ΑΡΓΟΛΙΚΗ ΑΡΧΕΙΑΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ

Παπαδόπουλος ή Παππαδόπουλος Προκόπιος (Νεμνίτσα – Άργος 1885)

Αγωνιστής της Επανάστασης του 1821 | Συμβολαιογράφος Άργους Φεβρουάριος 1859 – Ιούνιος 1863 |Συμβολαιογράφος  Ναυπλίας  Μάιος 1864 – Ιούλιος 1875

Ο Προκόπιος Παπαδόπουλος ή Παππαδόπουλος ο επονομαζόμενος Λογιώτατος, είναι ένα ακόμα χαρακτηριστικό παράδειγμα συμβολαιογράφου που έζησε και έδρασε στη διάρκεια της Επανάστασης.

Πληροφορούμαστε τη δράση του στην αρχή της Επανάστασης  από τα έργα του  Φώτιου Χρυσανθόπουλου ή Φωτάκου. Καταγόταν από το χωριό Νεμνίτσα της επαρχίας Καρυταίνης, (σημερινός εγκαταλειμένος οικισμός Μεθύδριο). Ήταν συγγενής  με τον επίσκοπο Βρεσθένης Θεοδώρητο (1787-1843), σημαντική προσωπικότητα του Αγώνα της Ανεξαρτησίας,  μέλος της Φιλικής Εταιρίας και μέτοχο των εξελίξεων την περίοδο  της Επανάστασης και μετά από αυτήν.

Τότε ο Προκόπιος Παπαδόπουλος ήταν γνωστός και ως «Λογιώτατος», πιθανά λόγω της μόρφωσής του, η οποία του εξασφάλισε θέση επαρχιακού γραμματέως στην οθωμανική πολιτική υπηρεσία. Από τη θέση αυτή  φρόντιζε να ενεργεί κατάλληλα ώστε να καθησυχάζει τις ανησυχίες των Οθωμανών και να τους πείθει για την πίστη του στην εξουσία τους έως την έκρηξη της Επανάστασης. Στην πρώτη φάση του Αγώνα υπηρέτησε στο στρατόπεδο της Πιάνας και παρευρέθηκε στην πολιορκία της Τριπολιτσάς. Παράλληλα,  στην αρχή της Επανάστασης υπηρέτησε ως  γραμματέας της Δημογεροντίας Καρυταίνης.[1]

Το 1824, σύμφωνα με τα απομνημονεύματα του Φωτάκου, οι Δεληγιαννέοι οι οποίοι προφανώς τον εμπιστεύονταν του ανέθεσαν να μεταφέρει επιστολές τους προς τους Ανδρέα Λόντο και Ανδρέα Ζαΐμη και να διαπραγματευτεί μαζί τους. Ο Λόντος και ο Ζαΐμης ήταν μέλη του αντίπαλου στρατοπέδου με αυτούς και τον Κολοκοτρώνη στην διάρκεια του πρώτου εμφυλίου πολέμου. Η αποστολή που είχε στόχο να επιτευχθεί κάποια συνεννόηση, απέτυχε.

Το 1825, κατά τη διάρκεια της εισβολής του Ιμπραήμ στην Πελοπόννησο ήταν ανάμεσα στους αγωνιστές που συμμετείχαν στις μάχες στα Τρίκορφα και  που συνέβαλαν στην υπεράσπιση της Μονής του Μεγάλου Σπηλαίου.[2]  Δεν στάθηκε δυνατό να εντοπιστεί η δράση του Παπαδόπουλου στη συνέχεια, κατά το υπόλοιπο της Επανάστασης και στην περίοδο του Ιωάννη  Καποδίστρια, εάν και υπάρχουν κάποιες αναφορές στα φύλλα της Γενικής Εφημερίδας της Κυβερνήσεως στο όνομα Π. Παπαδόπουλος, σε συνδυασμό με την ευρύτερη επαρχία Καρυταίνης.  Το όνομα είναι όμως σύνηθες και δεν υπάρχουν περαιτέρω στοιχεία για ασφαλή ταύτιση.

Η επόμενη εξακριβωμένη περίοδος της δράσης του Προκόπιου Παπαδόπουλου αρχίζει με τον διορισμό του ως παρέδρου παρά το Ειρηνοδικείο Ναυπλίου στις 12 (24) Ιουλίου του 1837, με σχετική οθωνική βασιλική απόφαση.[3] Στις 9 (21) Ιανουαρίου του 1840 εγκρίνεται η παραίτηση του Προκόπιου Παππαδόπουλου (με δύο π) και στη θέση του διορίζεται ο δικηγόρος Ιωάννης Δαλλωνάς.[4] Τον συναντάμε ακολούθως στις 29 Μαρτίου 1844 όταν με απόφαση της Γραμματείας Δικαιοσύνης (Υπουργείο Δικαιοσύνης σήμερα) διορίζεται κλητήρας του Πρωτοδικείου Ναυπλίου (πρόκειται για τον εισαγωγικό βαθμό).[5] Την περίοδο που υπηρετεί σε αυτή τη θέση, θα συμπεριληφθεί στον κατάλογο του 1845 με τους έχοντες τα προσόντα να χρησιμοποιηθούν ως ένορκοι σε δίκες, όπως και άλλοι Ναυπλιείς.[6] Ακολουθεί, στις 11 Ιανουαρίου του 1847, μία τοποθέτηση που θα έχει να κάνει με διοικητικά καθήκοντα, καθώς διορίζεται με σχετικό βασιλικό διάταγμα  έπαρχος Γυθείου.[7] Στη θέση αυτή όμως δεν θα μακροημερεύσει αφού στις 23 Απριλίου του ίδιου έτους θα απολυθεί. Τέτοιες σύντομες τοποθετήσεις και απολύσεις  ήταν συνηθισμένες επί Όθωνα.[8] Ο Παππαδόπουλος δεν θα μείνει άνεργος, καθώς λίγες μέρες μετά, στις 21 Ιουλίου  1847, θα εκδοθεί το διάταγμα με το οποίο τοποθετείται βασιλικός επίτροπος στην Κέα.[9] Θα ακολουθήσει λίγα χρόνια μετά, στις 29 Οκτωβρίου του 1853, ο διορισμός του ως βασιλικός επίτροπος στο Επαρχιακό συμβούλιο Άργους.[10]

Κατ’ αυτόν τον τρόπο, ο Προκόπιος Παππαδόπουλος εγκαθίσταται στην περιοχή μας, από την οποία δεν θα απομακρυνθεί ξανά. Την περίοδο του Όθωνα δεν υπήρχε μονιμότητα των δημοσίων υπαλλήλων ή λειτουργών, ούτε υπήρχε κάποιας μορφής ασφάλιση ενώ τα χρόνια προϋπηρεσίας δεν εξασφάλιζαν κάποιο συγκριτικό πλεονέκτημα. Ήταν πάγια  τακτική οι εργαζόμενοι, σε οποιαδήποτε μορφή δημοσίου, πρώτα να απολύονται και μετά να ξαναπροσλαμβάνονται. Εξυπακούεται βέβαια πως δεν μπορούσε να υπάρξει από τον ενδιαφερόμενο δημόσια δυσαρέσκεια, γιατί απλά δεν θα διοριζόταν ξανά πουθενά. Οι μεταθέσεις δε σε διαμετρικά αντίθετα γεωγραφικά σημεία της χώρας  ήταν απόλυτα συνηθισμένες.

Η επανεμφάνιση του Προκόπιου Παπαδόπουλου στη νομική κοινότητα του νομού μας θα γίνει στις 17 Ιουλίου του 1858, όταν θα διορισθεί πάρεδρος του Ειρηνοδικείου Άργους, στη θέση του Ν. Κορδία που διορίζεται με τη σειρά του συμβολαιογράφος Άργους.[11] Στις 13 Σεπτεμβρίου του 1858  μία ακόμα απόλυση απομακρύνει τον Προκόπιο Παππαδόπουλο από τη θέση του Α’ παρέδρου του Ειρηνοδικείου Άργους.[12] Φαίνεται πως αυτή η απόλυση είναι μεταβατική.

Ο Π. Παπαδόπουλος είναι άξιος, ικανός και πρέπει να έχει σημαντικές γνωριμίες, καθώς στις 27 Φεβρουαρίου του 1859, δια σχετικού βασιλικού διατάγματος, συστήνεται Τρίτη θέση συμβολαιογράφου στην πόλη του Άργους, την οποία και την καταλαμβάνει.[13]  Σύμφωνα με τα βιβλία ευρετηρίων και τα βιβλία συμβολαίων των συμβολαιογράφων Άργους,  που σώζονται και διατηρούνται στα Γ.Α.Κ., Αρχείο Νομού Αργολίδος, ο Παπαδόπουλος θα συντάξει την πρώτη του πράξη στο Άργος στις 14-3-1859 και την τελευταία, ήτοι την υπ’ αρ.  3.498, στις 12-6-1863.[14] Η θητεία του ως συμβολαιογράφος της πόλης του Άργους θα ολοκληρωθεί  με την έκδοση σχετικού θεσπίσματος  απόλυσης,  στις 3 Ιουλίου του 1863.[15]

Η τελευταία σελίδα προικοσύμφωνου, Συμβολαιογραφείο Άργους, με την Υπογραφή και σφραγίδα του Προκόπιου Παπαδόπουλου.

