Η εικονογραφία της Δανάης στη δυτική ζωγραφική από τον μεσαίωνα μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα – Δρ. Μαρία Αθανασέκου, Ιστορικός Τέχνης
Η αργείτισσα πριγκίπισσα Δανάη έχει πλαγιάσει σε ξύλινες ζωγραφικές επιφάνειες και σε καμβάδες, σε ψηφιδωτά και αρχαία αγγεία, σε χαρτί και τοίχους ακόμη και σε φόρμες για κέικ (Εικ.1).
Εικ.1. Η Δανάη ως διακοσμητικό σχέδιο εσωτερικού φόρμας κέικ, 3ος αιώνας μ.Χ. Το Μουσείο Aquincum της Βουδαπέστης φιλοξενεί ένα μικρό καλούπι από τερακότα, το οποίο παρουσιάζει ένα επεισόδιο από τη ζωή της Αργείας πριγκίπισσας Δανάης από την ελληνική μυθολογία: τη σύλληψη του γιου της, του Περσέα. Η πληρέστερη περιγραφή της ιστορίας που απεικονίζεται στον δίσκο μπορεί να διαβαστεί στη Βιβλιοθήκη του Ψευδο-Απολλόδωρου: Ἀκρισίῳ δὲ περὶ παίδων γενέσεως ἀρρένων χρηστηριαζομένῳ ὁ θεὸς ἔφη γενέσθαι παῖδα ἐκ τῆς θυγατρός, ὃς αὐτὸν ἀποκτενεῖ. δείσας δὲ ὁ Ἀκρίσιος τοῦτο, ὑπὸ γῆν θάλαμον κατασκευάσας χάλκεον τὴν Δανάην ἐφρούρει. ταύτην μέν, ὡς ἔνιοι λέγουσιν, ἔφθειρε Προῖτος, ὅθεν αὐτοῖς καὶ ἡ στάσις ἐκινήθη: ὡς δὲ ἔνιοί φασι, Ζεὺς μεταμορφωθεὶς εἰς χρυσὸν καὶ διὰ τῆς ὀροφῆς εἰς τοὺς Δανάης εἰσρυεὶς κόλπους συνῆλθεν. Καλούπι από τερακότα από το Μουσείο Aquincum που απεικονίζει την ιστορία της Δανάης. (Φωτογραφία Nóra Szilágyi).
Ανάλογα με την περίοδο και την περιοχή της αποδιδόταν ο κάθε της ρόλος. Άλλοτε ήταν η προσωποποίηση της αγνότητας δεδομένου ότι ο πατέρας της την απομόνωσε σε μια υπόγεια φυλακή, ώστε να αποφευχθεί μια εγκυμοσύνη και ένας απόγονος που θα σήμαινε, σύμφωνα με χρησμό, το δικό του τέλος, άλλοτε είναι η προσωποποίηση της βιασμένης γυναίκας, αφού ο Δίας μεταμορφώθηκε σε χρυσή βροχή για να διεισδύσει στη φυλακή και να συνευρεθεί μαζί της παρά τη θέλησή της. Θεωρείται εικονογραφική παγανιστική προεικόνιση της Παρθένου Μαρίας, δεδομένου ότι συνέλαβε τον Περσέα δίχως σωματική επαφή, άμωμα, ενώ αποτελεί και ηρωΐδα όλων των επί χρήμασι εκδιδομένων γυναικών, ο Δίας μεταμορφώθηκε σε χρυσή βροχή και σε κάποια έργα ο χρυσός παρουσιάζεται ως νομίσματα.
Η Δανάη είναι αγνή, είναι κακοποιημένη, είναι φιλήδονη, είναι πόρνη που έκανε σεξ για χρήματα, είναι μια κορτεζάνα που ο χρυσός της αναίρεσε κάθε ηθικό φραγμό. Η Δανάη είναι μια αλληγορία, είναι μια προεικόνιση, είναι μια νεαρή γυναίκα ποθητή και λάγνα, είναι μια παιδούλα που παγιδεύτηκε από δύο άντρες, τον πατέρα και τον εραστή της.
Σε κάποια έργα φαίνεται να προσεύχεται κλεισμένη στον πύργο της – σε μερικές δυτικές εκδοχές είναι αποκλεισμένη σε κάστρο η πύργο -, σε άλλα τη φρουρούν ακόμη και στρατιώτες, ωστόσο τα σύννεφα από πάνω προμηνύουν τη χρυσή βροχή, τη σεξουαλική ολοκλήρωση παρά τη θέλησή της. Υπάρχουν, ωστόσο, αισθησιακοί πίνακες από τον Correggio και τον Tiziano, τον Rembrandt, μέχρι τον Klimt, ή τον Schile, όπου η Δανάη φαίνεται να απολαμβάνει τη συνεύρεση με τον αόρατο εραστή της. Η Δανάη έχει επίσης απεικονιστεί κατά την άφιξή της στη Σέριφο μαζί με τον Περσέα, άλλα σε σαφώς μικρότερο αριθμό έργων.
Η ανακοίνωση αυτή θα ασχοληθεί με την εικονογραφική στιγμή της συνεύρεσής της με το Δία. (περισσότερα…)
ΑΡΓΟΛΙΚΗ ΑΡΧΕΙΑΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ 