ΑΡΓΟΛΙΚΗ ΑΡΧΕΙΑΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ

Βυζάντιος Αλέξανδρος, Σκαρλάτου (Ναύπλιο, 14 Ιουλ. 1841 – Αθήνα, 28 Δεκ. 1898)

Αλέξανδρος Βυζάντιος (1841-1898). Δημοσιεύεται στο: Εθνικόν Ημερολόγιον, Χρονογραφικόν, Φιλολογικόν και Γελειογραφικόν (1900, σελ. 161-163) – Σκόκος Κωνσταντίνος.

Ο ποιητής και δημοσιογράφος Αλέξανδρος Βυζάντιος Σκαρλάτου γεννήθηκε στο Ναύπλιο το 1841. Πατέρας του ήταν ο λόγιος Σκαρλάτος Βυζάντιος, και μεγαλύτερος αδελφός του ο Αναστάσιος, διπλωμάτης, ποιητής, λογογράφος και πολιτικός δημοσιογράφος.

Σπούδασε νομικά στην Αθήνα και τη Λειψία, όπου ανακηρύχτηκε διδάκτωρ της νομικής το 1864. Γνώριζε ιταλικά, γερμανικά, γαλλικά και αγγλικά. Ακόμη σπουδαστής αναμίχθηκε με την πολιτική ως μέλος της «Χρυσής Νεολαίας» και πήρε μέρος στο κίνημα κατά του Όθωνα.

Στην Αθήνα άσκησε τη δημοσιογραφία από την εφ. «Χρυσαλλίδα». Στα νιάτα του δημοσίευσε ποιήματα στον χώρο της «Αθηναϊκής Σχολής». Δεκαεννέα ετών έλαβε το τέταρτο βραβείο στον Ποιητικό Διαγωνισμό του Πανεπιστημίου Αθηνών (1860) και δύο χρόνια αργότερα παμψηφεί το πρώτο βραβείο με το μακρό επικολυρικό ποίημα Σωκράτης και Αριστοφάνης.

Στη συνέχεια εξελίχθηκε σε μία από τις ξεχωριστές μορφές της δημοσιογραφίας, ως συντάκτης και εκδότης. Άρχισε τη σταδιοδρομία του το 1868 ως συντάκτης στην εφ. Ημέρα της Τεργέστης, όπου προσλήφθηκε από τον αδελφό του Αναστάσιο Βυζάντιο. Από το 1874, ανέλαβε μόνος του τη διεύθυνση της εφημερίδας την οποία μετονόμασε σε Νέα Ημέρα και εργάστηκε ως εκδότης της για εικοσιπέντε περίπου χρόνια. Το έντυπο αυτό έγινε εφημερίδα όλων των Ελλήνων και με το κύρος της επηρέασε σοβαρά τα πολιτικά πράγματα της χώρας. Με τη βαθιά νομική και φιλοσοφική του κατάρτιση, την πολιτική του σύνεση, αλλά και την αγωνιστικότητα και τη γλωσσομάθεια του και, έχοντας ζήσει σε χώρες εξελιγμένες, προσπάθησε να επιβάλει τη συνέπεια στα κομματικά ζητήματα και έλαβε επίσημα θέση επάνω σε κρίσιμα πολιτικά θέματα, όπως ήταν η ενίσχυση του βασιλικού θεσμού, η κρίση για τον Χαρίλαο Τρικούπη, η ανατολική κρίση κ.ά.

Η «ανισορροπία» των κομμάτων είναι ίσως δυστύχημα εν ταις χώραις, ένθα έκαστον κόμμα αντιπροσωπεύει ιδίας αρχάς. Αλλ’ εν Ελλάδι ένθα τα κόμματα ουδέν άλλο είναι, ή κατά το μάλλον και ήττον πολυάριθμοι σπείραι θεσιθηρών και ουδέν άλλο αντιπροσωπεύουσιν, ή άθροισμά τι ιδιωτικών συμφερόντων, τι κερδίζει, ερωτώ, ή τι ζημιούται ο τόπος εάν ο δείνα ή δείνα κομματάρχης αριθμεί περισσοτέρας ή ολιγωτέρας ψήφους εν τη Βουλή;

 ………………………………

 Η Ελλάς είναι αδύνατον να ίδη καλητέρας ημέρας, είναι αδύνατον ν’ ανακύψη εκ της παρούσης ελεεινότητος, εάν δεν παύση ο πολιτικός ούτος γενιτσαρισμός, εάν δεν ισχύσωσι και παρ’ ημίν οι ολίγοι και οι άριστοι, οίτινες σήμερον είναι οιονεί εννόμως αποκεκλεισμένοι από πάσης εις τα δημόσια συμμετοχής.

 «Τίς πταίει, η Βασιλεία ή τα κόμματα;», Κλειώ Τεργέστης, Μάιος 1874. Σπ. Β. Μαρκεζίνης, Πολιτική ιστορία της νεωτέρας Ελλάδος 1828-1964, Γ΄. Πάπυρος, 1966.

Διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στο ζήτημα της απελευθερώσεως της Κρήτης λόγω της συνεχούς επαφής του με τους οπλαρχηγούς, πολιτικούς και ιεράρχες και του κύρους που εξασκούσε σε ξένους πολιτικούς παράγοντες.

Το πρώτο βιβλίο του Αλ. Βυζάντιου κυκλοφόρησε το 1860. Ο συγγραφέας έγραψε τα έργα του σε γλώσσα αρχαΐζουσα, αλλά με ρομαντισμό, λυρική διάθεση και έμπνευση.

Στα 1898 επέστρεψε στην Ελλάδα και πέθανε τον ίδιο χρόνο, στις 28 Δεκεμβρίου. Μετά τον θάνατό του και με την επιμέλεια του Γρηγορίου Σ. Βυζάντιου δημοσιεύτηκε η συλλογή με τίτλο Έργα Αλεξάνδρου Σ. Βυζαντίου, όπου  και συμπεριλήφθηκαν όλα τα ποιητικά και επιστημονικά έργα του (Αθήνα 1902).

Ο Θ. Λιβαδάς, στη νεκρολογία του για τον Αλ. Βυζάντιο στη Νέα Ημέρα (1/13 Ιαν. 1899) τονίζει την ανεγνωρισμένη φιλοπονία του: «Ο Έλλην [δημοσιογράφος εν Τεργέστη] οφείλει, πλην του αναποφεύκτου κυρίου άρθρου, να συντάξη πολλάκις αυτός κι επιφυλλίδα σπουδαίαν και διδακτικήν, να ερμηνεύη είτε εν εκτάσει είτε συνοπτικώς τας περί των ελληνικών κρίσεις των κρατίστων ευρωπαϊκών εφημερίδων και περιοδικών, να κατατριβή δε πλείστας ώρας όπως σταχυολογή, ερμηνεύη, συνοψίζη, εξονυχίζη τα λεγά­μενα νέα της Ημέρας, μόνος μονώτατος, νύκτωρ και μεδ’ ημέραν εργαζόμενος».

Πηγές

• Λ. Σταθακόπουλος – Γ. Γκίκας, Ανθολογία Ποιητών Αργολίδος και Κορινθίας 1798-1957, σ. 51, Αθήνα 1958.
• Δ. Κ. Βαρβουνιώτης, «Η Νεότης ενός Ποιητού», εφ. «Δαναός», 15-1-1900.
• Έργα Αλεξάνδρου Σ. Βυζαντίου. Εκδίδονται υπό Γρηγορίου Σ. Βυζαντίου, εισαγωγή Ι. Λ. Χαλκοκονδύλης, Αθήνα 1902.
• Ε. Π. Φωτιάδης, Νεοελληνική Ιστοριογραφία Α’, Αθήνα, εκδ. Ζαχαρόπουλος, [1959].
• Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό, τ. Β’, Αθήνα, Εκδοτική Αθηνών, 1984, σ. 372-373.
• Panayotis Moullas, Les concours poétiques de l’ Université d’ Athènes 1851-1877,  Αθήνα 1989 (και ειδική βιβλιογραφία σ. 443).
• Lucia Marcheselli Loukas, «Βυζάντιος Αλέξανδρος», Ινστιτούτο Νεοελληνικών Ερευνών, Εγκυκλοπαίδεια του Ελληνικού Τύπου 1784-1974, τόμος Α΄, Αθήνα, 2008