ΑΡΓΟΛΙΚΗ ΑΡΧΕΙΑΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ

Οικισμοί κρητών προσφύγων στο Ελληνικό Βασίλειο |Η περίπτωση της Μινώας (Τολό) 1833-1848

Οι διπλωματικές εξελίξεις του 1830 δεν ήταν ευνοϊκές για την Κρήτη. Πολλοί Κρήτες, κυρίως όσοι είχαν εκτεθεί με ένοπλη δράση στα χρόνια της Επανάστασης και αγωνίζονταν να περιληφθεί το νησί τους στο νεοσύστατο ελληνικό κράτος, αναγκάσθηκαν να ζητήσουν τότε καταφύγιο στην ελεύθερη Ελλάδα ως πρόσφυγες (Βαγιακάκος 1967 και 1969: 41-70 και 102-173). Το ενδιαφέρον του κράτους για την αποκατάστασή τους αρχικά εκδηλώθηκε με το ΚΔ ‘ Ψήφι­σμα του κυβερνήτη Ιωάννη Καποδίστρια της 13^ης /25^ης Μαρτίου 1831 (Βακαλόπουλος 1939: 135-144). Αυτό προέβλεπε χορήγηση 15-100 στρεμμάτων εθνικής γης σε κάθε κρητική οικογένεια και χρηματική βοήθεια οκτώ φοινίκων ανά στρέμμα για τις δαπάνες εγκατάστασης, αγοράς ζώων και γεωργικών εργαλείων.

Ιωάννης Καποδίστριας

Η εφαρμογή του ψηφίσματος, εξαιτίας του θανάτου του κυβερνήτη και του εμφυλίου που ακολούθησε, δεν ολοκληρώθηκε ούτε τηρή­θηκαν με ακρίβεια όσα είχαν προβλεφθεί (Αρχείο Υπουργείου Εσωτ­ερικών οθωνικής περιόδου, 1833: 279). Έτσι, το 1833, τα σχετικά με την αποκατάσταση των προσφύγων Κρητών έχουν ως εξής: (1) Αρκετές οικογένειες δεν είχαν λάβει γη, (2) πολλές οικογένειες ήταν κάτοχοι γαιών καθ’ υπέρβαση των όρων του Ψηφίσματος, (3) άλλες είχαν επιστρέψει στην Κρήτη εγκαταλείποντας ή εκποιώντας τη γη που τους είχε δοθεί, (4) ελάχιστοι Κρήτες καλλιεργούσαν οι ίδιοι τη γη που κατείχαν. Οι περισσότεροι την είχαν αφήσει για καλλιέργεια στους ντόπιους, εισπράττοντας απλώς το 15% επί της παραγωγής, εισόδημα μηδαμινό που δεν κάλυπτε ούτε στοιχειωδώς τις ανάγκες τους.

Έτσι, η Αντιβασιλεία (1833-1835) αναγκάσθηκε να ασχοληθεί με τις εκκρεμότητες των προηγούμενων παραχωρήσεων. Τα υπουργεία Οικονομικών και Εσωτερικών, για να αντιμετωπίσουν τα διαρκή παράπονα των Κρητών, που είχαν αδικηθεί ή αισθάνονταν αδικημένοι, και να ανταποκριθούν στα αιτήματά τους, εγκαινίασαν νέα πολιτική, τη δημιουργία αυτοτελών κρητικών συνοικισμών, με την προσδοκία αυτή η επιλογή να αποβεί επωφελής και για τους Κρήτες και για το ίδιο το κράτος.

Μέρος του πολιτικού εγχειρήματος της Αντιβασιλείας για την αποκατάσταση προσφύγων στην Ελλάδα με ίδρυση νέων οικι­σμών αποτελεί και ο εποικισμός Κρητών προσφύγων στο Τολό της Ναυπλίας, στη Μινώα, όπως οι ίδιοι οι Κρήτες ζήτησαν να ονομασθεί ο τόπος εγκατάστασης τους. Με την παρούσα μελέτη, στηριγμένη σε αρχειακές πηγές, επιχειρείται η ανασύνθεση του άμεσα συνδεόμε­νου με το ζήτημα της αξιοποίησης των εθνικών γαιών γεγονότος και η ανάδειξη των δυσκολιών που καθιστούσαν εν πολλοίς ανέφικτους τους στόχους που έθετε στο ξεκίνημα του το περιορισμένων οικονο­μικών δυνατοτήτων ελληνικό κράτος.

Για τη συνέχεια της ανακοίνωσης της κας Μαρίας Παπαδάκη-Τζαβάρα, πατήστε διπλό κλικ στον παρακάτω σύνδεσμο: Οικισμοί κρητών προσφύγων στο Ελληνικό Βασίλειο.