ΑΡΓΟΛΙΚΗ ΑΡΧΕΙΑΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ

Μονοχάρτζης ή Μοροχάρτζης Αναστάσιος Ν.  (1773;-1839)

Μονοχάρτζης ή Μοροχάρτζης Αναστάσιος[1] του Νικόλα και της Κατερίνας. Κρανιδιώτης Καπετάνιος. Ναυτικός – πειρατής με προεπαναστατική δράση, ο οποίος κατείχε και ιατρικές γνώσεις. Μαζί με τα αδέλφια του Γιώργη και Γκίκα ανέπτυξε αντιπειρατική δράση κατά των κουρσάρων της Βορείου Αφρικής. Τον Ιούνιο του 1798 κατατάχθηκε μαζί με τον αδελφό του Γκίκα στην νεοσχηματιζομένη Ελληνική Λεγεώνα (Legion Grecque) του γαλλικού στρατού.

Μονοχάρτζης Αναστάσιος

Συμμετείχε στη μάχη των Πυραμίδων κατά τη διάρκεια της γαλλικής Εκστρατείας της Αιγύπτου (21 Ιουλίου 1798), καθώς και στη ναυμαχία του Αμπουκίρ (1-2 Αυγούστου 1798), κατά τη διάρκεια της οποίας τραυματίστηκε στην αριστερή παρειά από εχθρικό σπαθί. Αγωνιζόμενος, επέδειξε απαράμιλλο θάρρος και γενναιότητα. Για τις υπηρεσίες του προς τη Γαλλική Δημοκρατία τιμήθηκε με τον αργυρούν Σταυρό της Λεγεώνος της Τιμής (Legion d’ Honeur). Μετά την καταστροφή των Γάλλων, στην Αίγυπτο, κατάφερε να αποφύγει την αιχμαλωσία και να καταφύγει στην Κρήτη. Συνέχισε τα επόμενα δύο χρόνια με τον Γκίκα να τροφοδοτεί παράνομα την αποκλεισμένη από τους Άγγλους, Γαλλία, και παράλληλα να καταδιώκει τους κουρσάρους της Βορείου Αφρικής. Το γαλλικό κράτος δεν απέδωσε σε αυτόν και τον αδελφό του Γκίκα, το ποσόν των 60.000 γροσίων που τους είχε υποσχεθεί για την προσφορά τους στη Δημοκρατία. Το 1818 καταδίωξε κουρσάρικα στη θαλάσσια περιοχή της Κρήτης.

Όταν ξέσπασε  η Επανάσταση ήταν 48 ετών. Συμμετείχε στην πολιορκία του Ναυπλίου όπου διακρίθηκε κατά την ατυχή επίθεση της 4 Δεκεμβρίου 1821, όταν εισπήδησε πρώτος στο νότιο τείχος του Ναυπλίου εξουδετερώνοντας έναν από τους Τούρκους φρουρούς μέσα στο φυλάκιό του, αδιαφορώντας προκλητικά για το εχθρικό σφοδρό πυρ. Συμμετείχε επίσης στην πολιορκία της Τριπόλεως, κατά την άλωση της οποίας απώλεσε 8 άντρες. Στις 30 Οκτωβρίου 1821 ευρισκόμενος στην Τρίπολη, έχασε τον έλεγχο των αντρών του οι οποίοι εξόντωσαν 200 Τούρκους προεστούς και Εβραίους, με τις οικογένειές τους, προκαλώντας την αντίδραση των Μεγάλων Δυνάμεων. Για την πράξη του αυτή κρίθηκε βαθμολογικά στάσιμος.

Στις 10 Ιουλίου 1822 συμμετείχε σε αιφνιδιαστική νυκτερινή επιδρομή των γραμμών ανεφοδιασμού του Δράμαλη, διασκορπίζοντας εφοδιοπομπή μεταγωγικών των εισβολέων προερχομένη από την Κόρινθο. Από τις 22-26 Ιουλίου 1822 βρέθηκε με τους άντρες του στα Δερβενάκια όπου διέσωσε 600 γυναικόπαιδα από τον εχθρό. Για την ενέργειά του αυτή έλαβε στις 29 Ιουλίου 1822 τον βαθμό του χιλιάρχου και το παράσημο Διακεκριμένων Πράξεων, ενώ τον συνεχάρη ο Λ. Κουντουριώτης. Ευρισκόμενος στους Μύλους, μετά τα Δραμαλικά, ήρθε σε ρήξη με τον Θ. Κολοκοτρώνη, διότι ο τελευταίος είχε αναφερθεί στους Κρανιδιώτες με άσχημους και προσβλητικούς χαρακτηρισμούς.[2]

Συμμετείχε στις μάχες Κρεμμυδίου, Βέροιας  -Βασαρά και σε άλλες κατά των Αιγυπτίων.  Έλαβε μέρος στην προσβολή τουρκικής ναυτικής μοίρας ναυλοχούσας στη Μήλο στις 10 Απριλίου 1821, όπου κατέλαβε με τα αδέλφια του την κορβέττα «Μisir». Συμμετείχε στις ναυμαχίες Κρήτης, Σάμου, κάβο-Μαλιά, Γέροντος, Π. Πατρών, Άθω καθώς και σε διάφορες ναυτικές επιχειρήσεις. Κατά το 1824 ανέλαβε την φρούρηση του εγκατεστημένου στο Κρανίδι, Εκτελεστικού.

Στις 10 Αυγούστου 1825 συμμετείχε στη αποτυχημένη ναυτική επιχείρηση απόπειρας εμπρησμού του αιγυπτιακού στόλου, στον ναύσταθμο της Αλεξάνδρειας. Εκλέκτορας Κρανιδίου 1826. Στις 6 Μαΐου 1828 ο πρίγκιπας Δ. Υψηλάντης πιστοποίησε ότι αγωνίσθηκε κοντά του από την αρχή του Αγώνος.

Μαχόμενος, επέδειξε αρίστη διαγωγή και ευπείθεια, απαράμιλλη και παραδειγματική ανδρεία, εξαιρετική αυτοθυσία, μαχητικό πνεύμα, αξιοθαύμαστη διοικητική και στρατιωτική ευφυΐα και ικανότητα, αδάμαστη τόλμη, πατριωτισμό, πείσμα, ενθουσιασμό, ζήλο, αξιοσύνη, εντιμότητα και ψυχραιμία. Τον χαρακτήριζαν ως καλόψυχο, θρασύ, ανυπόμονο, ανήσυχο, άγριο, σκληρό και ατρόμητο.

Οι διάφορες επιτροπές εκδουλεύσεων τον ενέταξαν στους αξιωματικούς. Τιμήθηκε το 1833 με αργυρούν Αριστείον Αγώνος. Το 1834 βεβαίωσε την πολεμική δράση συμπολιτών του. Κατά το 1836 συναντήθηκε στο Ναύπλιο με τον Βασιλιά Όθωνα και την Βασίλισσα Αμαλία και ζήτησε να μην καταδικασθούν εις θάνατον οι δύο υιοί του, οι οποίοι είχαν δολοφονήσει την Ασημίνα Μίλησι διότι κατά τα λεγόμενά τους είχε προσβάλει την οικογένειά τους. Η επαφή του με το βασιλικό ζεύγος εξασφάλισε το 1837 για τους δύο εγκληματίες επταετή φυλάκιση.

Απεβίωσε στις 16 Σεπτεμβρίου 1839. Ο μακαριστός μητροπολίτης Κορίνθου Π. Καρανικόλας, τον αναφέρει στο έργο του «Το Κρανίδι», σελ. 69-71.

Υποσημειώσεις

[1]Σύμφωνα με τον κληρονόμο – εγγονό  των Μονοχαρτζαίων, Άγγελο Μπούζο, η οικογένεια Μονοχάρτζη ή Μοροχάρτζη αρχικά ονομαζόταν Κατρακή ή Κατράλη, καταγόταν από την Κωνσταντίνη της Αλγερίας και εγκαταστάθηκε στον Κάτω Ναχαγιέ το 1650, αν και αναφέρεται ήδη από το 1621 η ύπαρξη κάποιου κληρικού στην περιοχή ονόματι Νικήτα Θ. Μονο­χάρτζη. Κατά τα τέλη του ΙΖ’ αιώνα και την έναρξη του ΓΗ’ αναφέρεται ότι κατοικούσαν στο Κρανίδι οι οι­κογένειες Ηρακλή X. Μονοχάρτζη και Νικολάου Λ. Μονοχάρτζη.

[2] Παντελεήμονος Κ. Καρανικόλα, Το Κρανίδι, Κομμάτια από τη Χαμένη Ιστορία του, Κόρινθος, 1980, σ. 186.

Γεώργιος Μ. Βουτσίνος*

*Ο ερευνητής, Γεώργιος Μ. Βουτσίνος κατέφυγε στην Εθνική (Βαλιάνειο) Βιβλιοθήκη – στο τμήμα Χειρογράφων και Ομοιοτύπων -, συνέταξε έναν ονομαστικό κατάλογο των πολεμιστών του Κρανιδίου, βασισμένο επάνω στα επίσημα στρατιωτικά μητρώα της επί των θυσιών του Αγώνος Εξεταστικής Επιτροπής του έτους 1865 και, αφού ανέτρεξε στους ατομικούς φακέλους τους, κατέγραψε λεπτομερώς όσες πληροφορίες εντόπισε για τους αγωνιστές αυτούς.

«Μητρώον Κρανιδιωτών Αγωνιστών της Ελληνικής Παλιγγενεσίας», έκδοση Δημοτικής Βιβλιοθήκης Δήμου Κρανιδίου, Αθήνα, 2010.

 Διαβάστε ακόμη:

• Το ξεκίνημα της Επανάστασης του ’21 στην Ερμιονίδα
• Η μάχη στο Άργος (24 Απριλίου 1821) με τον Κεχαγιάμπεη, η εμπλοκή στη Μονή Κατακεκρυμμένης και ο Παπαρσένης Κρέστας
• Η άλωση του Παλαμηδίου (30 Νοεμβρίου 1822) και η συμβολή του Σταμάτη Αδρ. Μήτσα
• Μήτσας Ι. Αδριανός – Ο Γενάρχης της ένδοξης οικογένειας των Μητσαίων