ΑΡΓΟΛΙΚΗ ΑΡΧΕΙΑΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ

Δεληγιάννης Βασίλης Ιω. (1887-1945) – Η ζωή και το έργο του Ερμιονίτη υφυπουργού οικονομικών, στην κυβέρνηση Βενιζέλου, Βασίλη Ιω. Δεληγιάννη.

Βασίλης Ιω. Δεληγιάννης.

Ο Βασίλης Ιω. Δεληγιάννης γεννήθηκε στην Ερμιόνη στις 4 Αυγούστου 1887 και είναι γιος του συμβολαιογράφου Ερμιόνης Ιωάννη Δεληγιάννη και της Παγώνας – γένους της μεγάλης οικογένειας Καραγιάννη στην Ερμιόνη.

Τελείωσε το δημοτικό σχολείο στην Ερμιόνη, και το σχολαρχείο στο Κρανίδι. Εν συνεχεία παρακολούθησε τις δύο πρώτες τάξεις του τότε τετραταξίου Γυμνασίου, στο Ναύπλιο και τις δύο τελευταίες στον Πειραιά. Αφού τελείωσε τη φοίτηση του στο γυμνάσιο γράφτηκε στη Νομική σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, της οποίας μετά την αποφοίτηση του αναγορεύθηκε διδάκτωρ τον Μάρτιο του 1914. Κατά τη διάρκεια της φοίτησης του χρημάτισε διευθυντής της εταιρείας «Μεταλλεία Ερμιόνης» όπου διακρίθηκε για της εργατικότητα του, την δραστηριότητα και την μεθοδικότητα του που ανέπτυξε για την οργάνωση και την πρόοδο της εταιρείας. Παραιτήθηκε όμως από τη θέση του αυτή, για να επιδοθεί απερίσπαστος στις σπουδές του, κατά τη διάρκεια των οποίων εξέδιδε στην Αθήνα Πολιτικοοικονομική εφημερίδα την «Νέα Ημέρα», φιλελεύθερων Αρχών.

Διπλωματούχος πια διδάκτωρ της Νομικής προσελήφθη στο δικηγορικό γραφείο του Καθηγητού του Πανεπιστήμιου Βασιλείου, όπου μαζί με τον δικηγόρο Ιωάννη Βαρβέρη επεξεργάζοντο τους Ελληνικούς Κώδικες, τους οποίους εξέδιδε ο Καθηγητής.

Στο στρατό, στους πολέμους και στο κίνημα της Θεσσαλονίκης

Αφού στρατεύθηκε ξεπλήρωσε στο ακέραιο το καθήκον προς την πατρίδα και ως στρατιώτης έλαβε μέρος στους πολέμους του 1912 -13 όπου διακρίθηκε και παρασημοφορήθηκε για την ηρωική συμμετοχή του: 1) Στις μάχες κατά της Τουρκίας, της Ελασσώνος, Σαρανταπόρου, Γιαννιτσών, Πρεσπών και Αετοράχης. 2) Στην εκστρατεία κατά της Βουλγαρίας το 1913 και 3) για τον τραυματισμό του στη μάχη της Μανωλιάτας.

Το 1916 έλαβε μέρος στο κίνημα της Θεσσαλονίκης ακολουθώντας τον Ελευθέριο Βενιζέλο. Εκεί διεύθυνε με το βαθμό του τμηματάρχου B’ τον Οκτώβριο του 1916 την επίσημη εφημερίδα της προσωρινής κυβέρνησης.

Έπειτα, πάντα στη Θεσσαλονίκη, πέρασε στην υπηρεσία της Ανωτάτης Διευθύνσεως Οικονομικών, σύμβουλος της οποίας ήταν ο Μιλτιάδης Νεγρεπόντης. Σκοπός του Βασιλείου Δεληγιάννη δεν ήταν να σταδιοδρομήσει ως Δημόσιος Υπάλληλος, αλλά να εξυπηρετήσει το πατριωτικό έργο της προσωρινής Κυβερνήσεως. Συνέπεια δε της πολυσχιδούς υπηρεσιακής συμβολής, ιδιαίτερα αποτελεσματικής προήχθη στο βαθμό του Τμηματάρχου Α’ τάξεως.

