ΑΡΓΟΛΙΚΗ ΑΡΧΕΙΑΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ

Ιερός Ναός Αγίου Ιωάννου ή Τιμίου Προδρόμου Άργους

Ο Ναός Αγίου Ιωάννου ή Τιμίου Προδρόμου στο Άργος, είναι τρίκλιτος σταυροειδής εγγεγραμμένος με τρούλο. Κτίστηκε μετά το 1822 και περατώθηκε το 1829. Στην ίδια θέση υπήρχε προγενέστερος ναός, ήταν κατά την παράδοση ημιυπόγειος, αφιερωμένος στην αγία Παρασκευή. Τους έκτιζαν έτσι, για να μην μπαίνουν έφιπποι οι Τούρκοι και τους βεβηλώνουν. Σ’ εκείνο τον παλιό ναό έγινε η δοξολογία και ορκίστηκαν οι πληρεξούσιοι της Α΄ Εθνοσυνέλευσης το Δεκέμβριο 1821, στην αυλή του ναού άρχισαν τις εργασίες τους, που διακόπηκαν και συνεχίστηκαν στη Νέα Επίδαυρο.

Ο Ναός Αγίου Ιωάννου ή Τιμίου Προδρόμου στο Άργος.
Φώτο: Ηλίας Πολυχρονόπουλος.

Ο Ναός Αγίου Ιωάννου ή Τιμίου Προδρόμου στο Άργος. Φώτο: Ηλίας Πολυχρονόπουλος.

Ο Ναός Αγίου Ιωάννου ή Τιμίου Προδρόμου στο Άργος.
Φώτο: Ηλίας Πολυχρονόπουλος.

Ο οικογενειακός τάφος του οπλαρχηγού Δημήτρη Τσώκρη. Φώτο: Ηλίας Πολυχρονόπουλος.

Όταν έφτασε ο Ιωάννης Καποδίστριας στην επαναστατημένη Ελλάδα, ο νέος ναός δεν είχε ολοκληρωθεί ακόμα και ο κυβερνήτης ενίσχυσε το έργο οικονομικά. Γράφει σχε­τικά το πρακτικό της Δ’ Εθνοσυνελεύσεως του Άργους: «ΣΥ­ΝΕΔΡΙΑΣΙΣ ΙΘ’ ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 3, 1829. Ανεγνώσθη έγγραφον της A.Ε. του Κυβερνήτου της Ελλάδος Ιωάννου Καποδίστρια, προβάλλον να δοθή η άδεια εις την Κυβέρνησιν να δώση χρη­ματικά βοηθήματα εις την ανεγειρομένην εκκλησίαν της κοινότητος του Άργους, ως και εις την μερικήν επισκευήν του ναού της Παναγίας (το σημερινό νεκροταφείο)».

Η χρηματική προ­σφορά είτε 3000, είτε κατ’ άλλους 20.000 φοίνικες, δόθηκε, όπως επιβεβαιώνεται και από την αφιερωματική μαρμάρινη επιγραφή στη δυτική πλευρά του εξωτερικού τοίχου του ναού. Εκεί διαβάζουμε:

«Η πόλις των Αργείων

Τω Ιωάννη Αντ. Καποδίστρια

Ευνοίας ένεκεν τόδε τέμενος

ΑΩΚΘ΄ (1829) μηνί Σεπτ.»

Εσωτερικά ο ναός είναι ιδιαίτερα πλούσιος και εντυπωσιακός. Εκτός από την αγιογράφησή του, αξιόλογο είναι το επίχρυσο εικονοστάσι, έργο του Μιχαήλ Ζωγράφου και του γιου του Παναγιώτη Ζωγράφου (1888),¹ καθώς επίσης και το δεσποτικό και τα δυο προσκυνητάρια, έργα του Περ. Κ. Ζωγράφου (1912).

Αφιερωματική επιγραφή στη δυτική πλευρά του Αϊ-Γιάννη: «Η πόλις των Αργείων τω Ιωάννη Αντ. Καποδίστρια ευνοίας ένεκεν τόδε τέμενος ΑΩΚΘ΄ (1829) μηνί Σεπτ.» Φώτο: Ηλίας Πολυχρονόπουλος.

Στον περίβολο του ναού έχουν ενταφιαστεί εξέχοντες Έλληνες και φιλέλληνες. Εκεί ευρίσκεται και ο οικογενειακός τάφος του οπλαρχηγού Δημήτρη Τσώκρη. Στη ΒΔ άκρη της αυλής ενταφιάστηκαν οι περισσότεροι από τους νεκρούς της Γαλλικής επίθεσης το 1833. Φώτο: Ηλίας Πολυχρονόπουλος.

Ο Ναός Αγίου Ιωάννου ή Τιμίου Προδρόμου στο Άργος.
Φώτο: Ηλίας Πολυχρονόπουλος

Ο ναός είναι ασφαλισμένος με σιδεριές, που τοποθετήθηκαν το 1912, επειδή είχε καταστεί ετοιμόρροπος από τον ισχυρό σεισμό του 1896. Το καμπαναριό έγινε το 1853 με δαπάνη του Δήμου. Δήμαρχος ήταν τότε ο Κωνσταντίνος Βώκος. Ο ναός ήταν καθεδρικός μέχρι το 1865, κατόπιν έγινε ο ναός του Αγίου Πέτρου. Όσο διάστημα διατελούσε ως μητροπολιτικός ο ναός του Προδρόμου, τελέσθηκαν εδώ οι επίσημες τελετές της έλευσης, της ορκωμοσίας και της ενηλικίωσης των βασιλέων Όθωνος και Γεωργίου Α’.

Άργος, οδός Γούναρη, το καμπαναριό του Τιμίου Προδρόμου, περίπου το 1946.

Ο Ναός Αγίου Ιωάννου ή Τιμίου Προδρόμου στο Άργος.
Φώτο: Ηλίας Πολυχρονόπουλος.

Ο Ναός Αγίου Ιωάννου ή Τιμίου Προδρόμου στο Άργος. Φώτο: Ηλίας Πολυχρονόπουλος.

Ο Ναός Αγίου Ιωάννου ή Τιμίου Προδρόμου στο Άργος.
Φώτο: Ηλίας Πολυχρονόπουλος.

Η Εκκλησία του Προδρόμου χρησιμοποιούνταν κατ’ εξαίρεση και ως κοιμητήριο εφημερίων, κάποιων επιτρόπων της Εκ­κλησίας, επιφανών Αργείων και φιλελλήνων.

Στον περίβολο του ναού έγινε η ταφή του επισκόπου Έλους Ανθίμου, του Δανού φιλέλληνα ιατρού Jedassen που τραυματίστηκε  στον Ξεριά (Χάραδρος), στην εισβολή (24 Απριλίου 1821) του Κεχαγιάμπεη και απεβίωσε ύστερα από λί­γες μέρες, του Βουτεμβέργιου φιλέλληνα λοχαγού Κάρολου φον Λίνσιγκ, του οποίου κόπηκαν τα δύο πόδια από σφαίρα πυροβόλου στην έφοδο του Ναυπλίου (3-4 Δεκεμβρίου 1821), την οποία διεύθυνε ο Δημήτριος Υψηλάντης, του Γερμανού φιλέλληνα ιατρού Bolteman το 1822, του Αμερικανού φιλέλληνα George Jarvis (σε αυτόν αναφέρεται ο Βασίλης Κ. Δωροβίνης στην εργασία του, με θέμα: «Τρεις Φιλέλληνες στην Αργολίδα», Ναυπλιακά Ανάλεκτα, τόμ. III (1998), έκδοση Δήμου Ναυπλιέων, σ. 154 και επ.), ο οποίος απεβίωσε, σύμφωνα με τον Φωτάκο, στο Άργος το έτος 1828 λόγω των πληγών και κακουχιών του πολέμου που τραυματίστηκε και ενταφιάστηκε εδώ, από τον στρατηγό Δημήτριο Τσώκρη με απότιση εκκλησιαστικών και στρατιωτικών τιμών.

