Feeds:
Δημοσιεύσεις
Σχόλια

Posts Tagged ‘1821’

Προτομή Δημητρίου Πλαπούτα

Posted in Ναύπλιο, Πρόσωπα & γεγονότα του΄21, tagged , , , , , , , , , on 8 Μαΐου, 2024| Leave a Comment »

Προτομή Δημητρίου Πλαπούτα

 

Η ορειχάλκινη ολόγλυφη προτομή του Δημητρίου Πλαπούτα στο Ναύπλιο φιλοτεχνήθηκε από τον γλύπτη Ηλία Καντζιλιέρη το 1981, με πρωτοβουλία και δαπάνες της Μίνας Πλαπούτα-Παπαχρίστου, εγγονής του τιμώμενου. Τα αποκαλυπτήρια του μνημείου τελέστηκαν στις 29 Νοεμβρίου 1981, στο πλαίσιο των εορτασμών της 159ης επετείου από την άλωση του Παλαμηδίου.

 

Προτομή Δημητρίου Πλαπούτα. Λήψη φωτογραφίας: 17-3-2024.

Ο Δημήτριος Πλαπούτας αποδίδεται μετωπικά, με τον κορμό περιορισμένο στο μπούστο. Η μορφή απεικονίζεται σε ώριμη ηλικία, με το χαρακτηριστικό δασύτριχο μουστάκι και το βλέμμα να στρέφεται δεξιά. Ενδυματολογικά, η στολή με τον έντονο διάκοσμο, μπροστά και στην πλάτη, παραπέμπει στις διακρίσεις στο πεδίο των μαχών κατά την επαναστατική περίοδο αλλά και στα αξιώματα του μετέπειτα βίου του τιμώμενου. Το κεφάλι είναι καλυμμένο με φέσι, που καταλήγει σε μακριά πλούσια φούντα στο μέσον της πλάτης, ενώ μέρος του ακουμπά στον δεξιό ώμο.

Η μεταλλική προτομή φέρει την υπογραφή του δημιουργού του, Ηλία Καντζιλιέρη,[1] και το έτος φιλοτέχνησης. Εδράζεται σε υψηλό μαρμάρινο βάθρο, όπου είναι χαραγμένο το όνομα της δωρήτριας, καθώς και το έτος δωρεάς και τοποθέτησης. Η σημερινή εικόνα του μνημείου – στην πλατεία Εθνοσυνέλευσης, Πρόνοια Ναυπλίου – παρουσιάζει φθορές από το πέρασμα του χρόνου και το βάθρο εμφανίζεται με γκράφιτι. (περισσότερα…)

Read Full Post »

Γεώργιος Θ. Καραμπάτσος: «Γεράσιμος Παγώνης (1790-1867) – Πρωτοσύγκελος της Μητροπόλεως Μονεμβασίας και Καλαμάτας (1821-1852) – Αρχιεπίσκοπος Αργολίδος (1852-1867)»

Posted in Βιβλία - Αργολίδα, Εκδόσεις, Εκκλησιαστική Ιστορία αφορώσα στην Αργολίδα, tagged , , , , , , , , , , , , on 8 Απριλίου, 2024| Leave a Comment »

Γεώργιος Θ. Καραμπάτσος: «Γεράσιμος Παγώνης (1790-1867) – Πρωτοσύγκελος της Μητροπόλεως Μονεμβασίας και Καλαμάτας (1821-1852) – Αρχιεπίσκοπος Αργολίδος (1852-1867)»

 

Κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις της Ιεράς Μητροπόλεως Ελβετίας το βιβλίο του  Μεσσήνιου κ. Γεωργίου Θ. Καραμπάτσου υπό τον τίτλο: «Γεράσιμος Παγώνης (1790-1867) – Πρωτοσύγκελος της Μητροπόλεως Μονεμβασίας και Καλαμάτας (1821-1852) – Αρχιεπίσκοπος Αργολίδος (1852-1867)», το οποίο απέσπασε το Α’ Βραβείο ολοκληρωμένου έργου της Ένωσης Ελλήνων Λογοτεχνών, του έτους 2023.

Πρόκειται για ένα ιστορικό βιβλίο που πραγματεύεται τη ζωή και το έργο του Μεσσήνιου ιεράρχη και αγωνιστή της Ελληνικής Επανάστασης Γεράσιμου Παγώνη.

