Ταύρ(ι)ος – (Υλλικός)
Αρχαίος ποταμός στην Τροιζήνα. Ο Παυσανίας [1] εντοπίζει την πηγή του Υλλικού [2], που αρχικά ονομαζόταν όπως λέει Ταύριος, ακολουθώντας τον ορεινό δρόμο από Τροιζήνα για Ερμιόνη. Ο Πλίνιος ο πρεσβύτερος μιλώντας γενικά για το νερό κάνει μνεία σ’ αυτό της Τροιζήνας: Αλλά πριν απ’ όλα είναι καταδικασμένα τα πικρά νερά κι αυτά που δίνουν μια αίσθηση πληρότητας ευθύς μόλις τα πιεις, όπως κάνει το νερό της Τροιζήνας [3]. Ο μεταγενέστερός του Αθήναιος ξεκαθαρίζει ότι το νερό αυτό είναι το Ταύρειον ύδωρ, στο οποίο αναφέρεται τέσσερεις φορές: Ο Κύνουλκος λέει απευθυνόμενος στον Ουλπιανό: Δεν θα σου πω να πιω το νερό του Ταύρου που συ δεν ξέρεις ποιο είναι [4] και ο συνομιλητής του περίεργος του λέει: …μην αρνηθείς να μας πεις τι είναι αυτό το Ταύριο νερό [5]. Αλλού περιγράφει το νερό της Τροιζήνας το οποίο των γευομένων ευθύς ποιεί πλήρες το στόμα αφού ανήκει στα ύδατα που …και σωματώδη εστί καί έχει ώσπερ τι βάρος εν εαυτοίς [6]. Ο σοφιστής συγγραφέας βάζει στο στόμα του Κύνουλκου [7] απόσπασμα που λέει πως πήρε από την κωμωδία Πυθαγορίζουσα του Άλεξι [8] ένα ποτήρι νερό που βράστηκε καλά αλλ’ αν άβραστο το πιεις είναι βαρύ κουραστικό, και εξηγεί πως το Ταύρειον ύδωρ ονόμασε ο Σοφοκλής στον «Αιγέα» [9] από το όνομα του περί την Τροιζήνα ποταμού Ταύρου, μνημονεύοντας παράλληλα κοντά στον ποταμό κρήνη Υόεσσα.
Η Τροιζήνα και ο Πόρος, λιθογραφία από το βιβλίο La Grece, σχέδιο του Baron de Stackelberg, Παρίσι, 1834.
Το νερό του Ταύρου πρέπει να εννοεί και ο Βιτρούβιος, που αναφέρει πως προκαλούσε ποδάγρα σχεδόν σε όλους τους κατοίκους της Τροιζήνας [10], αφού ό,τι άλλο νερό υπήρχε ήταν μολυσμένο. Ανάλογες πληροφορίες μεταδίδει και ο Πλίνιος λέγοντας: Οφείλεται στο νερό της Τροιζήνας ότι όλοι εκεί υποφέρουν από ασθένεια των ποδιών [11]. Στον Ησύχιο τέλος καταγράφεται: Ταύρειον πώμα: Σοφοκλής Αιγεί, από Ταύρου ποταμού Τροιζήνα, παρ’ώ και κρήνη Υόεσσα. Στην κρήνη αυτή αναφέρεται και ο Ευστάθιος [12], συνδέοντάς την με ποταμό της Τροιζήνας. Στα νερά του ποταμού αυτού πρέπει να αναφέρεται και η τροφός της μητριάς του Ιππόλυτου Φαίδρας, απαντώντας στη δύστυχη κυρά της, που ονειρεύεται να φύγει στα βουνά και να πιει νερό δροσεράς από κρηνίδος καθαρών υδάτων:
τι αναζητάς πηγής τρεχούμενα νερά
δίπλα στον πύργο σου είναι πλαγιά
όπου πώμα εσύ μπορείς να βρεις [13].
H ονομασία του ποταμού μας βάζει στον πειρασμό να θυμηθούμε τον άγριο ταύρο που βγήκε από τη θάλασσα, προκαλώντας θανάσιμο ατύχημα στον Ιππόλυτο, που έτρεχε στην ακτή με το άρμα του. Άλλωστε, ο ταύρος αποτελεί μια συνήθη απεικόνιση ποταμών. Το τοπωνύμιο αυτό θα το βρούμε εκτός από την ομώνυμη μικρασιατική οροσειρά και σε ένα ακρωτήρι στην ανατολική Σικελία, πάνω στο οποίο είναι χτισμένη η πόλη Ταυρομένιο, κοντά στον ομώνυμό της ποταμό [14]. Όσον αφορά στην ονομασία Υλλικός, ο Σ. Βυζάντιος στο λήμμα Υλλείς γράφει: έστιν Υλλίς και φυλή Άργους και Δωριέων και Τροιζινίων ο φυλέτης Υλλεύς. Ίσως εννοεί τον Ύλλο, γιο του Ηρακλή και της Δηιάνειρας, ο οποίος λατρευόταν και στην Τροιζήνα. Αναφέρονται και δύο παραπόταμοι του Έρμου με το όνομα Ύλλος[15] στην Ιωνία, ενώ παρεμφερής είναι και η ονομασία της βοιωτικής λίμνης Υλίκη. Τέλος ο Μελέτιος, προφανώς από λάθος, τον γράφει Υλισό: Ευρίσκεται αύτη η πόλις (η Ερμιόνη)…ου μακράν του Υλισού ποταμού.
Στα νότια της Τροιζήνας υπάρχει στο βουνό πηγή, που σήμερα υδροδοτεί το χωριό. Ίσως να είναι η πηγή του Ταύριου, ίσως Ταύριος να ήταν ο Κρεμαστός, ή τέλος ίσως Ταύριος να ήταν ένα ασήμαντο σήμερα ρέμα, που εκκινώντας Ν. του χωριού, καταλήγει Δ. της Τροιζήνας, στον όρμο του Πώγωνα, στην αρχαία παραλία της Κελενδέρεως.
Υποσημειώσεις
[1] 2, 32, 7. [«Παυσανίου – Ελλάδος περιήγησις, Αττικά, Κορινθιακά, Λακωνικά, Αρκαδικά, Μεσσηνιακά, Αχαϊκά, Ηλειακά», Ν.Δ. Παπαχατζή, Εκδοτική Αθηνών, 1976, 1979, 1980].
[2] Γράφεται σε χειρόγραφα των Κορινθιακών και Υλικού ή Υλυκού ή και Ολικού.
[3] «Φ. Ιστορία» XXXI, 36
[4] «Δειπνοσοφισταί», 3,122 a.
[5] «Δειπν.», 3, 122, e.
[6] «Δειπνοσοφισταί» 2,42 α.
[7] «Δειπν.», 3, 122, f.
[8] Πολυγραφώτατος σκωπτικός ποιητής της Κάτω Ιταλίας (3ος π.Χ. αιώνας). Σώζονται αποσπάσματα.
[9] «Αιγεύς», απ. 20 Ν.
[10] 8, 3, 6.
[11] «Φυσική Ιστορία», XXXI, 12.
[12] 881, 24.
[13] Ευρ. «Ιππόλυτος», 225-227.
[14] Ανώνυμου XXI, Keller «Scriptores Graeci Minores».
[15] Ηροδ. Α΄. 80.
Κωνσταντίνος Π. Δάρμος
Διαβάστε ακόμη:
Αρχαίοι Ποταμοί Αργολίδας
ΑΡΓΟΛΙΚΗ ΑΡΧΕΙΑΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ 
Σχολιάστε