Λάγκους Βίλχελμ (Wilhelm Lagus, 1821-1909)
Αντίγραφο προσωπογραφίας του Βίλχελμ Λάγκους, έργου της Ida Silfverberg, το οποίο φιλοτέχνησε ο Harald Smedberg, 1952. Μουσείο Πανεπιστημίου του Ελσίνκι.
Ο ελληνιστής Βίλχελμ Λάγκους (Jakob Johan Wilhelm Lagus) υπήρξε ο πρώτος Φινλανδός λόγιος που ταξίδεψε στην Αθήνα, παρέμεινε μάλιστα για έναν ολόκληρο χρόνο με σκοπό να μάθει την ελληνική γλώσσα.
Ο Λάγκους, με σπουδές στην κλασική φιλολογία, τα αραβικά και τα εβραϊκά στις αποσκευές του, αλλά και τη ρωσική αρχαιολογία και την πνευματική παραγωγή που αφορούσε το μεσαιωνικό κόσμο της Ανατολής, ταξίδεψε στη Νότια Ρωσία και την Ελλάδα στα μέσα του 19ου αιώνα και παρέμεινε στην Οδησσό δύο χρόνια και πάνω από ένα χρόνο στην Αθήνα. Ήρθε με τη σύζυγό του Κασταλία και τη μικρή τους κόρη Μαρία, που δυστυχώς πέθανε στην Αθήνα από υψηλό πυρετό (ο τάφος της υπήρχε στο Α’ Νεκροταφείο τουλάχιστον ως το 1972).
Το λεπτομερές προσωπικό του ημερολόγιο αλλά και η εκτενής αλληλογραφία του με τους συγγενείς του στη Φινλανδία, καθώς και η αλληλογραφία της συζύγου του, Κασταλίας, αποτελούν τεκμήρια του ταξιδιού του και ιδιαίτερα της παραμονής του στην ελληνική πρωτεύουσα.
«Eπέλεξα το δρόμο που περνάει από τα ερείπια του ναού του Διός. Oι φήμες ήταν αληθινές. H φοβερή καταιγίδα δεν είχε καταστρέψει μόνο σύγχρονα κτήρια. Eίχε ρημάξει και ένα από τα ομορφότερα μνημεία του Xρυσού Aιώνα των Aθηνών. Ένας από τους τεράστιους στύλους που ανήκει σε έναν από τους μεγαλύτερους ναούς των θεών των Eλλήνων, το ναό του Oλυμπίου Διός, έχει σκύψει το περήφανο κεφάλι του. Aυτή τη στιγμή πλήθος κόσμου κατακλύζει το χώρο και οι δημοσιογράφοι έχουν ορμήσει σαν όρνια· άλλος ζωγραφίζει, άλλος κάνει μετρήσεις, άλλος κρατάει σημειώσεις. Tο θλιβερό νέο θα φτάσει σίγουρα σε κάθε γωνιά του κόσμου. H αξία ενός ήρωα γίνεται κατανοητή μόνο αφού εκείνος πέσει· το ίδιο ισχύει και γι’ αυτούς εδώ τους στύλους. Δυστυχώς είχαμε τη ευκαιρία να εξετάσουμε έναν από αυτούς και να διαπιστώσουμε πόσο απλή, αλλά συγχρόνως ανθεκτική ήταν η κατασκευή τους. Άλλωστε είχαν αντέξει στις μπόρες για περισσότερο από δύο χιλιετίες… Mέχρι χτες το βράδυ 16 στύλοι έστεκαν όρθιοι, ανάμεσά τους κι ένας που πάνω στο κιονόκρανό του υπήρχε ακόμα το κατάλυμα όπου κατά το Mεσαίωνα ασκήτευσε ένας στυλίτης. O μεσαίος από τους τρεις στύλους στα δυτικά έχει πέσει τόσο όμορφα, λες και κάποιος έχει τοποθετήσει τους σπονδύλους του στη σειρά τον ένα μετά τον άλλο».
[Βίλχελμ Λάγκους, επιστολή προς τη μητέρα του στην οποία περιγράφει την καταστροφή που προκάλεσε η καταιγίδα της 26ης Οκτωβρίου 1852].
Το Ολυμπιείο λίγα χρόνια μετά την καταιγίδα που έριξε έναν από τους κίονες.
Κασταλία Λάγκους. Οικογενειακό αρχείο Hengik Lagus.
Ο Λάγκους περιγράφει με μαεστρία, πολλές φορές και με κριτική διάθεση, την καθημερινή ζωή στην Αθήνα, αλλά και την ατμόσφαιρα στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και τις πρεσβείες της Ρωσίας και της Σουηδίας, καθώς και τους Έλληνες λογίους που γνώρισε, όπως τον Αλέξανδρο Ρίζο-Ραγκαβή, τον Κωνσταντίνο Παπαρρηγόπουλο και τον Ιωάννη Γεννάδιο. Μέσα από τα χειρόγραφά του μπορούμε να σχηματίσουμε μια μοναδική εικόνα από τις εμπειρίες ενός Φινλανδού στην Αθήνα και την Ελλάδα των μέσων του 19ου αιώνα.
Ο Λάγκους ταξίδεψε από τη Φινλανδία στην Ελλάδα μέσω Ρωσίας. Παρέμεινε μάλιστα στην Οδησσό, με σκοπό να μελετήσει την ιστορία των Σκυθών και την εξάπλωση του ελληνικού πολιτισμού στα βόρεια παράλια της Μαύρης Θάλασσας. Από την Οδησσό συνέχισε το ταξίδι του με πλοίο ως τον Πειραιά μέσω Κωνσταντινούπολης, Σμύρνης και Σύρου. Κατά την παραμονή του στην ελληνική πρωτεύουσα, ο Λάγκους δημοσίευσε στο περιοδικό Πανδώρα μια από τις πρώτες μελέτες σχετικά με την ιστορία των Ελλήνων της Νότιας Ρωσίας με τίτλο «Περί των Ελλήνων της Μεσημβρινής Ρωσίας». Όταν επέστρεψε στη Φινλανδία, ανέλαβε την έδρα των Ανατολικών Σπουδών στο Αλεξάνδρειο Πανεπιστήμιο της χώρας, σημερινό Πανεπιστήμιο του Ελσίνκι, μια θέση που άφησε μετά από λίγα χρόνια για την έδρα της Ελληνικής Γραμματείας. Τερμάτισε την ακαδημαϊκή του καριέρα ως πρύτανης του ίδιου πανεπιστημίου.
Πηγή
- Μπιορν Φορσέν, Ο Βίλχελμ Λάγκους στην Αθήνα του 19ου αιώνα. Στο Μπιορν Φορσέν-Βασίλης Καρδάσης, Αγαπητή μισητή μου Αθήνα! Στιγμιότυπα από τη ζωή του Φινλανδού ελληνιστή Βίλχελμ Λάγκους. Εστία 2009.
ΑΡΓΟΛΙΚΗ ΑΡΧΕΙΑΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ 
Σχολιάστε