ΑΡΓΟΛΙΚΗ ΑΡΧΕΙΑΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ

Παπαδόπουλος Χαράλαμπος Α. (1798 ή 1799 – ;)

Δημόσιος Μνήμων Ναυπλίας Χαράλαμπος Α. Παπαδόπουλος

1/  9 Μαρτίου 1831 – 16.764 / 26 Δεκεμβρίου 1846[1]

Ο Χαράλαμπος  Αριστείδου Παπαδόπουλος  κατάγεται από την Καρύταινα,  σύμφωνα με δήλωση του κατά την απογραφή της  Οθωνικής περιόδου, στις 19 Ιουνίου 1839. Όπου αναγράφεται το πατρώνυμό του, χρησιμοποιείται μόνο το γράμμα «Α». Ο μοναχογιός του όμως ονομάζεται Αριστείδης, σύμφωνα με την ανωτέρω απογραφή. Καθώς την περίοδο της απογραφής δηλώνει ότι είναι σαράντα χρονών, θα πρέπει να έχει γεννηθεί  μεταξύ των ετών 1798 και 1799. [2]  Αν και δεν στάθηκε δυνατό να εντοπιστεί το είδος των σπουδών του αυτές κρίνεται πως θα ήταν αξιόλογες. Γνώριζε την ελληνική γλώσσα σε πολύ καλό βαθμό αλλά δεν γνώριζε επαρκώς την οθωμανική και χρησιμοποιεί πάντα διερμηνέα, όταν χρειάζεται,  γεγονός που έχει τη σημασία του για πρώην υπήκοο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Ταυτόχρονα,  γνώριζε να γράφει,  συνεπώς και να  διαβάζει, τόσο την ιταλική  όσο και τη γαλλική γλώσσα. Τα κείμενα του στα ιταλικά  είναι εξαιρετικά καλλιγραφικά. Είναι γνώστης σε σημαντικό βαθμό των κειμένων του Διαφωτισμού,  στα συμβόλαιά του περιέχονται λέξεις και φράσεις που είναι συνδεδεμένες με τον Γαλλικό Διαφωτισμό ενώ οι πελάτες του – τουλάχιστον αυτοί των πρώτων χρόνων – αναγράφονται συχνά ως «πολίτες». Ένα ακόμα στοιχείο που ενισχύει την άποψη ότι πρέπει να έχει λάβει σημαντική μόρφωση είναι ότι επί διακυβερνήσεως Ιωάννη Καποδίστρια διορίζεται ως ένας από τους  πρώτους Προέδρους Πρωτοκλήτου Δικαστηρίου της χώρας (Πρωτοδικεία με τη σημερινή ορολογία).

Ας ανιχνεύσουμε λοιπόν την πορεία του στον χρόνο. Η πρώτη αναφορά για τον Χαράλαμπο Παπαδόπουλο εντοπίζεται στις 21 Οκτωβρίου  1827, όταν κατ’ εντολή του στολάρχου, του οποίου διατελεί γραμματέας, αποστέλλει  επιστολή  προς τους Δημογέροντες των Χίων, προκειμένου να τους ευχαριστήσει για την παροχή οικονομικής ενίσχυσης. Η επιστολή συντάσσεται επί του δίκροτου «Ελλάς». Πρόκειται για την εκστρατεία στη Χίο, που χρηματοδότησαν οι απανταχού Χίοι, σε μια προσπάθεια να απελευθερωθεί το νησί τους, για να αποτελέσει μέρος της ελεύθερης Ελλάδας. Η επιστολή, δυστυχώς, φέρει την υπογραφή μόνο του Χαράλαμπου Παπαδόπουλου. Στόλαρχος όμως της εκστρατείας στην Χίο ήταν ο στρατηγός Φαβιέρος, οπότε πιθανά, υπό τις διαταγές του υπηρετεί ο Παπαδόπουλος. Η επικοινωνία δε μεταξύ των δύο αντρών πρέπει να γίνεται και στα γαλλικά. [3] Στην πορεία τον συναντάμε επί διακυβερνήσεως Καποδίστρια, στις 2 Αυγούστου 1830, να εκδίδει  και  να υπογράφει μία απόφαση ως πρόεδρος  του Πρωτοκλήτου Δικαστηρίου Ανατολικής Ελλάδος,  που έχει έδρα τα Σάλωνα.[4] Στις 15 Αυγούστου 1830 γίνονται «κρίσεις» – νέοι διορισμοί του  προσωπικού των δικαστηρίων και ο Παπαδόπουλος παραμένει αμετάθετος ως πρόεδρος του Πρωτοκλήτου Ανατολικής Ελλάδος.[5] Για ικανό χρονικό διάστημα στην συνέχεια,  εντοπίζεται μεγάλος αριθμός αποφάσεων τις οποίες εκδίδει ως πρόεδρος και δημοσιεύονται σε  Φ.Ε.Κ.. Οι δύο  τελευταίες αποφάσεις που φέρουν την υπογραφή του εκδίδονται στις 7 Φεβρουαρίου και δημοσιεύονται στο φύλλο της «Γενικής Εφημερίς της Ελλάδος» στις 25 Μαρτίου 1831.[6]

Στις 9 Μαρτίου 1831 συντάσσει και υπογράφει την πρώτη του πράξη ως Δημόσιος Μνήμων Ναυπλίας.[7]  Στην οποία αναγράφει: «Κατά το χιλιοστόν οκτακοσιοστόν τριακοστόν εν έτος την εννάτην του μαρτίου μηνός, ημέραν Δευτέρα, την δεκάτην ώραν,  επαρουσιάσθη προς την μνημονίαν ταύτην εις την οικίαν μου υπ’ αρ. 268…..».  Η καριέρα του θα είναι σημαντική και ιστορικά κομβική, καθώς για χρόνια θα είναι ο μοναδικός Μνήμονας της πρωτεύουσας του κράτους, συντάσσοντας πράξεις,  με συμβαλλόμενους  τους περισσότερους αγωνιστές της Πελοποννήσου. Η τελευταία πράξη του ήταν η υπ΄αρ. 16.764/ 26 Δεκεμβρίου 1846, χωρίς όμως να αποκλείεται η  ύπαρξη και άλλων.[8]

Η διαθήκη του Γεωργίου Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη. Ημερομηνία: 9 Οκτωβρίου 1831. Φέρει την υπογραφή του Χαράλαμπου Παπαδόπουλου. Αρχείο Σπανίων Χειρογράφων της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος.

Χάρη στη δωρεά που έκανε το 1902 στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος  ένας άλλος συμβολαιογράφος της πόλης, ο Σωτήριος Εμμ. Φούτης, στο Τμήμα Χειρογράφων και Ομοιοτύπων  της  Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος φυλάσσονται οι πρώτες 5.554 πράξεις του Χαράλαμπου Α. Παπαδόπουλου, καθώς και τα βιβλία υπηρεσιακής αλληλογραφίας και παρακατάθεσης παλαιοτέρων εγγράφων και πράξεων.

Το βιβλίο παρακατάθεσης παλαιοτέρων πράξεων και εγγράφων είναι εξαιρετικά σημαντικό,  καθώς σπάνια εντοπίζεται κάτι αντίστοιχο στα αρχεία άλλων συμβολαιογράφων. Στην περίπτωση του Παπαδόπουλου, περιέχει μεγάλο αριθμό «συμβολαιογραφικών πράξεων»,  όπως προικοσύμφωνα,  που έχουν συνταχθεί κατά την οθωμανική περίοδο. Οι πράξεις αυτές, που έχουν συνήθως συνταχθεί από τον οθωμανό καδή (δικαστής – ειρηνοδίκης) και έχουν μεταφραστεί από κάποιον που γνωρίζει την οθωμανική (συχνά πρόκειται για τον πρώην οθωμανό καδή της πόλης  που δεν έφυγε μετά την Επανάσταση),  προσκομίζονται από τους συμβαλλομένους και κατατίθενται στον μνήμονα, προκειμένου να λάβουν βεβαία χρονολογία και να ενταχθούν σε μία νέα πράξη. Με αυτή τη διαδικασία, οι ενδιαφερόμενοι αποκτούν τίτλους ιδιοκτησίας, αδιαμφισβήτητους στη νέα εποχή. Χαρακτηριστικό δείγμα μιας  τέτοιας πράξης είναι η από 13 Μαρτίου 1831 πράξη κατάθεσης εγγράφου. Πρόκειται στην ουσία για το προικοσύμφωνο του αγωνιστή της επανάστασης και μετέπειτα πολιτικού Ρήγα Παλαμήδη με την Οθωμανή Αικατερίνη, η οποία κατάγεται από  οθωμανούς γονείς. Πατέρας της ήταν ο Σουλεϊμάν Μπούσου Φεϊζουλόγλου, Τριπολιτσιώτης και μητέρα της η Χανκός, θυγατέρα του Ισμαήλ Αγά Τζαλίκογλου, Αναπλιώτη.[9] Το ανωτέρω έγγραφο όπως και άλλα που περιέχονται σε συμβολαιογραφικές πράξεις του Παπαδόπουλου,  τα οποία σώζονται και στα «Αρχεία της Ελληνικής Παλιγγενεσίας» έχουν μεταφραστεί από τον «ενταύθα ευρισκόμενον Οθωμανόν κύριον Τζακήρην δερβής Χαλίλην Ιωαννίτην».[10]

Ο Παπαδόπουλος υπήρξε και ο πρώτος Συμβολαιογράφος της πόλης,  όταν άλλαξε η ονομασία του θεσμού,  μετά την έλευση του Όθωνα και τη δημοσίευση του «Οργανισμού των Δικαστηρίων και των Συμβολαιογράφων». Στο σύνολο της καριέρας του έδρα του γραφείου του ήταν πάντα η οικία του, η οποία αλλάζει συχνά πυκνά αριθμό, λόγω της αρίθμησης των ιδιοκτησιών στο Ναύπλιο με διαφορετικό τρόπο  (αρ. 268, 115, 234, 209, 37).[11] Από την  έλευση του βασιλιά Όθωνα και μετά αναγράφεται και ο επιπλέον προσδιορισμός «τη κειμένη παρά τω βασιλικώ  παλάτιω». Πεδίο δόξας λαμπρό, όπως λέγανε και οι παλαιότεροι, να εντοπίσει κανείς, ποιο από τα σπίτια γύρω από το παλάτι του Όθωνα  ήταν  άραγε το σπίτι του.

Στην διάρκεια της θητείας του Παπαδόπουλου, εντοπίστηκαν δύο σημαντικά χρονικά κενά, κατά τα οποία απουσιάζει των καθηκόντων του για μεγάλο διάστημα. Το πρώτο, διάρκειας περίπου δεκατεσσάρων μηνών, είναι σαφώς καθορισμένο. Στις 27 Ιουλίου 1835 συντάσσεται η πράξη  υπ΄ αρ. 5.553 ενώ η επόμενη, υπ’ αρ. 5.554 πράξη, θα συνταχθεί στις  9 Σεπτεμβρίου 1836. Στο διάστημα αυτό, χρέη αναπληρωτή  συμβολαιογράφου εκτελεί  ο συμβολαιογραφών Ειρηνοδίκης της πόλης.[12] Ο λόγος της πολύμηνης απουσίας του Παπαδόπουλου πιθανολογείτε ότι οφείλετο σε κάποιο ταξίδι που χρειάστηκε να κάνει. Το επόμενο κενό στην καριέρα του συμβολαιογράφου  εντοπίζεται  το φθινόπωρο του 1844, όταν θα λάβει άδεια απουσίας διάρκειας αρκετών μηνών. Τότε όμως η πόλη έχει ήδη και δεύτερο συμβολαιογράφο, τον Αναστάσιο Κ. Ελαιώνα. Αυτός εξυπηρετεί τους συναλλασσόμενους, οι οποίοι, σύμφωνα με τον Τύπο της εποχής δεν ήταν και πολλοί.  Το σχετικό άρθρο αναφέρει ότι εξαιτίας οικονομικής στενότητας, ένας συμβολαιογράφος στην πόλη είναι αρκετός. Τα αίτια της απουσίας του Παπαδόπουλου δεν στάθηκε δυνατό να εντοπιστούν.[13]

Ο  Ειρηνοδίκης της πόλης που αναπλήρωσε τον Παπαδόπουλο κατά την πρώτη απουσία του ήταν ο Αναστάσιος Μαυροκέφαλος,  ο  αναφορογράφος και όχι μόνο στον οποίο έγινε ήδη αναφορά. Επίσης, ενδιαφέρουσα λεπτομέρεια είναι ότι οι θεωρημένες σελίδες σε ένα από τα υπηρεσιακά βιβλία του Παπαδόπουλου, προκειμένου να θεωρηθούν  φέρουν  την υπογραφή του Προέδρου Πρωτοδικών Ναυπλίας Αναστάσιου Σκαλίδη,  μιας πολυσχιδούς προσωπικότητας και ενός από τους μεταγενέστερους συμβολαιογράφους της πόλης.

Το τέλος της θητείας του Παπαδόπουλου θα έλθει με την έκδοση του από 5 Απριλίου 1848  βασιλικού διατάγματος, δια του οποίου απολύεται προσωρινά. Εκείνα τα χρόνια συνταξιοδότηση δεν υφίστατο. Όλοι οι δημόσιοι λειτουργοί, όταν δεν είχαν πλέον την ικανότητα να εξασκούν τα καθήκοντά τους, απολύονταν.[14] Η προσωρινή αυτή απόλυση του Παπαδόπουλου πρέπει  κάποια στιγμή  να έγινε οριστική, χωρίς όμως να έχει εντοπιστεί τίποτε σχετικό. Ωστόσο, ήδη από τα μέσα  Σεπτεμβρίου του ίδιου χρόνου,  έχει διορισθεί  ο συμβολαιογράφος που πήρε τη θέση του.[15] Ο Χαράλαμπος Παπαδόπουλος είναι ένας από τους ελαχίστους συμβολαιογράφους της παρούσας έρευνας, του οποίου το Φ.Ε.Κ. διορισμού δεν στάθηκε δυνατό να εντοπιστεί.  Η μη δημοσίευση του διορισμού του στη Γενική Εφημερίδα της Ελλάδος εικάζω ότι ίσως σχετίζεται με το γεγονός ότι ήταν ήδη δικαστής και κατόπιν έγινε Μνήμονας.

Σχετικά με την οικογενειακή κατάσταση του, το δελτάριο της απογραφής του Ναυπλίου, μας πληροφορεί ότι ο Χαράλαμπος Παπαδόπουλος ήταν παντρεμένος με την Αικατερίνη Θεοδώρου Δέδε, με την οποία είχαν αποκτήσει τέσσερα τέκνα, τον Αριστείδη, την Πολυάνθη, τη Μαρία και την Ελένη. Εγκαταστάθηκε δε για πρώτη φορά στο Ναύπλιο το 1825. Ο Παπαδόπουλος όπως και πολλοί από τους συμβολαιογράφους του 19^ου αιώνα, είναι άνθρωπος με ευρύτερα ενδιαφέροντα και πνευματικές αναζητήσεις, όπως αποδεικνύει το γεγονός ότι ήταν συνδρομητής για την  έκδοση βιβλίων,  συνηθισμένη τακτική εκείνη την εποχή,  προκειμένου να καλυφθούν τα έξοδα έκδοσης ενός βιβλίου.[16]

Ας  επιτραπεί  στο σημείο αυτό μια μικρή παρέκκλιση, με την  αναφορά  στο περιεχόμενο ενός συγκεκριμένου συμβολαίου. Σύνηθες αντικείμενο συζήτησης πολλών Ναυπλιέων είναι ποια οικογένεια είναι η παλιότερη της πόλης, με συνεχή και αδιάλειπτη παρουσία. Οι συμβολαιογραφικές πράξεις του Χαράλαμπου Παπαδόπουλου ίσως δίνουν κάποιες  απαντήσεις. Η  υπ΄ αρ.  13 πράξη του, με ημερομηνία 11 Μαρτίου  1831, είναι ένα πωλητήριο οικίας. Με αυτή την πράξη η Χρυσούλα Ιω. Κρεμμύδα πουλάει την οικία που είχε λάβει από τις επαναστατικές κυβερνήσεις, ως αποζημίωση για τον θάνατο του άντρα της στην διάρκεια του Αγώνα της Ανεξαρτησίας.  Αγοραστής είναι ο Δημήτριος Ρετάλης εξ Αρίας, πρόγονος της ομώνυμης οικογένειας που υπάρχει στην πόλη έως σήμερα.[17] Βεβαίως  υπάρχουν και άλλες παλαιές οικογένειες στην πόλη μας,  αυτή όμως είναι η πρώτη που αποκτά ιδιόκτητη οικία με συμβόλαιο.

Εν κατακλείδι,  ο Μνήμων Ναυπλίας Χαράλαμπος Α. Παπαδόπουλος  είναι μια εξαιρετική μορφή,  ένας άνθρωπος με ευρεία μόρφωση,  η οποία εικάζεται ότι έχει αποκτηθεί στην Ιταλία ή στην Γαλλία. Είχε ευρύτερες γνώσεις ικανότατου νομικού, γεγονός που καταδεικνύεται από το περιεχόμενο των αποφάσεων  που εκδίδει ως πρόεδρος του Πρωτοκλήτου Δικαστηρίου Ανατολικής Ελλάδος αλλά και των πράξεών του ως συμβολαιογράφος. Είναι άνθρωπος των γραμμάτων, με γνώση των κειμένων του Διαφωτισμού και οικονομική συμμετοχή  στην έκδοση βιβλίων. Τέλος, έχει  εξαιρετικές γνωριμίες, καθώς είναι μία από τις πρώτες επιλογές του Κυβερνήτη Ιωάννη Καποδίστρια για Πρόεδρος Πρωτοκλήτου Δικαστηρίου, αλλά και για Μνήμων της πρωτεύουσας, όταν στη χώρα δεν πρέπει να υπήρχαν παραπάνω από μια δεκάδα. Κατά την έρευνα, εντοπίστηκαν μόνο άλλοι δύο παλαιότεροι από αυτόν. Γνωρίζει και συντάσσει συμβόλαια σε μία σειρά από αγωνιστές και πολιτικούς  της Επανάστασης, όπως τη δημόσια διαθήκη του Γέρου του Μοριά, Θεόδωρου Κολοκοτρώνη, καθώς και μια σειρά από συμβόλαια του Γενναίου Κολοκοτρώνη.

Σημ. Βιβλιοθήκης: Ο Χαράλαμπος Παπαδόπουλος παρέλαβε την ιδιόχειρη διαθήκη του Γεωργίου Μαυρομιχάλη, όπως γράφει ο Δ. Θ. Καμαρινός στο «Αργολικόν Ημερολόγιον» του 1910:

«Από εκεί ο Φρούραρχος του Παλαμηδιού – ένας μορφωμένος αξιωματικός του τακτικού στρατού, ο Κάρπος Παπαδόπουλος – τον μετέφερε τα μεσάνυχτα στο παρεκκλήσι του Αγίου Ανδρέα και του επέτρεψε να προσευχηθεί και να γράψει την διαθήκη του. Ειδοποιήθηκε ο «Δημόσιος μνήμων» (ο συμβολαιογράφος δηλαδή) του Ναυπλίου, ο Χαράλαμπος Παπαδόπουλος ο οποίος ήρθε με μάρτυρες, τον Δημ. Ζώρα κάτοικο Ναυπλίου και τον Ηλία Αθαν. Κόκκινο από τα Σάλωνα, έμποροι και οι δύο στο Ναύπλιο και βρήκαν τον Γεώργιο Μαυρομιχάλη να γράφει ιδιοχείρως την διαθήκη του μέσα στο ναό του Αγίου Ανδρέα. Έτσι δεν εγράφη η διαθήκη στο βιβλίο του Συμβολαιογράφου αλλά παρέλαβε την ιδιόχειρη διαθήκη την οποία υπέγραψε αυτός και οι δύο μάρτυρες και σφραγίστηκε με την σφραγίδα του Δ. Ζώρα μιας και ο Χ. Παπαδόπουλος ξέχασε να φέρει την δική του σφραγίδα».

Η χειρόγραφη διαθήκη του Γεωργίου Μαυρομιχάλη έχει χαρακτηριστεί ως «Εν από τα σημαντικώτερα κειμήλια του Τμήματος χειρογράφων της Εθνικής Βιβλιοθήκης».

Υποσημειώσεις

[1] Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος, Τμήμα Χειρογράφων και Ομοιοτύπων,  πράξεις υπ’ αρ. 1 έως 5.554  του Μνήμονος Ναυπλίας Χαράλαμπου Παπαδόπουλου και υπηρεσιακά βιβλία,  σε συνδυασμό με Υποθηκοφυλακείο Ναυπλίου, επόμενες πράξεις.

[2] Γενικά Αρχεία του Κράτους, Αρχεία Νομού Αργολίδος, απογραφή πληθυσμού Ναυπλίου 1839, ευγενική παραχώρηση του κυρίου Δημητρίου Χ. Γεωργόπουλου, ιστορικού, προϊσταμένου των Γ.Α.Κ. Νομού Αργολίδος,  αποδελτιωμένη και μεταγραμμένη,  επίκειται η δημοσίευση. Επειδή κατά το έθιμο το πρώτο αρσενικό παιδί παίρνει το όνομα του παππού του, από τον πατέρα του, είναι πολύ πιθανό τον πατέρα του να τον έλεγαν Αριστείδη.

[3] Εθνικό Ιστορικό Μουσείο,  Ιστορική και Εθνολογική Εταιρεία της Ελλάδος, αριθμός εγγράφου 981.

[4] Γενική Εφημερίς της Ελλάδος,  αρ. 74,  έτος Ε’,  εν Αιγίνη,  Σάββατω, 13 Σεπτεμβρίου 1830,  σ.  306 ή 334, Ακαδημία Αθηνών, ψηφιακό αρχείο, αρχειακή συλλογή ΚΕΙΝΕ.

[5] Γενική Εφημερίς της Ελλάδος,  αρ. 78, έτος Ε’,  εν Αιγίνη,  Σαββάτω,  27 Σεπτεμβρίου 1830, σ.  367,  Ακαδημία Αθηνών,  ψηφιακό αρχείο, αρχειακή συλλογή ΚΕΙΝΕ.

[6] Γενική Εφημερίς της Ελλάδος,  αρ. 23, έτος ΣΤ’,  εν Ναυπλίω,  Τετάρτη,  25 Μαρτίου 1831, σ.  128,  Ακαδημία Αθηνών,  ψηφιακό αρχείο, αρχειακή συλλογή ΚΕΙΝΕ.

[7] Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος, Τμήμα Χειρογράφων και Ομοιοτύπων. Αρχείο Μνήμονος Ναυπλίας, κατάστιχο Ν 02 (1831).

[8] Υποθηκοφυλακείο Ναυπλίου, αρχείο μεταγραμμένων πράξεων, βιβλία Μιδέας, τ. Β’, αρ. 628. Δυστυχώς, δεν υπάρχει δυνατότητα πρόσβασης στο σύνολο του αρχείου των πράξεων του Χαράλαμπου Παπαδόπουλου. Στο μέλλον θα ήταν ευχής έργο να γίνει μια εκτεταμένη έρευνα σε αυτό.

[9] Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος,  Τμήμα Χειρογράφων και Ομοιοτύπων.Αρχείο Μνήμονος Ναυπλίας, φάκελος Ν 1831/1-99, έγγρ. 8,9 και 51.

[10] Βουλή των Ελλήνων, Αρχεία της Ελληνικής Παλιγγενεσίας, τ. 22, σ. 61,62,63  (ψηφιακά αντίγραφα πράξεων που συντάχθηκαν τον Ιούνιο του 1831).

[11] Ο αριθμός της οικίας του Χ. Παπαδόπουλου προσδιορίζεται στα συμβόλαια  χρονολογικά περίπου ως εξής: αρ. 268 (3/1831 – 6/1831), αρ. 300 (6/1831 – ;/1833), αρ. 115 (10/1833 – 7/1834), αρ.234 (7/1834 – 10/1834), αρ. 209 (10/1834 – 7/1835). Τα συμβόλαια έως το 1835 βρίσκονται στην  Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος, Τμήμα Χειρογράφων και Ομοιτύπων και υπάρχει πλήρης πρόσβαση σε αυτά. Στα συμβόλαια μετά το 1835  υπάρχει αποσπασματική και περιορισμένη πρόσβαση.

[12] Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος, Τμήμα Χειρογράφων και Ομοιοτύπων, πράξεις υπ’ αρ.  1 έως 874/29-4-1836  του Συμβολαιογραφούντος Ειρηνοδίκη Ναυπλίας, Αναστάσιου Μαυροκέφαλου, κατάστιχο Ν 012, Ν 013 (1835).

[13] Βιβλιοθήκη της Βουλής των Ελλήνων,  ψηφιακό αρχείο, αντίγραφα εφημερίδων, «Ο Άργος»,  εν Ναυπλίω την 13 Οκτωβρίου 1844,  εκ της τυπογραφίας Κ. Τόμπρα και Κ. Ιωαννίδου,  λήψη 42.