 

Γεράσιμος Παγώνης (1790-1867)

 

«Η παρούσα εργασία εκπονήθηκε στο πλαίσιο της φοίτησής μου στο Πρόγραμμα Ιερατικών Σπουδών της Ανώτατης  Εκκλησιαστικής Ακαδημίας Θεσσαλονίκης για τη λήψη του πτυχίου…», εξηγεί στον Πρόλογο του βιβλίου ο συγγραφέας του βραβευθέντος έργου κ. Γεώργιος Θ. Καραμπάτσος, ο οποίος συνέχισε με μεταπτυχιακές σπουδές στο Ινστιτούτο Μεταπτυχιακών Σπουδών Ορθοδόξου Θεολογίας του Ορθοδόξου Κέντρου του Οικουμενικού Πατριαρχείου και στις Θεολογικές Σχολές των συμπραττόντων με αυτό στο πρόγραμμα σπουδών Πανεπιστημίων της Γενεύης και του Φριβούργου Ελβετίας. (περισσότερα…)

Read Full Post »

Παρουσίαση βιβλίου: «Ιωάννης Καποδίστριας – Μια απόπειρα ιστορικής βιογραφίας»

Posted in Ειδήσεις - Πολιτισμός, tagged , , , , , , , , , , on 1 Απριλίου, 2024| Leave a Comment »

Παρουσίαση βιβλίου: «Ιωάννης Καποδίστριας – Μια απόπειρα ιστορικής βιογραφίας»

 

Το Σάββατο 6 Απριλίου 2024, στις 19.30, στο χώρο της Δημόσιας Κεντρικής Βιβλιοθήκης Ναυπλίου «Ο Παλαμήδης», θα πραγματοποιηθεί η παρουσίαση του βιβλίου του Χρήστου Λούκου, «Ιωάννης Καποδίστριας – Μια απόπειρα ιστορικής βιογραφίας».

 

«Ιωάννης Καποδίστριας – Μια απόπειρα ιστορικής βιογραφίας»

 

Για το βιβλίο θα μιλήσει ο συγγραφέας.

Συντονίζει ο Δημήτρης Γεωργόπουλος, Πρόεδρος του Σωματείου «Φίλοι των Γενικών Αρχείων του Κράτους (ΓΑΚ) Αργολίδας». (περισσότερα…)

Read Full Post »

Η άλωση της Τριπολιτσάς μέσα από το έργο του Παναγιώτη Ζωγράφου

Posted in Άρθρα - Μελέτες - Εισηγήσεις, Εικονογραφία του '21, Πρόσωπα & γεγονότα του΄21, tagged , , , , , , , , , , , , on 23 Φεβρουαρίου, 2024| Leave a Comment »

Η άλωση της Τριπολιτσάς μέσα από το έργο του Παναγιώτη Ζωγράφου – Μεταξία Παπαποστόλου

 

Μακρυγιάννης – Λιθογραφία του Karl Krazeisen.

«Η Ζωγραφική παράσταση δεν είναι παρά ένας τρόπος διήγησης», μας αναφέρει ο Σπύρος Ασδραχάς, και η επιτυχία της εξαρτάται από το βαθμό απόδοσης του περιεχομένου της διήγησης, φορτισμένου, στην περίπτωση της συνεργασίας του στρατηγού Μακρυγιάννη με τον Δημήτριο Ζωγράφο για την εικονογράφηση του Αγώνα του ’21, από στοιχεία ενσυνείδητης ιδεολογίας.

Στο ξεκίνημα του νεοελληνικού κράτους, τέσσερις βασικά ομάδες, με δι­αφορετική αφετηρία και διαφορετικά μορφοπλαστικά χαρακτηριστικά αλλά με παράλληλες αναζητήσεις και κοινή κατεύθυνση, αναγνωρίζονται εύκολα στην πρώτη γενιά των δημιουργών της νεοελληνικής ζωγραφικής. Ένα κοινό στοιχείο που δίνει βασικά τον τόνο σ’ όλους σχεδόν τους καλλιτέχνες της γενιάς αυτής είναι η ιδιαίτερη απασχόλησή τους με τα ιστορικά θέματα και ειδικά με τα θέματα της ελληνικής Επανάστασης. Ξένοι καλλιτέχνες και λα­ϊκοί ζωγράφοι, επτανήσιοι και ανεξάρτητοι δημιουργοί, χωρίς να θυσιάζουν το προσωπικό τους μορφοπλαστικό ιδίωμα συναντιούνται ακριβώς στο ση­μείο αυτό, στην προσπάθεια να μορφοποιήσουν την ιστορική στιγμή.

Ο πιο σημαντικός εκπρόσωπος της λαϊκής ζωγραφικής της γενιάς αυτής είναι ο Παναγιώτης ή, κατά τις νεότερες έρευνες, ο Δημήτριος Ζωγράφος από την Βορδόνια Λακωνίας, που με τη σειρά των εικόνων που ζωγράφισε για τον Μακρυγιάννη, μας έδωσε το πιο ολοκληρωμένο σύνολο του είδους του. Χωρίς να ξέρουμε τίποτα για τη γέννησή του ούτε και τη μαθητεία του, είναι σχε­τικά εύκολο να καταλάβουμε από τα ίδια τα έργα ότι θα πρέπει να έμαθε τη δουλειά κοντά σε κάποιον κοινό ζωγράφο βυζαντινών εικόνων, σε κάποιον από τους αγιογράφους που γύριζαν τα χωριά, για να παίρνουν παραγγελίες για εικόνες αγίων και να εργάζονται στις εκκλησίες.

Ο Μακρυγιάννης είχε προετοιμάσει τη θεματογραφία του. Γράφει:

 

«Αφού πήγα και εγώ με την τετραρχίαν μου παρατήρησα κι όλες τις θέσεις οπό­γιναν πόλεμοι, και σημάδεψα όλες αυτές τις θέσεις και όσες άλλες ήξερα». Έκανε, δηλαδή, τοπογραφικά σχέδια που θα χρησίμευαν ως βάση της εικονο­γραφίας, συνεχίζει «Αφού έδιωξα τον (ξένο) ζωγράφο, έστειλα κι έφεραν από τη Σπάρτη έναν αγωνιστή, Παναγιώτη Ζωγράφο τον έλεγαν. Έφερα αυτόν και μιλήσαμεν και συμφωνήσαμεν του κάθε κάδρου την τιμήν του κι έστειλε κι ήφερε και δυο του παιδιά και τους είχα εις το σπίτι μου όταν εργάζονταν. Κι αυτό άρχισε από τα 1836 και τελείωσε τα 1839».

 

Η νεότερη έρευνα έχει αποδείξει ότι ο Ζωγράφος του Μακρυγιάννη είναι ο Δημήτριος, που άλλωστε υπογράφει τις υδατογραφίες και όχι ο Παναγιώτης. Ο Παναγιώτης είναι ο γιος του που από το 1839 ως το 1841 σπουδάζει στο Σχολείο των Τεχνών και μάλιστα με υποτροφία. (περισσότερα…)

Read Full Post »

Μια επιστολή προς τον Δ. Τσώκρη που αναγγέλλει τον θάνατο του Θ. Κολοκοτρώνη

Posted in Ελεύθερο Βήμα, tagged , , , , , , , , on 15 Φεβρουαρίου, 2024| Leave a Comment »

Μια επιστολή προς τον Δ. Τσώκρη που αναγγέλλει τον θάνατο του Θ. Κολοκοτρώνη

 

«Ελεύθερο Βήμα»

Από την Αργολική Αρχειακή Βιβλιοθήκη Ιστορίας και Πολιτισμού.

Η Αργολική Αρχειακή Βιβλιοθήκη Ιστορίας και Πολιτισμού, δημιούργησε ένα νέο χώρο, το «Ελεύθερο Βήμα», όπου οι αναγνώστες της θα έχουν την δυνατότητα να δημοσιοποιούν σκέψεις, απόψεις, θέσεις, επιστημονικά άρθρα ή εργασίες αλλά και σχολιασμούς επίκαιρων γεγονότων.

Διαβάστε σήμερα στο «Ελεύθερο Βήμα», σημείωμα του Οικονομολόγου και  Προέδρου της Αργολικής Αρχειακής Βιβλιοθήκης Ιστορίας και Πολιτισμού, Γιώργου Γιαννούση  με θέμα:

«Μια επιστολή προς τον Δ. Τσώκρη που αναγγέλλει τον θάνατο του Θ. Κολοκοτρώνη»

 

Τσώκρης Δημήτριος (1796 – 1875). Εξέχουσα στρατιωτική προσωπικότητα του 1821 και κατόπιν βουλευτής Άργους.

Στην εφημερίδα «Ακρόπολη» των Αθηνών, στις 9 Φεβρουαρίου 1901, δημοσιεύθηκε μια επιστολή που εγράφη στις 4 Φεβρουαρίου του 1843, από τον Α. Καρατάρα, κάτοικο Αθηνών, προς τον κουμπάρο του στο Άργος, «Κύριον Δημ. Τζιόκρην, Συνταγματάρχην», όπου του γνωστοποιεί τον θάνατο του Στρατηγού Θεόδωρου Κολοκοτρώνη, που έγινε το πρωί στις 11 η ώρα το πρωί της ίδιας ημέρας, 4 Φεβρουαρίου 1843, στην Αθήνα.

Η επιστολή αυτή, κιτρινισμένη και ξεθωριασμένη, βρέθηκε από τον Ιωάννη Βλαχογιάννη, από το αρχείο του οποίου το πήρε η εφημερίδα «Ακρόπολη» και το δημοσίευσε.

Τα δημοσίευμα αυτό, σε απόκομμα της εφημερίδας, το βρήκα μέσα στον – αδημοσίευτο μέχρι σήμερα – φάκελο που είχε φτιάξει ο Αργείος ιστορικός Δημήτριος Βαρδουνιώτης, μαζί με αρκετές εφημερίδες, κύρια τοπικές Άργους και Ναυπλίου, της εποχής (τέλος 1890 έως πρώτη δεκαετία 1900) και αφορούσαν όλα όσα δημοσιεύματα, είχαν σχέση με τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη και κύρια με την δημιουργία του ανδριάντα του στο Ναύπλιο. (περισσότερα…)

Read Full Post »

Ο Γέρο Γιάννης Παπαγιαννόπουλος ή Δεληγιάννης (1738-1816), ο θρυλικός άρχοντας των Λαγκαδίων

Posted in Ελεύθερο Βήμα, Πρόσωπα & γεγονότα του΄21, tagged , , , , , , , , , , , on 13 Φεβρουαρίου, 2024| Leave a Comment »

Ο Γέρο-Γιάννης Παπαγιαννόπουλος ή Δεληγιάννης (1738-1816), ο θρυλικός άρχοντας των Λαγκαδίων

 

«Ελεύθερο Βήμα»

Η Αργολική Αρχειακή Βιβλιοθήκη Ιστορίας και Πολιτισμού, δημιούργησε ένα νέο χώρο, το «Ελεύθερο Βήμα», όπου οι αναγνώστες της θα έχουν την δυνατότητα να δημοσιοποιούν σκέψεις, απόψεις, θέσεις, επιστημονικά άρθρα ή εργασίες αλλά και σχολιασμούς επίκαιρων γεγονότων.

Φιλοξενούμε σήμερα στο «Ελεύθερο Βήμα» άρθρο του κυρίου  Ηλία Γιαννικόπουλου, Δικηγόρου – Διδ. Πανεπ. Εδιμβούργου,  με τίτλο:

«Ο Γέρο Γιάννης Παπαγιαννόπουλος ή Δεληγιάννης (1738-1816), ο θρυλικός άρχοντας των Λαγκαδίων».

Στις 7 Φεβρουαρίου 1816, δολοφονήθηκε με δόλιο και άγριο τρόπο μέσα στο αρχοντικό του στα Λαγκάδια ο Γέρο Γιάννης Παπαγιαννόπουλος ή Δεληγιάννης, που είχε διατελέσει μοραγιάνης, δηλαδή προεστός των προεστών όλης της Πελοποννήσου επί 25 περίπου χρόνια συνεχώς! Ήταν πατέρας του Αναγνώστη Δεληγιάννη, του εθνομάρτυρα Θεοδωράκη, που πέθανε στην ειρκτή της Τριπολιτσάς το 1821, του στρατηγού και απομνημονευτή Κανέλλου και των άλλων.

Ένα μικρό μνημόσυνο στη μνήμη του είναι το παρόν σημείωμα, για να μη ξεχαστεί το όνομα και η προσφορά του στην πατρίδα, γιατί παρόλο που δεν πολέμησε για την ελευθερία της,  ως προύχοντας αυτός βοήθησε τους Έλληνες να παραμείνουν Έλληνες σε δύσκολες εποχές, όταν ήσαν ραγιάδες κάτω από τη χατζάρα ενός σκληρού και αδυσώπητου κατακτητή.

 

Ένας από τους παράγοντες που συνετέλεσαν στην επιβίωση του έθνους μας κάτω από τον οθωμανικό ζυγό ήταν και ο θεσμός της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, το κοινοτικό σύστημα. Το σύστημα αυτό είχε καθιερωθεί από τους κατακτητές για τους δικούς τους σκοπούς (ευκολότερη κατανομή και είσπραξη των πολλών φόρων και δοσιμάτων), αλλά η ευφυΐα και η πολιτικότητα των Ελλήνων κατάφερε να το εκμεταλλευτεί προς όφελος των υποδούλων, καθιερώνοντας έτσι κάποια μορφή αυτονομίας και αυτοτέλειας.

Κάθε χωριό είχε τους προκρίτους του (Γέροντες, όπως λέγονταν), αυτοί εκλέγανε τους προκρίτους της επαρχίας τους και οι πρόκριτοι των 24 επαρχιών της Πελοποννήσου εκλέγανε δύο προεστούς, που λέγονταν μοραγιάνηδες. Αυτοί οι δύο μοραγιάνηδες, μαζί με δύο Τούρκους αξιωματούχους και τον Δραγουμάνο (Διερμηνέα), αποτελούσαν το πενταμελές Πελοποννησιακό Συμβούλιο του πασά στην Τριπολιτσά, που ήταν υπεύθυνο για όλα τα ζητήματα που απασχολούσαν τους σκλαβωμένους Έλληνες. Οι εκλεγμένοι αυτοί άρχοντες ήσαν μεν όργανα της τουρκικής διοίκησης, αλλά δεν έπαυαν να ανήκουν και αυτοί στην κατηγορία των ραγιάδων. Ιδιαίτερα οι δύο μοραγιάνηδες είχαν τιμές και δόξα, αλλά οι κεφαλές τους βρίσκονταν πάντοτε στη διάθεση των κατακτητών…

 

Πλατεία Ηρώων (Λαγκάδια Αρκαδίας) – Προτομή Κανέλλου Δεληγιάννη.

 

Ένας από τους επιφανέστερους προύχοντες της Πελοποννήσου ήταν ο Ιωάννης Παπαγιαννόπουλος ή Δεληγιάννης από τα Λαγκάδια, όπου και είχε γεννηθεί το 1738. (περισσότερα…)

Read Full Post »

Ημερίδα – «Φιλελληνισμός και Ελληνική Επανάσταση του 1821: νέες έρευνες και ερωτήματα»

Posted in Ειδήσεις - Πολιτισμός, tagged , , , , , , , , , , on 7 Φεβρουαρίου, 2024| Leave a Comment »

Ημερίδα – «Φιλελληνισμός και Ελληνική Επανάσταση του 1821: νέες έρευνες και ερωτήματα»

 

Η Βρετανική Σχολή Αθηνών και ο Σύνδεσμος Φιλολόγων Αργολίδας, με την υποστήριξη του Δήμου Ναυπλιέων και του Κέντρου Ελληνικών Σπουδών Ελλάδος του Πανεπιστημίου Harvard, διοργανώνουν ημερίδα το Σάββατο 10 Φεβρουαρίου (10πμ-630μμ), στο κτήριο του Βουλευτικού στο Ναύπλιο. Στόχος της είναι να αναδείξει νέες μελέτες για τη σχέση του Φιλελληνισμού και της Ελληνικής Επανάστασης του 1821.

 

Φιλελληνισμός και Ελληνική Επανάσταση του 1821

 

Ο Σύνδεσμος Φιλολόγων Αργολίδας γιορτάζει το 2024 τα 40 χρόνια δημιουργικής παρουσίας. Έχοντας καταξιωθεί εντός και εκτός νομού ως ένας βασικός πόλος γνώσης και πολιτισμού, τιμά αφενός τα 200 χρόνια από τον θάνατο του Λόρδου Βύρωνα και στρέφει τη ματιά προς τους νέους ανθρώπους επιθυμώντας να συμβάλλει στην αγάπη προς την Ιστορία και τον Ανθρωπισμό, αξίες που ενέπνευσαν και συνεχίζουν να εμπνέουν τους Φιλέλληνες, όπου Γης. Για αυτούς τους λόγους είναι εκ των διοργανωτών της Ημερίδας.

 

Βρυζάκης, Θεόδωρος – Η υποδοχή του Λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι, 1861. Λάδι σε μουσαμά, 155 x 213 εκ. Εκτίθεται στην Εθνική Πινακοθήκη – Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτσου.

 

Από την πλευρά της Βρετανικής Σχολής Αθηνών η ημερίδα διοργανώνεται στο πλαίσιο του ερευνητικού προγράμματος “Unpublished archives of British Philhellenism during the Greek Revolution of 1821”, το οποίο υλοποιείται στη Βρετανική Σχολή Αθηνών σε συνεργασία με την Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος (ΕΒΕ) και χάρη στη γενναιόδωρη υποστήριξη του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ).

Άστιγξ Αμπνεϊ Φραγκίσκος

Έχοντας έναν χρονικό ορίζοντα τριών ετών (2021-24), το πρόγραμμα έχει δύο στόχους: ο ένας είναι η δημιουργία ενός ψηφιακού αρχείου (The George Finlay Papers) που περιλαμβάνει πρωτότυπα τεκμήρια από τα έγγραφα του Σκωτσέζου εθελοντή και ιστορικού George Finlay (1799-1875) και του Άγγλου πλοιάρχου Frank Abney Hastings (1794-1828) και που αποτελούν μέρος της συλλογής George Finlay της Βρετανικής Σχολής Αθηνών.

Ο δεύτερος είναι να ρίξει νέο φως στη σχέση μεταξύ του Φιλελληνισμού και της Ελληνικής Επανάστασης του 1821 μέσω μιας σειράς επιστημονικών δραστηριοτήτων όπως επιστημονικά συνέδρια, αναρτήσεις σε ιστολόγια, ομιλίες, εργαστήρια, καθώς και έκδοση μελετών για το θέμα, συμπεριλαμβανομένου ενός συλλογικού τόμου που θα κυκλοφορήσει στη σειρά Modern Greek and Byzantine Studies της ΒΣΑ από τον οίκο Routledge. (περισσότερα…)

Read Full Post »

Στ’ Αναπλιού το Παλαμήδι: Ιστορικό δημοτικό τραγούδι ή της φυλακής;

Posted in Άρθρα - Μελέτες - Εισηγήσεις, Λαογραφικά Αργολίδας, Ναύπλιο, Πρόσωπα & γεγονότα του΄21, tagged , , , , , , , , , on 31 Ιανουαρίου, 2024| Leave a Comment »

Στ’ Αναπλιού το Παλαμήδι: Ιστορικό δημοτικό τραγούδι ή της φυλακής; – Τάσος Χατζηαναστασίου, Δρ Ιστορίας

 

