Τα Λαογραφικά της Ερμιόνης – Περί Δημοτικών Τραγουδιών | Γιάννης Μ. Σπετσιώτης

Τα Λαογραφικά της Ερμιόνης

Κυκλοφόρησε το τρίτο βιβλίο της σειράς «Τα Λαογραφικά της Ερμιόνης». Περιέχει τα δημοτικά τραγούδια του τόπου μας κατά κατηγορία, ακολουθώντας την γνωστή κατάταξη των δημοτικών τραγουδιών. Είναι μια καταγραφή χρόνων που ξεκίνησε από τη δεκαετία του 1960 και αποτελεί μνημόσυνο στις ψυχές όλων εκείνων των συμπολιτών που με καλοδέχτηκαν και βοήθησαν την προσπάθειά μου. Σήμερα έχουν όλοι φύγει από τη ζωή. Πάντα θα τους ευγνωμονώ και θα ανάβω ψυχοκέρι στη μνήμη τους.

Το βιβλίο περιλαμβάνει μουσικό παράρτημα αντιπροσωπευτικών τραγουδιών της Ερμιόνης με βυζαντινή και ευρωπαϊκή σημειογραφία. Θεωρώ πως μπορεί να αποτελέσει σημαντικό βοήθημα για τους εκπαιδευτικούς και τους μαθητές των σχολείων της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης της Ερμιόνης. Αποτυπώνει τον πρώτο μεγάλο σταθμό της νεοελληνικής λογοτεχνίας εικονίζοντας συνάμα και την τοπική μας ιστορία και παράδοση. Στη συνέχεια δημοσιεύω ένα μικρό μέρος από την εισαγωγή του βιβλίου, γράφει ο συγγραφέας του βιβλίου  Γιάννης Μ. Σπετσιώτης. (περισσότερα…)

Read Full Post »

Άγγελος Ιωάν. ή Πέτρ. Γουζούασης ή Κουζούασης (1799 ή 1801 – 1872;) – Ο πρώτος βουλευτής Ερμιονίδας

Γεννήθηκε στο Κρανίδι το 1799 ή τα πρώτα χρόνια του 1800 (1800-1802). Στο μητρώο των Κρανιδιωτών αγωνιστών της Επανάστασης αναφέρεται ως Αγγελής με όνομα πατέρα Ιωάννης, ενώ στους εκλογικούς βουλευτικούς καταλόγους του Δήμου Κρανιδίου του έτους 1867 ο Άγγελος Γουζούασης αναγράφεται με α/α 113, όνομα πατέρα Πέτρος, ηλικία 64 χρόνων και επάγγελμα ιατρός. Το όνομά του αναφέρεται, επίσης, στον κατάλογο συνδρομητών του βιβλίου «Θεωρητικόν της Εκκλησιαστικής Μουσικής» του Παναγιώτη Αγαθοκλέους, γεγονός που δηλώνει το ενδιαφέρον του για την Εκκλησιαστική Βυζαντινή Μουσική. Τα πρώτα του γράμματα τα έμαθε στα σχολεία που λειτουργούσαν στην ιδιαίτερη πατρίδα του κατά την προεπαναστατική περίοδο.

Η δράση του στην Επανάσταση

Όταν κηρύχθηκε ο αγώνας του 1821 ο Άγγελος Γουζούασης ήταν 21 ή 23 χρόνων. Στις 4 Απριλίου 1821, όταν οι Κατωναχαγιώτες κήρυξαν την Επανάσταση στο Γκούρι Βιτόρεσε, ως μπουλουξής και αρχηγός σώματος ατάκτων μαζί με τον εξάδελφό του Κυριάκο, που ανέλαβε επικεφαλής δεκαπέντε (15) κατωναχαγιώτικων πλοίων, κάλυψαν από θαλάσσης το εκστρατευτικό σώμα διακοσίων (200) παλληκαριών του Κάτω Ναχαγιέ που υπό τον Παπαρσένη κατευθυνόταν προς το Ναύπλιο. Επιπλέον η δύναμη αυτή επιτηρούσε και τον Αργολικό Κόλπο.

