Δερβένι (Ποταμός)
Με το όνομα αυτό είναι σήμερα γνωστός ο αριστερός παραπόταμος του Ινάχου που πηγάζει από το όρος Τρητό στην Κορινθία, λίγο βορειότερα από το γραφικό παλιό χάνι του Ανέστη, που είναι χτισμένο στην όχθη του. Διασχίζει τα στενά των Δερβενακίων, ρέοντας παράλληλα στη νεώτερη οδό Κορίνθου- Άργους. Η αβαθής και σκιερή ρεματιά με τα πλατάνια διασταυρώνεται αλλεπάλληλες φορές με τον δρόμο, προσφέροντας καταφύγιο στους ταξιδιώτες που θέλουν να ξεκουραστούν για λίγο. Περιβάλλεται από τους λόφους Αγριλοβούνι (Α.) και Παναγόρραχη (Δ.), και χύνεται στον Ίναχο λίγο βορειότερα της πόλης. Αξιοσημείωτα είναι τα ερείπια ενός μυκηναϊκού πύργου, που σώζονται κοντά στην αριστερή όχθη του Λικιμιώτικου ρέματος που χύνεται στο Δερβένι βορειότερα από το Φίχτι.
Πρώτος ο Fourmont στον χάρτη του της πεδιάδας του Άργους, αλλά και άλλοι σοβαρότεροι όπως ο Steffen, τον ταυτίζουν με τον Κηφισό, μάλλον με επιπόλαιη σπουδή, αγνοώντας τα σχετικά αρχαία κείμενα, αφού ο Στράβων ρητά γράφει για τον τελευταίο ότι πηγάζει από το Λύρκειο. Η νεότερη ονομασία του προέρχεται από την περσική λέξη δερβένδ, που ήλθε σε μας από τους Τούρκους, εξελληνίσθηκε σε Δερβένι και σημαίνει Πύλη ή Κλεισώρια. Oι σοβαροί Steffen και Lolling (1884), στο χάρτη των περιχώρων των Μυκηνών, τον ονομάζουν περιέργως και Κηφισό εκτός από Δερβενάκι και Καραμάνη.
Μάχη στα στενά των Δερβενακίων – Θεόδωρος Βρυζάκης
Στην κλεισούρα του ρέματος, έγινε στις 26 Ιουλίου του 1822 η πρώτη φάση της μάχης των Δερβενακίων και της καταστροφής του Δράμαλη. Από εκεί περνούσε ο κατά μέγα μέρος λιθόστρωτος πολυσύχναστος δρόμος, γνωστός με το όνομα «Αφεντικός», ένα από τα περάσματα προς την Κορινθία, παράλληλος αρχικά στην κοίτη του ποταμού. Οι Τούρκοι αιφνιδιασμένοι προσπάθησαν στη συνέχεια διαδοχικά να περάσουν από τις ανατολικότερες στενοπορίες του Αγίου Σώστη και του Αγιονορίου.
O Άγγλος τυχοδιώκτης Τρελώνη, σύντροφος του Βύρωνα και γαμπρός του Ανδρούτσου, πέρασε από εδώ και σημειώνει στις αναμνήσεις του[1]: Στον δρόμο για την Κόρινθο (από το Άργος) περάσαμε από τα στενά των Δερβενακίων. Για δυο λεύγες περίπου, ακολουθούσαμε ένα μουλαρόδρομο που προχωρούσε παράλληλα μ’ ένα φιδωτό ποταμάκι, στη μέση δυο απόκρημνων βράχων. Το προηγούμενο φθινόπωρο……είχε συμβεί το εξής: …οι Έλληνες έσφαξαν τους Τούρκους σαν ένα κοπάδι πρόβατα….
Υποσημείωση
[1] Τρελλώνη Εδουάρδου, «Αναμνήσεις της Ελληνικής Επαναστάσεως», Βιβλ. Ν. Καραβία, Αθήναι, MCMLXXVII.
Κωνσταντίνος Π. Δάρμος
ΑΡΓΟΛΙΚΗ ΑΡΧΕΙΑΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ 
Σχολιάστε