ΑΡΓΟΛΙΚΗ ΑΡΧΕΙΑΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ

Η ερμιονίτικη οικογένεια του Γιάννη Φασιλή – Τουτούνη | Ήρα Φραγκούλη – Βελλέ

Στην Κωνσταντινούπολη

Ήταν περίπου τη 10ετία του 1850, όταν δυο ερμιονίτικα ιστιοφόρα άραξαν στο λιμάνι της Κωνσταντινούπολης. Οι δυο καραβοκύρηδες έτρεξαν αμέσως στο τελωνείο να δηλώσουν την άφιξή τους και να αναζητήσουν γράμματα και τηλεγραφήματα από την πατρίδα. Και οι δυο έχουν την ίδια αγωνία: Έχουν αφήσει τις γυναίκες τους στην Ερμιόνη σε κατάσταση εγκυμοσύνης και περιμένουν την έκβασή της.

Η χαρά ήταν και για τους δυο: Ο καπεταν – Γιάννης Φασιλής – Τουτούνης απέκτησε τον πρωτότοκο γιο του και ο καπεταν – Βασίλης Μπούρλας ένα κοριτσάκι. Μετά τα αμοιβαία κεράσματα οι δυο άνδρες υποσχέθηκαν ή ονειρεύτηκαν τα νεογέννητα παιδιά τους να ζευγαρώσουν. Η ζωή πραγματοποίησε την επιθυμία τους. Ο Πάνος Γιάννη Φασιλής παντρεύτηκε – από έρωτα – την Θεοδωρούλα Βασιλείου Μπούρλα.[1]

Αργυρώ και Κατίνα Φασιλή, Πειραιάς περ. 1890. Φωτογραφείο: Γαζιάδη. Αρχείο: Ανθούλα Λαζαρίδου-Δουρούκου.

Τον Ιωάννη Φασιλή, τον επονομαζόμενο Τουτούνη, συναντάμε στον εκλογικό κατάλογο ψηφοφόρων Ερμιόνης του 1906, πλοίαρχο, ετών 86 συμπεραίνοντας ότι γεννήθηκε το 1820. Εκτός από τον πρωτότοκο Πάνο απέκτησε δύο ακόμα αγόρια, τον Αγγελή και τον Σπύρο και δύο κορίτσια την Κατερίνα και την Αργυρώ. Αναγνωρίζουμε ακόμα τον Ιωάννη Φασιλή σε ναυλοσύμφωνο του 1874[2] με το οποίο το καΐκι «Πανωραία» των Νικολάου και Ιωάννου Φασιλή μεταφέρει 61000 οκάδες λεμόνια προς Κωνσταντινούπολη. Ο καπεταν-Γιάννης έκτισε το σπίτι του στο νότιο λιμάνι της Ερμιόνης και κατασκεύασε μπροστά του δικό του μαντράκι, που άραζε το πλεούμενό του. Τα εμπορικά του ταξίδια που μετέφεραν αγαθά από την Ερμιόνη και τον Πειραιά σε όλα τα λιμάνια της Μεσογείου, τον έφεραν και στην Αλεξάνδρεια, γι’ αυτό βρίσκουμε τους απογόνους του να σταδιοδρομούν στην Αίγυπτο, ωραίοι και καλοζωισμένοι.

Το σπίτι στα Μαντράκια: Αργυρώ Φασιλή – Γκολεμά (2n γενιά)

Το σπίτι που έκτισε ο καπεταν – Τουτούνης στα Μαντράκια κληρονόμησε η κόρη του Αργυρώ. Πετρόκτιστο, δίπατο, με σκάλα εξωτερική, παράθυρα ανοιχτά προς τη θάλασσα, τζάκι στο βάθος και μεγάλη αυλή. Σ’ αυτήν άνοιξε ένα πηγαδάκι που είχε γλυκό (υφάλμυρο) νερό και φύτεψε ακόμα έναν φοίνικα που έζησε πάνω από 100 χρόνια. Το αναγνωρίζουμε το σπίτι αυτό, το μόνο σχεδόν του προπερασμένου αιώνα που διατηρείται με τη φροντίδα των απογόνων του στην ίδια θέση.

Η Ανθούλα Λαζαρίδου-Δουρούκου, δισέγγονη του καπεταν – Τουτούνη, ζωγράφισε την οικογένεια του προπάππου της σε μια φανταστική ώρα χαρούμενης υποδοχής του με τα πέντε παιδιά του σ’ αυτήν την αυλή.

Η Ανθούλα Λαζαρίδου-Δουρούκου, δισέγγονη του καπεταν – Τουτούνη, ζωγράφισε την οικογένεια του προπάππου της σε μια φανταστική ώρα χαρούμενης υποδοχής του με τα πέντε παιδιά του σ’ αυτήν την αυλή. Η Αργυρώ, λοιπόν, έζησε σ αυτό το σπίτι μετά τον γάμο της με τον Κωνσταντή Γκολεμά. Ο Κωνσταντής Γκολεμάς υπήρξε σημαντική προσωπικότητα της παλιάς Ερμιόνης καθώς εχρημάτισε τρεις φορές Δήμαρχος και τιμήθηκε για την ευδόκιμη υπηρεσία του σ’ αυτή τη θέση με το παράσημο του Σωτήρος.[3]

Η Αργυρώ με τον Κωνσταντή Γκολεμά απέκτησε 8 παιδιά, 7 κόρες και έναν γιο, στάθηκε όμως άτυχη, γιατί έχασε νωρίς τα κορίτσια της. Ο μοναχογιός της Κυριάκος Γκολεμάς σπούδασε φιλοσοφία στο Πανεπιστήμιο της Λιβύης, φιλοξενούμενος εκεί από τον θείο του Αγγελή Φασιλή. Ήταν πολυτάλαντος νέος: Ιταλομαθής, ποδοσφαιριστής, ζωγράφος. Επιστρέφοντας στην Ελλάδα υπηρετεί στον στρατό κατά τον Α’ παγκόσμιο πόλεμο ως λοχίας αλλά προσβλήθηκε από θανατηφόρα γρίπη και άφησε την τελευταία του πνοή το 1918 στο 1ο στρατιωτικό νοσοκομείο Θεσσαλονίκης. Είναι ο πρώτος αναγραφόμενος στο Ηρώον πεσόντων Ερμιόνης.

Λούλα και Νίκος Λαζαρίδης, 1934. Αρχείο: Ανθούλα Λαζαρίδου-Δουρούκου.

Από τις κόρες της Αργυρώς Γκολεμά, η Λούλα παντρεύτηκε τον Νίκο Λαζαρίδη αλλά πέθανε και αυτή πολύ νέα αφήνοντας ορφανά τα δυο της κορίτσια, Ανθούλα και Ηρώ. Το σπίτι στα Μαντράκια έγινε η κατοικία της Ανθούλας με τον σύζυγό της δάσκαλο Δημήτρη Δουρούκο και τις κόρες τους. Καλοδιατηρημένο, καλαίσθητο, ανοιχτό πάντα, φιλόξενο ήταν συγχρόνως και το εργαστήρι της ζωγράφου.

Ερμιόνη. Αυλή Ανθούλας στα Μαντράκια με μικρό τον Φοίνικα. Νότα Νούσα, Λούλα Λαζαρίδου, 1934.

Αριστοκρατία στην Αίγυπτο (2η γενιά) – Αλεξάνδρεια, 1915 ή 1917

Αντώνιος Σαχτούρης (1866-1954) διαπρεπής διπλωμάτης και πολιτικός.

Η ελληνική ομογένεια παραθέτει δεξίωση προς τιμήν του προξένου Αντωνίου Σαχτούρη, απογόνου της υδραίικης οικογένειας αγωνιστών του 21. Ο πρόξενος όμως που περιστοιχίζεται από καλλονές της πόλης, στέκεται έκπληκτος μπροστά σε μια από αυτές. Φοράει μια πανέμορφη μεταξωτή φορεσιά με τη χαρακτηριστική χρυσοκέντητη πιέτα! Συγκινείται, δεν γνωρίζει ακόμα ποια είναι αυτή που του θυμίζει την υδραίικη στολή και με ένα χειροφίλημα της λέει:

– Υποκλίνομαι μπροστά στη στολή της πατρίδας μου!

Η αρχόντισσα που φορούσε την ερμιονίτικη φορεσιά, που ως γνωστόν είναι ίδια με της Ύδρας, δεν ήταν άλλη από τη Θοδωρούλα Μπούρλα, προσκεκλημένη με τον σύζυγό της Πάνο Φασιλή, ως εκλεκτά μέλη της ελληνικής ομογένειας.[4] Πώς και πότε βρέθηκαν τα αγόρια του καπεταν – Τουτούνη, Πάνος, Άγγελος και Σπύρος στην Αίγυπτο και σταδιοδρόμησαν εκεί, δεν γνωρίζουμε.

Ο Πάνος Ιω. Φασιλής έζησε τα πρώτα του χρόνια στο πατρικό της γυναίκας του, στην οικία Βασιλείου Μπούρλα, σημερινή οικία αδελφών Τράκη, με το εμβληματικό κυπαρίσσι, το αρχαιότερο δένδρο της Ερμιόνης, που πιθανότατα ο ίδιος φύτεψε. Όμορφη και πανέξυπνη η Θοδωρούλα, ήταν από τις λίγες μαθήτριες του δημοτικού σχολείου Ερμιόνης το 1866.[5] Οπωσδήποτε προοδευτική η οικογένεια του Πάνου, αφού και τα 3 παιδιά του Γιάννης, Βασίλης και Άγγελος φοιτούν στο Σχολαρχείο Ερμιόνης, όπου δηλώνεται και το επάγγελμα πατέρα: «προξενικός υπάλληλος».[6] Από αυτό συμπεραίνουμε πως ο Πάνος Φασιλής το 1901 παράλληλα με το εμπόριο βαμβακιού ασκούσε και υπηρεσίες προξενικού υπαλλήλου. Πού αλλού; Στην Αλεξάνδρεια, βέβαια, αφού εκεί σταδιοδρομούν τα παιδιά του.

Αγγελής Ιω. Φασιλής

Ο δεύτερος γιος του Γιάννη Τουτούνη, ο Αγγελής, παντρεύτηκε τη Μάρω Φασιλή, κόρη του παπα – Διαμαντή Φασιλή.[7] Ο παπα – Διαμαντής, προοδευτικός ιερέας, είχε στείλει στο δημοτικό σχολείο και τις τρεις κόρες του Δεσποίνη, Ελένη και Μαρία.[8] Ο Αγγελής χρημάτισε πρόξενος στη Λιβύη επί ιταλικής κατοχής και με τη σύζυγό του Μαρία απέκτησαν δύο παιδιά, τον Γιάγκο και τη Λούλα.

Σπύρος Ι. Φασιλής

Ο τρίτος γιος του Γιάννη Τουτούνη έζησε και αυτός στην Τρίπολη της Λιβύης, ως Πρόξενος. Ιδιαίτερες στενές ήσαν οι σχέσεις του με τους Ερμιονίτες σφουγγαράδες που αλίευαν σφουγγάρια στα παράλια της Λιβύης, Τομπρούκ, Ντέρνα, Βεγγάζη, Τρίπολη. Αυτός μεσολαβούσε στις τοπικές αρχές για να πάρουν την άδεια αλιείας τους και αυτοί είχαν έναν δικό τους πατριώτη να αντιμετωπίσει τα διάφορα προβλήματά τους. Απέκτησε δύο παιδιά, τον Γιάννη και τη Λούλα Φόρου, που έζησε και αυτή στη Λιβύη. Διασώθηκε μια φωτογραφία σε καρτ ποστάλ σταλμένη από τον Γιάννη Σ. Φασιλή στις 6-3-1926. «Αγαπητέ θείε Κωνσταντή και αγαπητή εξαδέλφη Λούλα, σας στέλλω τη φωτογραφία όπου είμαι με τον Φώτιον Παπαβασιλείου εις Σφαξ Τύνιδος ως μικρόν ενθύμιον».

Γιάννης Φασιλής και Φώτης Παπαβασιλείου. Σφαξ, Τύνιδα, 1926. Αρχείο: Ανθούλα Δουρούκου.