Έλαβε μέρος σε διάφορες μάχες των πρώτων χρόνων του αγώνα ενώ οι επιτροπές εκδουλεύσεων τον ενέταξαν στους αξιωματικούς Στ΄ βαθμού (υπολοχαγός) της Βασιλικής Φάλαγγας.

Το 1837 ο Άγγελος Γουζούασης υπέβαλε αίτηση προς τη Γενική Γραμματεία θυσιών και αγώνων ζητώντας να του δοθεί το Αργυρούν Αριστείον του Αγώνα «προς παρηγορίαν της μόνης αμοιβής της διδομένης μοι παρά το έθνος». (περισσότερα…)

Read Full Post »

Τα λουτρά του Αρχαίου θεάτρου Άργους – Οι λεγόμενες «Θέρμες Α» | Όλγα Ψυχογυιού, Αρχαιολόγος Δ’ ΕΚΠΑ

Οι εντυπωσιακοί πλινθόκτιστοι τοίχοι που υψώνονται κοντά στο μεγάλο αρχαίο Θέατρο του Άργους απεικονίζονται σε πολλές από τις γκραβούρες που μας άφησαν οι ταξιδιώτες που επισκέφτηκαν την πόλη του Άργους κατά τον 18ο και 19ο αιώνα.^[1] Το υπόλοιπο όμως του μεγάλου οικοδομήματος στο οποίο ανήκουν οι τοίχοι, βυθίστηκε στη λήθη κάτω από τα χώματα που κάλυψαν τα ερείπιά του. Το έφεραν πάλι στο φως οι ανασκαφικές έρευνες που διεξάχθηκαν από τους αρ­χαιολόγους της Γαλλικής Αρχαιολογικής Σχολής Αθηνών, τον René Ginouvès, κατά τα έτη 1954 και 1955 και τον Πιέρ Οπέρ (Pierre Aupert) από το 1972 έως το 1989. Σήμερα ορίζει σ’ όλο του το μήκος τη νότια πλευρά της αρχαίας οδού που συνέδεε το Θέατρο με την αρχαία Αγορά. Από την πρώτη ανασκαφική εκστρατεία αποκαλύφθηκαν εγκαταστάσεις μεγάλων δημόσιων ρωμαϊκών λουτρών και το κτήριο ονομάστηκε «Θέρμες Α». Αποκαλύφθηκαν στη συνέχεια αρχιτεκτονικά στοιχεία που οδήγησαν τους ανασκαφείς στο συμπέρασμα ότι το κτήριο δεν είχε αρχικά οικοδομηθεί ως λουτρικό συγκρότημα, αλλά ως ιερό.

Άργος, Ρωμαϊκά λουτρά ή «Θέρμες Α», Αρχαίο θέατρο, κάστρο της Λάρισας, λιθογραφία, σχεδίασε εκ του φυσικού και χάραξε ο Γάλλος σχεδιαστής, αρχαιολόγος και ηλεκτρολόγος Th. du Moncel το 1843.

Διαπιστώθηκαν τρεις κύριες οικοδομικές φάσεις: η πρώτη στα τέλη του 1ου μ.Χ. αιώνα (90-100 π.Χ.), η δεύτερη μισό αιώνα περίπου αργότερα, την εποχή του αυτοκράτορα Αδριανού και η τελευταία στα τέλη του 3ου αι. – αρχές 4ου αι. μ.Χ., την εποχή του αυτοκράτορα Γόρδιου του Γ’. Το κτήριο ήταν αρχικά ιερό αφιερωμένο σε θεότητες συνδεμένες με την ίαση, ενώ στην τελευταία του οικοδομική φάση ο χώρος διαμορφώθηκε ως δημόσια λουτρά. Και στις τρεις φάσεις το νερό κατείχε ση­μαντική θέση και το μετέφεραν υδαταγωγοί από το υδραγωγείο του Κεφαλαρίου, στα νοτιοδυτικά του κτηρίου (εικ. 1, Υ1). (περισσότερα…)

Read Full Post »

Αμπέλι και κρασί στον παραδοσιακό πολιτισμό της Πελοποννήσου. Μια εθνογραφική προσέγγιση – Ευδοκία Ολυμπίτου

Η τριλογία «αμπέλι, ελιά, σιτάρι» και «κρασί, λάδι, ψωμί», οι τυπικές, δη­λαδή, καλλιέργειες της μεσογειακής χλωρίδας και τα αντίστοιχα βασικά στοι­χεία της ελληνικής διατροφής, αποτελούν τις περισσότερο διαδεδομένες αγρο­τικές δραστηριότητες που συγκροτούν ένα πλούσιο συμβολικό πολιτιστικό σύ­στημα. Οι τοπικές εμπειρικές γνώσεις και παραδόσεις διαχέονται, ταξιδεύουν, διαδίδονται σε διαφορετικούς τόπους, όχι μόνον σε αυτούς που παράγουν τα προϊόντα αυτά, αλλά και σε όλους εκείνους που τα καταναλώνουν. Επιπλέον, κοινές ανάγκες και παρόμοιες συνθήκες διαμορφώνουν έναν μάλλον κοινό εθι­μικό κώδικα στην κατανάλωσή τους, στις σχετικές θρησκευτικές πρακτικές και τη λαϊκή λατρεία των αγροτικών, κυρίως, αλλά και των αστικών περιοχών.

Επικεντρώνοντας το ενδιαφέρον μας στο κρασί, επιχειρούμε να προσεγγί­σουμε τον πλούσιο χώρο της λαϊκής εμπειρικής γνώσης και κοσμοθεωρίας που αναζητά ορθολογικές αλλά και μεταφυσικές, μαγικοθρησκευτικές λύσεις προκειμένου να ανταπεξέλθει στις ανάγκες του καθημερινού του βίου, αλλά και να ερμηνεύσει ό,τι διαταράσσει την ασφαλή μονοτονία της ζωής του. Ο χαρα­κτήρας του κειμένου είναι μάλλον περιγραφικός και ελλειπτικός, αφού αποτε­λεί μία, κατ’ ανάγκην, σύντομη περιήγηση σε αυτό το πολύπλευρο τοπίο των εθιμικών κοινοτήτων και ιδιαιτεροτήτων, στο οποίο το κρασί διατηρεί πρω­τεύοντα ή και κυρίαρχο ρόλο.

Στα πλαίσια ενός κόσμου που διαβίωνε και δρούσε με συλλογικές μορφές και τρόπους, το κρασί συμπλήρωνε και ενίσχυε κάθε μορφής δεσμούς, συνο­δεύοντας τόσο τη χαρά όσο και τη λύπη – από την κοινή εργασία στο χωράφι έως το γάμο ή το πένθος, την κοινοτική γιορτή, την αρχή και το τέλος κάθε κύ­κλου της αγροτικής ζωής. Σχεδόν ταυτόσημο με κάθε ευχή και πρόποση, κυρίως για καλή υγεία, ήταν απαραίτητο στη χριστιανική τελετουργία, άξιο ως προσφορά και δώρο σε κάθε περίσταση. Συνοδεύει όλα τα γλέντια, επισφραγί­ζει συμφωνίες και συμφιλιώσεις[1], είναι απαραίτητο κέρασμα στην έναρξη και την ολοκλήρωση των αγροτικών εργασιών, στο λιοτρίβι όταν βγει το καινού­ριο λάδι[2] ή ακόμη σε όσους συμμετέχουν σε τελετές θεμελίωσης κτισμάτων[3].

Το κρασί συμπλήρωνε την καθημερινή λιτή διατροφή αλλά και τα γιορταστι­κά γεύματα πλούσιων και φτωχών, αστών και αγροτών. Ακροβατώντας ανάμεσα στη λελογισμένη χρήση και την υπερβολική κατανάλωση, μπορούσε να είναι θρη­σκευτικά και κοινωνικά αποδεκτό ή κατακριτέο, καθοσιωμένο ή αμαρτωλό.

Προικοσύμφωνα, διαθήκες, δωρεές, αφιερώσεις, πράξεις αγοραπωλησίας και διάφορα χρονικά που μνημονεύουν καλές και κακές χρονιές, ασθένειες των αμπελιών και τις οικονομικές τους επιπτώσεις, αλλά και ιστορικά ανέκδο­τα μας επιτρέπουν να παρακολουθήσουμε την αξία των αμπελώνων για τις κοινωνίες του παρελθόντος[4]. Εκτός από τα δικαιοπρακτικά έγγραφα, ποικίλες γραπτές και προφορικές μαρτυρίες διασώζουν μεγάλο πλούτο πληροφοριών που αναφέρονται στον υλικό και πολιτισμικό βίο των παραδοσιακών κοινωνι­κών σχηματισμών, καταδεικνύοντας τους τρόπους με τους οποίους ένα βασι­κό διατροφικό αγαθό του ελληνικού χώρου τροφοδοτεί παραδόσεις και θρύ­λους, συνοδεύει τελετουργίες και επενδύεται με πολλαπλούς συμβολισμούς.

Πελοπόννησος, σχέδιο του Olfert Dapper, μια παραστατική απεικόνιση στην οποία η Πελοπόννησος μοιάζει με αμπελόφυλλο. Olfert Dapper, «Naukerige Beschryving van Morea», Amsterdam 1688, Συλλογή Βιβλιοθήκης της Βουλής των Ελλήνων (δάνειο από ΜΙΕΤ, Η Πελοπόννησος. Χαρτογραφία και Ιστορία, 16ος-18ος αιώνας, ΜΙΕΤ 2006).

Η αμπελοκαλλιέργεια στην Πελοπόννησο

Η γεωγραφία του αμπελιού στην περιοχή της Πελοποννήσου είναι ιδιαίτε­ρα εκτεταμένη, αν και ορίζεται από το γεωφυσικό περιβάλλον και το κλίμα. Ονόματα χωριών και μικροτοπωνύμια όπως Αμπέλι, Αμπελά, Αμπελάκι, Αμπελάκια, Αμπελιώνα, Αμπελώνας, Αμπελόκαμπος, Αμπελόκηποι, Αμπελος, Αμπελόφυτο, ή Παλιάμπελο, που απαντώνται στην Πελοπόννησο, είναι και αυτά εν­δεικτικά της εξάπλωσής του.[5] Παρόλο που το αμπέλι αποδίδει σε σχετικά σύ­ντομο χρονικό διάστημα: «αμπέλι του χεριού σου και ελιά από τον παππού σου», συνήθιζαν να λένε στην Πελοπόννησο, για ορισμένες περιοχές «τα πολλά τ’ αμπέλια και τα λίγα πρόβατα είναι φτώχεια…».[6] Ωστόσο, για τους ορεινούς πλη­θυσμούς, οι προφορικές μαρτυρίες σημειώνουν ότι η εποχή του τρύγου έδινε τη δυνατότητα να αναζητήσουν εποχική εργασία σε αμπελουργικές περιοχές.[7] (περισσότερα…)

Read Full Post »

Καταστήματα και Δημόσιοι χώροι στη Δαλαμανάρα Άργους (1945-1960)

«Ελεύθερο Βήμα»

Από την Αργολική Αρχειακή Βιβλιοθήκη Ιστορίας και Πολιτισμού.

Η Αργολική Αρχειακή Βιβλιοθήκη Ιστορίας και Πολιτισμού, δημιούργησε ένα νέο χώρο, το «Ελεύθερο Βήμα», όπου οι αναγνώστες της θα έχουν την δυνατότητα να δημοσιοποιούν σκέψεις, απόψεις, θέσεις, επιστημονικά άρθρα ή εργασίες αλλά και σχολιασμούς επίκαιρων γεγονότων.

Ο κ. Χρήστος Πίκης σε νεαρή ηλικία (1970).

Σήμερα στο «Ελεύθερο Βήμα», ο κύριος Χρήστος Πίκης, Οικονομολόγος, τέως Αντιπρόεδρος της Ελληνικής Βιομηχανίας Οχημάτων (ΕΛΒΟ) και Διευθυντής Συμμετοχών της Ελληνικής Τράπεζας Βιομηχανικής Αναπτύξεως (ΕΤΒΑ), μέσα από τις βιογραφικές του σημειώσεις, μας «μεταφέρει» στη γενέτειρά του Δαλαμανάρα και μας παρουσιάζει τα καταστήματα και τους δημόσιους χώρους του χωριού του την περίοδο, 1945-1960.  Πρόσωπα, χαρακτήρες και γεγονότα, σημαντικά για την εποχή, ξεπροβάλλουν  μέσα από την περιγραφή του…

 «Καταστήματα και Δημόσιοι χώροι στη Δαλαμανάρα Άργους (1945-1960)»

1. Παντοπωλείον «Η Αγάπη», Ανδρ. Χρ. Ρούσσου

Έτσι έγραφε η ταμπέλα του παλιότερου και καλύτερου μπακάλικου του χωριού (Δαλαμανάρας). Το είχε ο Μίμης Ρούσσος ή Μανέλης, ένας έξυπνος γλυκομίλητος έμπορος, και ήταν καλά εφοδιασμένο με τα απαραίτητα για κάθε σπίτι, (αλεύρι, όσπρια, ζυμαρικά, λάδι, βούτυρο, τυρί, κρασί, ελιές, σαρδέλες. ρέγκες., μπαχαρικά, κλπ). Ο Μανέλης είχε έναν ιδιαίτερο τρόπο προβολής των εμπορευμάτων του, που ήταν αντικείμενο πλάκας των συγχωριανών Π.χ. για να διαφημίσει τις ρέγκες του φώναζε μέσα από το μαγαζί στο σπίτι, στη γυναίκα του: «Κατίνα, σήμερα μη μου βάλεις κοτόπουλο. Θα φάω ρέγκα». Στο ιδιαίτερο, πλαϊνό χώρο στο κυρίως κατάστημα, όπου ήσαν τα βαρέλια με το κρασί, έβαζε δύο τραπεζάκια όπου κάθονταν για το κρασάκι τους κάποιοι από σοβαρούς πελάτες. Οι προχωρημένοι στο κρασί. (Γιωργοκούνουπας, Κωτσιολάρας, Παντελής, Κωτσιοκούνουπας, κ.α.), πήγαιναν στου Σκουλή.

Τα καλοκαίρια τα τραπεζάκια έβγαιναν έξω, απέναντι από το μαγαζί, κάτω από πανύψηλες λεύκες. Μπροστά στο μαγαζί υπήρχε μια τρόμπα και στέρνα, όπου μονίμως έβγαζε νερό η μάνα του Μίμη, η Μανέλενα. Ο Μανέλης έφερε πρώτος στο χωριό ένα όρθιο βυτίο της HP και πουλούσε πετρέλαιο, απαραίτητο τότε για τους κινητήρες DIESEL με τους οποίους ποτίζονταν τα χωράφια. Το πετρέλαιο πουλιόταν σε μικρά μπετόνια ή για τους προ έχοντες. σε «κανίστρες», λάφυρά από Γερμανικά φορτηγά. Τότε, ο Μανώλης, προσέλαβε. για το πετρέλαιο κυρίως, βοηθό, τον Χρήστο της Μουτσούναινας (Γκούμα). Σε αρκετά μεγάλη για την εποχή ηλικία, ο Μανώλης παντρεύτηκε την στρουμπουλή και ζωηρή Κατίνα από το Άργος και απέκτησαν τη χαριτωμένη Μαιρούλα.

2. Σκούλης

Κώστας Σκουλής. Αρχείο: Δημήτρης Σκουλής.

Καφενείο κυρίως, οινοπωλείο και λίγα είδη μπακαλικής. Ήταν πλάι στο εργοστάσιο του «Κύκνου», πιο προσιτό σε όσους ήθελαν να πιούν το κρασί τους και να κουβεντιάσουν, με «ιδιαίτερο» χώρο για τους πιο προχωρημένους πότες. Είχε και τραπεζάκια έξω στην αυλή, όπου αργότερα εγκατέστησε πρατήριο βενζίνης.

Στο Σκουλή πήγαινε και το ταχυδρομείο, και θυμάμαι με πόση αδημονία περίμενα γράμματα, όταν άρχισα να αλληλογραφώ, με το συμμαθητή μου στο Γυμνάσιο Βασίλη Σκούμπη από το Σκαφιδάκι τα καλοκαίρια που είχαμε διακοπές και με εκδοτικούς οίκους στην Αθήνα, (Σαλίβερος, κλπ), που ζητούσα και μου έστελναν καταλόγους των βιβλίων τους, που τους διάβαζα και χανόμουν, θέλοντας, αν γινόταν, να τα διαβάσω όλα.

Το εσωτερικό του παλιού μαγαζιού, περίπου το 1954, από δεξιά ο χασάπης Παμήτσος με την ποδιά, τρίτος ο Γιώργος Σκουλής (σταυροπόδι) και πέμπτος όρθιος ο αδερφός ο Τάσος. Αρχείο: Δημήτρης Σκουλής.

Το μαγαζί με την αντλία βενζίνης. Αρχείο: Δημήτρης Σκουλής.

Γιώργος Σκουλής. Αρχείο: Δημήτρης Σκουλής.

Το μαγαζί κρατούσε παλιά ο πατέρας Κώστας Σκουλής και μετά, κυρίως, ο Γιώργος με τα αδέλφια του, Βαγγέλη και  Τάσο, που πέθανε ξαφνικά νεότατος.

Στους τοίχους του μαγαζιού περιεργαζόμουνα παλιές λιθογραφίες που απεικόνιζαν σκηνές μαχών από τους Βαλκανικούς Πολέμους και το πόλεμο του 1940 στην Αλβανία. Εκεί, όταν ήμουν πολύ μικρός, μερικές βραδιές με πήγαιναν τα ξαδέλφια μου, ο Βαγγέλης, ο Μίμης Δριμούρας και ο Μίμης του Κωτστοκούνουπα, και βλέπαμε τις προετοιμασίες για παράσταση Καραγκιόζη, ενώ άλλες φορές έπαιζε κλαρίνο ο Ρέλιας, συνοδευόμενος από τον γιό του Νίκο στο σαντούρι. Σήμερα το κατάστημα λειτουργεί ο γιος του Γιώργου, Δημήτρης Σκουλής.

(περισσότερα…)

Read Full Post »

Κεφαλάρι Άργους

….Μετά μικρόν αι άμαξαι παρελθούσαι και τον σιδηροδρομικόν σταθμόν του Κεφαλαρίου εισήλθον εις την προς δυσμάς οδόν, την άγουσαν προς τας πηγάς.

Το ταξίδιον έγινε τερπνότερον. Εκτείνεται εκεί γραφική οδός εν μέσω δύο ποταμίων κλάδων του Ερασίνου, λήγουσα εις αρχαίον και ήδη κινούμενον υδρόμυλον, υπό υψηλάς και πλήρεις ακμής λεύκας. Αι νήσσαι του υδρομύλου λευκότεραι και της χιόνος και σφριγώσαι και παίζουσαι εις τα διαυγή ρείθρα του ποταμού, προσθέτουσιν εν έτι θέλγητρον εις το θελκτικόν εκείνον τοπείον.

Μετά τινα ελιγμόν ο στίχος των αμαξών εισήλθεν εις την άγουσαν προς τάς πηγάς του Ερασίνου τελευταίαν οδόν. Ήδη επιφαίνεται θαυμάσιον το συνηρεφές αυτού άλσος, βαθμηδόν μεγεθυνόμενον και περικαλλέστερον. Εισήλθον εις το ωραίον άλσος και έφθασαν εις τους κήπους των καταστημάτων του άλλοτε πυριτοποιείου…. Εκείθεν προχωρούσαι αι άμαξαι διήλθον την μαγευτικήν δενδροστοιχίαν, την από των καταστημάτων μέχρι των πηγών του Ερασίνου εκτεινομένην…. Δεν γνωρίζει τις τι να πρωτοθαυμάση εις την δενδροστοιχίαν εκείνην, ής ομοίαν δεν έχει όλη η Αργολίς…

Δημήτριος Βαρδουνιώτης, εφημ. «Δαναός», αριθ. 27, 1896.

