ΑΡΓΟΛΙΚΗ ΑΡΧΕΙΑΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ

Ματρώζος Λέκκας (1778-1860)

Ο Λέκκας Ματρώζος γεννήθηκε στις Σπέτσες το 1778 και αναδείχθηκε κατά την περίοδο του Αγώνα σ’ έναν αγωνιστή και πυρπολητή «απαράμιλλον». Υπήρξε από τους εκλεκτούς εκείνους, που συνέβαλαν στο να κατορθώσει η σκλαβωμένη τότε πατρίδα να ανακτήσει την ελευθερία της.

Προτομή του Σπετσιώτη πυρπολητή Λέκκα Ματρώζου. Μουσείο Σπετσών.

Όταν οι Έλληνες χρησιμοποίησαν τα επανδρωμένα πυρπολικά, ο Ματρώζος ήταν από τους πρώτους που έσπευσαν να τα επανδρώσουν. Τα πυρπολικά είχαν καταστεί ο φόβος και ο τρόμος του τουρκικού στόλου, γιατί έσπερναν τον πανικό στις τεράστιες πολεμικές φρεγάδες και τις ανάγκαζαν να κρύβονται συνήθως μέσα στα στενά για να τα αποφύγουν.

Σαν πεπειραμένος ναυτικός ο Ματρώζος είχε την εντύπωση ότι στη θάλασσα θα πρόσφερε λαμπρές υπηρεσίες και συγκεκριμένα στην τάξη των πυρπολητών. Γρήγορα διακρίθηκε, γιατί ήταν γεν­ναίος, μαχητικός και αποφασιστικός. Έλαβε μέρος και είχε επιτυχείς πυρπολήσεις σε πολλές ναυτικές επιχειρήσεις και ναυμαχίες, όπως της Σάμου, του Γέροντα, του Καφηρέα, της Τενέδου και της Κρήτης. Κατά τη ναυμαχία της Σάμου στις 5 Αυγούστου 1824, ο τουρ­κικός στόλος, που τον αποτελούσαν 22 μονάδες, καταναυμαχήθηκε από τον ελληνικό στόλο, που τον αποτελούσαν 16 μονάδες, μεταξύ των οποίων και τα πυρπολικά και υποχώρησε προς στιγμή. Αργότερα, όμως, ο καπετάν Πασάς επανήλθε. Τότε, ο Ματρώζος με το πυρπολικό του, μαζί με τους Υδραίους Γ. Βατικιώτη και Δ. Ραφαλιά, πυρπόλησε δύο τουρκικά πλοία με αποτέλεσμα ο εχθρός να αποσυρθεί ορι­στικά. Στη Σάμο πολέμησε και στην ξηρά στο πλευρό των ντόπιων.

Κατά τις επιχειρή­σεις στον Κόλπο του Γέροντα, όπου ελληνικά πλοία μεταξύ των οποίων και του Μιαούλη, απομονώθηκαν και διέτρεξαν σοβαρό κίνδυνο αφανισμού, επειδή τα προσέβαλλε η κατά πολύ ισχυρότερη μοίρα του αιγυπτιακού στόλου, ο Ματρώζος έπαιξε το σπουδαιότερο ρόλο με το πυρπολικό του. Τα ελληνικά καράβια σώθηκαν χάρη στη δραστήρια επέμβασή του. Στο Γέροντα, διακρίθηκε και σε άλλες επιχειρήσεις όταν με το θαυματουργό του χέρι προξένησε μεγάλες καταστροφές σε πολλά τουρκικά πλοία, γιατί ήταν από τους πιο ηρωικούς και αποφασιστι­κούς πυρπολητές.

Μεγάλη επιτυχία, επίσης, σημείωσε στη ναυμαχία του Καφηρέα, όπου αγωνίστηκε μαζί με τον Γεώργιο Σαχτούρη εναντίον της δίκροτης τουρκικής φρεγάτας «Χαζόν Γκεμισέ», που έφερε 62 πυρο­βόλα. Εκεί, ο Ματρώζος βρήκε την ευκαιρία, μαζί με τον άλλο Σπετσιώτη πυρπολητή Λάζαρο Μουσιού, να την πυρπολήσει και να την ανατινάξει κυριο­λεκτικά με αποτέλεσμα να υποστεί ζημίες από τα θραύσματα του τουρκικού αυτού πλοίου και η ναυ­αρχίδα του Σαχτούρη, που βρισκόταν κοντά. Αυτή η επιτυχία του κλόνισε την εχθρική παράταξη και αποτέλεσε μια λαμπρή δόξα για τον ελληνικό στόλο.

Τον Αύγουστο του 1823, μαζί με την υπόλοιπη σπετσιώτικη μοίρα με αρχηγό το Νικόλαο Λαζάρου ή Ορλώφ, ο Ματρώζος με το πυρπολικό του έδρασε στα Ψαρά, στη Βολισσό, στη Λέσβο, στο Άγιο Όρος και την Τένεδο και ως πυρπολητής σ’ όλες τις εκεί επιχειρήσεις, αναδείχθηκε «απαρά­μιλλος». Στη ναυμαχία της Ερεσού μαζί με άλλους αγωνιστές Βοήθησαν τον Κανάρη να βυθίσει ένα τουρκικό δίκροτο. Συνεργάστηκε στενά σε ζητή­ματα ναυτικής τακτικής με τον Ψαριανό πυρπολητή, και όταν αυτός «στρίμωξε» τη ναυαρχίδα του Καρά- Αλή στο λιμάνι της Χίου, ο Ματρώζος έλαβε και αυτός μέρος στην ανατίναξή της.

Όταν η Επανάσταση τελείωσε και το Γένος των Ελλήνων απελευθερώθηκε, αποσύρθηκε στο νησί του χωρίς να λάβει καμιά ηθική ή υλική επιβρά­βευση του έργου του. Μόνο ο ναύαρχος των Σπε­τσών Γ. Ανδρούτσος του χορήγησε ένα αποδει­κτικό για την δράση του στο οποίο αναφέρει:

«Ο υποφαινόμενος, κοινοποιώ εις ον ανήκει, ότι ο κ. Λέκκας Ματρώζης, συμπολίτης μου, χρηματίσας εις τον υπέρ Πατρίδος Ιερόν Αγώνα υποπλοί­αρχος εις το παρ’ εμού διοικούμενον πολεμικόν πλοίον ονομαζόμενον «Αλέξανδρος Πρίμος» εις μίαν κατά των εχθρών θαλάσσιον εκστρατείαν μας εις Σούδαν κατά το 1822 Ιουνίου 8, έδειξεν όλην την απαιτουμένην γενναιότητα, πειθαρχίαν, εμπιστο­σύνην και ένθερμον ζήλον πατριωτισμόν, δώσας δείγματα πολλάκις ελληνικά και κάμνων παν ότι απήτουν τα χρέη ευγνησίου Έλληνος εις τοιαύτην δεινήν της Πατρίδος περίστασιν.

Ο υποφαινόμενος εκτιμών την οποίαν έδειξεν γενναιότητα, εις όλην την διάρκειαν της Ελληνικής Επανάστασης και νομίζων δίκαιον να διασημάνει τας ανωτέρω περιστάσεις, εφοδιάζει τον ειρημένον Ματρώζην, με το παρόν αποδεικτικόν…».

Επίσης, όπως φαίνεται από τα Πρακτικά του «Βουλευτικού» της 20ης Αυγούστου 1824, έγινε προς το «Εκτελεστικό», το υπ’ αριθμ. 1145 προβούλευμα με το οποίο αποφασίζεται όπως «στον Λέκκα Ματρώζο καταβληθεί χρηματική αμοιβή για τις υπηρεσίες του προς το Έθνος». Δεν υπάρχουν πληροφορίες για το αν η απόφαση αυτή υλοποιήθηκε, γιατί είναι γνωστό σε όλους ότι έζησε στο νησί φτωχός και πικρα­μένος, μα πάντα περήφανος, αναμένοντας την ημέρα που κάποιος θα τον σκεφτόταν ή τουλάχι­στον θα τον βοηθούσε να βγει από τη φτώχεια στην οποία είχε βυθιστεί.

Ο Σπετσιώτης ποιητής Γεώργιος Στρατήγης στο ποίημά του «Ματρώζος», περιγράφει τη δόξα μα και την κατάντια του γενναίου πυρπολητή και αναφέρει την ύστερα από πολλά χρόνια συνάντηση των δύο γιγάντων: Ματρώζου-Κανάρη στο Υπουργείο Ναυ­τικών, όταν ο δεύτερος ήταν Υπουργός.

Ο Ματρώζος πέθανε σε βαθύτατο γήρας το έτος 1860 και δεν έχει εξακριβωθεί αν τις τελευ­ταίες στιγμές της ζωής του τις πέρασε στον Πει­ραιά, όπως αναφέρει ο ναύαρχος-ακαδημαϊκός Στυλιανός Λυκούδης, ή στις Σπέτσες, εκεί όπου είχε γνωρίσει και το φως της ημέρας.

Ηλίας Ν. Γαλέττας – Μαρίκα Β. Μπουζουμπάρδη, «Σπέτσες, Ιστορία Λαογραφία», τόμος Ά, έκδοση, Ένωση Σπετσιωτών, 2004.

Διαβάστε ακόμη:

• Οικογένεια Διομήδη-Κυριακού και τα μέλη της που έλαβαν μέρος στην Ελληνική Επανάσταση του 1821
• Γιάννουζας Γιάννος (1790-1821)
• Θερμησιώτης Ηλίας (1788-1871)
• Κούτσης Γ. Ιωάννης (1797-1860)
• Πάνου Γεώργιος (1770- 1863)
• Λάμπρου ή Λεωνίδας Δημήτριος (1797-1835)
• Λαζάρου ή Ορλώφ