Θεωρώ τη φωτογραφία αυτή, πέρα από τις προφορικές μαρτυρίες, σημαντικό τεκμήριο της παρουσίας των Ερμιονιτών (σφουγγαράδων) στις ακτές της Αφρικής και του συνδέσμου τους με την οικογένεια Φασιλή.

Ασπασία Κοτσιομύτη: Θησαυρός μνήμης (3n γενιά)

Τα τέσσερα παιδιά του Πάνου Φασιλή, Γιάννης, Βασίλης Άγγελος και Ασπασία, εγγόνια του καπεταν – Τουτούνη, ζουν και σταδιοδρομούν στην Αίγυπτο. Η Ασπασία παντρεύεται τον επιχειρηματία Κοτσιομύτη, με καταγωγή από τα Κάψια Αρκαδίας, ιδιοκτήτη ξενοδοχείου και ζει στο Κάιρο σε καλή οικονομική κατάσταση αποκτώντας τρία παιδιά τον Κώστα, τον Πάνο και τη Λουλού.

Ασπασία Φασιλή-Κοτσιομύτη, περ. 1905. Αρχείο: Ανθούλα Λαζαρίδου-Δουρούκου.

Με την απέλαση των Αιγυπτιωτών Ελλήνων από τον Νάσερ, τη 10ετία του 1950, η Ασπασία, χήρα πλέον, έχοντας χάσει όλη την περιουσία της (και την κόρη της) βρέθηκε στην Ελλάδα. Τα χρόνια που ακολούθησαν επισκεπτόταν συχνά την Ερμιόνη. Την αγάπη της για την εξαδέλφη της Λούλα Γκολεμά – Λαζαρίδη μετέφερε στις κόρες της Ανθούλα και Ηρώ, που τη φιλοξενούσαν στοργικά.

Ασπασία Φασιλή και ο σύζυγος Κοτσιομύτης. Αθήνα, περ. 1900. Φωτό Παπαμήτρος. Αρχείο: Ανθούλα Λαζαρίδου-Δουρούκου.

Η θεία Ασπασία, λεπτή, αριστοκρατική, ευγενής, καλοντυμένη μεταφέρει στις ανιψιές της αναμνήσεις από τη ζωή των συγγενών της στην Αίγυπτο και από αυτήν προέρχονται όλες οι πληροφορίες που παραθέσαμε και ακολουθούν.

Γιάννης Πάνου Φασιλής

Γεωπόνος, εργάστηκε στις βαμβακοκαλλιέργειες της Αιγύπτου. Ωραίος και γλεντζές, κατέβαινε τις μέρες της αργίας στην Αλεξάνδρεια ακολουθούμενος από φίλους και τραγουδιστές με όργανα. Πέθανε πολύ νέος.

Βασίλης Πάνου Φασιλής

Γνωστός ως καπεταν – Λίρας, από τη λίρα που είχε κρεμασμένη με χρυσή καδένα (δείγμα της οικονομικής του ευμάρειας;) έζησε στο Κάιρο, ανύπανδρος.

Βασίλης Φασιλής, 1917. Αρχείο: Ανθούλα Λαζαρίδου-Δουρούκου.

Άγγελος Πάνου Φασιλής

Η ζωή του ήταν περιπετειώδης και η σχέση του με την Ερμιόνη ενδιαφέρουσα, τόσο η δική του όσο και της συζύγου του Μαρκώς, γι’ αυτό θα αναφερθούμε ιδιαιτέρως στο τέλος.

Μια καλλιτεχνική οικογένεια: Λούλα Φασιλή – Προκοπίου (3n γενιά)

Εγγονή του καπετάν Τουτούνη από πατέρα και του παπα – Διαμαντή από μητέρα, η Λούλα, κόρη του Άγγελου, βρίσκεται στην Αλεξάνδρεια. Εκεί γνωρίζει και παντρεύεται τον γνωστό ζωγράφο Γιώργο Προκοπίου, το 1906, με κουμπάρο τον Σπύρο Μερκούρη και αποκτά δυο γιους, τον Αντρέα και τον Άγγελο. Η ζωή της ήταν περιπετειώδης δίπλα στον γνωστό ζωγράφο, για τον οποίο έγραψαν οι Γιάννης Λακούτσης και Γιάννης Σπετσιώτης στο περιοδικό «στην Ερμιόνη άλλοτε και τώρα», στα τεύχη 21 και 34.

Λούλα Φασιλή-Προκοπίου, Αθήνα, περ. 1912. Φωτογραφείο: Αθ. Σμυρναίος.

Ο γιος της, Άγγελος Προκοπίου, αξιόλογος πνευματικός άνθρωπος, τεχνοκριτικός, συγγραφέας, καθηγητής της Ιστορίας της Τέχνης στη σχολή Καλών Τεχνών, που ιδιαίτερα αγαπούσε και επισκεπτόταν την Ερμιόνη, πέθανε νέος.

Οικογένεια Γιώργου και Λούλας Προκοπίου (από το βιβλίο – αφιέρωμα στο Γιώργο Προκοπίου).

Ο Γεώργιος Προκοπίου (1876-1940), Αθήνα, 1907.

Από τα παιδιά του Γιώργο, Αντρέα και Ντόρα, ο Γιώργος Προκοπίου υπήρξε καθηγητής αρχιτεκτονικής στο Ε.Μ.Π. Τρισέγγονος του παπα -Διαμαντή και του καπεταν – Τουτούνη συνέχισε την αγάπη των προγόνων του για την Ερμιόνη εκτός από τις δωρεές του στο Ι.Λ.Μ.Ε. και τη η μονογραφία για την αρχιτεκτονική της Μονής των Αγίων Αναργύρων, με τη μοναδική και αξεπέραστη μελέτη του για τον μητροπολιτικό Ναό των Ταξιαρχών. Από τις κόρες του κληρονόμησε το ταλέντο των προγόνων της η Ελυάνα Προκοπίου – Τούντα, ζωγράφος.

Γιάγκος Φασιλής (γιος του Αγγελή και αδελφός της Λούλας)

Επειδή θεωρούσε αστείο το επώνυμό του (Φασιλής – φασουλής!) το μετατρέπει σε Βασιλής. Απόφοιτος της Νομικής Σχολής, έζησε στην Αθήνα και εργάσθηκε στην Τράπεζα Ελλάδος. Μετείχε στη τεκτονική Στοά και μάλιστα ως υψηλόβαθμος τέκτων 33***. Η κόρη του, Ηώς Καραϊνδρου, έχει παιδιά τον Κρίτωνα και τον Ίωνα.

Γιάγκος Φασιλής, μεταξύ 1915-1930.

Άγγελος Φασιλής και Μαρκώ: Εραστές της Ερμιόνης

Για τον αξιόλογο αυτό απόγονο της οικογένειας Φασιλή αντιγράφω κατ’ αρχήν όσα έγραψε ο Γιάννης Σπετσιώτης, όταν τον εντόπισε αριστούχο μαθητή του Σχολαρχείου, το 1901.[9] «Ο Ευάγγελος (Άγγελος) Π. Φασιλής είναι ο μοναδικός μαθητής του ελληνικού σχολείου Ερμιόνης που στο γενικό έλεγχο είχε « άριστα 10», σε όλα τα μαθήματα. Ακολούθησε το διπλωματικό σώμα ενώ ο πατέρας του ήταν προξενικός υπάλληλος. Γεννήθηκε στο σπίτι που σήμερα ανήκει στην οικογένεια Τράκη. Η Ελένη μάς είπε πως στο ξύλινο πορτάκι του υπογείου ήταν χαραγμένα τα αρχικά του καθώς και το έτος γέννησής του, σύμφωνα με παλιά συνήθεια του τόπου μας. Όταν ο κυρ Άγγελος επισκεπτόταν την Ερμιόνη πάντα περνούσε από το πατρικό του σπίτι. Καθισμένος στη γνώριμη αυλή του δεχόταν την αγάπη και τη φιλοξενία των νέων ιδιοκτητών αναπολώντας τα περασμένα».

