Ιερείς του Ναού Τιμίου Προδρόμου Καρυάς
Παλιά η ιστορία του πολιούχου αγίου του χωριού της Καρυάς Αργολίδας καθώς την συναντούμε από την εποχή της Ενετοκρατίας. Τα πρώτα στοιχεία έρχονται στην επιφάνεια το 1699 με την απογραφή της εκκλησιαστικής περιουσίας δίνοντας την περιγραφή της κατάστασης στην οποία βρίσκεται η εκκλησία, και τον πληθυσμό του χωριού. Παραμένει όμως άγνωστη η ταυτότητα του λειτουργού της .
Παπαχρήστος Λάμπας με τις φουστανέλες πριν γίνει παπάς και ο πατέρας του Γεώργιος.
Η παράδοση και οι πληροφορίες που διαδόθηκαν από στόμα σε στόμα μας πληροφορούν για τον ιερέα παπά Προκόπη Καρώνη που σφαγιάσθηκε από τους Τούρκους στην επανάσταση του 1821, αρνούμενος να διακόψει την λειτουργία της εκκλησιάς στη μέση παρότι πληροφορήθηκε ότι τα στρατεύματα του Ιμπραήμ πασά είχαν φτάσει στο χωριό και κατέστρεφαν τον τόπο. Ήταν γαμπρός επ‘ αδελφή του καπετάν Γιαννάκου Δαγρέ και καταγόταν από τα Τσιπιανά (Νεστάνη) του νομού Αρκαδίας.
Τα πρώτα γραπτά στοιχεία που εμφανίζονται για τον δεύτερο μαχόμενο υπέρ της πατρίδας ιερέα είναι το 1865 σε μια επιστολή των κατοίκων του χωριού και η επιβεβαίωση του δημάρχου Λυρκείας Αναγνώστη Παπανικολάου, για τον ηρωικό θάνατο του πατρός Σταμάτιου Γεωργαντόπουλου τον Αύγουστο του 1821 στην μάχη της Γράνας μεταξύ Τσιπιανών και Λουκά της επαρχίας Τριπόλεως, και τον προβιβασμό του σε Υπαξιωματικό Α τάξεως.
Το 1836 στον φάκελο του αγωνιστή Νικολάου Λάμπα (πρόγονο του γνωστού σε όλους παπά Χρήστου Λάμπα) λειτουργός του Αγιαννιού είναι ο Αθανάσιος Αναγνώστης Φλέσσας η Παπά- Θανασίου (1810-1878;) καταγόμενος από την Πολιανή Μεσσηνίας και απόγονος της μεγάλης οικογένειας των Φλεσσαίων.
Δύο χρόνια αργότερα το 1838 και από επιστολή* του ιδίου πληροφορούμαστε την χειροτονία του Γεωργίου η Αναγνώστη Καραμούντζου σε ιερέα. Ένα ακόμη κληρικό που προσέφερε υπηρεσίες στην πατρίδα πλάι στον Γιαννάκο Δαγρέ και τον Δημήτρη Τσόκρη και τιμήθηκε με το ΣΙΔΗΡΟΥΝ ΑΡΙΣΤΕΙΟΝ στις 30 Μαΐου του 1841.
Ο γιός του προαναφερόμενου ιερέα Σταμάτιου Γεωργαντόπουλου Δημήτριος εμφανίζεται το 1865 ως λειτουργός και υπογράφων ως Δημήτριος Παπά- Σταματίου.
Η μετονομασία των επιθέτων παρατηρείται έντονα εκείνη την εποχή διότι τα μικρά ονόματα των ιερέων έδιναν την θέση τους στα επίθετα των απογόνων τους και στη συνέχεια πιστοποιούσαν την ταυτότητα τους. Ένας από τους απογόνους του πατρός Γεωργίου Καραμούντζου ο πατέρας Σπυρίδωνας γεννήθηκε το 1830 περίπου, παντρεύτηκε την Κατερίνα Μούρτου και απέκτησαν 18 παιδιά.
Γεώργιος Καραμούντζος «Γερόπαπας» & Αλεξάνδρα Μαυροκορδοπούλου.
Από τα παιδιά του προέρχεται το επώνυμο Παπασπυρόπουλος. Είχε το παρατσούκλι «Μαυρουλάκης». Ο δεύτερος γιός Δημήτριος έγινε και εκείνος ιερέας και κάποια από τα παιδιά του φέρουν το επώνυμο Παπαδημητρίου. Ένας από τους γιούς του ο Γεώργιος ήταν ο τελευταίος Καραμούντζος παπάς. Είχε το προσωνύμιο «Γερόπαπας». Με την πρεσβυτέρα Αλεξάνδρα Δημ. Μαυροκορδοπούλου απέκτησαν τέσσερα κορίτσια. Μεταξύ αυτών και την πρώτη Καρυώτισα δασκάλα Ελένη Καραμούντζου ή Παπαγεωργίου συζ. Παναγιωτοπούλου. Η μεγάλη Καραμουντζαίικη οικογένεια κυριάρχησε για 150 χρόνια περίπου στην διακονία του Αι Γιάννη.
Το 1866 η Καρυά απέκτησε τον πρώτο μη Καραμούντζο ιερέα τον Σωτήριο Πασπαλιάρη. Έναν ιδιαίτερα θεοσεβούμενο γέροντα που κληροδότησε στους απογόνους του το επίθετο Παπασωτηρίου.
Εκείνη την εποχή η εκλογή του παπά μιας ενορίας γινόταν με ψηφοφορία και δημοκρατικές διαδικασίες. Μαζευόταν το χωριό και ψήφιζε αυτόν που θεωρούσε καταλληλότερο για την θέση του ιερέα από τους υποψήφιους. Ο νικητής των εκλογών έπαιρνε τα αποτελέσματα και πήγαινε στον Μητροπολίτη. Εκείνος αξιολογούσε το ήθος, την προσωπικότητα του, τον εξομολογούσε και αποφάσιζε εάν ήταν κατάλληλος για ιερέας. Εάν τον απέρριπτε την ίδια διαδικασία ακολουθούσε ο δεύτερος των εκλογών, ο τρίτος έως ότου βρισκόταν ο καταλληλότερος.
Από τους τελευταίους ιερείς ήταν ο πατέρας Χρήστος Γεωργίου Λάμπας που γεννήθηκε το 1899.Τον Απρίλιο του 1914 παντρεύετε την Γεωργία Αλεξάνδρου Μαυροκορδοπούλου με την οποία απέκτησε δέκα παιδιά. Λειτούργησε στην εκκλησία 52 χρόνια από το 1924 έως το 1976. Απεβίωσε σε ηλικία ενενήντα ετών τον Αύγουστο του 1976.
Ο Παπαχρήστος Λάμπας με τη σύζυγό του Γεωργία Μαυροκορδοπούλου και τον εγγονό του Γιάννη Παπασωτηρίου (Μπουνάτσος).
Τέλος αξίζει να αναφερθούμε και στον τελευταίο ζώντα ιερέα τον πατέρα Παναγιώτη Φαρμάκη (1929-2019) που λειτουργεί τον Αι Γιάννη τα τελευταία τριάντα επτά χρόνια καθώς και στα χωριά Αγριλίτσα, Βρούστη, Μάζι και Μερκούρι. Μικρό χωριό η Καρυά αλλά με ιερείς μπροστάρηδες σε όλους τους αγώνες του έθνους για ελευθερία και που σήμερα κατέχουν μια ξεχωριστή θέση στην καρδιά όλων μας.
Σημείωση βιβλιοθήκης: Σε ηλικία 90 ετών έφυγε από τη ζωή και ο ιερέας Παναγιώτης Φαρμάκης, για δεκαετίες εφημέριος στον ναό του Τιμίου Προδρόμου Καρυάς αλλά και στα υπόλοιπα χωριά της περιοχής. Η εξόδιος ακολουθία τελέστηκε την Τρίτη 17 Δεκεμβρίου, στις 3 μμ στον Ιερό Ναό Ευαγγελισμού Θεοτόκου Αγριλίτσας.
Η Ιερά Μητρόπολη Αργολίδος αναφέρει για το θάνατό του:
Ο αοίδιμος Πρεσβύτερος Παναγιώτης Φαρμάκης γεννήθηκε στην Καρυά το 1929. Τα εγκύκλια γράμματα παρακολούθησε στη γενέτειρά του και αποφοίτησε από την Μέση Νυχτερινή Ιερατική Σχολή Αθηνών το 1973. Υπηρέτησε κατά τα έτη 1951-1953 την πατρίδα ως στρατιώτης του Πεζικού.
Νυμφεύθηκε την Λεμονιά Ταραντίλη με την οποία απέκτησε τέσσερα παιδιά. Χειροτονήθηκε Διάκονος την 6η Αυγούστου 1973 και Πρεσβύτερος την 12ην Αυγούστου 1973 στον Ιερό Ναό Τιμίου Προδρόμου Καρυάς, υπό του μακαριστού Μητροπολίτου Αργολίδος Χρυσοστόμου του Β’ (Δεληγιαννοπούλου), συμμαρτυρούντος του μακαριστού επίσης Πρωτοπρεσβυτέρου Κων/νου Σχοινοχωρίτου.
Υπηρέτησε ως τακτικός Εφημέριος του Ιερού Ναού Τιμίου Προδρόμου Καρυάς επί 38 συναπτά έτη. Παράλληλα διηκόνησε την ενορία Αγίου Αθανασίου Βρουστίου και τους οικισμούς Αγριλίτσας, Μερκουρίου και Μαζίου. Υπήρξε δόκιμος εργάτης του Ευαγγελίου του Χριστού και διηκόνησε το κατηχητικό έργο επί πολλά έτη.
Ο εκλιπών υπήρξε σεμνός Κληρικός, δόκιμος εργάτης του Ευαγγελίου του Χριστού, αφοσιωμένος στην αποστολή του, διακόνησε με ευσυνειδησία, συνέπεια και σύνεση πάντοτε με υπακοή προς την Εκκλησία.
Υποσημείωση
* Προς την επί των Στρατιωτικών Β. Γραμματείαν της Επικρατίας.
Ο υποφαινόμενος οδεύων το 34 έτος της ηλικίας του μου, γεννημένος είς το χωρίον Καρυά του Δήμου Οινόης της Επαρχίας Άργους όπου και σταθερώς διαμένω, υπηρετήσας την Πατρίδα κατά το διάστημα του αγώνος, έδωσα κατά το 1835 & 1836 έτος τα υπέρ Πατρίδος των εκδουλεύσεων μου ενδεικτικά εις την των επί των Αριστείων Εξεταστικήν Επιτροπήν υπογεγραμμένα παρά του Αντισυνταγματάρχου κ. Δ. Τζιόκρη και υπό λοχαγού Ιωάννου Δαγρέ υπό των οποίων τας διαταγάς διέπρεψα κατά το διάστημα του πολέμου, και επερίμενα ανυπομόνως να λάβω το ανήκον μοι εθνόσημον.
Αλλ’ επειδή και μέχρι σήμερον δεν το έλαβον, κατά δυστυχίαν αγνοώ πως. Όθεν ήδη οδηγούμενος από την υπ’ αρ. 204 Δηλοποίησιν της Σ. ταύτης Γραμματείας, επαναλαμβάνω την αιτησίν μου δια το ως είρηται εθνόσημον. Και τολμώ να κάμω την παρατήρησιν εις την Σεβ. ταύτην Γραμματείαν, ότι όταν έδωσα την περί εθνοσήμου αναφοράν μου ονομαζόμουν ΓΕΩΡΓΙΟΣ ή ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΣ ΚΑΡΑΜΟΥΝΤΖΟΣ. Και επειδή ήδη χειροτονηθείς κατά το 1838 έτος Ιερεύς, υποσημειούμαι ήδη ΓΕΩΡΓΙΟΣ Ιερεύς. Και παρακαλώ την Σ. ταύτην Γραμματείαν, ίνα ευαρεστηθή και διατάξη όπως μοι δοθή το ανήκον εθνόσημον, ως και εδόθη και είς τους ……….. συναγωνιστάς μου, πλήρης ελπίδων της αιτήσεώς μου ταύτης.
Υποσημειούμαι με σέβας (Τ.Υ) Γεώργιος Ιερεύς.
Εν Καρύα την 16 Νοεμβρίου 1839
Ελένη Φλέσσα
Πηγές
- Χ.Ε.Β Αρχείο Αγωνιστών
- ΓΑΚ Αριστεία
- Κωνσταντίνος Δ. Κατσένης, «Καρυά 1810-2005», 2007.
- Ημερολόγια 2007 & 2009. Προοδευτικού & Μορφωτικού Συλλόγου Καρυάς «ΤΟ ΑΡΤΕΜΙΣΙΟ».
ΑΡΓΟΛΙΚΗ ΑΡΧΕΙΑΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ 
Ο κ. Ευάγγελος Θ. Θεοδωρόπουλος συνταξιούχος Πολιτικός Μηχανικός, επικοινώνησε μαζί μας για να εκφράσει τις αντιρρήσεις του σχετικά με το κείμενο που η Αργολική Βιβλιοθήκη φιλοξένησε, με θέμα «Ιερείς του Ναού Τιμίου Προδρόμου Καρυάς» και ποιο συγκεκριμένα σε ότι αφόρα τον ιερέα Αθανάσιο Βουλιάρη (1779/1838-1857) που ήταν ο πρώτος ιερέας του Ναού στην Καρυά, στην σημερινή της θέση, από το 1829 έως το 1838. Καταυτόν, δεν λεγόταν Αθανάσιος Αναγνώστης Φλέσσας αλλά Αθανάσιος
Βουλιάρης. Η κόρη του Ελένη παντρεύτηκε τον Γεώργιο Αναγνώστη Καραμούτζο (1805) που το 1838 χειροτονήθηκε και έγινε ο 2ος ιερέας του ναού. Αυτός έκανε τρία παιδία. Τον Σπυρίδωνα, τον Δημήτριο και τον Αθανάσιο Αναγνώστη Παπαγεωργίου (1842). Αυτός είναι παππούς της μητέρας του Ευάγγελου Θ. Θεοδωρόπουλου. Στο κείμενο που ακλουθεί φιλοξενούμε τις απόψεις του κ. Ευάγγελου Θ. Θεοδωρόπουλου για την εκκλησιαστική ιστορία της Καρυάς.
Γιώργος Γιαννούσης
Πρόεδρος
Αργολικής Αρχειακής Βιβλιοθήκης.
Στοιχεία εκκλησιαστικής ιστορίας της κοινότητας Καρυά Αργολίδας
Η αποκατάσταση της ιστορικής αλήθειας είναι ένα δύσκολο έργο καθώς χρειάζεται επίπονη και επίμονη αναζήτηση στοιχείων και διασταύρωση πληροφοριών, ώστε το παραγόμενο έργο να είναι έγκυρο. Συχνά, όταν γίνεται λόγος κυρίως για μικρές κοινότητες, είτε παρατίθενται αυθαίρετα στοιχεία και εξηγήσεις, είτε οι συγγραφείς μην έχοντας σχετική εμπειρία με τη χρήση των πηγών τις παραθέτουν με λανθασμένο τρόπο. Το ίδιο συμβαίνει και με την κοινότητα Καρυάς Αργολίδας για την οποία, με την επίμονη αναζήτηση του γράφοντος και άλλων σοβαρών ερευνητών, έχουν βρεθεί αξιόλογα στοιχεία.
Ένα σημαντικό μέρος της τοπικής ιστορίας είναι συνυφασμένο με την οργάνωση και εξέλιξη της εκκλησιαστικής ζωής. Η δε εκκλησιαστική ιστορία ενός τόπου είναι συνυφασμένη με τα πρόσωπα και ιδιαίτερα με εκείνα των ιερέων του. Οι ιερείς, πρόσωπα σεβαστά στις αγροτικές κοινωνίες, έπαιξαν γενικά μεγάλο ρόλο στη συγκρότηση και την εξέλιξή τους. Στο κείμενο αυτό, θα υπενθυμίσω ορισμένα από τα βασικότερα στοιχεία, επιστημονικώς τεκμηριωμένα, των πρώτων ετών οργάνωσης και λειτουργίας της κοινότητας Καρυάς.
Το χωριό ονομάστηκε αρχικά Μαλεβό (δηλαδή τόπος με πολλά νερά) και κατά την ιστορική χρονιά 1821 ιερέας στο χωριό ήταν ο Σταμάτιος Γεωργαντόπουλος, ο οποίος συμμετείχε στα επαναστατικά γεγονότα και σκοτώθηκε στη μάχη της Γράνας. Στη συνέχεια, στην κοινότητα λειτούργησε ο Προκόπης Καρώνης από τα Τσιπιανά. Ο ιερέας έχασε με ηρωικό τρόπο τη ζωή του κατά τη διάρκεια της εισβολής του Ιμπραήμ στην Πελοπόννησο. Συγκεκριμένα, το 1826 οι τούρκοι εισέβαλαν στο χωριό και διέταξαν τον ιερέα να διακόψει τη λειτουργία. Εκείνος αρνήθηκε με αποτέλεσμα να τον σύρουν έξω από Ναό και να τον αποκεφαλίσουν μαζί με άλλους γέροντες που εκκλησιάζονταν.
Το κενό που δημιουργεί η αποτρόπαια πράξη της σφαγής του ιερέα και κατοίκων, θα δώσει λύση ένα τυχαίο γεγονός που έμελε να προκαλέσει και τη μετεγκατάσταση της κοινότητας. Πράγματι, λίγες μέρες μετά τη δολοφονία του ιερέα Προκόπη Καρώνη ένας άλλος ιερέας, ο Αθανάσιος Βουλιάρης (1779/1838-1857), φτάνει στο χωριό με τη μικρή του κόρη Ελένη. Μετά την πρώτη γνωριμία του με τους κατοίκους, δέχτηκε την πρόταση των γεροντότερων και παρέμεινε ως ιερέας στο χωριό. O ίδιος πρωτοστάτησε για τη μετεγκατάσταση της κοινότητας στη σημερινή της θέση. Επομένως, από το 1829 έως το 1838 ήταν ο πρώτος ιερέας του Ναού του Τιμίου Προδρόμου*.
Ο δεύτερος ιερέας του Ναού είναι ο Γεώργιος ή Αναγνώστης Καραμούτζος που γεννήθηκε το 1805 και παντρεύτηκε την κόρη του Βουλιάρη. Ο Καραμούτζος χειροτονήθηκε το 1838** και μέχρι το 1867 λειτουργούσε στο Ναό του Τιμίου προδρόμου. Απόκτησε τρία (3) παιδιά από τα οποία τα δυο έγιναν ιερείς. Συγκεκριμένα, ο Δημήτριος που χειροτονήθηκε το 1858, ο Σπυρίδων που χειροτονήθηκε το 1893 και ο Αναγνώστης Θανάσης*** . Το 1867 τοποθετήθηκε από την Δημοτική Αρχή ο Σωτήριος Πασπαλιάρης ή Παπασωτηρίου και ήταν ο τρίτος κατά σειρά ιερέας του Ναού του Τιμίου Προδρόμου, αλλά αντικαταστάθηκε το 1902. Τη χρονιά αυτή χειροτονήθηκε ιερέας ο Γεώργιος Δ. Καραμούτζος, εγγονός του Γεωργίου ή Αναγνώστη Καραμούτζου και γιός του Δημητρίου, ο οποίος ανέλαβε το Ναό. Τέλος, από το 1924 μέχρι το θάνατό του ιερέας του Ναού ήταν ο Χρήστος Γ. Λάμπας.
Ευάγγελος Θ. Θεοδωρόπουλος
Συνταξιούχος Πολιτικός Μηχανικός
* ΓΑΚ-ΑΡΧ-ΚΕΝΤ.ΥΠΗΡ – Αρχεία γραμ.εκκλ-περιεχόμενα, σειρά 001 εκκλ-περιχ-Φακ.505 διάφορα – Αρχαία ΥΕΔΕ 1833 – 1848 – πίναξ Α – α/α 38²
** Συνημμένη χειρόγραφη επιστολή-αίτηση του ιδίου όπου εξηγεί με λεπτομέρειες την επαγγελματική του πορεία. Για την αναζήτησή της : ΓΑΚ-Αρχεία Συλλογές-Ψηφιακά αρχεία συλλογές-αναζήτηση (και γράφετε στον κωδικό) : ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΙΕΡΕΥΣ.
*** Εκλογικός κατάλογος του Δήμου Λυρκείας 1883. Λ 162. Αριθ. Καταλ. 130. Παπαγεωργίου Αναγνώστης του Γεωργίου.