Στην Αθήνα

Μετά την επιστροφή στην Αθήνα, και επί Υπουργίας Μιλτιάδη Νεγρεπόντη τοποθετήθηκε Τμηματάρχης του Υπουργείου Οικονομικών και στις 4 Μαρτίου 1919 προήχθη κατ’ εκλογήν σε Γενικό Οικονομικό Επιθεωρητή, οπότε και του ανετέθη η Διεύθυνση Διοικητικού του Υπουργείου Οικονομικών. Στη νέα αυτή θέση χάρις στον άφθαστο υπηρεσιακό του ζήλο προσέφερε τα μέγιστα γι’ αυτό το λόγο ο Υπουργός εξέφρασε την πλήρη ευαρεσκεια του. Με αίτηση του όμως παραιτήθηκε από τη νευραλγική αυτή θέση του Υπουργείου Οικονομικών και αργότερα διορίσθηκε Γενικός Γραμματέας του Υπουργείου Επισιτισμού.

Μετά τις εκλογές του 1920 και την αποτυχία των Φιλελευθέρων, αναχώρησε με το Βενιζέλο και τον Ρέπουλη στη Γαλλία, όπου τελειοποίησε τις οικονομικές του σπουδές. Επέστρεψε από το Παρίσι μετά από 14 μήνες και διεύθυνε προσωρινά την Εμπορική εταιρεία «Μεσόγειος». Μετά την παραίτηση του από την εταιρεία διετέλεσε μέλος διαφόρων προπαρασκευαστικών επιτροπών και το 1924 ο Αθανάσιος Ευταξίας εκτιμώντας τις ικανότητές του, τον διόρισε εισηγητή στην ιστορική επιτροπή των Οικονομικών. Εξεπόνησε επίσης και τον κώδικα των Δημοσίων Υπαλλήλων.

Το 1924 παντρεύτηκε την Μαρία Μελέγκογλου γνωστής οικογένειας της Κωνσταντινουπόλεως και απέκτησε δύο κόρες την Μάρθα και την Έφη. Το 1926 δημιούργησε την Οικονομική Εφημερίδα του «Ελεύθερου Βήματος» τον «Οικονομικό Ταχυδρόμο», του οποίου υπήρξε διευθυντής για αρκετό χρονικό διάστημα.

Οικονομικός Ταχυδρόμος, 1926.

Ο Βασίλης Δεληγιάννης πολιτικός και Υφυπουργός

Το 1928 πολιτεύθηκε για πρώτη φορά και εξελέγη πρώτος βουλευτής του κόμματος των Φιλελευθέρων στην Αθήνα, πράγμα που εξέπληξε τους πάντες, και το 1929 έγινε υφυπουργός των Οικονομικών. Κατά την άσκηση της υπουργικής του εξουσίας ο Β. Δεληγιάννης άγρυπνος φρουρός των συμφερόντων του Δημοσίου, εξυπηρέτησε, τα νόμιμα συμφέροντα των πολιτών αδιακρίτως πολιτικών φρονημάτων. Όταν μιλούσε προς τους υπαλλήλους, τους έλεγε: «Το Δημόσιο φορολογεί, δεν καταστρέφει, ούτε εξοντώνει. Είστε φορολογικοί δικαστές των πολιτών και όχι φορολογικοί αντίπαλοι. Οι φορολογούμενοι είναι πελάτες του Κράτους, που το συντηρούν με το υστέρημα τους και όχι ζημιωτές του για να προκαταλαμβανόμεθα εναντίον τους. Μην τους ταλαιπωρείται μην τους εχθρεύεστε. Εξετάζετε με προσοχή τις απόψεις τους. Μην λησμονείται ότι μονόπλευρο δίκαιο δεν υπάρχει, ούτε δύναται να υπάρξει».

Δεχότανε κατά τις ημέρες εισόδου του υπουργείου το κοινό και όρθιος πάντοτε μετά μεγάλης προσοχής, πραότητας και καλοσύνης, άκουγε τα αιτήματα και τις απόψεις τους και έδινε πάντοτε ορθές, νόμιμες και κατά κρίσιν αγαθού ανδρός, λύσεις και απαντήσεις.

Τον Νοέμβριο του 1931 παραιτήθηκε από το αξίωμα του υφυπουργού, στην πραγματικότητα επειδή διαφώνησε με τον τότε υπουργό των Οικονομικών Γεώργιο Μαρή. Σάλος δημιουργήθηκε από την παραίτηση του Δεληγιάννη. Συμπολιτευόμενος και αντιπολιτευόμενος Τύπος του πλέκει εγκώμια και εκφράζει την ανησυχία του για το μέλλον.

Ο αθηναϊκός λαός, που εκτίμησε τα ιδιαίτερα προσόντα και την μεγάλη του τιμιότητα, την προς όλους τους ανθρώπους αγάπη, της καλοσύνης και της ευθυκρισίας του, τον εξέλεξε πρώτο βουλευτή Αθηνών επί τρεις φορές και το 1933 μοναδικό βουλευτή Αθηνών από το κόμμα των Φιλελευθέρων.

Είχε μαθητεύσει στη μεγάλη σχολή του Ελ. Βενιζέλου και του κορυφαίου συνεργάτη του Εμμ. Ρέπουλη, με τον οποίο τον συνέδεε οικογενειακή φιλία.

Ο Ελ. Βενιζέλος με ιδιαίτερη προσοχή και εκτίμηση παρακολουθούσε στα υπουργικά συμβούλια την ανάπτυξη των γνωμών «του αγαπητού Βασιλάκη» όπως τον έλεγε, επί θεμάτων θεμελιώδους σημασίας και πολλές φορές ο Βενιζέλος ενώ είχε διαφορετική γνώμη μετεπείθετο.

Την επομένη του εγκλήματος του Ιουνίου του 1933 το οποίο στράφηκε κατά της ζωής του Ελ. Βενιζέλου, ο Β. Δεληγιάννης, μόνος τότε βουλευτής Αθηνών του κόμματος των Φιλελευθέρων, υπέβαλλε την παραίτηση του.

Πίστευε ειλικρινά και σταθερά στις ηθικές αρχές του ελευθέρου συστήματος και στην Πολιτική και Εθνική ιδεολογία των φιλελευθέρων. Στάθηκε δε επίμονα, μακριά από τις αυταρχικές καταστάσεις και όχι τούτο μόνο, αλλά και το μηνιαίο βοήθημα το οποίο χορήγησε ο Ιω. Μεταξάς στους βουλευτές μετά της διάλυσης υπ’ αυτού της βουλής, δεν το αποδέχθηκε αν και το είχε απόλυτη ανάγκη τούτο, αλλά δια του Υπουργείου Οικονομικών κατ’ εντολή του διατίθετο στον Ελληνικό Ερυθρό Σταυρό και λοιπά κοινωφελή ιδρύματα.

Ο Βασίλης Δεληγιάννης στα χρόνια της Κατοχής

Ο Β. Δεληγιάννης κατά τα χρόνια της κατοχής προτίμησε να μείνει στην Ελλάδα. Πίστευε πως δεν έπρεπε όλοι οι πολιτικοί να φύγουν για την Αίγυπτο και να εγκαταλείψουν μόνο και αβοήθητο τον ελληνικό λαό. Και έτσι μετά από μια συνάντηση που είχε με τον βασιλέα Γεώργιο αρνήθηκε να τον ακολουθήσει και του εξήγησε πόσο πιο χρήσιμη θα ήταν η παρουσία του στην Ελλάδα. Και πράγματι ο κόσμος έτρεχε κοντά του κάθε πρωί στο «Ελεύθερο Βήμα» όπου είχε το γραφείο του και εκείνος τον βοηθούσε όσο μπορούσε. Με διασυνδέσεις διάφορες που είχε δημιουργήσει είχε φυγάδευση πλήθος Εβραιών και καταδιωκόμενων γενικά εκτός Ελλάδας.

Στις 2 Μαΐου 1944 συνελήφθη από τους Γερμανούς και φυλακίστηκε στο Χαϊδάρι. (Λίγες ημέρες πριν είχαν συλλάβει οι Γερμανοί τους Θεμιστοκλή Σοφούλη, Στυλιανό Γονατά και Απόστολο Αλεξανδρή). Προβλέποντας οι Γερμανοί την ήττα τους ήθελαν να φυλακίσουν τους

πολιτικούς αρχηγούς οι οποίοι πιθανόν να τους δημιουργούσαν πολιτικά θέματα και έτσι συνέλαβαν και τον Β. Δεληγιάννη. Ήταν ο μόνος που δεν ήταν αρχηγός κόμματος, αλλά όπως είπε τότε στη σύζυγο του Μαρία ο Γερμανός που τον συνέλαβε «είναι πολύ δυνατός και ο μέλλων αρχηγός του κόμματος των Φιλελευθέρων».