Η καριέρα του ως συμβολαιογράφος  θα συνεχιστεί λίγο καιρό αργότερα στην πόλη του Ναυπλίου. Συγκεκριμένα, θα αποτελέσει τον αντικαταστάτη του θανόντος  συμβολαιογράφου Δ. Βασιλείου. Ο Προκόπιος Παπαδόπουλος θα διορισθεί με βασιλικό διάταγμα στις 27 Ιανουαρίου του 1864.[16] Η πρώτη πράξη του που εντοπίζεται στα βιβλία μεταγραφών του υποθηκοφυλακείου Ναυπλίου είναι η υπ’ αρ. 5, στις 31 Μαΐου του 1864, μια κατακυρωτική έκθεση πλειστηριασμού και αναφέρεται στη μεταβιβαστική πράξη υπ΄ αρ. 6/31-5-1864.[17] Ο Προκόπιος Παππαδόπουλος, ενώ στη διάρκεια της θητείας του στο Άργος ακολουθούσε απόλυτη αρίθμηση των συμβολαίων του, κατά την θητεία του στο Ναύπλιο θα ακολουθεί ετήσια αρίθμηση (ξεκινά κάθε πρώτη του χρόνου με την πράξη ένα). Η τελευταία του πράξη, σύμφωνα με τα βιβλία μεταγραφών ήταν η υπ’ αρ. 310, στις 28 Ιουλίου του 1875, βιβλία Μιδέας τόμος Ε΄, αρ. 1.519.

Βασιλείον της Ελλάδος Εφημερίς της Κυβερνήσεως, αρ. 11, Εν Αθήναις, 12 Μαρτίου 1864, Αγγελίαι, αφορώσαι την δημόσιον υπηρεσίαν.

Η έδρα του γραφείου του δεν ήταν ιδιαίτερα σταθερή. Στις πράξεις του αναφέρονται έξι διαφορετικές έδρες. Ξεκινά με το γραφείο του να βρίσκεται  «κειμένω εν τη κατά την πλατεία του Συντάγματος και ενορία του Αγίου Σπυρίδωνος κειμένη οικία του Ιωάννου Νικηταρά Σταματελόπουλου». Τον Αύγουστο του 1864 και για μικρό χρονικό διάστημα μεταφέρεται στο «κειμένω κάτωθι της οικίας του Δημητρίου Ν. Πονηροπούλου κειμένης εντός του Ναυπλίου αντίκριθει τω ανακτόρει και κατά την ενορία του Αγίου Γεωργίου». Τον Σεπτέμβριο του 1865 η διεύθυνση του γραφείου αλλάζει και αναφέρεται «εν τω συμβολαιογραφείω μου κειμένω κάτωθι της οικίας του Δημητρίου Ολύμπιου κειμένη εντός του Ναυπλίου και απέναντι των ανακτόρων και κατά την ενορία του Αγίου Γεωργίου». Ακολουθεί, τον Φεβρουάριο του 1866 μία ακόμα μετακόμιση, σε γραφείο «κείμενω κάτωθι της οικίας του Γιαννούλη Φικιώτη (-ου) κειμένης εντός του Ναυπλίου κατά την πλατεία του Συντάγματος». Στα τέλη  Δεκεμβρίου του 1866 με αρχές του 1867 θα επαναφέρει την έδρα του στο γραφείο «κειμένω  κάτωθι της οικίας του Ιωάννου Νικηταρά, κειμένης εντός του Ναυπλίου κατά την πλατεία Συντάγματος». Στη συνέχεια,  τον Ιανουάριο του 1871, μεταφέρει το γραφείο του «κάτωθι της οικίας του ποτέ Βασιλείου Πουρναρού  κειμένης εντός του Ναυπλίου κατά την Πύλη της Ξηράς του φρουρίου και την ενορίαν του Αγίου Γεωργίου». Τέλος, τον Ιούνιο του 1873, θα καταλήξει στο τελευταίο γραφείο του, που  βρίσκεται «κειμένω κάτωθι της οικίας Κωτσονοπούλου κειμένης εντός του Ναυπλίου και εις την ενορία του Αγίου Γεωργίου».[18]

Δοθείσης της ευκαιρίας, θα αναφερθούμε εν συντομία στην κατάσταση των ισογείων των σπιτιών του Ναυπλίου κατά τις πρώτες δεκαετίες του σύγχρονου ελληνικού κράτους. Τα περισσότερα σπίτια του Ναυπλίου αμέσως μετά το τέλος της επανάστασης και τα πρώτα χρόνια της βασιλείας του Όθωνα, όπως αυτά αποτυπώνονται σε σχέδια και γκραβούρες της εποχής, ήταν σπίτια με οθωμανική, αραβική διαμόρφωση. Είχαν δηλαδή χαμηλοτάβανα, κακοφωτισμένα κατώγια και  εσωτερικές αυλές ή μαντρότοιχους για να μπορούν οι Οθωμανές να βγαίνουν χωρίς  μαντήλες, φερετζέ ή αμπάγια και να κάνουν τις οικιακές δουλειές. Αυτά σιγά σιγά άρχισαν να  αλλάζουν ρυθμό ή να κατεδαφίζονται και να χτίζονται εξ υπαρχής νέα στη θέση τους ή να επισκευάζονται εκτεταμένα, χάνοντας τα οθωμανικά χαρακτηριστικά τους και αποκτώντας νεοκλασικά. Η ουσία όμως είναι ότι τα σπίτια με αξιόλογα, καθαρά, φωτεινά και ευπρεπή ισόγεια ήταν λίγα, με συνέπεια να χρησιμοποιούνται σταθερά τα ίδια πάντα γραφεία ή να αναγκάζονταν οι επαγγελματίες να αλλάζουν συχνά πυκνά έδρα.

Ο  Προκόπιος Παπαδόπουλος ολοκλήρωσε την καριέρα του στις 20 Αυγούστου του 1875,  όταν και απολύθηκε προσωρινά, με σχετικό βασιλικό διάταγμα. Έτσι ονομαζόταν τότε η αποστρατεία.[19] Πρέπει να θεωρείται τυχερός καθώς οι περισσότεροι συνάδελφοι, ειδικά κατά τον 19ο αιώνα ασθενούσαν και πέθαιναν εν ενεργεία.

Ο Παπαδόπουλος, ως συμβολαιογράφος με πολλά κοινά χαρακτηριστικά με τους λοιπούς συμβολαιογράφους της πρώτης περιόδου, ομοιάζει με αυτούς και στο γεγονός ότι ήταν συνδρομητής στην έκδοση βιβλίων για την ιστορία της ελληνικής Επανάστασης. Εάν μάλιστα έχει ταυτιστεί σωστά, ήταν συνδρομητής βιβλίων που περιέγραφαν και τη δική του δράση στη διάρκεια του Αγώνα. Έτσι εντοπίζεται στην  «Επιτομή της Ιστορίας της Αναγεννηθείσης Ελλάδος αρχόμενη από του έτους 1715 και λήγουσα το 1837…, συγγραφείσα παρά Αμβροσίου Φραντζή…,  τόμος τέταρτος,  εν Αθήναις, εκ της τυπογραφίας Κ. Ράλλη, 1841». Επίσης, συμμετέχει ως συνδρομητής στο «Απομνημονεύματα περί της Ελληνικής Επαναστάσεως, υπό Φωτάκου πρώτου υπασπιστού του Θεόδωρου Κολοκοτρώνου, Αθήνησι , τύποις και βιβλιοπολείω  Π.Α. Σακελλαρίου, 1858».[20]

Τέλος, η εικόνα του ανδρός ολοκληρώνεται και με δύο προσωπικού χαρακτήρα πληροφορίες που αλιεύτηκαν η πρώτη από την εφημερίδα  «Ανεξαρτησία». Στο φύλλο της 18ης Ιανουαρίου του 1873  ανακοινώνεται ο αρραβώνας της θυγατέρας του Προκόπιου Παπαδόπουλου με τον γυμνασιάρχη Τριπόλεως, κύριο Μιχαλόπουλο. Το όνομα της θυγατέρας δεν αναφέρεται βέβαια. Άλλες εποχές, άλλα ήθη…. Η δεύτερη εντοπίστηκε στην εφημερίδα του Άργους «Δαναός» στο φύλλο της 16^ης Φεβρουαρίου του 1885. Συγκεκριμένα πληροφορούμαστε ότι την προηγούμενη εβδομάδα απεβίωσε στο Άργος, όπου ζούσε, ο υπερεκατονταετής, παλαιός συμβολαιογράφος Προκόπιος Παπαδόπουλος, πατέρας του δικηγόρου Δημήτριου Παπαδόπουλου.[21]

Υποσημειώσεις

[1] Α) Φωτίου Χρυσανθόπουλου ή Φωτάκου, Βίοι Πελοποννησίων ανδρών και των έξωθεν εις την Πελοπόννησο,… τον Αγώνα της Επαναστάσεως,  εκδόσεις Ελεύθερη σκέψις 2003,  ακριβής επανατύπωσις της εκδόσεως του 1888, και Φώτιος Χρυσανθόπουλος (Φωτάκος), Απομνημονεύματα περί της Ελληνικής επαναστάσεως (1821- 1828),  τ. πρώτος και τέταρτος, Νεοελληνική Γραμματεία,  εκδόσεις Πελεκάνος. Β) Θεόδωρος Ρηγόπουλος, γραμματέας των Κολοκοτρωναίων και του Νικηταρά, Απομνημονεύματα, εκδόσεις Λαβύρινθος, σελ. 259.

[2] Νικολάου Παν. Παπαδόπουλου,  Κατακαημένου Μοριά σελίδες του 1821, τ. Α’, Αθήναι 1974, κεφάλαιο Πρόμαχοι Μεγάλου Σπηλαίου, σ. 478.

[3] «Εφημερίς της Κυβερνήσεως του Βασιλείου της Ελλάδος, αρ. 27, Εν Αθήναις, 25 Ιουλίου 1837,   Διορισμοί,  σ. 111».

[4] «Εφημερίς της Κυβερνήσεως του Βασιλείου της Ελλάδος, αρ. 3, Εν Αθήναις, 8 Φεβρουαρίου 1840,  Αγγελίαι,  αφορώσαι την δημόσιον υπηρεσίαν,  σ. 26».

[5] «Εφημερίς της Κυβερνήσεως του Βασιλείου της Ελλάδος, αρ. 13, Εν Αθήναις, 27 Απριλίου 1844,  Αγγελίαι,  αφορώσαι την δημόσιον υπηρεσίαν,  σ. 61».

[6] «Εφημερίς της Κυβερνήσεως του Βασιλείου της Ελλάδος, αρ. 35, Εν Αθήναις, 2 Δεκεμβρίου 1844,  Οριστικοί κατάλογοι, των εχόντων προσόντα ενόρκου, των κατοίκων της Διοικήσεως Αργολίδος, σ. 208».

[7] «Εφημερίς της Κυβερνήσεως του Βασιλείου της Ελλάδος, αρ. 10, Εν Αθήναις, 5 Απριλίου  1847,  Αγγελίαι,  αφορώσαι την δημόσιον υπηρεσίαν, σ. 59».

[8] «Εφημερίς της Κυβερνήσεως του Βασιλείου της Ελλάδος, αρ. 17, Εν Αθήναις, 2 Ιουνίου 1847,  Αγγελίαι,  αφορώσαι την δημόσιον υπηρεσίαν, σ. 84».

[9] «Εφημερίς της Κυβερνήσεως του Βασιλείου της Ελλάδος, αρ. 29, Εν Αθήναις, 20  Σεπτεμβρίου 1847,  Αγγελίαι,  αφορώσαι την δημόσιον υπηρεσίαν, σ. 229».

[10] «Εφημερίς της Κυβερνήσεως του Βασιλείου της Ελλάδος, αρ. 29, Εν Αθήναις, 20  Σεπτεμβρίου 1847,  Αγγελίαι,  αφορώσαι την δημόσιον υπηρεσίαν,  σ. 229».

[11] «Εφημερίς της Κυβερνήσεως του Βασιλείου της Ελλάδος, αρ. 2, Εν Αθήναις, 17 Ιανουαρίου 1853,  Αγγελίαι,  αφορώσαι την δημόσιον υπηρεσίαν, σ. 8».

