθώθηκε και χρησίμευσε σαν κατοικία. Στο ανατολικό μέρος της οι Τούρκοι κατασκεύασαν καμίνι, ενώ μετέφεραν στο Άργος και το Ναύπλιο μαρμάρινο θρόνο και πολλά αγάλματα.

Θέατρο Ασκληπιείου Επιδαύρου επιχρωματισμένη λιθογραφία, Rey Étienne, 1843.

Οι θρόνοι του θεάτρου μοιάζουν με ανάκλιντρα και δεν έχουν διονυσιακή μορφή. Δεν υπάρχουν επιγραφές με τα ονόματα των αρχόντων της πόλης γιατί οι επισκέπτες και θεατές δεν ήταν επιφανείς άρχοντες  αλλά επίσημοι ξένοι που φιλοξενούσε ο Ασκληπιός.

Η θέση που χτίστηκε το αρχαίο θέατρο είναι προσεκτικά διαλεγμένο. Από το κοίλο[2] ο θεατής βλέπει όχι μόνον τον εμπρός στο θέατρο περίβολο αλλά όλη την πεδιάδα και τα βουνά που το περιβάλουν.

Άποψη του θεάτρου από Β. το 1898, με την «οικία Καββαδία» στα δυτικά του (Φ.Α. DAI, Epid 57 – Φ.Α. ΕΣΜΕ 428/6).

Το 1907 αλλά και κατά την περίοδο 1954-1963 έγιναν εργασίες αναστήλωσης στα θυρώματα των παρόδων, στους αναλημματικούς τοίχους και στις ακραίες κερκίδες του αρχικού τμήματος του κοίλου.

Από το 1988 την συντήρηση του Θεάτρου ανέλαβε η Επιτροπή Συντήρησης Μνημείων Επιδαύρου αναστηλώνοντας αρχικά την ακραία δυτική κερκίδα του επιθεάτρου, το θύρωμα της δυτικής παρόδου και τους δύο αγωγούς απορροής ομβρίων της ορχήστρας. Η φροντίδα του μνημείου είναι συνεχής και αποσκοπεί στην αποκατάσταση των φθορών που υφίσταται το μνημείο από φυσικά αίτια αλλά και από την χρήση του.

Από το 1954 πραγματοποιούνται στο φυσικό τους χώρο κάθε καλοκαίρι παραστάσεις αρχαίου δράματος.

Υποσημειώσεις

[1] Τον 18ο αιώνα επισκέφτηκε την περιοχή της Επιδαύρου ο Άγγλος περιηγητής Chandler, ο  οποίος βρήκε το θέατρο σκεπασμένο από θάμνους που είχαν φυτρώσει στο συσσωρευμένο πάνω από τις κερκίδες χώμα.

[2] «Το κοίλο του θεάτρου είναι μεγαλύτερο από ημικύκλιο, όπως γινόταν στην προ- Ρωμαϊκή εποχή και στα άκρα του, όπου το έδαφος δεν είχε το ίδιο ύψος, κατασκευάστηκε κρηπίδωμα. Στα άκρα του διαζώματος φαίνεται ότι υπήρχαν πύλες, γιατί οι δύο είσοδοι κοντά στην ορχήστρα δεν επαρκούσαν, η κάτω ζώνη διαιρείται με 25 σκάλες σε 24 κερκίδες, από τις οποίες σώζονται οι 22. Οι κερκίδες έχουν 55 σειρές καθισμάτων» ( Επ. Βρανόπουλος).

Πηγές

• Παναγής Καββαδίας, Το Ασκληπιείο της Επιδαύρου, Εκδόσεις Κάκτος, Αθήνα, 2006.
• Περιοδικό «Αρχαιολογία και Τέχνες», τεύχος 12, σελ. 42-43, 1984.

Σχετικά θέματα:

• Θόλος/ Θυμέλη Ασκληπιείου Επιδαύρου
• Επίδαυρος – Φραγκίσκου Πουκεβίλ
• Πολύκλειτος ο νεότερος
• Ασκληπιεία
• Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου και τοπική κοινωνία. Προσεγγίζοντας τη δυναμική μιας σχέσης