Γεράσιμος Παγώνης Αρχιεπίσκοπος Αργολίδος (1790-1867) – Πτυχιακή εργασία του Γεωργίου Καραμπάτσου υποβληθείσα στην Ανώτατη Εκκλησιαστική Ακαδημία Θεσσαλονίκης. Θεσσαλονίκη, 2020.
Γεράσιμος Παγώνης Αρχιεπίσκοπος Αργολίδος (1790-1867)
Η παρούσα εργασία εκπονήθηκε στο πλαίσιο της φοίτησής μου στο Πρόγραμμα Ιερατικών Σπουδών της Ανώτατης Εκκλησιαστικής Ακαδημίας Θεσσαλονίκης για τη λήψη του πτυχίου και πραγματεύεται τα του βίου και της δράσης του Γερασίμου Παγώνη κληρικού – αγωνιστή, Πρωτοσυγκέλλου της Μητροπόλεως Μονεμβασίας και Καλαμάτας και της Επισκοπής Μεσσήνης και αποβιώσαντος ως Αρχιεπισκόπου Αργολίδος.
Η επιλογή του θέματός μου συνδέεται με την προσεχή επέτειο συμπλήρωσης 200 ετών από τη Μεγάλη Επανάσταση του 1821, για την οποία η συμβολή της Μεσσηνίας ήταν σημαντική. Στο πλαίσιο αυτό θεώρησα υποχρέωσή μου να αναδείξω τον τόπο καταγωγής μου μέσα από μια σπουδαία μορφή της Μεσσηνίας που αγωνίστηκε για τη μεγάλη ιδέα της απελευθέρωσης της πατρίδας κατά την Επανάσταση του 1821, για τη διαμόρφωση του νέου ελληνικού κράτους και για τη συγκρότηση της δομής της Εκκλησίας, της οποίας η δυναμική προσωπικότητα, ο βίος και το έργο δεν έχει ακόμη προβληθεί και αξιολογηθεί όσο θα έπρεπε.
Υπήρξαν βέβαια στο παρελθόν αρκετές απόπειρες σύνθεσης της βιογραφίας του εν λόγω ιεράρχη, αλλά δυστυχώς στις περισσότερες από αυτές είτε περιλαμβάνονται λανθασμένα ιστορικά στοιχεία είτε απουσιάζουν σημαντικές πληροφορίες. Τα σημαντικότερα από τα έργα αυτά είναι του Αρχιμανδρίτη και Καθηγητή της Θεολογίας στο Εθνικό Πανεπιστήμιο Θεοκλήτου Βίμπου και μετέπειτα Αρχιεπισκόπου Μαντινείας και Κυνουρίας, του αοιδίμου Μητροπολίτη Θεσσαλιώτιδος και Φαναριοφερσάλων Ιεζεκιήλ Βελανιδιώτη, του φιλολόγου, ιστορικού ερευνητή και διευθυντή της Βιβλιοθήκης της Βουλής Σταύρου Χ. Σκοπετέα και του Μεσσήνιου Δημοσιογράφου και ιστοριοδίφη Μίμη Φερέτου.
Στόχος της παρούσας είναι να παρουσιάσει στο ευρύ κοινό με σαφήνεια και κατά το δυνατόν πληρότητα τον βίο και τη δράση ενός ακόμη ιεράρχου, σπουδαίου και ταυτοχρόνως αφανούς ανδρός της Επανάστασης του 1821, ο οποίος, όπως ορθά επισημάνθηκε, ακόμη «δὲν ἔχει τιμηθεῖ δεόντως ἀπὸ τὴν πόλη τῆς Καλαμάτας, ὅπου πλεῖστα προσέφερε ὡς ἀγωνιστὴς τῆς ἐλευθερίας». Για την εκπόνηση του έργου απαιτήθηκε πολύς χρόνος έρευνας και μελέτης σε διάφορα αρχεία και βιβλιοθήκες.
Ανάμεσα σε αυτά είναι τα Γενικά Αρχεία του Κράτους, το Ιστορικό Αρχείο της Εκκλησίας της Ελλάδος και το Αρχείο της Ιεράς Μητροπόλεως Μεσσηνίας. Στο σημείο αυτό εκφράζω τις θερμές μου ευχαριστίες προς όλους όσοι συνέβαλαν στην προσέγγιση των ανωτέρω Αρχείων. Ειδικότερα, ευχαριστώ τον Μακαριώτατο Αρχιεπίσκοπο Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ. Ιερώνυμο, Πρόεδρο της Ιεραρχίας και της Διαρκούς Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος, ο οποίος επέτρεψε την έρευνά μου στο Ιστορικό Αρχείο της Ιεράς Συνόδου. Ιδιαιτέρως, εκφράζω της θερμότατές μου ευχαριστίες προς τον Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Μεσσηνίας και Καθηγητή του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Χρυσόστομο, αφενός επειδή μου επέτρεψε την έρευνα στο Αρχείο της Ιεράς Μητροπόλεως Μεσσηνίας και με συστατική επιστολή του προσέγγισα όλα τα παραπάνω εκκλησιαστικά αρχεία που η έρευνά μου απαιτούσε και αφετέρου επειδή από την αρχή των σπουδών μου και μέχρι σήμερα στέκεται πολύτιμος αρωγός σε κάθε εγχείρημα και πρόβλημά μου…
[…] Αξιόλογο εκδεδομένο υλικό συγκέντρωσα από τις Βιβλιοθήκες: Εθνική της Ελλάδος, της Βουλής των Ελλήνων, αλλά και τις Πανεπιστημιακές, όπως του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, τις Δημόσιες και τις Δημοτικές, όπως της Λαϊκής Βιβλιοθήκης Καλαμάτας και της Αργολίδας, των οποίων οι υπεύθυνοι με εξυπηρέτησαν με περισσή προθυμία. Ιδιαίτερη μνεία θα ήθελα να κάνω στον υπεύθυνο της Αργολικής Βιβλιοθήκης κ. Τσάγκο Αναστάσιο, ο οποίος ανταποκρίθηκε άμεσα στα αιτήματά μου για ηλεκτρονική αποστολή βιβλιογραφικού υλικού…
Ο Γεράσιμος Παγώνης, κατά κόσμον Γεώργιος Παγώνης ή Παγωνόπουλος, γεννήθηκε στη Μεγάλη Μαντίνεια Αβίας το 1790 και όχι το 1792, όπως ισχυρίζονται άλλοι ερευνητές. Η Μεγάλη Μαντίνεια Αβίας είναι κωμόπολη στους πρόποδες του Καλαθίου όρους προς τον Μεσσηνιακό κόλπο…
Την 1η Δεκεμβρίου του 1818 ο εικοσιοκτάχρονος γραμματέας του μητροπολίτη Μονεμβασίας κατηχείται και εισέρχεται στη Φιλική Εταιρία. Το γεγονός αυτό έλαβε χώρα στην Καλαμάτα από τον Ζακυνθινό ιατρό και μόνιμο κάτοικο της πόλης Αναστάσιο Κορνήλιο, ο οποίος είχε αναπτύξει στενές σχέσεις με τον Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη, με ποσό προσφοράς τριακοσίων γροσίων. Ο Γεώργιος Παγώνης πολύ σύντομα αναδεικνύεται ένθερμος Φιλικός διακατεχόμενος από μεγάλο ζήλο για την ελευθερία της Πατρίδος του. Επιδιώκοντας ο Γεώργιος να ενισχύσει ακόμη περισσότερο τον Αγώνα της Εταιρίας, μια ημέρα εισέρχεται στο δωμάτιο του θείου του Χρύσανθου και «κλίνας προς αὐτὸν τὰ γόνατα ἐνώπιον τῆς εἰκόνος τοῦ Δεσπότου Χριστοῦ, μυεῖ αὐτὸν τὰ τῆς ἑταιρίας τῶν Φιλικῶν», προειδοποιώντας τον πως για όποια παραβίαση των κανόνων της Εταιρείας η ποινή είναι ο θάνατος.
Έχοντας άμεσο και μεγάλο ενδιαφέρον για την ενίσχυση του Ελληνικού Αγώνα και του Έθνους, ο σεβάσμιος γέροντας ασπάζεται τα των Φιλικών και στις 15 Μαΐου του 1819 γίνεται μέλος από τον Χριστόφορο Περραιβό.
Ως Φιλικός «ἀνέπτυξε μεγάλην δραστηριότητα εἰς τὸν τομέα τῆς μυήσεως σημαντικῶν προυχόντων τῆς Καλαμάτας, μεταξὺ τῶν ὁποίων ἦσαν ὁ κατὰ τὴν ἐπανάστασιν πληρεξούσιος καὶ κατόπιν πολλάκις διατελέσας δήμαρχος Καλαμάτας Ι. Κ. Κυριακός, πιθανῶς δὲ καὶ ὁ υἱὸς τοῦ Μαυρομιχάλη καὶ ἔμπιστος φίλος του Ἠλ. Μαυρομιχάλης». Ανάλογα είχε συμβεί και με τον Πρωτοσύγγελο του Χριστιανουπόλεως Αμβρόσιο Φραντζή.
Έκτοτε, ο μητροπολίτης Μονεμβασίας, ως ανώτατος θρησκευτικός και πολιτικός άρχοντας, και παρ’ αυτού ο ένθεος Γεώργιος γίνονται η ψυχή της μελετώμενης Επαναστάσεως. Ο Χρύσανθος ορίζεται ως ταμίας τον περιφερικών εισφορών και ως μέλος της ιθυνούσης Επιτροπής της Εταιρίας στην Πελοπόννησο. Υπό την ιδιότητα αυτή αναθέτει άκρως εμπιστευτικές και επικίνδυνες αποστολές στον Γεώργιο, ο οποίος τις διεκπεραιώνει κατά τρόπο υποδειγματικό φέροντας όλες τους σε αίσιο πέρας…
Για την ανάγνωση της πτυχιακής εργασίας πατήστε διπλό κλικ στον σύνδεσμο: Γεράσιμος Παγώνης Αρχιεπίσκοπος Αργολίδος (1790-1867)
ΑΡΓΟΛΙΚΗ ΑΡΧΕΙΑΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ 
Σχολιάστε