Στρατιωτική Μουσική κατά την περίοδο της Ελληνικής Επανάστασης του 1821|Θανάσης Τρικούπης – Σάββας Γκριτζέλης
Η παρούσα μελέτη παρουσιάζει πληροφορίες για τη στρατιωτική μουσική κατά την περίοδο του αγώνα της ελληνικής ανεξαρτησίας, τη δεκαετία του 1820, όπως αυτές εμπεριέχονται διάσπαρτες σε διάφορα τεκμήρια της εποχής εκείνης. Τα στοιχεία που καταγράφονται αφορούν στα σώματα, τακτικής και άτακτης μορφής, που έδρασαν στις παραδουνάβιες ηγεμονίες και στην εν τέλει απελευθερωμένη Ελλάδα. Το αρχειακό υλικό αναφέρεται σε ποικίλες δραστηριότητες στρατιωτικής μουσικής. Ως επί το πλείστον, αυτές σχετίζονται κυρίως με την οργάνωση, την άσκηση και τον έλεγχο του στρατεύματος, καθώς και την εφαρμογή συλλογικών ενεργειών μέσω της ηχητικής μετάδοσης του κελεύσματος. Κατά δεύτερο λόγο, παρατηρούνται τελετουργικές και ψυχαγωγικές δραστηριότητες.
Έτος 1821
Μολδοβλαχία – Αλέξανδρος Υψηλάντης – Ιερός Λόχος
Πορτραίτου του Αλέξανδρου Υψηλάντη με στολή ουσάρου, 1810.
Η πρώτη μαρτυρία περί στρατιωτικής μουσικής αφορά στο στράτευμα που οργάνωσε ο Αλέξανδρος Υψηλάντης κατά την έναρξη της επανάστασης στην Μολδοβλαχία τον Φεβρουάριο του 1821. Ειδικότερα, καταγράφονται τύμπανα και σάλπιγγες και ένα συγκρότημα που τραγουδούσε τραγούδια του Ρήγα Φεραίου και του Αδαμάντιου Κοραή.[1]
Αναφερόμενος στον Ιερό Λόχο, ο Κωνσταντίνος Ράδος γράφει τα εξής: «…του τάγματος προπορεύονται σαλπιγκταί και τυμπανισταί, αλλά και μουσική χάλκινων οργάνων, ήτις συνηθέστατα παίζει το θούριον των Φιλικών…». Σε υποσημείωση ο ίδιος αναφέρει: «Το εμβατήριο του οποίου περιεσώθη και η μουσική, είναι ποίημα του Κοραή και εγράφη το 1800 δια την εν Αιγύπτω υπό των Βοναπάρτην ταξιαρχίαν των Ακροβολιστών της Ανατολής…».[2]
Κατά τη μάχη του Δραγατσανίου στις 7 Ιουνίου 1821 οι Οθωμανοί συνέλαβαν τους κελευστικούς μουσικούς και τους υποχρέωσαν να παίξουν το ανακλητικό τυμπάνισμα. Με αυτόν τον τρόπο εμφανίστηκαν κάποιοι διασκορπισμένοι ιερολοχίτες στα γύρω δάση και συνελήφθησαν.[3] O τρόπος σύλληψης των Ιερολοχιτών δια του ανακλητικού των τυμπάνων επιβεβαιώνεται και από την περιγραφή του Pouqueville: «Ο ιερός λόχος ακίνητος μικρόν κατά μικρόν πίπτει· πεντήκοντα των πολεμιστών αυτού ακούοντες σημαίνουσαν την πρόσκληση επανέρχονται εις τα βήματα αυτών και πίπτουσι θύματα του στρατηγήματος των Οσμανλήδων οίτινες κατέσχον τα τύμπανα των Εταιριστών».[4]
Σύμφωνα με οθωμανικές πηγές, από την μάχη του Ιερού Λόχου στο Δραγατσάνι στις 7 Ιουνίου 1821, συνελήφθησαν και εστάλησαν στην Κωνσταντινούπολη 74 αιχμάλωτοι, 6 τηλεβόλα, τύμπανα και σάλπιγγες, καθώς και ακρωτηριασμένα ανθρώπινα μέλη (κεφαλές και ώτα στρατιωτών). Οι αρχηγοί των αιχμαλώτων εκτελέστηκαν, οι υπόλοιποι φυλακίστηκαν, ενώ τα μουσικά όργανα και τα ακρωτηριασμένα μέλη τοποθετήθηκαν στην αυλή του σουλτανικού παλατιού Τοπ-Καπί προς παραδειγματισμό.[5] (περισσότερα…)
ΑΡΓΟΛΙΚΗ ΑΡΧΕΙΑΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ 