Ίδρυση και Δράση του Ε.Α.Μ. στο Χέλι (Αραχναίο Αργολίδας)
Στο βιβλίο του «Το Χέλι και η συμβολή του στους Αγώνες του Έθνους», Άργος 2002, ο Παναγιώτης Ι. Μπιμπής (Αραχναίο 1925-Άργος 2009) συμπεριλαμβάνει και τα οδυνηρά γεγονότα της κατοχής και του εμφυλίου που διαδραματίστηκαν στο χωρίο του, στο Χέλι (Αραχναίο Αργολίδας).
Εξιστορεί τα γεγονότα από τη δική του εμπειρία και από διηγήσεις αυτόπτων μαρτύρων, σημειώνει χαρακτηριστικά: «Πέρασαν λίγες ημέρες ακόμα στο χωριό και στις 3 Αυγούστου (1943) έφυγα από το χωριό για την Αθήνα, προκειμένου να δώσω εξετάσεις στο Πανεπιστήμιο. Τα μέχρι τώρα γεγονότα του χωριού τα περιέγραψα από δική μου εμπειρία, γιατί τα έζησα όλα και μάλιστα σε πολλά από αυτό ήμουν και πρωταγωνιστής.
Όλα δε τα υπόλοιπα γεγονότα του χωριού, μέχρι και την απελευθέρωση και τα οποία θα αναφερθούν δεν τα έζησα προσωπικά, αλλά τα περιγράφω από διηγήσεις αυτόπτων μαρτύρων, συμπατριωτών μας και συγγενικών προσώπων των πρωταγωνιστών της περιόδου εκείνης, αφού πρώτα έκανα διασταύρωση όλων των πληροφοριών, που είχα πάρει από διάφορες πηγές, ώστε τα γραφόμενα να είναι όσο το δυνατόν πλέον αξιόπιστα».
Και η κυρία Μαρία Μπιμπή, Φιλόλογος Προτύπου Βαρβακείου Σχολής, αναφερόμενη στο βιβλίο, γράφει για τα συγκεκριμένα κεφάλαια:
«Η ιστορική του περιήγηση δεν θα μπορούσε, φυσικά, να μη συμπεριλάβει και τα νεότερα, οδυνηρά γεγονότα της κατοχής και του εμφυλίου, στα οποία πλήρωσε ο ίδιος, η οικογένειά του αλλά και όλο το χωριό, βαρύτατο φόρο αίματος. Τον πατέρα του, τέσσερις αδερφούς του, τη γυναίκα του αδερφού του, τον άνδρα της μιας αδερφής του (για να αναφέρουμε μόνο τους στενούς συγγενείς), έχασε το 1944 από τις καταδρομικές επιχειρήσεις των Γερμανών κατακτητών τον Μάϊο και από την κατάπτυστη αδερφοκτόνο μανία των ανταρτών τον Αύγουστο.
Παρ’ όλη την πατριωτική του ανάμειξη στην αντίσταση και το μέγεθος των προσωπικών του απωλειών σε ανθρώπους, η καταγραφή του είναι ψύχραιμη και αντικειμενική.
Οι ογδόντα πέντε Χελιώτες (παιδιά, γυναίκες και γέροι) που συνελήφθησαν από τους αντάρτες από το προαύλιο του Δημοτικού Σχολείου, σύρθηκαν αλυσοδεμένοι όμηροι και σφαγιάσθηκαν κτηνωδώς στην ξερή στέρνα της Μονής Αγνούντος, προστέθηκαν στους είκοσι εννέα πατριώτες τους οποίους είχαν εκτελέσει οι Γερμανοί, ανεβάζοντας τον αριθμό των θυμάτων σε δυσανάλογο μέγεθος θυσίας για ένα χωριό δύο χιλιάδων αθώων ψυχών.
Πένθος, ορφάνια, αποκαΐδια και τρόμος απλώθηκαν πάνω από το χωριό. Ανήκουστα γεγονότα, σπουδαία και πολλαπλώς διδακτικά, τα οποία, αν δεν έκριναν την έκβαση της μακροϊστορίας, σφράγισαν, εν τούτοις, ανεξίτηλα τη ζωή και τη μνήμη όλων των κατοίκων ενός ρωμαλέου, σε πλήθος και δυναμικό, αργολικού χωριού».