Κεφαλάρι: χωριό της επαρχίας Άργους και δημοτικό διαμέρισμα του Δήμου Άργους. Ευρίσκεται πέντε χιλιόμετρα  νότια της πόλης μας με πληθυσμό 773 κατοίκους (απογραφή 2001). Το Κεφαλάρι υπαγόταν στον Δήμο Αργείων από το 1834 που συστάθηκε ο Δήμος και είχε πληθυσμό τότε 50 κατοίκους. Έγινε κοινότητα το 1914 με το νόμο ΔΝΖ/1912 «Περί συστάσεως Δήμων και Κοινοτήτων…» του Ελ. Βενιζέλου και ξανάγινε δημοτικό διαμέρισμα του Δήμου Άργους με τον «Καποδιστριακό» νόμο 2539/97.

Κεφαλάρι. Φωτογραφία Φάνης Τσίρος.

Το Κεφαλάρι είναι πανέμορφο χωριό. Τα σπίτια του είναι απλωμένα σε μεγάλη έκταση και κτισμένα ανάμεσα σε πανύψηλα δένδρα και περιβόλια. Δυτικά του χωριού υψώνεται το όρος Χάον. Η λέξη ετυμολογείται πιθανότατα από το ρήμα χαίνω (χάσκω), επειδή στις νότιες υπώρειες του όρους υπάρχει σπήλαιο βάθους 110 μ. περίπου. Το σπήλαιο[1] αυτό χρησιμοποιήθηκε ως καταφύγιο και κατοικία από ανθρώπους της προϊστορικής περιόδου, όπως καταδεικνύουν ίχνη και διάφορα ευρήματα, που έφεραν στο φως Γερμανοί σπηλαιολόγοι το 1970. Το σπήλαιο, επίσης, χρησιμοποιήθηκε ως ασφαλές καταφύγιο κατά τους βομβαρδισμούς τον Απρίλιο 1941.

Το σπήλαιο του Κεφαλαρίου. Φωτογραφία: Σαράντος Καχριμάνης, λήψη, 2007.

Το σπήλαιο του Κεφαλαρίου. Φωτογραφία: Σαράντος Καχριμάνης, λήψη, 2007.

Το σπήλαιο του Κεφαλαρίου. Φωτογραφία: Σαράντος Καχριμάνης, λήψη, 2007.

(περισσότερα…)

Read Full Post »

Πλινθοποιοί

Οι πλινθοποιοί ή πλιθράδες έφτιαχναν τις πλίθρες με χώμα και άχυρο, χρησιμοποιώ­ντας ξύλινα καλούπια. Θα μπορούσε να φα­νταστεί κανείς ένα πλινθοποιείο, δηλαδή ένα οργανωμένο εργαστήριο παρασκευής πλίνθων, όπως λειτούργησαν αργότερα ερ­γοστάσια παρασκευής τσιμεντόλιθων. Δεν γνωρίζουμε αν στην Αργολίδα λειτούργη­σε κάποιο πλινθοποιείο. Οι πληροφορίες μας είναι διαφορετικές, ότι έφτιαχναν πλί­θρες στα χωράφια, χρησιμοποιώντας χώ­μα από τα ίδια χωράφια, με εντελώς πρω­τόγονο τρόπο.

Πλινθόκτιστη κατοικία στο Άργος, Τριπόλεως 15, λίγο μετά το Αρχαίο Θέατρο. Λήψη φωτογραφίας 15-2-2023.

Πλινθόκτιστη κατοικία με μερική κατάρρευση στο Άργος, Τριπόλεως 15. Λήψη φωτογραφίας 15-2-2023.