Όταν σκέφτηκα να ασχοληθώ με το συγκεκριμένο τραγούδι αναλαμβάνοντας να το παρουσιάσω στο παρόν συνέδριο, είχα μάλλον άγνοια κινδύνου! Έλεγα: «δεν μπορεί, θα υπάρχει στη βιβλιογραφία κάποια αναφορά, σε κάποια συλλογή δημοτικών τραγουδιών θα ανθολογείται κι εκεί οπωσδήποτε θα υπάρχουν σχετικές πληροφορίες». Κι όμως, παρόλο που το τραγούδι είναι γνωστό και ιδιαίτερα αγαπητό έως σήμερα, δεν βρήκα παρά ελάχιστα πράγματα κι αυτά όχι συστηματικά, εννοώ σε επιστημονικές εργασίες. Παρόλο που, για να είμαι ειλικρινής, μου πέρασε από το μυαλό η ιδέα να το αφήσω και είτε ν’ αλλάξω θέμα είτε να μην κάνω καθόλου ανακοίνωση στο συνέδριο, σκέφτηκα πως είναι τελικά μία από εκείνες τις περιπτώσεις που ο ερευνητής καλείται να παρουσιάσει το υλικό του ξεκινώντας από μία tabula rasa και να δημιουργήσει ο ίδιος την πρώτη, ίσως, μονογραφία για το συγκεκριμένο τραγούδι. Η ορθότητα της επιλογής μου θα κριθεί βεβαίως από το αποτέλεσμα και θέτω στην κρίση σας τις παρατηρήσεις μου.

Οι πληροφορίες που αντλεί κανείς από το διαδίκτυο είναι ιδιαίτερα φειδωλές και αφορούν το τραγούδι, περισσότερο από τη μουσική του πλευρά. Έτσι, για παράδειγμα σε ιστοσελίδα για το κλαρίνο μαθαίνουμε ότι είναι «ένα τραγούδι με προέλευση από την Αρκαδία Πελοποννήσου»[1].

Ο ρυθμός του κομματιού είναι 3/4 και χορεύεται στα βήματα του «Τσάμικου». Το ότι είναι τσάμικο φυσικά δεν χρειάζεται να έχει κανείς ιδιαίτερες γνώσεις μουσικολογίας και ειδικές σπουδές στο δημοτικό τραγούδι για να το αντιληφθεί. Εξάλλου, εμείς ως Ιστορικοί και Φιλόλογοι ενδιαφερόμαστε για τα λόγια του τραγουδιού.

Αυτό που συνειδητοποιεί κανείς ακούγοντας το τραγούδι είναι ότι απαιτείται τελικά μία εργασία ανάλογη μ’ αυτή του αρχαιολόγου που καλείται να εντοπίσει τη στρωματογραφία των δίστιχων από τα οποία αποτελείται το τραγούδι και να χρονολογήσει, να εντοπίσει δηλαδή τις ιστορικές αναφορές για να αποφανθεί τελικά σε τι αναφέρεται και ποια είναι η αρχική πηγή έμπνευσης του ανώνυμου δημιουργού και ποια σημεία του αποτελούν μεταγενέστερες προσθήκες.

 

 

Σας διαβάζω τους στίχους, έτσι όπως είναι περισσότερο γνωστό γιατί όπως θα δούμε υπάρχουν και ορισμένες παραλλαγές, κάτι που συνηθίζεται στο δημοτικό και το λαϊκό τραγούδι γενικότερα.

 

Στ’ Αναπλιού, γεια σας λεβέντες, στ’ Αναπλιού το Παλαμήδι,
στ’ Αναπλιού το Παλαμήδι ’κεί βροντάει το καριοφίλι.
——
Το βροντάν, γεια σας λεβέντες, το βροντάν’ οι Μωραΐτες,
το βροντάν’ οι Μωραΐτες κι όλοι οι βαρυποινίτες.
——
Το βροντάει, γεια σας λεβέντες, το βροντάει και μια γυναίκα,
το βροντάει και μια γυναίκα η καημένη χρόνια δέκα.
——
Το βροντάει, γεια σας λεβέντες, το βροντάει και μια δασκάλα,
το βροντάει και  μια δασκάλα που ‘ναι άσπρη σαν το γάλα. (περισσότερα…)

Read Full Post »

Στρατιωτική βιβλιογραφία και ιστοριογραφία στην Αργολίδα μετά την Επανάσταση: Η περίπτωση της έκδοσης Έφορος Στρατιωτικός (1835) και του συγγραφέα της Παναγιώτη Ρόδιου

Posted in Άρθρα - Μελέτες - Εισηγήσεις, Πρόσωπα & γεγονότα του΄21, Τύπος, tagged , , , , , , , , on 19 Ιανουαρίου, 2024| Leave a Comment »

Στρατιωτική βιβλιογραφία και ιστοριογραφία στην Αργολίδα μετά την Επανάσταση: Η περίπτωση της έκδοσης Έφορος Στρατιωτικός (1835) και του συγγραφέα της Παναγιώτη Ρόδιου – Παναγιώτης Σαβοριανάκης

 

Το περίγραμμα της ζωής του συγγραφέα:

  

Εξ αρχής οφείλουμε να επισημάνουμε ότι εκδότης και συγγραφέας των κει­μένων του Έφορου Στρατιωτικού[1] στα 1835 υπήρξε ο Παναγιώτης Ρόδιος, αξιοση­μείωτο παράδειγμα δημοσίου προσώπου της εποχής με αρκετά σημαντικό ρόλο στα ελληνικά πολιτικά και στρατιωτικά πράγματα κατά την περίοδο 1821-1848.

Ας δούμε συνοπτικά λοιπόν τη ζωή του εμπνευστή της έκδοσης του εντύπου και ας τον τοποθετήσουμε στα καίρια γεγονότα της εποχής του: Γόνος οικο­γένειας καραβοκύρη, γεννήθηκε στη Ρόδο το 1789, τη χρονιά της έκρηξης της Γαλλικής Επανάστασης, και γρήγορα «ξενιτεύτηκε» στη Σμύρνη για σπουδές. Φοίτησε στην πρωτοποριακή Σχολή της Σμύρνης, μέσα στο πνευματικό κλίμα του Διαφωτισμού, με διαπρεπείς δασκάλους του τότε κύκλου του Κοραή. Λίγα χρόνια πριν την Επανάσταση βρέθηκε για λίγο στην ιταλική Πάδουα και – κυρίως – στο Παρίσι, όπου, ενταγμένος στον κύκλο του Κοραή, φοιτούσε στην ιατρική Σχολή, αρθρογραφούσε στον βιεννέζικο Ερμή το Λόγιο και μετέφραζε τραγωδίες του Σοφοκλή, τις οποίες σχεδίαζε να εκδώσει[2].

 

Ο στρατηγός Παναγιώτης Ρόδιος (1789-1851), Εθνικό Ιστορικό Μουσείο, Αθήνα.

 

Με την έκρηξη της Επανάστασης βρέθηκε στην Ελλάδα ταξιδεύοντας στο ίδιο πλοίο με το φημισμένο Σκωτσέζο αξιωματικό των ναπολεόντειων πολέμων Γκόρντον και ορισμένους Γάλλους ομότεχνούς του. Σε αυτούς οφείλει πιθανό­τατα την πίστη και τη μετέπειτα επιμονή του στην ιδέα της σύστασης ελληνικού τακτικού εθνικού στρατού. (περισσότερα…)

Read Full Post »

«Το Απάνθισμα των Εγκληματικών» – Ο Πρώτος Ποινικός Κώδικας της Ελεύθερης Ελλάδος

Posted in Άρθρα - Μελέτες - Εισηγήσεις, Κράτος - Διοίκηση - Αυτοδιοίκηση, Πρόσωπα & γεγονότα του΄21, tagged , , , , , , , , , , on 12 Ιανουαρίου, 2024| Leave a Comment »

«Το Απάνθισμα των Εγκληματικών» – Ο Πρώτος Ποινικός Κώδικας της Ελεύθερης Ελλάδος – Αθανάσιος Κ. Κατσιρώδης, Επίτιμος Αντιεισαγγελεύς του Αρείου Πάγου

 

Οι πυλώνες που συνέβαλαν αποφασιστικά στην απελευθέρωση της Ελλάδος ήταν η Εθνική Παράδοσις, η Ορθόδοξος Εκκλησία, η Πνευματική ηγεσία (Φαναριώτες), οι οργανωμένες πολεμικές ομά­δες στην θάλασσα και την ξηρά (κλέφτες και αρματωλοί), το Εμπο­ρικό Ναυτικό, οι Φιλέλληνες, ο Κοινοτικός Βίος και οι θεσμοί του Δι­καίου (συντεχνίες, συνεταιρισμοί και γενικότερα οι θρησκευτικές και πολιτικές ενώσεις). Κατά την διάρκεια της δουλείας, όπως χαρακτη­ριστικά αναφέρει ο καθηγητής Πανταζόπουλος «εχαλκεύθη και ην­δρώθη η περί δικαίου συνείδησης του δουλεύοντος Έθνους».

Κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας αρμόδια δικαστήρια για την επίλυση των ιδιωτικών διαφορών των Ελλήνων ήταν τα εκκλησια­στικά – επισκοπικά δικαστήρια. Η εφαρμογή όμως του ποινικού δι­καίου, που είχε ως βάση του την διδασκαλία του Κορανίου, ήταν αποκλειστική αρμοδιότητα των τουρκικών δικαστηρίων, που σκοπός τους ήταν κυρίως η προστασία της εξουσίας του κατακτητή από εγκλή­ματα που στρέφονταν εναντίον του, όπως η ληστεία, η πειρατεία, η προσβολή της πολιτειακής του εξουσίας και της δημόσιας τάξης.

