ΑΡΓΟΛΙΚΗ ΑΡΧΕΙΑΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ

Ζωγράφος Μ. Παναγιώτης (1856-1910)

Αγιογράφος. Ο Παναγιώτης Ζωγράφος γεννήθηκε στο Άργος της Αργολίδας το 1856 και απεβίωσε την 27 η Αυγούστου του 1910 όπως φαίνεται από το Μητρώο Αρρένων του Δήμου Άργους με αύξοντα αριθμό 15. Παντρεύτηκε την Αγγελική Κεραμίδα και απέκτησαν 5 παιδιά, 4 κορίτσια τις Αθηνά, Μαγδαληνή, Ελένη, Ματίνα και ένα γιό τον Μιχαήλ Ζωγράφο (1897).

Ζωγράφος Μιχαήλ γιός του Παν. Ζωγράφου (1897-1972)

Ήταν αυτοδίδακτος λαϊκός ζωγράφος τις πρώτες διδαχές τις πήρε από τον πατέρα του Μιχαήλ που ήταν και αυτός ζωγράφος. Η καταγωγή του τελευταίου πρέπει να ήταν από το χωριό Σάγκα (κοντά στη  Τρίπολη) και αυτό πιθανολογείται διότι χρησιμοποιούσαν  (και οι δύο ) το προσωνύμιο «Σαγκιώτης».

Την εποχή εκείνη η έκφραση της ζωγραφικής τέχνης είχε σαν κύρια παρουσίαση την αγιογραφία. Αποτελούσε  ασφαλώς και έκφραση θεοσέβειας των απλοϊκών ανθρώπων του 19^ου αιώνα. Οι δυσκολίες για την κατασκευή μιας εικόνας ήταν μεγάλες και ο σύγχρονος άνθρωπος με δυσκολία μπορεί να τις φαντασθεί. Πρώτα έπρεπε να γίνει η κατασκευή  του πλαισίου και η  επεξεργασία του ξύλου επάνω στο οποίο θα ζωγραφίζονταν η εικόνα εάν ήταν βέβαια  φορητή  ή του τοίχου εάν ήταν νωπογραφία. Αυτό απαιτούσε πολύ χρόνο και προσπάθεια. Σε αυτό το στάδιο την περισσότερη δουλειά την έκαναν  οι βοηθοί που δεν ήταν άλλοι από τα παιδιά του. Αλλά και η παρασκευή χρωμάτων ήταν άλλο πρόβλημα.

Ο Παντοκράτωρ, φορητή εικόνα έργο του Παν. Ζωγράφου, ιδιωτική συλλογή.

Τότε τα χρώματα δεν ευρίσκοντο στο  εμπόριο αλλά τα έφτιαχναν μόνοι τους από φυσικά υλικά  (φυτικά και ζωικά) όπως από τον κρόκο αυγού για το κίτρινο και άλλα από τα λουλούδια. Στη αγιογραφία όμως βασικό ρόλο παίζει και ένα άλλο χρώμα αυτό του χρυσού. Η προμήθεια αυτού του πολύτιμου μετάλλου για την παραγωγή του ομώνυμου χρώματος ήταν και δύσκολη και δαπανηρή. Συχνά αποτελούσε σημείο τριβής και διαφωνιών μεταξύ των πελατών που έκαναν τις παραγγελίες των εικόνων και των ζωγράφων που τις εκτελούσαν. Μια τέτοια διαφωνία σώζεται μέχρι σήμερα σε ένα εξώδικο που έκανε ο Παναγιώτης Ζωγράφος  κατά του εφημέριου του Ιερού Ναού του Τιμίου Προδρόμου  στο Άργος στις 27 Οκτωβρίου 1888.

Παναγία η γλυκοφιλούσα, φορητή εικόνα έργο του Παν. Ζωγράφου, ιδιωτική συλλογή.

Τα έργα του Παναγιώτη Ζωγράφου βρίσκονται σε πάρα πολλούς ναούς τις Αργολίδας. Ολοκληρωμένη καταγραφή δεν έχει γίνει ακόμα ο εγγονός του, με το ίδιο όνομα, έκανε μια προσπάθεια το 2008 έχοντας την πολύτιμη   και την αμέριστη συμπαράσταση της Εφορίας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων του νομού Αργολίδας καθώς και την έγκριση του Σεβασμιότατου Μητροπολίτου Αργολίδος κ. Ιακώβου. Η έρευνα δεν ολοκληρώθηκε αλλά έφερε στην δημοσιότητα αρκετά έργα του ζωγράφου. Ο Δήμος Άργους τίμησε την μνήμη του λαϊκού ζωγράφου (καθώς και άλλων συγχρόνων Αργείων) με  μια έκθεση στις 9-18 Μαρτίου 2009.

Από τεχνοκριτικής άποψης τα έργα του έχουν έντονο μεταβυζαντινό στυλ με λαμπερά ζωηρά χρώματα και μορφές εμπνευσμένες από την ρωσική σχολή, μεγαλοπρεπή  πλούσιο ρουχισμό  με έντονες  χαρακτηριστικές πτυχώσεις.

Πηγή

• Αρχείο: Παναγιώτη Ζωγράφου, εγγονού του.