Ελένη Βίγκα -Σοφούλη, Άγγελος Φασιλής, Μαρκώ. Βέλγιο, 1948 (αρχείο Βιβής Σκούρτη). Από αριστερά: Ελένη Βίγκα-Σοφούλη, Άγγελος Φασιλής, Μαρκώ Φασιλή. Βέλγιο, 1948 (αρχείο Βιβής Σκούρτη).

Άγγελος Φασιλής (αρχείο Ι.Λ.Μ.Ε.).

Ο Αντώνης Κοτταράς, σε εκδήλωση του Ερμιονικού Συνδέσμου για τους Ερμιονίτες σφουγγαράδες, το καλοκαίρι του 2004, είχε αποκαλύψει πως «ο Άγγελος Φασιλής όταν κηρύχθηκε ο πόλεμος του 1940-41, είχε βοηθήσει τους συμπολίτες του σφουγγαράδες να επιστρέψουν στην Ερμιόνη, καθώς υπηρετούσε τότε στη Βεγγάζη».

Δεν γνωρίζουμε πότε βρέθηκε στο Βέλγιο, στην Αμβέρσα, ως Έλλην Πρόξενος, όπου και παντρεύτηκε τη Μαρκώ Βαν-Ουάλ. Με την επικράτηση των Γερμανών ναζί οι διπλωματικοί υπάλληλοι και αυτός μαζί, εκτοπίζονται στην Ελβετία. Ερχόμενος στην Ελλάδα, αναζητώντας θέση υπαλλήλου, διορίζεται στον Δήμο Αθηναίων ως βοηθός κηπουρού(!) στον Εθνικό Κήπο.

Από την άφιξή του στην Ερμιόνη η Ανθούλα θυμάται εκείνη της 25ης Μαρτίου του 1944: Η εθνική γιορτή τη χρονιά αυτή εορτάστηκε πανηγυρικά, με τους αντάρτες του ΕΛΑΣ να παρελαύνουν στο Ηρώον τραγουδώντας. Ο θείος Άγγελος, που μόλις είχε βγει από το καράβι, συγκινήθηκε, συγκλονίστηκε και αναφώνησε: «Επί τέλους ελεύθερη η Ελλάς!».

Ηρώ και Ανθούλα Λαζαρίδου, 1946. Ερμιόνη. Στο βράχο στο Kουλούρι.

Με την απελευθέρωση ο Άγγελος με τη Μαρκώ επιστρέφει στην Αμβέρσα υπηρετώντας πάλι στο εκεί ελληνικό προξενείο. Οι επισκέψεις του στην Ερμιόνη και στο πατρογονικό του σπίτι μαζί με τη Μαρκώ ήσαν συχνές, όπως με πληροφόρησε και η Ελένη Τράκη.

Ο θάνατος τον βρήκε στην Αμβέρσα, το 1957. Τα χρήματα που συγκεντρώθηκαν από φίλους του στην κηδεία αντί στεφάνου, η Μαρκώ θέλησε να αποσταλούν στην Ερμιόνη, με την επιθυμία να γίνει κάποια δεντροφύτευση. Ο Φώτης Καραγάννης επιμελήθηκε και τότε φυτεύτηκαν τα πεύκα στο μικρό αλσύλλιο, στα νότια του πρώην Δημοτικού Σχολείου – τώρα Κοινοτικού Καταστήματος – και στον παραλιακό δρόμο από τον Άγιο Γιάννη ως τα Μαντράκια.

Δεν ήταν μόνο αυτή η εκδήλωση αγάπης της Μαρκώς για την Ερμιόνη. Ζήτησε από την εκκλησία την άδεια να επισκευάσει το ερειπωμένο σπιτάκι ανατολικά του Αγιου – Γιάννη και εκεί έζησε τα τελευταία χρόνια της μοιράζοντάς τα ανάμεσα στο Βέλγιο και την Ερμιόνη. Οι παλιότεροι θυμούνται τη χαρακτηριστική μορφή της – δεν ήταν όμορφη αλλά ιδιαίτερα καλλιεργημένη προσωπικότητα – και ονομάζουν ακόμα τα πεύκα «της Μαρκώς». Αυτός είναι ο λόγος που ο δρόμος στη νότια παραλία της Ερμιόνης, από τα Μαντράκια ως το Μπίστι, ονομάζεται τιμητικά «οδός Αγγέλου Φασιλή». Οι άνθρωποι φεύγουν, τα δένδρα ζουν περισσότερο, για να τους θυμίζουν…

Μαντράκια Ερμιόνης, 1964; Φωτογραφία: Στέφος Αλεξανδρίδης. Αρχείο: Κατερίνας Παπαμιχαήλ. Θεματοφύλακας: Δημοτική Βιβλιοθήκη Ερμιόνης.

Επίλογος

Τα πρώτα χρόνια της ίδρυσής του το Ιστορικό και Λαογραφικό Μουσείο Ερμιόνης (Ι.Λ.Μ.Ε.) ανέλαβε το φιλόδοξο σχέδιο να καταρτίσει τα γενεαλογικά δένδρα των ερμιονίτικων οικογενειών. Το εγχείρημα αποδείχτηκε δύσκολο, ανεφάρμοστο. Η Ανθούλα Λαζαρίδου – Δουρούκου, όμως, πρόθυμη πάντα και ενθουσιώδης, κατάρτισε το δένδρο της οικογενείας της μαζί με όλες τις πληροφορίες. Από αυτήν προέρχονται τα περισσότερα που καταγράφηκαν στο παρόν άρθρο.

Ανθούλα Λαζαρίδου – Δουρούκου, Δημήτρης Δουρούκος, Αθήνα, 1956. Φωτογραφία: Στέφος Αλεξανδρίδης.

Υποσημειώσεις

[1] Μαρτυρία της Ασπασίας Φασιλή – Κοτσιομύτη, κόρης του Πάνου Φασιλή.

[2] Λίνος Μπενακης: Περιοδικό «στην Ερμιόνη άλλοτε και τώρα», τ.16, σελ. 4.

[3] Το παράσημο του Σωτήρος, δωρεά της Ανθούλας Δουρούκου, βρίσκεται στο Ι.Λ.Μ.Ε..

[4] Μαρτυρία της κόρης τους Ασπασίας Κοτσιομύτη.

[5] Γ. Σπετσιώτης – Τζ. Ντεστάκου: «Η εκπαίδευση στην Ερμιόνη κατά την Καποδιστριακή και Οθωνική περίοδο», σελ 56.

[6] Γ. Σπετσιώτης – Τζ. Ντεστάκου: «Το Ελληνικό Σχολείο (Σχολαρχείον) Ερμιόνης», σελ 28, 34, 44 και 86.

[7] Για τον σεβάσμιο ιερέα παπα- Διαμαντή Φασιλή έγραψε η Μαρίκα Κανέλλη – Τουτουντζή στο περιοδικό «στην Ερμιόνη άλλοτε και τώρα», τ. 33.

[8] Γ. Σπετσιώτης – Τζ. Ντεστάκου: «Η εκπαίδευση στην Ερμιόνη κατά την Καποδιστριακή και Οθωνική περίοδο», σελ 59.

[9] Γ. Σπετσιώτης – Τζ. Ντεστάκου: «Το Ελληνικό Σχολείο – Σχολαρχείο της Ερμιόνης», σελ.3.

Ήρα Φραγκούλη – Βελλέ

«Στην Ερμιόνη Άλλοτε και Τώρα», περιοδική έκδοση για την ιστορία, την τέχνη, τον πολιτισμό και την κοινωνική ζωή της Ερμιόνης, τεύχος 36, Μάιος, 2025.

Οι φωτογραφίες προέρχονται, κυρίως, από το αρχείο της Ανθούλας Λαζαρίδου-Δουρούκου. Θεματοφύλακας: Δημοτική Βιβλιοθήκη Ερμιόνης «Απόστολος Γκάτσος».

Σχετικά θέματα:

• Η ιστορική ερμιονίτικη οικογένεια των Μερκούρηδων
• Η ιστορική οικογένεια Μάλλωση της Ερμιόνης
• Η ιστορική οικογένεια Νικολάου της Ερμιόνης