ΑΡΓΟΛΙΚΗ ΑΡΧΕΙΑΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ

Καρυά Αργολίδας

Η Καρυά, είναι το πιο γραφικό και όμορφο χωριό της Αργολίδος, με 402 κατοίκους στην απογραφή του 1951 και 303 κατά την απογραφή του 1991. Αγαπημένο καταφύγιο των ανθρώπων του κάμπου του Άργους, όταν θέλουν ν’ απολαύσουν το χιονισμένο τοπίο, μια ορεινή ανάσα 20 μόνο χλμ. από το Άργος, η Καρυά δικαιώνει την προσμονή του επισκέπτη της μόλις προβάλλει πανοραμική εμπρός του.

Σαν σκηνογραφημένη σύνθεση ανάμεσα σ’ όλη τη μεγαλόπρεπη διαδοχή των ορεινών όγκων, με το Αρτεμίσιο (1771 μ. ύψος) πίσω της και το Ξεροβούνι (1256 μ. ύψος) δεξιά της, αναπτύσσεται αμφιθεατρικά από τα ψηλά στα χαμηλότερα σαν ένα μεγά­λο κοπάδι που κατηφορίζει για το χειμαδιό του.

Καρυά Αργολίδας (Λήψη φωτογραφίας 18 Απριλίου 2021).

Προτομή Γιαννάκου Δαγρέ στην Καρυά

Το χωριό της Καρυάς αρχικά χτίστηκε στην κορυ­φή του Προφήτη Ηλία (Μαλεβό) σκαλωμένο ψηλά από το φόβο των καιρών της σκλαβιάς, όπου υπάρχουν ακόμη ερείπια του Άη Δημήτρη και ίχνη οικι­σμού. Έπειτα, όταν ημέρεψαν τα χρόνια, κατηφόρισαν και οι άνθρωποι, για να γλιτώσουν από τα αγρί­μια και το κρύο. Και από την Ελληνική Επανάσταση και ύστερα στέριωσαν στη θέση που βρίσκεται σήμερα το χωριό. Το 1831 η Καρυά απόκτησε αλληλοδιδακτικό σχολείο. Χωριό που έζησε τον τρόμο του Ιμπραήμ – πέρασε από εκεί κι’ έκαψε κάμποσα σπίτια – αλλά και την έξαρση του Εικοσιένα. Δικό του γέννημα το πρωτοπαλίκαρο του Κολοκοτρώνη, ο Γιαννάκος Νταγρές, όπως και οι Παναγιώτης, Σωτήρης και Κωνσταντίνος Νταγρές με σημαντική προσφορά στον απελευθερωτικό αγώνα. Η φήμη της παλληκαριάς και της σκληρής τους γνώμης σώθηκε σε πολλά δημοτικά τραγούδια.

Το μεγαλοχώρι της Καρυάς είχε κάποτε 1.299 κατοίκους. Κτηνοτροφία, αμπέλια, χωράφια και ελιές οι ασχολίες τους. Μ’ όλο τον εκσυγχρονισμό του και τα ανακαινισμένα σπίτια του διατηρεί και σήμερα στις γραφικές παλιές γειτονιές τα πανέμορ­φα πέτρινα σπίτια με τα χαγιάτια και τις αυλόπορ­τες.

Ο Άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος, η μητρόπολη της Καρυάς, προσελκύει ακόμα και σήμερα στις 29 Αυγούστου πολύ πανηγυριώτικο κόσμο. Τα τελευ­ταία χρόνια, καθώς τα παλαιά σπίτια ένα – ένα ανακαινίζονται από ντόπιους, που επιστρέφουν στα πάτρια, και από ξένους που τ’ αγοράζουν, το χωριό αποκτάει όψη σύγχρονου θέρετρου με τα μαγαζιά του και την όμορφη πλατεία στο κέντρο του, που διαμορφώθηκε πρόσφατα με πελεκητές πέτρες.

Καρυά Αργολίδας (Λήψη φωτογραφίας 18 Απριλίου 2021).

Αν περπατήσει κανείς λίγα μέτρα προς την πάνω άκρη του χωριού, θα βρει ανάμεσα στα πλατάνια τα ερείπια των παλιών νερόμυλων της Καρυάς. Κάποτε δούλευαν μέρα – νύχτα με τα νερά, που έφταναν ως εκεί από τις φυσικές πηγές του Αρτεμισίου και εξυ­πηρετούσαν ολόκληρη την περιοχή. Οι εγκαταλε­λειμμένες μυλόπετρες μέσα στα χαλάσματα μαρτυ­ρούν ακόμα τα παλιά μεγαλεία τους.

Το χωριό έλαβε τεράστια δημοσιότητα από το 2003 και έπειτα, καθώς επιλέχτηκε ως τόπος για τα γυρίσματα της επιτυχημένης ελληνικής κωμικής σειράς «Το καφέ της Χαράς», παραγωγής του ομίλου ANT1. Έτσι μέχρι σήμερα παραμένει άτυπα γνωστό στον κόσμο και με την ονομασία «Κολοκοτρωνίτσι».

Μονή Παναγίας Καρυάς

Λίγο πριν από την πλατεία της Καρυάς ο ορεινός δρόμος προς τη Νεστάνη οδηγεί σε υψόμετρο 1100 περίπου μέτρων στην παλιά μονή της Παναγίας, ένα χώρο κατάσπαρτο από μνήμες εποχών λησμονημένων, που λειτούργησε ως τον τελευταίο πόλεμο και σαν μοναστήρι. Πάνω σε ωραίο ξάγναντο, φυσικό μπαλκόνι που εποπτεύει πανοραμικά τον αργολικό κάμπο με θέα ως τα νησιά του αργολικού, όταν ο ορίζοντας είναι καθαρός, απομένουν ακόμα λίγα κελιά και το επι­σκευασμένο καθολικό, ένας καμαροσκέπαστος ναός σε σχήμα σταυρού, που αντικατέστησε τον παλιό βυζαντινό ναό – μέχρι πριν λίγα χρόνια σωζόταν – κτίσμα πιθανόν του 14ου αιώνα, που ήταν θεμελιω­μένος πάνω σε αρχαίο ιερό, ίσως της Αρτέμιδος.

Παναγιά Καρυάς – (Λήψη φωτογραφίας 18 Απριλίου 2021).

Αρχαίες κολόνες πάνω από δύο μέτρα ύψος με κιονόκρανα στήριζαν εσωτερικά το ναό της Παναγίας. Σκόρπια εδώ κι εκεί και σήμερα μερικά μαρμάρινα τεμάχια και μια μικρή πέτρινη κρήνη με αρχαιότατη δομή χτισμένη θυμίζουν τη σχέση του τόπου με το ιστορικό παρελθόν.

Απέναντι από το εκκλησάκι  της Παναγίας, σε βραχώδες ύψωμα βρίσκεται το Κάστρο της Καρυάς, το οποίο από τους ντόπιους ονομάζεται και «Καστράκι» ή «Βενετσιάνικο κάστρο». Πρόκειται για οχυρό βυζαντινών χρόνων. Εντάσσεται στο αμυντικό δίκτυο (φρυκτώρια), ελέγχου των μεθορίων περιοχών της ΒΔ Αργολίδας τον 5ο και κυρίως τον 4ο αι. π.Χ. Στη θέση Ξεροβούνι υπάρχει κι’ άλλο κάστρο, παρόμοιο αλλά αρχαιότερο.

Το Κάστρο της Καρυάς – (Λήψη φωτογραφίας 18 Απριλίου 2021).

Συνεχίζοντας το δρόμο προς τη Νεστάνη, διαμορφωμένο τα τελευταία χρόνια, ο επισκέπτης  ακουμπάει στα έλατα του Αρτεμισίου και νοιώθει τη δροσιά και την ομορφιά της φύσης. Μόλις φτάσει στο «Σωληνάρι», την πρώτη φυσική πηγή που θα συναντήσει στο  δρόμο του, μπορεί να στρίψει αριστερά και να συνε­χίσει στο δύσβατο χωματόδρομο με το όχημα του στην αρχή και κατόπιν με τα πόδια μέχρι τη «Νεραϊδόβρυση», που θα τη βρει κάτω ακριβώς από την κορυφή του βουνού, στην ανατολική του πλευ­ρά, αν ακολουθήσει πιστά τα σημάδια που έχουν χαράξει οι ορειβάτες στα βράχια, για να μη χάνουν κι αυτοί το δρόμο προς την κορυφή του βουνού.

Το Αρτεμίσιο με τα νερά, τα έλατα, τις φυσικές ομορφιές του και την πανοραμική θέα προς όλες τις κατευθύνσεις. (Λήψη φωτογραφίας 18 Απριλίου 2021).

Αν συνεχίσει ευθεία, θα περάσει πάνω από τον Άγιο Κωνσταντίνο με την πλούσια πηγή που υδρεύ­ει το χωριό, και κατηφορίζοντας προς τη Νεστάνη θα βρει αριστερά πάνω στο δρόμο το «Μπρακατσάκι», ονομαστή πηγή που τρέχει από ένα σωλήνα κρυστάλλινο νερό πλούσιο σε θειάφι όλο το χρόνο. Εδώ κατέληγαν από παλιά κάτοικοι από τις γύρω περιοχές για να πιούν το ιαματικό αυτό νερό, που γιάτρευε πολλές αρρώστιες. Ακόμα και σήμερα το αναζητούν πολλοί για θεραπεία, όταν εξαντλήσουν τους γιατρούς και τα φάρμακα και για­τρειά δε βρουν. Μόνο που λένε ότι για να κάνει καλό πρέπει κανείς να το πιει επιτόπου και να μην το μεταφέρει στο σπίτι του, γιατί αλλοιώνεται και χάνει τη θεραπευτική του δύναμη.

Θέα από το «Μπρακατσάκι». (Λήψη φωτογραφίας 18 Απριλίου 2021).

Γενικά το Αρτεμίσιο με τα νερά, τα έλατα, τις φυσι­κές ομορφιές του, την πανοραμική θέα προς όλες τις κατευθύνσεις, τα χιόνια το χειμώνα και τις δρο­σιές το καλοκαίρι, είναι το μεγάλο όπλο της Καρυάς, που την κάνει το πιο ονομαστό και γραφι­κό ορεινό θέρετρο της Αργολίδας. Μόνο που δεν έχει αξιοποιήσει όσο θάπρεπε τη θέση και τις μεγά­λες δυνατότητες τουριστικής και πολιτιστικής ανά­πτυξης, για ν’ αναδειχτεί σε παραθεριστικό κέντρο ευρύτερης ακτινοβολίας.

Ενδιαφέρον παρουσιάζουν:   

• Οι εκκλησίες του χωριού και τα ξωκλήσια με ιδιαίτερο αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον (Μοναστήρι της Παναγιάς, ο Προφήτης Ηλίας, ο Άγιος Κωνσταντίνος, ο Άϊ Γιάννης ο Θεολόγος, ο Άγιος Δημήτριος, η Αγία Παρασκευή).
• Το Βενετσιάνικο Κάστρο της Παναγιάς και το προϊστορικό κάστρο στο ξεροβούνι.
• Το Πλατανόδασος, ένα μνημείο της φύσης που σπάνια συναντά κανείς στον τόπο μας.
• Οι πρωτόγνωρες διαδρομές στο καταπράσινο ελατόδασος του Αρτεμισίου με τις γάργαρες πηγές.
• Το διεθνές ορειβατικό μονοπάτι Ε34 που ξεκινάει από την Αρχαία Ολυμπία περνάει από το χωριό μας και καταλήγει στην Αρχαία Επίδαυρο.
• Οι 7 νερόμυλοι, εικόνα μιας άλλης εποχής.
• Τις γραφικές εκκλησίες της Ανάληψης και της Υπαπαντής στην περιοχή της Χούνης.

Πηγή

• Αλέξης Τότσικας, «Ορεινές Διαδρομές, Οδοιπορικό στα χωριά της δυτικής Αργολίδας», Έκδοση, Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Αργολίδας 1999.