Εδώ έχουν επίσης ενταφιασθεί ο στρατηγός Δημήτριος Τσώκρης και όλα τα αποθανόντα μέλη της ιστορικής οικογένειας του, η Ελένη Ανδρέου Καρατζά, θυγατέρα του στρατηγού, η οποία πέθανε στις 21 Οκτωβρίου 1916, και ο σύζυγός της Ανδρέας Ν. Καρατζάς από την Πάτρα, ο οποίος απεβίωσε στις 27 Μαρτίου 1932, έχοντας διατελέσει βουλευτής Άργους (1894-1895 και 1899-1903) και Δήμαρχος Αργείων (1907-1914), στον οποίο οφείλεται ο ηλεκτροφωτισμός του Άρ­γους. Σήμερα στην ΝΑ πλευρά της Εκκλησίας δείκνυται μαρμάρινο μνημείο με την επιγραφή:

ΑΝΑΠΑΥΟΝΤΑΙ

ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΤΣΩΚΡΗΣ

ΣΤΡΑΤΗΓΟΣ

ΜΑΡΙΓΩ ΣΥΖΥΓΟΣ ΤΟΥ

ΤΑ ΤΕΚΝΑ ΤΩΝ

ΠΗΝΕΛΟΠΗ

ΧΡΗΣΤΟΣ

ΝΙΚΟΛΑΟΣ

ΓΕΩΡΓΙΟΣ

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ

ΑΓΓΕΛΙΚΟ

Γ. ΚΑΡΑΤΖΑΣ

ΕΛΕΝΗ ΚΑΡΑΤΖΑ

ΑΝΔΡΕΑΣ ΚΑΡΑΤΖΑΣ

Στον Ναό του Τιμίου Προδρόμου έχουν ενταφιαστεί και άλλοι. Εδώ μετακομίστηκαν από την Παλαιά Κόρινθο και τα οστά του επισκόπου Κυρίλ­λου Ροδοπούλου. Στο ΒΔ μέρος του περιβόλου του Ναού έχουν ταφεί, χωρίς νεκρώσιμη ακολουθία, μέσα σε λάκκο, οι μισοί σφαγέντες το 1833, απ’ τους Γάλλους, Αργείοι.²

Ο Ναός εορτάζει στις 7 Ιανουαρίου και 29 Αυγούστου εκάστου έτους. Συγκαταλέγεται στα παραδοσιακά διατηρητέα μνημεία του Άργους.

Υποσημείωση

¹ Ο Ζωγράφος κατάφερνε να δημιουργεί  πρωτότυπες και τολμηρές χρωματικά εικόνες οι οποίες συνδυάζουν, περίπου με μαγικό τρόπο, την υστεροβυζαντινή αποτύπωση του τοπίου στις αγιογραφίες, κάποια μοτίβα από λαϊκές γκραβούρες της εποχής αλλά και τη δροσιά που εκπέμπει η ζωγραφική των παιδιών. Ο  λαϊκός τεχνίτης και παλιός αγωνιστής Παναγιώτης Ζωγράφος ήταν από  τη  Βορδώνια της Λακωνίας.

² Η Εκκλησία του Άργους τον 19ον αιώνα – Γενική θεώρηση. Υπό του Αρχιμανδρίτου Καλλινίκου Δ. Κορομπόκη. Πρακτικά Ά Συνεδρίου Αργειακών Σπουδών, «Το Άργος κατά τον 19ο αιώνα», 5-7 Νοεμβρίου 2004, Σύλλογος Αργείων «Ο Δαναός», Άργος, 2009, σελ. 127-129.

Βιβλιογραφία

• Αντώνιος Γ. Δαρλάκος, «Ο εν Άργει ναός του Τιμίου Προδρόμου», σελ. 115 – 122, Αργολικό Ημερολόγιο, 1910, αναστατική έκδοση Αργολική Βιβλιοθήκη, Δεκέμβριος, 2014.
• Οδυσσέας Κουμαδωράκης, «Άργος το πολυδίψιον» Εκδόσεις Εκ Προοιμίου, Άργος 2007.
• Μητροπολίτης Άρτης Καλλίνικος – «Η κατά Αργολίδα Εκκλησία τον 19º αιώνα και η συμβολή της στην Εθνική Παλιγγενεσία», εκδόσεις «Επιστροφή», 2022.