Θεματικές διαιρέσεις του βιβλίου:
Οι τελευταίες ημέρες του πολέμου στην Αργολίδα – Η Εικόνα στην Ελληνική Ύπαιθρο – Οι Ιταλοί στο Χέλι – Οι πρώτες εκδηλώσεις Εθνικής Αντίστασης των Ελλήνων – Ίδρυση και Δράση του Ε.Α.Μ. στο Χέλι – Οι Πρώτες Επισκέψεις των Εαμιτών στο Χέλι – Επίσκεψη στο Χέλι κλιμακίου του Ε.Α.Μ. από τη Μηδέα (Γκέρμπεση) – Οι Πρώτοι Πυρήνες του Ε.Α.Μ. στο Χέλι – Η Δράση των Ανταρτών στο Χέλι – Οι Πρώτες αντιδράσεις κατά του Ε.Α.Μ. στο Χέλι – Αποτυχία των Άγγλων Πρακτόρων στο Χέλι και το τέλος του Παπα-Κοκκίνη – Σύλληψη του Γεωργίου Μπιμπή και Μεταφορά του στη Γκούρα – Το Πρώτο Θύμα των Γερμανών στο Χέλι – Σύλληψη Άλλων δύο Χελιωτών από τους Αντάρτες – Επιχειρήσεις των Γερμανών στο Χέλι (Αραχναίο) το Μάιο του 1944 – Προετοιμασία των Γερμανών για τις Επιχειρήσεις – Έναρξη των Επιχειρήσεων. Οι Γερμανοί στον Αμαριανό – Οι Επιχειρήσεις των Γερμανών στην Τούρμιζα και στο Μοναστήρι – Τα Πρώτα Θύματα των Γερμανών από την Οικογένεια Μπιμπή – Συνέχεια της Σφαγής στην Τούρμιζα και στο Μοναστήρι – Επιχειρήσεις στο Χέλι (Αραχναίο) – Συνέχεια του μαρτυρίου των Χελιωτών – Εκτέλεση ακόμα πέντε ατόμων στο Χωριό και στη Γύρω Περιοχή – Περισυλλογή και Ταφή των Νεκρών του Χωριού – Γεγονότα που μεσολάβησαν από τις επιχειρήσεις των Γερμανών μέχρι την επίθεση των Ανταρτών του Ε.Λ.Α.Σ. στο Χέλι – Ενέργειες των χελιωτών μετά την σφαγή από τους Γερμανούς – Οι Χελιώτες σε ανοικτή ρήξη με τους Αντάρτες – Η Επίθεση των ανταρτών του Ε.ΛΑ.Σ. κατά του Χελιού – Σύλληψη των Ομήρων και λεηλασία του Χωριού – Πορεία των Ομήρων προς τον τόπο του Μαρτυρίου – Η Σφαγή των Εξήντα Ομήρων – Γεγονότα που μεσολάβησαν μέχρι την εκταφή των πτωμάτων – Εκταφή των Θυμάτων από το Πηγάδι – Μεταφορά των πτωμάτων στο Χέλι και ταφή Αυτών – Δημοσίευμα της Τοπικής Εφημερίδας της Αργολίδας «ΝΕΟΙ ΟΡΙΖΟΝΤΕΣ» στις 29-7-1945.
Οι τελευταίες ημέρες του πολέμου στην Αργολίδα
Μετά την επίθεση των Γερμανών εναντίον της Ελλάδας και τη ραγδαία προέλαση τους, φυσικό ήταν να καταρρεύσει και το Αλβανικό μέτωπο. Ο Ελληνικός Στρατός στο σύνολο του διαλύθηκε και μερικά μόνο υπολείμματα αυτού, μαζί με συμμαχικά τμήματα, υποχωρούν και προσπαθούν συντεταγμένα και μαχόμενα να φθάσουν στα λιμάνια της Νότιας Ελλάδας για να μπουν εκεί στα Καράβια που τους περίμεναν και να φύγουν για την Κρήτη.
Την Κυριακή του Θωμά 27-4-1941 στις πέντε το απόγευμα, φθάνει στην Πλατεία του Αγίου Πέτρου στο Άργος το πρώτο Γερμανικό αυτοκίνητο και μια ώρα αργότερα το Άργος γεμίζει από Γερμανούς. Το Ναύπλιο, το Τολό, οι Μύλοι και άλλες παραλίες του Αργολικού Κόλπου έχουν ορισθεί σαν τόποι επιβίβασης Αγγλικών και Ελληνικών Στρατευμάτων σε πλοία που βρίσκονταν εκεί. Ο Διοικητής του Βρετανικού εκστρατευτικού σώματος στην Ελλάδα φεύγει με υδροπλάνο από τους Μύλους και την ίδια ημέρα 27-4-1941 βρίσκεται στην Κρήτη.
Γερμανοί αξιωματικοί το 1941 στο ξενοδοχείο Σαγκανά (σημερινό κτίριο Alpha Bank), πλατεία Αγίου Πέτρου Άργος.
Τα Γερμανικά Στούκας κατά σμήνη βομβαρδίζουν αδιάκοπα τα Αγγλικά Καράβια τα οποία βυθίζονται το ένα μετά το άλλο. Από το λιμάνι του Ναυπλίου τη νύχτα 24 προς 25 Απριλίου 1941 επιβιβάστηκαν στα Καράβια 6.685 άνδρες του Βρετανικού Στρατού και την επόμενη νύχτα 25 προς 26 Απριλίου 1941 από το λιμάνι του Τολού επιβιβάστηκαν άλλοι 4.527 Βρετανοί και όλοι κατευθύνθηκαν προς την Κρήτη όπου τελικά έφθασαν. Τα Γερμανικά Στούκας συνεχίζουν τον βομβαρδισμό τους στα λιμάνια του Αργολικού Κόλπου και δυσχεραίνουν την επιβίβαση των Άγγλων στα καράβια τους.