[12] «Εφημερίς της Κυβερνήσεως του Βασιλείου της Ελλάδος, αρ. 53, Εν Αθήναις, 22 Νοεμβρίου 1858,  Αγγελίαι,  αφορώσαι την δημόσιον υπηρεσίαν, σ. 330».

[13] «Εφημερίς της Κυβερνήσεως του Βασιλείου της Ελλάδος, αρ. 26, Εν Αθήναις, 27 Ιουνίου 1859,  Αγγελίαι,  αφορώσαι την δημόσιον υπηρεσίαν, σ. 190».

[14] Γενικά Αρχεία του Κράτους,  Αρχεία Νομού Αργολίδος. Στην ανωτέρω υπηρεσία έχουν παραδοθεί και  υφίστανται τα περισσότερα ευρετήρια συμβολαίων, καθώς και τα περισσότερα από τα βιβλία με τα συμβόλαια των συμβολαιογράφων της πόλης του Άργους κατά τον 19^ο αιώνα. Αντίθετα δεν υπάρχει απολύτως τίποτα αντίστοιχο για τους συμβολαιογράφους του Ναυπλίου, παρά μόνο τα βιβλία του υποθηκοφυλακείου Ναυπλίου.

[15] «Βασιλείον της Ελλάδος Εφημερίς της Κυβερνήσεως,  αρ. 28, Εν Αθήναις, 3 Αυγούστου 1863,  Αγγελίαι,  αφορώσαι την δημόσιον υπηρεσίαν, σ. 140».

[16] «Βασιλείον της Ελλάδος Εφημερίς της Κυβερνήσεως,  αρ. 11, Εν Αθήναις, 12 Μαρτίου 1864,  Αγγελίαι,  αφορώσαι την δημόσιον υπηρεσίαν, σ. 57».

[17] Αρχείο μεταγεγραμμένων συμβολαίων του Υποθηκοφυλακείου Ναυπλίου, πράξη υπ’ αρ. 6/31-5-1864, βιβλία Μιδέας  τ.  Β΄,  αρ. 438.

[18] Αρχείο μεταγεγραμμένων συμβολαίων του Υποθηκοφυλακείου Ναυπλίου.

[19] «Εφημερίς της Κυβερνήσεως του Βασιλείου της Ελλάδος, αρ. 58, Εν Αθήναις, 29 Οκτωβρίου 1875,  Αγγελίαι,  αφορώσαι την δημόσιον υπηρεσίαν, σ. 398».

[20] Αντίγραφα μέσω της ψηφιακής βιβλιοθήκης Νεοελληνικών σπουδών  «Ανέμη» του Πανεπιστημίου Κρήτης,  αναρτημένα στο διαδίκτυο (ο Π. Παπαδόπουλος συναντάται αντιστοίχως στις σ. 269 και 281 των δύο έργων).

[21] Βιβλιοθήκη της Βουλής των Ελλήνων, ψηφιακό αρχείο εφημερίδων, εφημερίδα: α)  «Ανεξαρτησία, έτος Β΄,  Ναύπλιο,  18  Ιανουαρίου 1873,  αριθμός 76,  λήψεις 131», β) «Δαναός, έτος Γ΄, Άργος, 16 Φεβρουαρίου 1885, αριθμός 53, λήψη 76», γ) Θεόδωρος Ρηγόπουλος, γραμματέας των Κολοκοτρωναίων και του Νικηταρά, Απομνημονεύματα, εκδόσεις Λαβύρινθος, σελ. 260.

Νικόλαος Γεωργίου Τόμπρας

Συμβολαιογράφος

Οι Συμβολαιογράφοι | Σημειογράφοι – Μνήμονες – Συμβολαιογράφοι Ναυπλίου 1831- 2009, Ναύπλιο 2020.

Διαβάστε ακόμη:

• Παπαδόπουλος Χαράλαμπος Α. (1798 ή 1799 – ;)
• Ελαιών Αναστάσιος (1782-1852)
• Μαυροκέφαλος Αναστάσιος (1797-1880)
• Σκαλίδης Γεώργιος (1793-1857 ή 1858)
• Οικονομίδης Ιωάννης (; – 1861)
• Αναφορογράφοι του Ναυπλίου
• Οι Συμβολαιογράφοι | Σημειογράφοι – Μνήμονες – Συμβολαιογράφοι Ναυπλίου 1831- 2009 – Νικόλαος Γεωργίου Τόμπρας
• Η κατάσταση της δικαιοσύνης στην Ελλάδα κατά την άφιξη του Ιωάννη Καποδίστρια