Αφέθηκε ελεύθερος λίγες ημέρες πριν από την απελευθέρωση και συγκεκριμένα στις 20/9/44. Δε στάθηκε τυχερός να απολαύσει τους καρπούς των κόπων του και την ανταμοιβή των αγώνων του αναπνέοντας τον αέρα της ελευθέριας. Ο λεπτός και ευαίσθητος χαρακτήρας του δεν άντεξε στη στέρηση της ελευθερίας, τις κακουχίες και τις παντοειδείς δοκιμασίες του ελληνικού Λαού και στη δική του ταλαιπωρία και ειδικά κατά τη διάρκεια της φυλακίσεως του από τους Γερμανούς και όταν αφέθηκε ελεύθερος ήταν βαριά άρρωστος. Είχε προσβληθεί από καρκίνο του πνεύμονα και πριν συμπληρωθεί χρόνος από την απελευθέρωση της Ελλάδας στις 2 Ιουλίου 1945 απέθανε σε ηλικία 57 ετών.

Ο Β. Δεληγιάννης θα μπορούσε να προσφέρει πολλά, σ’ αυτό τον τόπο, που τόσο τον αγάπησε και ολοκληρωτικά δόθηκε σ’ αυτόν. Την επομένη του θανάτου ολόκληρος ο αθηναϊκός τύπος σκιαγράφησε την προσωπικότητα του και υποσημείωσε το κενό που ο πρόωρος θάνατος του αφήκε στον πολιτικό κόσμο της χώρας. Ιδιαίτερα η εφημερίδα «Καθημερινή» έγραφε: «Υπήρξε για εχθρούς και φίλους και όταν ήταν μαχητικός φιλελεύθερος και όταν εστάθη στην εφεδρεία «ο Βασιλάκης Δεληγιάννης» που με το θάνατο του αφήνει μόνο φίλους και κανένα εχθρό».

Αυτός υπήρξε ο Β. Δεληγιάννης, ο διακεκριμένος και οξυδερκής πολιτικός, ο άνθρωπος της αρετής, ο πράος, ο σεμνός, ο αφιλοχρήματος, ο ανεξίκακος, ο γεμάτος αγάπη για όλους, ο πραγματικός και γνήσιος Δημοκράτης και φιλελεύθερος και μεγάλος πατριώτης.

ΥΓ: Ο Β. Δεληγιάννης φιλοξένησε τον Ελ. Βενιζέλο τρεις ημέρες στην ιδιαίτερα του πατρίδα την Ερμιόνη και οι Ερμιονίτες αυτών των χρόνων ήσαν υπερήφανοι  που επισκέφτηκε τον τόπο τους και γνώρισαν από κοντά, αυτή τη μεγάλη πολιτική μορφή του Έθνους μας.

Ήταν αυτός που αν και βουλευτής Αθηνών είχε κάνει πολλά καλά στην Ερμιόνη και στους Ερμιονίτες. Και ακόμα σαν μνημόσυνο πρέπει να θεωρηθεί το άρθρο της εφημερίδας «Αυριανή» της Τετάρτης 25 Ιανουαρίου 1989 στη στήλη «Αυριανά» με τίτλο, «Ν’ ανοίξουν τις πόρτες τους όλοι οι υπουργοί» που εκτός των άλλων αναφερόταν και στα εξής για το Β. Δεληγιάννη: « Παλαιότερα είχε αφήσει όνομα σε κυβέρνηση φιλελεύθερη του Μεγάλου Βενιζέλου, ένας υφυπουργός των Οικονομικών, ο Βασίλης Δεληγιάννης. Ορισμένες ώρες άνοιγε το γραφείο του και έμπαινε ο κόσμος μέσα. Όρθιος εκείνος και ακούραστος άκουγε τον καθένα κι έδινε όχι βέβαια λύσεις, αλλά οπωσδήποτε κατευθύνσεις στους υπαλλήλους του υπουργείου. Του έφτανε του κοσμάκη αυτός ο πόνος και να προχωράει το ζήτημα του, έστω κι αν δεν έπαιρνε αμέσως στα χέρια του τη λύση, έστω κι αν κάποτε το αποτέλεσμα ήταν αρνητικό. Ο Δεληγιάννης είχε γίνει δημοφιλέστατος σ’ όλο τον κόσμο, άσχετα με τα κόμματα».

Επιμέλεια: Σταμάτης Δαμαλίτης

Στοιχεία για το πιο πάνω κείμενο δανειστήκαμε από την βιογραφία του Β. Δεληγιάννη που δημοσιεύτηκε τον Μάρτιο του 1981 στο φύλο 62-63 της τότε τοπικής εφημερίδας «Ερμιονική Ηχώ» από τον Ερμιονίτη Γαβριήλ Χ. Φραγκούλη.

«Αργολίδα σελίδες», Ένθετο της εφημερίδας «Αργολίδα», Χριστούγεννα 2006.