Έτσι 2.200 περίπου Άγγλοι παρέμειναν κοντά στα λιμάνια χωρίς να μπορούν να επιβιβαστούν στα Καράβια και να φύγουν για την Κρήτη. Από αυτούς 400 περίπου μπήκαν σε μια φορτηγίδα και ξεκίνησαν προς άγνωστη κατεύθυνση. Δεν κατάφερε όμως η φορτηγίδα αυτή να απομακρυνθεί από το λιμάνι του Ναυπλίου, γιατί κτυπήθηκε από τα Γερμανικά Στούκας και βυθίστηκε, χωρίς να γίνει γνωστό πόσοι από τους 400 επιβάτες σώθηκαν και ποια η τύχη τους.
Ένας μικρός αριθμός στρατιωτών προσπάθησε με μικρά πλοιάρια να μετακινηθεί προς τα γειτονικά νησιά και λιμάνια του Αργολικού Κόλπου χωρίς αποτέλεσμα, 1300 Άγγλοι στρατιώτες πιάστηκαν αιχμάλωτοι από τους Γερμανούς και οι υπόλοιποι έφυγαν προς το εσωτερικό της Αργολικής Χερσονήσου, διασκορπίστηκαν σε όλη την Αργολίδα και ζήτησαν προστασία από τους Έλληνες στα διάφορα χωριά και κυρίως τα ορεινά. Πολλοί κατέφυγαν προς το Χέλι και για αρκετό διάστημα οι Χελιώτες τους έκρυβαν επάνω προς την Τραπεζώνα και το βαθύ ρέμα, από όπου αρκετοί από αυτούς σε ομάδες ή και ένας ένας έφυγαν προς τη Μέση Ανατολή και άλλοι προσχώρησαν αργότερα στις αντιστασιακές οργανώσεις.
Ναύπλιο. Αποχώρηση συμμαχικών δυνάμεων.
Στην είσοδο του λιμανιού του Ναυπλίου προσάραξε το Α/Π Ulster Prince, ενώ μέσα στο λιμάνι βυθίστηκε και δεύτερο πλοίο. Πίσω στην Αρβανιτιά βρίσκονταν μισό βυθισμένα άλλα δύο Αγγλικά Καράβια. Ο Αγγλικός Στρατός στη σύγχυση και την άγρια καταδίωξη από τους Γερμανούς εγκαταλείπει τα πάντα από Καράβια ακινητοποιημένα και κατάφορτα από πάσης φύσεως υλικά, αυτοκίνητα φορτωμένα με πολεμικό υλικό και προσπαθεί με κάθε τρόπο να φύγει προς την Κρήτη, όπου αργότερα δόθηκε η τελευταία μάχη με τους Γερμανούς μέσα σε Ελληνικό έδαφος.
Ulster Prince (+1941). Βρετανικό επιβατηγό πλοίο. Ναυπηγήθηκε το 1930. Βομβαρδίστηκε και από γερμανικά stukas και βυθίστηκε στο Ναύπλιο το 1941.
Μπροστά σε αυτή την κατάσταση και από τη θέα του εγκαταλειμμένου Στρατιωτικού υλικού στο Ναύπλιο και στη γύρω περιοχή, οι χωρικοί της Αργολίδας και κυρίως οι Χελιώτες σε ομάδες ή και ένας ένας κατέβηκαν στο Ναύπλιο και επιδόθηκαν στη λεηλασία των εγκαταλειμμένων εφοδίων του Αγγλικού Στρατού. Από το Στρατόπεδο του Πολυγώνου φορτώνονται σε μουλάρια παντός είδους τρόφιμα (όσπρια, ζυμαρικά, ζάχαρη, καφές, πάσης φύσεως κονσέρβες, άλευρα κ.λπ.) αλλά και άλλα υλικά χρήσιμα για οικοδομικές εργασίες, όπως ξυλεία από τη διάλυση των Στρατιωτικών Παραπηγμάτων που υπήρχαν εκεί και ακόμα λάστιχα αυτοκινήτων ολόκληρα αλλά και κομμάτια από αυτά τα οποία αργότερα χρησιμοποίησαν για σόλες στα παπούτσια τους.
Όλα δε αυτά τα υλικά τα μετέφεραν στο Χέλι είτε φορτωμένα στα μουλάρια τους είτε και στην πλάτη τους ακόμα, κάνοντας αρκετά δρομολόγια μέρα και νύχτα αφού η λεηλασία αυτή κράτησε 2-3 ημέρες. (περισσότερα…)
ΑΡΓΟΛΙΚΗ ΑΡΧΕΙΑΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ 