ΑΡΓΟΛΙΚΗ ΑΡΧΕΙΑΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ

Μερικές παλαιές εφημερίδες του Ναυπλίου

Από την Απελευθέρωση του Ναυπλίου το 1822 μέχρι σήμερα πρέπει να έχουν εκδοθεί πάνω από 100 τίτλοι εφημερίδων με έδρα την πόλη αυτή. Παρουσιάζουμε παρακάτω ορισμένες, οι οποίες χρησίμευσαν μεταξύ άλλων ως  υλικό για τη συγγραφή της Ιστορίας του Ναυπλίου του Θεοδόση Δημόπουλου, συγγραφή που τελείωσε το 1949 κι εκδόθηκε μόνο το 2010 μετά το θάνατο του συγγραφέα το 1959 (Θεοδόση Δημόπουλου, Ιστορία του Ναυπλίου, δύο τόμοι, 2010, Εισαγωγή-Επιμέλεια Γ. Ρούβαλης).

Αναγκαστικά λοιπόν τα παρακάτω λήμματα περιορίζονται στα τεύχη που διέθετε ο Δημόπουλος. Ορισμένοι τίτλοι όμως αντιπροσωπεύονται από πληθώρα τευχών, όπως π.χ. το «Σύνταγμα», η «Ναυπλία», η «Αργολίς» και η «Ανεξαρτησία». Άλλοι τίτλοι όπως ο «Παλαμήδης», η «Αργολική», η «Δικαστική Εφημερίς» και η «Πρόοδος» εκπροσωπούνται από πολύ λίγα φύλλα. Έτσι, δεν είμαστε απολύτως σίγουροι για το σύνολο ετών έκδοσης κάθε τίτλου. Εννοείται ότι η πληθώρα των τοπικών ειδήσεων υπήρξε ένα πολύ πλούσιο υλικό για τον Δημόπουλο, για την περιγραφή της καθημερινής και πολιτικής ζωής στην πόλη τα χρόνια που καλύπτει το βιβλίο του και κυρίως τον 19^ο αιώνα, όπως φαίνεται και από το δημοσιευμένο αποτέλεσμα. Για την παραχώρηση του αρχείου ευχαριστώ τον γιο του Θεοδόση Δημόπουλου, κύριο Σπύρο Δημόπουλο, που συνετέλεσε στην έκδοση του βιβλίου του πατέρα του.

Αναφέρουμε ακόμα ότι δυστυχώς πλήρη σώματα τούτων των εφημερίδων δεν υπάρχουν στο Ναύπλιο και μάλλον ούτε και στην Ελλάδα, ούτε καν πλήρες σώμα του «Συντάγματος», η έκδοση του οποίου διήρκεσε τόσο πολύ.

Στη Βιβλιοθήκη «Ο Παλαμήδης» υφίστανται φύλλα από ορισμένες εφημερίδες της πόλης και της Αργολίδος και περισσότερα για πιο πρόσφατες εφημερίδες, του 20^ου αιώνα, π.χ. «Αργοναυπλία» 1956-61, «Αργολική Φωνή» 1946-62, «Ναυπλιακή Ηχώ», που άρχισε να κυκλοφορεί μάλλον το 1926 (μόνον τα έτη 1930-31 υπάρχουν και όχι 1950-54), το «Σήμα της Αργολίδος» 1958-61, τα «Ναυπλιακά Χρονικά» του  Θεόδωρου Κωστούρου 1953-56 και άλλες. Βλέπε σχετικά στο βιβλίο μου «Ναύπλιον, Σπηλιάδου 1», έκδ. Ναύδετο, 2008, Κεφάλαιο «Οι εφημερίδες», σελ. 161-170, όπου γίνεται μια περιγραφή των πιο πρόσφατων τίτλων.

Γιώργος Ρούβαλης

Δρ. Ιστορίας, Πανεπιστήμιο  Paris-X.- Καθηγητής- Συγγραφέας

1. ΛΑΪΚΟΣ ΑΓΩΝ. Πολιτική Εφημερίς, Διευθυντής και Υπεύθυνος Νικόλαος Πιτσάκης, Δικηγόρος. Τύποις Λάμπρου-Ναύπλιον. Έτος ιδρύσεως 1926, δισεβδομαδιαία, δισέλιδη. Υποστήριζε το Λαϊκό Κόμμα του Παναγή Τσαλδάρη και ήταν φανατικά αντιβενιζελική. Στο πρώτο τεύχος βρίσκουμε άρθρο του Μιχαήλ Γούδα, υπουργού του εκτελεσθέντος Δημητρίου Γούναρη, με τίτλο «Ο βενιζελισμός και ο Ιωάννης Μεταξάς», όπου ομιλεί περί τριών βενιζελικών δικτατοριών και δέκα στρατιωτικο-βενιζελικών κυβερνήσεων με την πρόθυμη συνεργασία του Ιωάννη Μεταξά. Παρουσιάζεται επίσης στο ίδιο τεύχος ο συνδυασμός Αργολιδοκορινθίας του Λαϊκού Κόμματος για τις επερχόμενες εκλογές με κύριο τοπικό υποψήφιο τον Ιωάννη Μουτζουρίδη, πολιτευτή που η εφημερίδα προβάλει στα επόμενα τεύχη. Υπάρχουν επίσης άρθρα για άλλους Ναυπλιείς πολιτευτές και υποψηφίους, τον Γεώργιο Καρπετόπουλο και σχόλια για τους Κολιαλέξη και Παραβάντη.

ΛΑΪΚΟΣ ΑΓΩΝ

2. ΑΡΓΟΛΙΚΗ. Εφημερίς πολιτική, δικαστική και κοινωνική. Διευθυντής Πραξιτέλης Γ. Μουτζουρίδης – ιδιοκτήτης Δημήτριος Ι. Δημητρίου. «Εμπρός, πάντοτε εμπρός προς το μέγα και υψηλόν, με πλήρη αυτοπεποίθηση – Μαξίμ Γκόργκυ». Έτος ιδρύσεως 1909, εβδομαδιαία, τετρασέλιδη. Έδρα Ναύπλιον και Λεωνίδιον (το 2^ο έτος, το 1910). Το 1910 ο υπότιτλος αλλάζει: Εφημερίς των συμφερόντων του νομού Αργολιδοκορινθίας και της Κυνουρίας. Αντιβενιζελική. Δημοσιεύει κατάλογο υποστηρικτών της υποψηφιότητας στις εκλογές του Γ. Μουτζουρίδη. Υπάρχουν μικρές αγγελίες, τοπικές ειδήσεις και στις 4 Νοεμβρίου 1910 αναγγελία της πρώτης του θεατρικού έργου «Ο Πιπιάς» του Αντώνη Λεκκόπουλου, «με προεισαγωγική μελέτη του ημετέρου διευθυντού». Υπάρχουν ποιήματα, χρονογραφήματα, ειδήσεις για τους Έλληνες του Λόουελ Μασαχουσέτης, αστυνομικές ειδήσεις και κοινωνικά. Επίσης κατάλογοι ενόρκων, διαφημίσεις τραπεζών. Στο τεύχος 78, 10 Δεκεμβρίου 1910, ποίημα του Ζαν Μωρεάς, μεταφρασμένο από τον Μιλτιάδη Μαλακάση, άρθρον της στήλης δια τας γυναίκας για το μέλλον της γυναικός και ρεπορτάζ για τα Κερκυραϊκά γράμματα.

ΑΡΓΟΛΙΚΗ

3. ΔΙΚΑΣΤΙΚΗ ΕΦΗΜΕΡΙΣ. Τιμή ετήσιας συνδρομής προπληρωτέας εν Ναυπλίω δραχμές 6. Διευθυντής Σπυρίδων Γιαννόπουλος, Δικηγόρος. Έτος ιδρύσεως 1894. Τύποις των εν Ναυπλίου εργοστασίων «Το Πανελλήνιον» Ανδρέου Ν. Κλεισιούνη. Συνεχόμενη αρίθμηση από τεύχος εις τεύχος. Στο τεύχος 23, έτος ζ’, 23 Απριλίου 1901, εκτενής οκτασέλιδη παρουσίαση της δίκης του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη με παράθεση διαφόρων εγγράφων της. Επίσης, πρόγραμμα εορτών για τα αποκαλυπτήρια του ανδριάντος του στρατάρχου Θεοδώρου Κολοκοτρώνη, 23 Απριλίου 1901, παρουσία της βασιλικής οικογενείας.

Δικαστική Εφημερίς, 23-4-1901

4. ΣΥΝΤΑΓΜΑ. Η μακροβιότερη εφημερίδα της Αργολίδος. Βλέπε το ομώνυμο λήμμα του Σπύρου  Ταλιέρη στην Εγκυκλοπαίδεια του Ελληνικού Τύπου 1784-1974, επιμέλεια Λουκία Δρούλια – Γιούλα Κουτσοπανάγου, τόμος Δ’, Ινστιτούτο Νεοελληνικών Ερευνών, Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, Αθήνα 2008, σελ. 151-153. Από Ιούνιο 1892 έως 1970. Ιδρυτής Παναγιώτης Ιωάννη Ιατρός, Διευθυντής – Ιδιοκτήτης Στυλ. Ν. Κωστόπουλος. Συντηρητική εφημερίδα, είχε ως διευθυντές τον φιλόλογο Θ. Αναγνωστόπουλο ή Σαλαβίστρα και αρθρογράφους  τον Πραξιτέλη Μουτζουρίδη, τον Ηλία Μπέζα, τον Α. Π. Τσακόπουλο, τον Αητονύχη (Θεόδωρο Κωστούρο) κι άλλους διανοούμενους. Κατά τη διάρκεια της στρατιωτικής δικτατορίας (1967-1974) υποστήριζε τη Χούντα.

Σύνταγμα – Εφημερίς Πολιτική Δικαστική και των Ειδήσεων, 1899.

5. ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑ. Εκδιδομένη άπαξ της εβδομάδος. Έτος ιδρύσεως 1872-1895 περίπου. Τετρασέλιδος. Δημοσιεύει πολλές δικαστικές αποφάσεις, τοπικά σχόλια κ.λπ. Τύποις Ν.Θ. Σταυριανοπούλου. Δεν αναφέρεται όνομα διευθυντού.

ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑ

6. ΑΝΑΤΟΛΗ. Εφημερίς του νομού Αργολιδοκορινθίας, πολιτική, δικαστική και των ειδήσεων. Έτος ιδρύσεως 1915. Διευθυντής Ανδρέας Γ. Χαρμαντάς, Δικηγόρος. Γραφεία και τυπογραφεία παραπλεύρως του Δημοτικού Θεάτρου. Εκδίδεται κατά Κυριακήν. Συνδρομές εν Ναυπλίω δραχμές 4, εν λοιπή Ελλάδι 5, εξωτερικού 8, Αμερικής δολάρια 2, Τουρκία μετζήτια 3. Δημοσιεύει ποιήματα, ανταποκρίσεις από χωριά του νομού, τοπικά νέα, συγχαρητήρια για τα γενέθλια του βασιλέως Κωνσταντίνου, ποιήματα του Άγγελου Χαδιαράκου και κοινωνικά.

ΑΝΑΤΟΛΗ

7. ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΙΣ. Έτος Α’ 1897, εκδίδοται κατά Πέμπτην. Δημοσιεύει κύριο άρθρο όπου ζητεί μεταρρυθμίσεις της πολιτειακής μηχανής, υπερασπίζεται τα δικαιώματα του νομού, νεκρολογίες, τοπικά στρατιωτικά νέα και κοινωνικά. Τύποις Ιωάννου Κ. Υψηλάντου. Τετρασέλιδος.

ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΙΣ

8. ΠΑΛΑΜΗΔΗΣ. Εβδομαδιαία πολιτικοκοινωνική εφημερίς, εκδιδομένη υπό του ομωνύμου συλλόγου. Έτος Α’ 1912, αριθμός 1, 23 Δεκεμβρίου 1912. Το φύλλον 5 λεπτά. Υποστηρίζει τους βαλκανικούς πολέμους, δημοσιεύει ποιήματα του Στέφανου Μαρτζώκη, μικρά νέα και διηγήματα.

ΠΑΛΑΜΗΔΗΣ

9. ΠΡΟΟΔΟΣ. Εφημερίς πολιτική αρχών φιλελευθέρων. Έτος Ε, περίοδος Β’, Ναύπλιον, 15 Οκτωβρίου 1884, τετρασέλιδη. Η τήρηση του συντάγματος αφιερούται εις τον πατριωτισμό των Ελλήνων (άρθρον 110 του Συντάγματος). Έτος ιδρύσεως 1879-1885 περίπου. Συντάκτης Χρ. Αναγνωστόπουλος, Δικηγόρος. Αντιπαρατίθεται προς την «Ανεξαρτησία» για το θέμα της αποθήκης ιματισμού και προς την «Αργολίδα» για τα άρθρα της περί σιδηροδρόμου.

ΠΡΟΟΔΟΣ

10. ΝΑΥΠΛΙΑ. Εφημερίς δικαστική, φιλολογική, ειδήσεων, ποικίλων. Περιέχουσα νομολογίαν των Εφετείων και του Αρείου Πάγου, φιλολογικά, ειδήσεις ενίοτε και άλλα ποικίλα. «Τι δε σοφ’ωτατον; Χρόνος· ανευρίσκει γαρ πάντα (Θάλητος Μηλησίου)». Έτος ιδρύσεως 1866-1872. Φιλοβασιλική. Τύποις Κ. Ιωαννίδη. Τετρασέλιδος. Εκδιδομένης αντί δις ενίοτε τετράκις του μηνός εις ημίφυλλον.

ΝΑΥΠΛΙΑ

11. Η ΑΡΓΟΛΙΣ. Εφημερίς του λαού. Εκδιδομένη άπαξ της εβδομάδος. Έτος ιδρύσεως 1865-1886. Τύποις Σ. Βίγγα. Τετρασέλιδος. Από το 1883 φέρει την προμετωπίδα «Σταγόνες ύδατος πέτρας κοιλαίνουσιν» και τα ονόματα των Σωτήριος Ε. Βίγγας, εκδότης και διευθυντής, και Δημήτριος Κ. Βαρδουνιώτης, συντάκτης. Δημοσιεύει διεθνείς κι ευρωπαϊκές ειδήσεις, δικαστικές αποφάσεις, υποστηρίζει τον κρητικό αγώνα, ποιήματα για την Κρήτη, νέα από το οπλοστάσιο κ.λπ. Στις 30 Μαρτίου 1883 εκτενής και εξυμνητική νεκρολογία του Αλέξανδρου Κουμουνδούρου. Διάφορα νέα για την κατασκευή του σιδηροδρόμου.

Η ΑΡΓΟΛΙΣ