ΑΡΓΟΛΙΚΗ ΑΡΧΕΙΑΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ

Ο αποκριάτικος χαρτοπόλεμος και τα πρώτα κομφετί

Ο χαρτοπόλεμος στις ήμερες μας περιορίζεται στην εποχή των αποκριάτικων γιορτών. Τα πολύχρωμα χαρτάκια, τα κομφετί, περισσότερο από έναν αιώνα, κα­τέχουν το δικό τους μερίδιο στον εορτασμό των ημερών της χαράς και της ευωχί­ας. Από το Μεσαίωνα καταγράφεται η παράδοση να ρίχνουν οι καρναβαλιστές στις παρελάσεις νομίσματα, φρούτα, καραμέλες, λουλούδια κ.α. Το έθιμο έφθασε στη χώρα μας στα χρόνια του Όθωνα. Όταν οι Αθηναίοι αστειευόμενοι πετούσαν διάφορα δημητριακά. Συνήθως στοχεύοντας κορίτσια, έριχναν στα ανοιχτά παράθυρα των σπιτιών ξερά φασόλια, ρύζι, κριθάρι και καλαμπόκι.

«Πάλλης & Κοτζιάς».

Ήταν το 1875 όταν επιχειρηματίας στο Μιλάνο άρχισε την πώληση κομφετί στην παρέλαση του Καρναβαλιού. Θα περάσει ένα τέταρτο του αιώνα μέχρι να εισαχθεί η νέα συνήθεια και στην Ελλάδα. Την εισήγαγε το «Χαρτοπωλείον – Λιθογραφείον – Τυπογραφείον» του Αθανασίου Πάλλη. Πρόκειται για τη γνω­στή έως τις ημέρες μας ομώνυμη επιχείρηση, η οποία την εποχή εκείνη είχε ως συμμέτοχο τον Γεώργιο Κοτζιά, με έτος ίδρυσης το 1870.

Στα τέλη περίπου του 19ου αιώνα οι δραστήριοι επιχειρηματίες έφεραν μερικές οκάδες κομφετί που χρησιμοποιήθηκε στις γιορτές της παραμονής της Πρωτοχρονιάς. Ήταν τέτοια η επιτυχία που αποφάσισαν να επενδύσουν στο είδος. Εισήγαγαν λοιπόν ειδικό μηχάνημα, το όποιο εγκατέστησαν στην τυπογραφική μονάδα που διέθεταν στην παράπλευρη οδό Βουλής και αργότερα στην οδό Βουκουρεστίου. Έμοιαζε με μηχανή κατασκευής τσιγάρων και παρήγε αστερόσχημα πολύχρωμα χαρτάκια, τα όποια σύντομα κέρδιζαν τις καρδιές και τη συμπάθεια μικρών και μεγάλων. Το μηχάνημα λειτουργούσε με γκάζι. Ο χειριστής του τοποθετούσε σε μια πλάκα λωρίδες χαρτιού από την οποία δύο κύλινδροι, στρεφόμενοι με αντίθετη φορά, τα κατηύθυναν σε μαχαίρι, που ανεβοκατέβαινε διαρκώς και τα κομμάτιαζε στα επιθυμητά σχήματα.

Στο κοινό τα κομφετί έφθαναν, τα πρώτα χρόνια, σε ειδών ειδών συσκευασίες. Μια με μικρή ποσότητα σε χάρτινη σακούλα και μια με μεγάλη ποσότητα, σε σα­κούλα από τούλι. Και οι δύο αυτές συσκευασίες ήταν παραγωγής της επιχείρησης «Πάλλη – Κοτζιά». Το κόστος παραγωγής ήταν ευτελές και το μηχάνημα παρήγε δώδεκα οκάδες κομφετί την ώρα και συνολικά εκατόν είκοσι ημερησίως. Η επι­χείρηση διέθετε το προϊόν της χονδρικά στην αγορά προμηθεύοντας με άφθονα… πυρομαχικά τους μασκαράδες. Σύντομα όμως αναπτύχθηκαν και μικρότερες επιχειρήσεις παραγωγής κομφετί. Η σημαντικότερη εξ αυτών ιδρύθηκε σε ένα δρο­μάκι στη γειτονιά της Βλασαρούς, κάτω από την Ακρόπολη. Το νέο ξενόφερτο έθιμο νίκησε κατά κράτος το βάρβαρο και επιβλαβές έθιμο της ρίψης φασολιών.

Σε αποκριάτικες περιόδους οι πλατείες των θεάτρων μετατρέπονταν σε πεδία χαρτοπόλεμου. Σύντομα προστέθηκαν και οι εισαγόμενες σερπαντίνες που είχαν επάνω τους διάφορες εικόνες. Κάπως έτσι ξεκίνησαν οι χαρτοπόλεμοι.

Ελευθέριος Γ. Σκιαδάς

«Εστία», Ημερολόγιον 2023