Σε ορισμένες τοπικές κοινωνίες, όπου οι Τούρκοι είχαν περιορι­σμένη εξουσία, είχε εφαρμογή ένα εθιμικό ποινικό δίκαιο των υπόδου­λων για εγκλήματα αγρονομικά, αγορανομικά αλλά και για κλοπές, σωματικές βλάβες, και εγκλήματα κατά των ηθών. Οι Έλληνες επίτρο­ποι-κριτές επειδή δεν μπορούσαν να εκδόσουν εκτελεστές αποφάσεις, επέβαλαν πρόστιμα υπέρ του κατακτητή ενώ κατά κανόνα φρόντι­ζαν για τον συμβιβασμό των αντιμαχόμενων πλευρών ώστε να μην αναμιγνύεται ο κατακτητής. Σε ορισμένες περιοχές, όπως η Μάνη και τα νησιά του Βορείου Αιγαίου, όπου η τουρκική παρουσία δεν ήταν έντονη, οι ποινικές υποθέσεις εκδικάζονταν από τους Έλληνες, ενώ στην Μάνη εφαρμοζόταν ο άτεγκτος νόμος της αντεκδίκησης, η λεγό­μενη βεντέτα, δηλαδή η ιδιωτική ανταπόδοση.

Μετά την έναρξη του Αγώνα των Ελλήνων για την ελευθερία και τη σύσταση του νέου ελληνικού κράτους κρίθηκε απαραίτητο να θε­σπισθεί ένας ποινικός κώδικας ο οποίος σκοπό είχε αφ’ ενός μεν να προστατεύσει τις ελευθερίες των Ελλήνων αφ’ ετέρου δε να εγγυηθεί τις ελευθερίες αυτές από αξιόποινες δραστηριότητες. Έτσι στο άρθρο 97 του Προσωρινού Πολιτεύματος της Επιδαύρου η Πρώτη Εθνική Συνέλευση (1822) ανέθεσε στο Εκτελεστικό Σώμα να συστήσει επιτρο­πή για να καταρτίσει, εκτός των άλλων, και ποινικό κώδικα. Επειδή η επιτροπή αυτή δεν συστάθηκε, η Β’ Εθνική Συνέλευση στο Άστρος την 1-4-1823 διόρισε εννεαμελή επιτροπή από δύο επισκόπους, δύο ιερο­μόναχους, ένα ιεροδιάκονο και τέσσερις λαϊκούς για να εκθέσει «τα κυριότερα των εγκληματικών εκ του προχείρου ερανιζομένη από τους νόμους των ημετέρων αειμνήστων Βυζαντινών Αυτοκρατόρων και άλλοθεν».

Ο Πανούτσος Νοταράς, Υπουργός των Οικονομικών και Πρόεδρος του Εκτελεστικού Σώματος της Προσωρινής διοικήσεως της Ελλάδος κατά την Ελληνική Επανάσταση. Επιζωγραφισμένη λιθογραφία, Adam Friedel, Λονδίνο – Παρίσι, 1827.

Μέλη της Επιτροπής αυτής ήταν ο Επίσκοπος Ρέοντος και Πραστού Διονύσιος, ο Επίσκοπος Ταλλαντίου Νεόφυτος, οι ιερο­μόναχοι Βενιαμίν ο Λέσβιος και Γεράσιμος Παπαδόπουλος, ο ιεροδι­άκονος Γρηγόριος Κωνσταντάς και οι λαϊκοί Πανούντζος Νοταράς, που αργότερα επί Καποδίστρια έγινε Πρόεδρος του Ανεκκλήτου Κρι­τηρίου, δηλαδή του σημερινού Αρείου Πάγου με έδρα το Άργος, Ιω­άννης Κοντουμάς, Γεώργιος Αινιάν και Ιωάννης Ζαΐμης. Ο τελευταί­ος αργότερα έγινε βουλευτής Καλαβρύτων και ήταν και ο πρώτος δή­μαρχος της ελεύθερης Πάτρας.

Η Επιτροπή αυτή με τις πολεμικές επιχειρήσεις σε πλήρη εξέλιξη, στις 17-4-1823, δηλαδή σε δεκαέξι μόνο ημέρες, συνέταξε και παρέ­δωσε στην Εθνική Συνέλευση ένα ποινικό κώδικα τον οποίο η Συνέ­λευση ονόμασε «Απάνθισμα των Εγκληματικών» που έγινε νόμος το έτος 1824 με τον τίτλο «περί αμαρτημάτων και ποινών».

 

Το Απάνθισμα των Εγκληματικών

 

Η αναφορά υποβολής του έργου αυτού από την Επιτροπή, που έχει την μορφή Ει­σηγητικής Εκθέσεως, αναφέρει χαρακτηριστικά «Συνελθόντες πολ­λάκις εις εν και μελετήσαντες εσκεμμένως του Νόμους των αειμνή­στων Αυτοκρατόρων Χριστιανών και άλλους Κώδικας της ευνομού­μενης Ευρώπης συνερανίσθημεν το περί αμαρτημάτων και ποινών τούτο Απάνθισμα, σπουδάσαντες να εφαρμόσωμεν πάντα εις την ενεστώσαν του Έθνους μας περίστασιν, κατά την επιταγήν της Σε­βαστής Εθνικής Συνελεύσεως». (περισσότερα…)

Read Full Post »

Older Posts »