Αποβραδίς άνοιγαν στέρνα, για να πο­τιστεί καλά το χωράφι. Συνήθως το νερό ή­ταν λίγο. Γι’ αυτό αντλούσαν συνεχώς από το διπλανό μαγκανοπήγαδο με το μουλάρι ή με μηχανή. Το νερό έπεφτε στη στέρνα και από εκεί το καθοδηγούσαν, ώστε να βρα­χεί καλά το χώμα και να γίνει λάσπη. Την άλλη μέρα, πρωί-πρωί, έριχναν μπόλικο ά­χυρο, το ζύμωναν με τα πόδια τους καλά, ξυπόλυτοι, τραβούσαν τη λάσπη με φτυά­ρια και τσάπες και την έκαναν σωρούς-σω- ρούς. Στη συνέχεια δύο εργάτες μεταφέρα­νε το μείγμα με την τζουβέρα. Η τζουβέρα σχηματιζότανε από δύο μακριά ξύλα, που ενώνονταν με ταβλιά και πάνω σ’ αυτά έριχναν τη λάσπη με το φτυάρι. Για τη μετα­φορά, ο ένας προπορευόταν κι ο άλλος ακολουθούσε, κρατώντας και οι δύο την τζου­βέρα με τη λάσπη από τις άκρες των ξύλων. (περισσότερα…)

Read Full Post »

Καταφύκι ή Μυγγυριστέα

«Ελεύθερο Βήμα»

Από την Αργολική Αρχειακή Βιβλιοθήκη Ιστορίας και Πολιτισμού.

Η Αργολική Αρχειακή Βιβλιοθήκη Ιστορίας και Πολιτισμού, δημιούργησε ένα νέο χώρο, το «Ελεύθερο Βήμα», όπου οι αναγνώστες της θα έχουν την δυνατότητα να δημοσιοποιούν σκέψεις, απόψεις, θέσεις, επιστημονικά άρθρα ή εργασίες αλλά και σχολιασμούς επίκαιρων γεγονότων.

Διαβάστε σήμερα στο «Ελεύθερο Βήμα» επιπρόσθετες πληροφορίες για το φαράγγι Καταφύκι Αργολίδας, 5 χλμ. Β.Δ. της Ερμιόνης, από τον πρόεδρο του «Ερμιονικού Συνδέσμου», Γιάννη Σπετσιώτη.

Σε απόσταση 5 χλμ. Β.Δ. της Ερμιόνης βρίσκεται η γνωστή από την αρχαιότητα τοποθεσία του Καταφυκιού με το ομώνυμο φαράγγι ανάμεσα στην Ερμιόνη και τους Φούρνους.

Ο Βασίλης Γκάτσος δέχεται ότι «το φαράγγι λεγόταν κατά την αρχαιότητα καταφυγή, ρ. καταφεύγω = φεύγω προς τα κάτω. Έτσι «επιβεβαιώνεται» ο μύθος ότι εκεί έγινε η αρπαγή της Περσεφόνης από τον Πλούτωνα, που γρήγορα έφυγε προς τα κάτω και χάθηκε στο θεοσκότεινο, ερεβώδες και δυσερμήνευτο βασίλειο για να διαφυλάξει το πολύτιμο λάφυρό του».

Ο Γιάννης Ησαΐας αναφέρει ότι «το όνομα της περιοχής είχε δοθεί τα χρόνια του Μεσαίωνα (5^ος -15^ος μ.Χ. αιώνας) και προέρχεται από τη λέξη «Καταφύγιον». Εκεί, όπως σημειώνει, ήταν ο τόπος όπου κατέφευγαν οι κάτοικοι προκειμένου να προφυλαχθούν από τις επιδρομές των κατακτητών και των πειρατών».

Είχα ακούσει, όμως, ότι κατά τους χρόνους των ληστρικών επιδρομών στις σπηλιές των βράχων κατέφευγαν οι ληστές ζητώντας ασφαλές καταφύγιο, όταν ένοπλα αποσπάσματα τους καταδίωκαν. Οι ανωτέρω απόψεις θεωρώ πως δικαιολογούν επιτυχώς την προέλευση της ονομασίας Καταφύκι (τοποθεσία και φαράγγι).

Το γεφύρι του Καταφυκίου.

(περισσότερα…)

Read Full Post »