Ελληνιστική Πυραμίδα Ελληνικού
Στο νοτιοδυτικό άκρο της αργολικής πεδιάδας κοντά στις πηγές του Ερασίνου ποταμού (σημερινό Κεφαλάρι) και πάνω σε κύρια οδική αρτηρία που κατά την αρχαιότητα οδηγούσε από το Άργος προς την Τεγέα και την υπόλοιπη Αρκαδία, βρίσκεται ένα μεμονωμένο μνημείο, ένα μικρό οχυρό, γνωστό σήμερα με την ονομασία «Πυραμίδα» του Ελληνικού (σημερινό χωριό «Ελληνικό»). Σύμφωνα με τις ανασκαφικές μαρτυρίες και τα χαρακτηριστικά στοιχεία της δομής του χρονολογείται στα τέλη του 4ου π.Χ. αιώνα και όχι στην προϊστορική περίοδο, όπως πρόσφατα θέλησαν να αποδείξουν ορισμένοι ερευνητές. Στα ύστερα χρόνια της αρχαιότητας θεωρούσαν την πυραμίδα ως ταφικό μνημείο «Πολυάνδριον», ενώ σήμερα είναι βέβαιο ότι είναι οχυρό του τύπου των μικρών φρουρίων που έλεγχαν τους οδικούς άξονες και που είναι γνωστός και από άλλες περιοχές της Αργολίδας και Κυνουρίας.
Otto Magnus von Stackelberg, «Ερείπιον πυραμίδος παρά το Άργος», 1834.
Έχει σχήμα πύργου με επικλινείς τις εξωτερικές πλευρές του οι οποίες περιβάλλουν ένα ορθογώνιο οικοδόμημα συνολικών εσωτερικών διαστάσεων 7,03 x 9,07 μ. Οι εξωτερικοί αυτοί τοίχοι, ανερχόμενοι με κλίση πλευράς 60 μοιρών, σε ύψος 3,50 μ. μετατρέπονται σε κατακόρυφους για να στηρίξουν τους ορόφους της ανωδομής. Η κύρια είσοδος του μνημείου βρίσκεται στην ανατολική πλευρά του μνημείου, δηλαδή στην πλευρά που κοιτάζει προς την θάλασσα του Αργολικού κόλπου. Απ’ αυτήν εσωτερικά ξεκινά ένας στενόμακρος διάδρομος που οδηγεί σε μικρότερη πυλίδα, ανοιγμένη στο νότιο τοίχο του κυρίως χώρου, ενός τετράγωνου δωματίου πλευράς 7 μ περίπου.
Το επιβλητικό αυτό μνημείο είναι όλο δομημένο από σκληρό γκρίζο ασβεστόλιθο της περιοχής σε τραπεζιόσχημο και πολυγωνικό εν μέρει σύστημα από μεγάλους λιθόπλινθους. Ανασκαφικές έρευνες στο μνημείο, του οποίου η λιθοδομή παρέμεινε ακλόνητη επί 2400 χρόνια έγιναν από τον Th. Wiegand το 1901, κυρίως όμως από τον L. Lord το 1938, οι οποίοι δημοσίευσαν τα αποτελέσματα των ανασκαφών τους σε σχετικές μονογραφίες.
Πυραμίδα του Ελληνικού (Κεγχρεών). Λιθογραφία από το βιβλίο του Ιωάννου Κ. Κοφινιώτου, «Ιστορία του Άργους από των Αρχαιοτάτων χρόνων μέχρις ημών», Εν Αθήναις, Τυπογραφείον ο «Παλαμήδης» 1892. Επανέκδοση, εκδ. Εκ Προοιμίου 2008.
Ο Παυσανίας στην Περιήγησή του «Κορινθιακά» θεωρεί την Πυραμίδα του Ελληνικού ως πολυάνδριο δηλαδή ως ομαδικό τάφο κατοίκων του Άργους.
Γράφει: «ἐρχομένοις δὲ ἐξ Ἄργους ἐς τὴν Ἐπιδαυρίαν ἐστὶν οἰκοδόμημα ἐν δεξιᾷ πυραμίδι μάλιστα εἰκασμένον, ἔχει δὲ ἀσπίδας σχῆμα Ἀργολικὰς ἐπειργασμένας. ἐνταῦθα Προίτῳ περὶ τῆς ἀρχῆς πρὸς Ἀκρίσιον μάχη γίνεται, καὶ τέλος μὲν ἴσον τῷ ἀγῶνι συμβῆναί φασι καὶ ἀπ’ αὐτοῦ διαλλαγὰς ὕστερον, ὡς οὐδέτεροι βεβαίως κρατεῖν ἐδύναντο: συμβάλλειν δὲ σφᾶς λέγουσιν ἀσπίσι πρῶτον τότε καὶ αὐτοὺς καὶ τὸ στράτευμα ὡπλισμένους. τοῖς δὲ πεσοῦσιν ἀφ’ ἑκατέρωνων – πολῖται γὰρ καὶ συγγενεῖς ἦσαν – ἐποιήθη ταύτῃ μνῆμα ἐν κοινῷ».
«Δεξιά καθώς κανείς πηγαίνει από το Άργος προς την Επιδαυρία υπάρχει οικοδόμημα που μοιάζει πολύ με πυραμίδα και έχει απεικονισμένες ανάγλυφες ασπίδες του σχήματος των αργολικών ασπίδων. Αυτού είχε πολεμήσει ο Προίτος εναντίον του Ακρισίου για την βασιλεία, και λένε πως ο αγώνας έληξε ισόπαλος και γι’ αυτό αργότερα συμφιλιώθηκαν, αφού ούτε ο ένας ούτε ο άλλος μπόρεσε να πετύχει αποφασιστική νίκη. Λένε πως τότε πρώτη φορά συγκρούστηκαν οπλισμένοι με ασπίδες και οι ίδιοι και το στράτευμά τους. Για όσους εκατέρωθεν έπεσαν, επειδή ήταν συμπολίτες και συγγενείς, έγινε σ’ αυτό το μέρος κοινός τάφος». (Μετάφραση Νικολάου Παπαχατζή, εκδ. «Εκδοτική Αθηνών»).
Πηγές
- Υπουργείο Πολιτισμού.
- Παυσανίου Ελλάδος περιήγησις – Κορινθιακά / Λακωνικά, Εκδοτική Αθηνών, 2004, σ. 192-193.
Διαβάστε ακόμη:
ΑΡΓΟΛΙΚΗ ΑΡΧΕΙΑΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ 