ΑΡΓΟΛΙΚΗ ΑΡΧΕΙΑΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ

Jonathan M. Hall: η Ελλάδα, η Αργολίδα, το Άργος

Είναι τιμή για την Αργολίδα και ιδιαίτερα για το Άργος, να τους αφιερώνεται ένα από τα σημαντικότερα επιστημονικά πονήματα του διαπρεπούς Καθηγητή Κλασικών Σπουδών του Πανεπιστημίου του Σικάγο (Η.Π.Α.) κ. Jonathan M. Hall. Το βιβλίο του με τίτλο Reclaiming the Past. Argos and its Archaeological Heritage in the Modern Era (Cornell University Press, 2021), είναι το αποτέλεσμα μιας πολύχρονης και επίπονης επιστημονικής έρευνας και αποτελεί το δεύτερο σημαντικό επιστημονικό γεγονός της περιόδου μαζί με τη διοργάνωση του Επιστημονικού Συμποσίου για το Άργος που παρουσιάζουμε σε άλλο κείμενο.

Jonathan M. Hall

Ο Jonathan M. Hall, βραβευμένος στις ΗΠΑ για το εκπαιδευτικό/διδακτικό του έργο συνοδεύει, πολλά χρόνια τώρα, Αμερικανούς φοιτητές στο Άργος, προτείνοντάς τους μια άλλη εμπειρία πεδίου με την ιστορία και την αρχαιολογία στο κέντρο της παραγωγής τους, στην αρχαιότερη πόλη της Ελλάδας.

Δημιουργεί μόνιμο θαυμασμό σε όσους τον γνωρίζουν η απλότητα και η φιλική του διάθεση, καθώς και η αγάπη του για την Ελλάδα και την Αργολίδα γενικότερα. Η επιστημονική του πληρότητα καταγράφεται στη συνέχεια. Η ανθρώπινη διάσταση ενός απλού και φιλικού χαρακτήρα είναι απόλυτα βιωματική και ταυτόχρονα, γίνεται εύκολα κατανοητό στο πρόσωπο που τον προσεγγίζει πως οι δυο διαστάσεις, επιστήμονας και καθημερινός άνθρωπος, είναι απόλυτα συνυφασμένες στο πρόσωπο του διεθνώς αναγνωρισμένου Καθηγητή Κλασικών Σπουδών. Είχαμε την τύχη να γνωριστούμε. Είμαστε ευγνώμονες που μας μνημονεύει στο τελευταίο του έργο. Χαρήκαμε τα ταξίδια μας σε διάφορα μέρη και τις συζητήσεις μας. Θέλουμε να ανταποδώσουμε με το παρόν αφιέρωμα την αναγνώριση του κόσμου της Αργολίδας στο έργο και την παρουσία του.

Βιογραφικό

Jonathan Mark Hall (Τζόναθαν Μαρκ Χολ), καθηγητής Ελληνικής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο του Σικάγο. Ένας συνειδητός φιλέλληνας και φίλος του Άργους.

Ο Jonathan M. Hall είναι καθηγητής Κλασικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο του Σικάγο και οι τομείς ενδιαφέροντός του είναι η αρχαία ελληνική κοινωνική, πολιτισμική και πολιτική ιστορία, η αρχαιολογία, η μεθοδολογία της ιστορίας και η σύγχρονη ελληνική ιστορία. Ολόκληρο το έργο του χαρακτηρίζεται από την προσπάθεια της ανάλυσης ζητημάτων του αρχαίου ελληνικού κόσμου και της προβολής τους στο σύγχρονο, προσπάθεια της οποίας η επιστημονική πληρότητα και το ενδιαφέρον συγκεκριμενοποιείται ακόμη περισσότερο στην τελευταία του επιστημονική έρευνα για το Άργος (2021).

Ο Jonathan M. Hall, δίνει έμφαση στο έργο του στην κατασκευή, τη νοηματοδότηση και τις λειτουργίες της εθνικής ταυτότητας στις ελληνικές κοινότητες. Η ιδιαίτερη διεπιστημονική οπτική που υιοθετεί σχετικά με τα ζητήματα χαρακτηρίζει  ήδη το πρώτο του πόνημα με τίτλο Ethnic Identity in Greek Antiquity (Cambridge, 1997) για το οποίο βραβεύτηκε από την Αμερικανική Φιλολογική Εταιρεία το 1999 με το Βραβείο Charles J. Goodwin.

Ethnic Identity in Greek Antiquity

Hellenicity: Between Ethnicity and Culture

Στην ιδιαίτερη ερευνητική του πορεία και πρακτική προστέθηκε το δεύτερο πόνημα με τίτλο Hellenicity: Between Ethnicity and Culture (Chicago, 2002), που διερευνούσε την εμφάνιση και το μετασχηματισμό της Ελληνικής συνείδησης και αυτογνωσίας κατά την αρχαιότητα, έρευνα που βραβεύτηκε το 2004  από τις Εκδόσεις του Πανεπιστημίου του Σικάγο με το βραβείο Gordon J. Laing.

H επιστημονική αξία του έργου του Jonathan M. Hall αναγνωρίζεται διεθνώς και πιστοποιείται τόσο από την ανανέωση των εκδόσεών του όσο και από τις μεταφράσεις σε διάφορες γλώσσες μεταξύ των οποίων και η Ελληνική. Το κλασικό πλέον πόνημά του με τίτλο History of the Archaic Greek World, ca. 1200-479 BCE  (Malden MA, 2007), παρουσιάστηκε σε μια δεύτερη ανανεωμένη έκδοση το 2014, χρονιά κατά την οποία δημοσιεύεται και το νέο του επιστημονικό πόνημα με τίτλο Artifact and Artifice: Classical Archaeology and the Ancient Historian (Chicago, 2014). Σ’ αυτό παρουσιάζει μια σειρά μελετών περίπτωσης από τον ελληνικό και ρωμαϊκό κόσμο στις οποίες βασίζει τον προβληματισμό του για τη σχέση μεταξύ των γραπτών αρχειακών τεκμηρίων και του υλικού πολιτισμού.

History of the Archaic Greek World, ca. 1200-479 BCE

Αρχαία ελληνική ιστορία: H αρχαϊκή περίοδος 1200-479 π.Χ., Hall M. Jonathan, Μετάφραση – Επιμέλεια, Ξυδόπουλος Κ. Ιωάννης.

Artifact and Artifice: Classical Archaeology and the Ancient Historian

Η πλούσια επιστημονική θεματολογία του παρουσιάζεται σε μια μεγάλη σειρά δημοσιευμένων εργασιών οι οποίες παρατίθενται στο τέλος. Σημειώνουμε ιδιαίτερα πως το 2009 βραβεύτηκε για την παιδαγωγική και διδακτική του πληρότητα με το βραβείο  Quantrell Award for Excellence in Undergraduate Teaching.

Άργος: ένας σύγχρονος διάλογος με το παρελθόν

Το 2021 εκδόθηκε το νέο επιστημονικό πόνημα του Jonathan M. Hallμε τίτλο «Aνακτώντας το παρελθόν: το Άργος και η αρχαιολογική του κληρονομιά στη σύγχρονη εποχή – Reclaiming the Past. Argos and its Archaeological Heritage in the Modern Era».

Το έργο όπως είναι φυσικό περικλείει ολόκληρη την επιστημονική εμπειρία ερευνητή και ενισχύει περισσότερο ακόμη την ιδιαίτερη ερευνητική διάσταση που χαρακτηρίζει το έργο του Jonathan M. Hall: την ψηλάφηση της σχέσης παρελθόντος-παρόντος, τα σημεία που επιτρέπουν στο παρελθόν να αναδύεται στο παρόν. Ο ευρηματικός τίτλος της ανάκτησης του παρελθόντος έχει ακριβώς αυτή τη σημασία, δηλαδή, να υπογραμμίσει τη συνεχή διαπραγμάτευση της σύγχρονης πόλης με το πλούσιο παρελθόν της. O συγγραφέας χρησιμοποιεί τη «μάχη των Στρατώνων Καποδίστρια» για να οριοθετήσει την ερευνητική λογική με την οποία προσεγγίζει το θέμα της πολιτιστικής κληρονομιάς της πόλης και των τρόπων με τους οποίους η ίδια αντιμετωπίζει την σύγκρουση μεταξύ του παρελθόντος και του παρόντος, μεταξύ της διατήρησης και της εξέλιξης.

Aνακτώντας το παρελθόν: το Άργος και η αρχαιολογική του κληρονομιά στη σύγχρονη εποχή.

Το βιβλίο αρθρώνεται σε δυο μέρη και πέντε κεφάλαια με στόχο να αναδείξει από τη μια τον πλούτο της πολιτισμικής κληρονομιάς της πόλης και από την άλλη, να τεκμηριώσει τον διάλογο για το μέλλον αυτής της κληρονομιάς. Ο χρόνος αποτελεί το πλαίσιο στο οποίο αναπτύσσεται η πόλη και η ιστορία της. 6.000 χρόνια συνεχούς κατοίκησης, παραγωγής κοινωνικών σχέσεων, διαμόρφωσης πολιτικών και στρατιωτικών δράσεων, διαρκής εναλλαγή μεταξύ καταστροφών του αστικού ιστού και ανακατασκευών του!

Από τo «πραγματικό λίκνο των ημίθεων και των ηρώων» του ιερέα και θεολόγου Thomas Smart Hughes που επισκέπτεται την πόλη το 1812-13, στην «Βηθλεέμ της Ελλάδας» του Ιωάννη Κοφινιώτη (1892, Ιστορία του Άργους), ο συγγραφέας αφιερώνει το 1^ο κεφάλαιο στη θαυμαστή πορεία της πόλης και τη συνάντησή της με τους Ρωμαίους, τους Βυζαντινούς, τους Φράγκους, τους Βενετούς και τους Τούρκους.

O Jonathan M. Hall, δεν επαναλαμβάνει προηγούμενες έρευνες σχετικά με το ιστορικό παρελθόν της πόλης, αλλά το αναπλάθει δημιουργικά δίνοντας απόψεις και εικόνες που συνθέτουν έναν δυναμικό αστικό χώρο. Έτσι, στο κεφάλαιο περιλαμβάνονται καταγραφές περιηγητών, μερικές από τις οποίες μας ήταν άγνωστες, συμβάλλοντας στη γενικότερη κατανόηση της αργειακής πραγματικότητας.

Στο 2^ο κεφάλαιο που αφορά στην πορεία της πόλης προς τη σύγχρονη εποχή, περιέχει ένα από τα σημαντικότερα και λιγότερο τεκμηριωμένα σημεία της ιστορίας της πόλης: την έλξη που προκαλούν οι αρχαιότητες στους ξένους. Το σημειώνω καθώς ελάχιστες είναι οι πληροφορίες που έχουμε για το εμπόριο αρχαιοτήτων από τον 18^ο αι. και μετά στην περιοχή. Ο συγγραφέας παραθέτει πολλές γραπτές πηγές περιγραφής των αρχαιολογικών χώρων από περιηγητές (Fourmont, Dodwell, Gell, Leake,…) και παράλληλα επιστρέφει στα κλασικά περιγραφικά κείμενα (Ηρόδοτος, Παυσανίας) για να διασταυρώσει και να τεκμηριώσει ακόμη περισσότερο τις πληροφορίες.

Ένα από τα στοιχεία θαυμασμού που μας προκαλεί η ιστορία αυτής της πόλης είναι η διαρκής ανασύστασή της μετά από μια καταστροφή και πάντα στον ίδιο κατοικημένο χώρο. Το 3^ο κεφάλαιο αναφέρεται ακριβώς σ’ αυτό το παιχνίδι της ιστορικής μοίρας του Άργους δίνοντας έμφαση στα γεγονότα της Επανάστασης του 1821 και στις τεράστιες υλικές και ανθρώπινες καταστροφές που έγιναν στην πόλη. Η οργανωμένη κρατική παρέμβαση ανασυγκρότησης της πόλης κατά την καποδιστριακή περίοδο αναλύεται διεξοδικά από τον συγγραφέα καταλήγοντας στη σημαντική παρατήρηση σχετικά με το σχέδιο πόλης του Borroczyn που αποτελούσε μια πρώτη ολοκληρωμένη αντίληψη του διαλόγου σύζευξης παλιού και νέου, παλιάς πόλης και νέας πόλης.

Aνακτώντας το παρελθόν…

Το 2^ο Μέρος με τίτλο «Ανακτώντας το παρελθόν», ξεκινά με την προσπάθεια διατήρησης της πολιτισμικής κληρονομιάς σε μια ιδιαίτερη «βασιλική» διαδρομή από τον Όθωνα στον Γεώργιο 1^ο και τις πρώτες πολιτικές προσπάθειες για τη διάσωση και ανάδειξη των αρχαιοτήτων. Ιδιαίτερη σημασία αποδίδεται στην τοπική «διασωστική» προοπτική που αποκρυσταλλώνεται στην οργάνωση των  κύκλων διανοουμένων της εποχής με την έκδοση εφημερίδων και κυρίως με την πρώτη έκδοση της «Ιστορίας του Άργους» από τον Ι. Κοφινιώτη. Δεύτερο μεγάλο βήμα στη σύγχρονη προσωπικότητα της πόλης και στην ανάκτηση του παρελθόντος της, στάθηκε η δημιουργία του «Συλλόγου Αργείων Δαναός» το 1894, ένας από τους παλαιότερους συλλόγους στη χώρα.

Τέλος, το 5^ο κεφάλαιο αφιερώνεται στη «Νέα Εποχή της Αρχαιολογικής Κληρονομιάς» με έμφαση στις έρευνες του Vollgraff και παράλληλη αναφορά στα ιστορικά γεγονότα μέχρι και τη δεκαετία 1930, με πλήθος πληροφοριών για τις πολιτικές, τα προβλήματα ακόμη και τις προσωπικές «κόντρες» και διαφωνίες μεταξύ αρχαιολόγων και τοπικών παραγόντων, που επιτρέπουν στον συγγραφέα μια συγκροτημένη ανάδειξη της σημασίας του διαλόγου ανάμεσα στην πόλη και την πολιτιστική της κληρονομιά, ανάμεσα στο παρελθόν και το παρόν, εξυπηρετώντας τον αρχικό στόχο της έρευνας.

Τα ερωτήματα που θέτει ο συγγραφέας ως επίλογο της έρευνάς του, αποτελούν θαυμάσιο κίνητρο για έναν προβληματισμό σε τοπικό και εθνικό επίπεδο,  καθώς το «Συντήρηση ή πρόοδος» και το «Μέλλον της Κληρονομιάς», θα πρέπει να αποτελέσουν σημεία αναφοράς ενός ευρύτατου και ουσιαστικού διαλόγου που να εμπλέκει όχι μόνο τους «γνώστες» αλλά ολόκληρο τον πληθυσμό σε μια νέα σταυροφορία για την προστασία και την ανάδειξη της πολιτισμικής κληρονομιάς και στην περίπτωσή μας, εκείνη του Άργους.

Αν σκεφτεί κανείς πως η πόλη δεν διαθέτει ούτε μια σελίδα ιστορικού αρχείου (με εξαίρεση όσα με κόπο αθροίζουμε στην Αργολική Βιβλιοθήκη) και ότι έχει γίνει εκτεταμένη και συνειδητή καταστροφή τους, τότε μάλλον θα πρέπει να είμαστε εντελώς απαισιόδοξοι για τη συνέχεια. Αν αντιθέτως σκεφτούμε πως μεγάλοι επιστήμονες όπως ο Jonathan M. Hall, αναδεικνύουν τη σημασία αυτής της πολιτισμικής κληρονομιάς για το αναπτυξιακό μέλλον της πόλης, τότε θα πρέπει να αισιοδοξούμε για τα υπαρκτά περιθώρια αντίδρασης στην καταστροφική μανία της μικροαστικής κακογουστιάς.

Εκδόσεις

• Reclaiming the Past. Argos and its Archaelogical Heritage in the Modern Era: Cornell University Press, 2021.
• Artifact and Artifice: Classical Archaeology and the Ancient Historian. Chicago: University of Chicago Press, 2014.
• A History of the Archaic Greek World, ca. 1200–479 BCE, 2nd ed. Chichester: Wiley-Blackwell, 2014. [Also translated into Polish and Greek.]
• Hellenicity: Between Ethnicity and Culture. Chicago: University of Chicago Press, 2002.
• Ethnic Identity in Greek Antiquity. Cambridge: Cambridge University Press, 1997.

Επιλεγμένες επιστημονικές εργασίες

• «The archaeology of ‘celebrities’ in the Greek and Roman worlds, «Acta ad archaeologiam et artium historiam pertinentia» 30 (2018): 310–27.
• «Hellenic Homelands: The Greek Diaspora, Ancient and Modern.» In An Age of Experiment: Classical Archaeology Transformed (1976–2014), edited by L. Nevett and J. Whitley, 235–46. Cambridge: Mac Donald Institute for Archaeological Research, 2018.
• «The Determinacy of Space and State formation in Archaic Greece.» In Eurasia at the Dawn of History: Urbanization and Social Change, edited by M. Fernández-Götz and D. Krausse, 279–90. Cambridge: Cambridge University Press, 2017.
• «Quanto c’è di ‘greco’ nella ‘colonizzazione greca» In Conceptualizing Early Colonization, edited by L. Donnellan, V. Nizzo, and G. J. Burgers, 51–59. Brussels: Belgisch Historisch Instituutte Rome, 2016.
• «Ancient Greek Ethnicities: Towards a Reassessment,» Bulletin of the Institute of Classical Studies58, no. 2 (2015): 15–29.
• «Federalism and Ethnicity.” In Federalism in Greek Antiquity, edited by H. Beck and P. Funke, 30–48. Cambridge: Cambridge University Press, 2015.
• «The Rise of State Action in the Archaic Age.» In A Companion to Ancient Greek Government, edited by H. Beck, 9–21. Chichester: Wiley-Blackwell, 2013.
• «Early Greek Settlement in the West: The Limits of Colonialism.» In Theatre Outside Athens: Drama in Greek Sicily and South Italy, edited by K. Bosher, 19–34. Cambridge: Cambridge University Press, 2012.
• «Imagining a Community beyond the Polis: The Emergence and Transformation of the » In Formesovrapoleiche e interpoleiche di organizzazionenel mondo greco antico, edited by M. Lombardo, 28–37. Galatina: Congedo, 2011.
• «Autochthonous Autocrats: The Tyranny of the Athenian Democracy.» In Private and Public Lies: The Discourse of Despotism and Deceit in the Ancient World, edited by K.O. Chong-Gossard, F. Vervaet, and A. Turner, 11–28. Leiden: Brill, 2010.
• «Foundation Stories.» In Greek Colonisation. An Account of Greek Colonies and Other Settlements Overseas in the Archaic Period, vol 2, edited by G. Tsetskhladze, 383–426. Leiden: Brill, 2008.
• «Politics and Greek Myth.» In The Cambridge Companion to Greek Mythology, edited by R. Woodard, 331–354. Cambridge: Cambridge University Press, 2008.
• «International Relations.» In The Cambridge History of Greek and Roman Warfare, vol 1: Greece, the Hellenistic World and the Rise of Rome, edited by P. Sabin, H. van Wees, and M. Whitby, 85–107. Cambridge: Cambridge University Press, 2007.
• «Arcades His Oris: Greek Projections on the Italian Ethnoscape?» In Cultural Borrowings and Ethnic Appropriations in Antiquity, edited by E. Gruen. Stuttgart: Franz Steiner, 2005.
• «Culture, Cultures, and Acculturation.» In Das ArchaischeGriechenland: Interne Entwicklungen, Externe Impulse, edited by R. Rollinger and C. Ulf. Berlin: Akademie Verlag, 2004.
• «The Dorianization of the Messenians.» In Helots and their Masters in Laconia and Messniea: Histories, Ideologies, Structures, edited by N. Luraghi and S.E. Alcock. Washington, DC: Center for Hellenic Studies, 2003.
• «Contested Ethnicities: Perceptions of Macedonia within Evolving Definitions of Greek Identity.» In Ancient Perceptions of Greek Ethnicity, edited by I. Malkin. Washington, DC: Center for Hellenic Studies, 2001.
• «Sparta, Lakedaimon and the Nature of Perioikic Dependency.» In Further Studies in the Ancient Greek Polis, edited by P. Flensted-Jensen. Stuttgart: Franz Steiner, 2000.
• (With Catherine Morgan) «Achaian Poleis and Achaian Colonisation.» In Introduction to an Inventory of Poleis. Acts of the Copenhagen Polis Centre 3, edited by M. H. Hansen. Copenhagen: Det Kongelige Danske Videnskabernes Selskab, 1996.
• «The Role of Language in Greek Ethnicities.» Proceedings of the Cambridge Philological Society41 (1995).
• «How Argive was the «Argive» Heraion? The Political and Cultic Geography of the Argive Plain, 900–400 BC.» American Journal of Archaeology99 (1995).

       Επιμέλεια: Γεώργιος Η. Κόνδης