Τα χρόνια της βασιλείας του Όθωνα (1833-1862) – Έκθεση στην Εθνική Πινακοθήκη Ναυπλίου με την ευκαιρία των 150 χρόνων της Ναυπλιακής Επανάστασης
Το Παράρτημα της Εθνικής Πινακοθήκης και Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτζου παρουσιάζει την έκθεση με τίτλο «Τα χρόνια της βασιλείας του Όθωνα» (1833-1862), από τις 12 Οκτωβρίου 2012 έως τις 30 Ιανουαρίου 2013, στα πλαίσια των εκδηλώσεων του Δήμου Ναυπλιέων για τα 150 χρόνια από τη Ναυπλιακή Επανάσταση (1 Φεβρουαρίου–8 Απριλίου1862).
Η έκθεση σκιαγραφεί την ιστορική περίοδο από την άφιξη του Όθωνα στο Ναύπλιο, πρώτη πρωτεύουσα της Ελλάδας, έως την έξωση του βασιλιά (Οκτώβριος 1862) και εστιάζει σε βασικά χαρακτηριστικά της νεότερης εικονογραφίας του Ναυπλίου, με βασικό άξονα την οπτική των ξένων και Ελλήνων καλλιτεχνών σε σχέση με τα γεγονότα που σημάδεψαν την οθωνική περίοδο…
Η Ελλάδα ως ιστορική και πολιτική οντότητα στην Ευρώπη στα τέλη του 18ου αιώνα, στο πλαίσιο του Διαφωτισμού και του νέου ενδιαφέροντος για την κλασική αρχαιότητα που εκδηλώνεται την εποχή εκείνη, και ο φιλελληνισμός ως χαρακτηριστικό της ρομαντικής εποχής γοήτεψαν τον βαυαρό πρίγκιπα Λουδοβίκο που ήταν ιδιαίτερα ευαισθητοποιημένος σε ζητήματα τέχνης και καλλιτεχνών και δεν παρέλειψε να εκμεταλλευτεί την ευκαιρία να διαπραγματευτεί όσο το δυνατόν πιο ευνοϊκές προϋποθέσεις για το γιο του, Όθωνα μετά τη Συνθήκη του Λονδίνου (3 Φεβρουαρίου 1830) για το θρόνο της Ελλάδας.
Το 1832 ο πρίγκιπας Otto von Wittelsbach, ο γνωστός μας Όθων, ο δευτερότοκος γιος του βασιλέως της Βαυαρίας Λουδοβίκου Α΄, εστέφθη βασιλεύς του νεοσύστατου ελληνικού κράτους που γνώρισε την απελευθέρωση έπειτα από τέσσερις αιώνες υποταγής στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Ο βασιλεύς Όθων και η σύζυγός του Αμαλία ( Amalia von Oldenburg) εκθρονίστηκαν και έφυγαν από την Ελλάδα το 1862. Το βασιλικό ζεύγος φεύγει αλλά λίγο πριν έχει διοριστεί καθηγητής στη Σχολή Καλών Τεχνών ο Νικηφόρος Λύτρας ενώ αρχίζουν να επιστρέφουν οι σπουδαγμένοι στο Μόναχο Γύζης, Ιακωβίδης κ.α. που κυριαρχούν στην καλλιτεχνική ζωή της Ελλάδας ως τις αρχές του 20ου αιώνα.
Η έκθεση περιλαμβάνει χαρακτικά και ζωγραφικά έργα με παραστάσεις από την αναχώρηση του νεαρού Όθωνα από την Αυλή του Μονάχου, την άφιξή του στο Ναύπλιο, πορτρέτα του Όθωνα και της Αμαλίας, πορτρέτα της Αντιβασιλείας του Όθωνα, οχτώ φορεσιές επωνύμων κυριών της Αυλής της Αμαλίας, έργα που αναφέρονται στα γεγονότα της 3ης Σεπτεμβρίου 1843, φωτογραφικό υλικό και ζωγραφικά έργα των πρωταγωνιστών της Ναυπλιακής Επανάστασης, λιθογραφία της έξωσης των πρώτων βασιλέων, το τραπέζι, στο οποίο υπογράφτηκε το διάταγμα της έξωσης το 1862 και γελοιογραφίες που αναφέρονται στο θέμα του ανταγωνισμού των Δυνάμεων για την εξουσία στην Ελλάδα.
Στην έκθεση εκτός από έργα της Εθνικής Πινακοθήκης παρουσιάζονται χαρακτικά της πλούσιας συλλογής του Καθηγητή της Νομικής και τ. Αντιπρύτανη του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Ιωάννη Καράκωστα, χαρακτικά και ζωγραφικά έργα που ευγενικά μας παραχωρήθηκαν από το Εθνικό Ιστορικό Μουσείο Αθηνών και το Μουσείο της Πόλεως των Αθηνών, Ίδρυμα Βούρου – Ευταξία, έργα από τις συλλογές ζωγραφικών και χαρακτικών έργων του Μουσείου Μπενάκη, ενδυμασίες από το Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ίδρυμα «Β. Παπαντωνίου», έργα από τις συλλογές του Δήμου Ναυπλίου, του Δικηγόρου κ. Κωνσταντίνου Καράπαυλου και του κ. Ιωάννη Σπηλιωτάκη καθώς και φωτογραφικό υλικό από τη Γεννάδειο Βιβλιοθήκη.
Το Παράρτημα Ναυπλίου της Εθνικής Πινακοθήκης-Μουσείου Αλεξάνδρου Σούτζου, διοργανώνει αυτή την έκθεση με την πεποίθηση πως το μέλλον του ελληνικού έθνους διασφαλίζεται, πάνω απ όλα, με την αυτογνωσία, η οποία προϋποθέτει γνώση της ιστορίας και εμπέδωση της ιστορικής μας ταυτότητας.
Η Νεότερη Ελληνική Ιστορία και τα γεγονότα που τη διατρέχουν μέσα από έργα τέχνης της εποχής τους
Ρομαντισμός και επανάσταση συνιστούν τα δύο κύρια χαρακτηριστικά του πρώτου μισού του 19ου αιώνα, μιας εποχής έντονων ιστορικο-κοινωνικών ανακατατάξεων. Η Ελληνική επανάσταση χαιρετίστηκε με ενθουσιασμό από τις φιλελεύθερες συνειδήσεις και δέχτηκε τη βοήθεια ενός δυναμικού κινήματος, του φιλελληνισμού.
Το κίνημα του φιλελληνισμού βρήκε ζωηρή απήχηση στους κύκλους των Γερμανών καλλιτεχνών, γεγονός που οφείλεται στις σχέσεις που αναπτύχθηκαν ανάμεσα στο νεοσύστατο ελληνικό κράτος και στο κρατίδιο της Βαυαρίας, χάρη στο ενδιαφέρον του νεαρού διαδόχου του βαυαρικού θρόνου Λουδοβίκου Α΄.
Από την πρώτη βαυαρική αποστολή στην Ελλάδα το 1826 και καθ’ όλη την οθωνική περίοδο ένας σημαντικός αριθμός Γερμανών καλλιτεχνών ανέλαβε μεγάλες παραγγελίες για εικονογραφικά σύνολα με θέμα τη σύγχρονη Ελλάδα. Το έργο που παρήγαγαν αυτή την εποχή, και ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια της πρώτης οθωνικής περιόδου (1833-1843), κρίνεται σήμερα ως εξαιρετικά σημαντικό τόσο από ιστορική, όσο και από καλλιτεχνική άποψη. Η ιστορική τους σημασία κρίνεται σπουδαία, καθώς οι ξένοι καλλιτέχνες προχώρησαν στην αποτύπωση σημαντικών γεγονότων της εποχής.
Στο Ναύπλιο και στην Αθήνα καταφθάνουν εξέχοντες ζωγράφοι, άλλοι να εκτελέσουν ζωγραφικές παραγγελίες του Λουδοβίκου (Peter von Hess, Carl Rottmann, Ludwig Lange, C.Schraudolph, J.Kranzberger) και άλλοι ως μέλη της συνοδείας του Όθωνα (J.Petzl, C.Perlberg) με σκοπό να γνωρίσουν τη χώρα και να μελετήσουν τα ήθη της. Το έργο τους αποδίδει την εικόνα της σύγχρονης Ελλάδας σύμφωνα με το πνεύμα της ζωγραφικής Biedermeier.
Χωρίς αμφιβολία ο Peter von Hess (1792-1871) υπήρξε ο σημαντικότερος εικονογράφος της Ελληνικής Επανάστασης και των πρώτων χρόνων του νεαρού κράτους. Μέλος της συνοδείας του νεαρού Όθωνα, ο Hess έφτασε το 1832-1833 στην Ελλάδα με αποστολή να προετοιμάσει σχέδια για έναν κύκλο θεμάτων από τη νεότερη ελληνική ιστορία, που θα τοποθετούνταν σε αίθουσα των Ανακτόρων στο Μόναχο.
Ο Peter von Hess με τον διεισδυτικό του νατουραλισμό επιδίωξε να περιγράψει τα ιστορικά γεγονότα με ακρίβεια και πιστότητα. Δεν παρέλειψε, ωστόσο, σαν γνήσιος εκπρόσωπος της ρομαντικής σχολής, να προσδώσει ηρωικό τόνο και ιδεαλιστική χροιά στα πρωταγωνιστικά πρόσωπα της πρόσφατης ιστορίας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο μεγάλων διαστάσεων πίνακας (265,5 x 415 εκ.) του Hess «Η υποδοχή του βασιλιά Όθωνα στο Ναύπλιο», ο οποίος οργανώνεται σχεδόν θεατρικά. Οι ανεκδοτολογικές και γραφικές λεπτομέρειες με τον εξωτισμό τους – φορεσιές, όπλα και ζώα – συνδέουν τον πίνακα με τα περιηγητικά και φιλελληνικά εικαστικά έργα, τα οποία είχαν μεγάλη απήχηση και διάδοση στην Ευρώπη.
Αμέσως, λοιπόν, μετά την έλευση των Βαυαρών στην Ελλάδα, δόθηκε το εναρκτήριο λάκτισμα στις διαδικασίες για την αισθητική αναμόρφωση του τόπου καθώς και για τη θεσμική θεμελίωση και οργάνωση του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος κατά τα δυτικοευρωπαϊκά πρότυπα. Η προσπάθεια αυτή θα ολοκληρωνόταν με την ίδρυση του Οθωνικού Πανεπιστημίου το 1837.
Όσον αφορά την ίδρυση Σχολείου Καλών Τεχνών, οι βάσεις τέθηκαν πολύ νωρίς, εφόσον στο Πολυτεχνικό σχολείο, το οποίο λειτουργούσε από το 1836, δημιουργήθηκε το 1839 τμήμα Ωραίων Τεχνών, που αργότερα αποτέλεσε την ανεξάρτητη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας.
Στις 17/29 Μαΐου 1835, ο Βασιλεύς Όθωνας με το διάταγμά του «περί Οργανισμού της Βασιλικής Τυπογραφίας και Λιθογραφίας» δημιουργεί τις βασικές προϋποθέσεις της λιθογραφικής τέχνης, απαραίτητη για τη λειτουργία του κρατικού μηχανισμού, με υπεύθυνο για τη λιθογραφία τον Βαυαρό Αντρέα Φόρστερ, γνώστη της τέχνης. Κοντά σ’ αυτόν και στους εν συνεχεία μετακληθέντες από τη Γερμανία λιθογράφους, έλαβαν τα πρώτα εμπειρικά μαθήματα οι Έλληνες τεχνίτες, που πέρασαν την αποδοτική τέχνη τους από γενιά σε γενιά, μέχρι το κλείσιμο του αιώνα. Στο λιθογραφείο της Βασιλικής Αυλής, όπως αργότερα ονομάστηκε, τυπώνονταν χάρτες, διπλώματα των σχολείων, έντυπα ευρείας χρήσης, κρατικά έντυπα κ.λ.π.
Ενώ χρονολογικά η έναρξη παραγωγής λαϊκών εικόνων στην αδούλωτη Ελλάδα τοποθετείται κατά το έτος 1840 και συνδέεται με την απόπειρα του Στρατηγού Μακρυγιάννη για εκλαΐκευση του επαναστατικού αγώνα, ουσιαστικά, οι πρώτες λαϊκές εικόνες που κυκλοφόρησαν ευρέως και απευθύνθηκαν στα λαϊκά στρώματα τυπώθηκαν μετά το 1860.
Γύρω στο 1860 η λαϊκή εικόνα γίνεται πλέον το μοναδικό μέσο ενημέρωσης και διδαχής της εθνικής μας ιστορίας στα απαίδευτα λαϊκά στρώματα, με χαρακτηριστικό παράδειγμα την έγχρωμη λιθογραφία του 1862, που αποτυπώνει το τέλος της βαυαροκρατίας στην Ελλάδα, με την επιβίβαση του Όθωνα και της Αμαλίας στο βρετανικό ατμόπλοιο Σκύλλα, με το οποίο μεταφέρθηκαν στη Βενετία.
Η έκθεση με θέμα «Τα χρόνια της βασιλείας του Όθωνα» σκιαγραφεί την ιστορική περίοδο από την άφιξη του Όθωνα στο Ναύπλιο, πρώτη πρωτεύουσα της Ελλάδας, έως την έξωση του βασιλιά (Οκτώβριος 1862). Το Παράρτημα της Εθνικής Πινακοθήκης-Μουσείου Αλεξάνδρου Σούτζου στο Ναύπλιο, διοργανώνει αυτή την έκθεση με την πεποίθηση πως το μέλλον του ελληνικού έθνους διασφαλίζεται, πάνω απ όλα, με την αυτογνωσία, η οποία προϋποθέτει γνώση της ιστορίας και εμπέδωση της ιστορικής μας ταυτότητας. Η έκθεση εστιάζει σε βασικά χαρακτηριστικά της νεότερης εικονογραφίας του Ναυπλίου, με βασικό άξονα την οπτική των ξένων και Ελλήνων καλλιτεχνών σε σχέση με τα γεγονότα που σημάδεψαν την ιστορία της πόλης του Ναυπλίου στο 19ο αιώνα […]
Λαμπρινή Καρακούρτη – Ορφανοπούλου
Ιστορικός Τέχνης Εθνικής Πινακοθήκης
Παράρτημα Ναυπλίου
Διάρκεια έκθεσης: 12 Οκτωβρίου 2012- 30 Μαΐου 2013
Ώρες λειτουργίας: Δευτέρα, Πέμπτη, Σάββατο:10.00-1500
Τετάρτη, Παρασκευή:10.00-15.00 & 17.00-20.00 Κυριακή: 10.00-14.00
Τρίτη κλειστά – Δευτέρα: Είσοδος ελεύθερη
Σιδηράς Μεραρχίας 23, Τ.Κ. 21100, Ναύπλιο, τηλ.27520 21915-21935.
Σχολιάστε