[14] Εφημερίς της Κυβερνήσεως του Βασιλείου της Ελλάδος, αρ. 17, εν Αθήναις, 22 Ιουνίου 1848, Αγγελίαι Αφορώσαι την δημόσιον υπηρεσίαν,  σ. 81.

[15] Εφημερίς της Κυβερνήσεως του Βασιλείου της Ελλάδος, αρ. 33, εν Αθήναις, 24 Νοεμβρίου  1848, Αγγελίαι Αφορώσαι την δημόσιον υπηρεσίαν, σ. 166. (με το β.δ. της 18^ης -9^ου -1848 μετατίθεται ο συμβολαιογράφος Άργους Αναστάσιος Μαυροκέφαλος στο Ναύπλιο).

[16] α) Π. Πατρών Γερμανού, Μητροπολίτου, Υπομνήματα περί της Επαναστάσεως της Ελλάδος  Από το 1820 μέχρι το 1823,  εν Αθήναι 1837,  β) Ανθίμου Γαζή, Λεξικόν της Ελληνικής γλώσσης, τρίτομο, εκδοθέν επιστασία, επιμέλεια και δαπάνη,  Κωνσταντίνου Γκαρπολά του Ολύμπιου και Χριστόδουλου Ματακίδου του Σάμιου, Εν Βιέννη της Αυστρίας εκ της τυπογραφίας ΑΝΤΩΝΙΟΥ ΜΠΕΝΚΟ, 1835 – 1837,  γ) Μ. Χουρμούζη, Ο τυχοδιώκτης,  κωμωδία, Δευτέρα,  Εν Αθήναις,  εκ της τυπογραφίας Ανδρέου Κορομηλά, εν τη οδώ Ερμού αριθμ. 209, 1835,  δ) Ε.Α. Βετάν, Επιστολαί   Ι. Α. Καποδίστρια Κυβερνήτου της Ελλάδος, διπλωματικαί, διοικητικαί και ιδιωτικαί, γραφείσαι από 8 Απριλίου 1827 μέχρις 26 Σεπτεμβρίου 1831, Ελληνιστί δε εκδίδονται δαπάναις Π.Δ. Στεφανίτση Λευκάδιου ιατρού, μεταφρασθείσαι εκ του Γαλλικού παρά Μιχαήλ Γ. Σχοινά, Αθήνησιν 1841,  ε) Αμβρόσιου Φραντζή, Επιτομή της Ιστορίας της αναγεννηθείσης Ελλάδος αρχομένη από του έτους 1715 και λήγουσα το 1837,  εν Αθήναις,  εκ της τυπογραφίας Κ. Ράλλη, 1841.  (ψηφιοποιημένα αντίγραφα στη δικτυακή βιβλιοθήκη  της Google καθώς και στην ψηφιακή Βιβλιοθήκη Νεοελληνικών Σπουδών «Ανέμη»).

[17] Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος, Τμήμα Χειρογράφων και Ομοιοτύπων.

Νικόλαος Γεωργίου Τόμπρας

Συμβολαιογράφος

Οι Συμβολαιογράφοι | Σημειογράφοι – Μνήμονες – Συμβολαιογράφοι Ναυπλίου 1831- 2009, Ναύπλιο 2020, σελ. 63-69.

Διαβάστε ακόμη:

• Ελαιών Αναστάσιος (1782-1852)
• Μαυροκέφαλος Αναστάσιος (1797-1880)
• Αναφορογράφοι του Ναυπλίου
• Οι Συμβολαιογράφοι | Σημειογράφοι – Μνήμονες – Συμβολαιογράφοι Ναυπλίου 1831- 2009 – Νικόλαος Γεωργίου Τόμπρας
• Μαυρομιχάλης Γεώργιος του Πετρόμπεη – Η πορεία του δολοφόνου του Καποδίστρια και η διαθήκη του
• Διαθήκη του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη
• Το εν Άργει Ανέκκλητον Κριτήριον και ο εισόδιος λόγος του δημοσίου συνηγόρου του Χριστοδούλου Κλονάρη
• Η κατάσταση της δικαιοσύνης στην Ελλάδα κατά την άφιξη του Ιωάννη Καποδίστρια