Νίκος Ξιάρχος ή Jimmy Demetral (1893-1978) – Ο Παγκόσμιος Πρωτοπαλαιστής από την ορεινή Αργολίδα
Στις ανατολικές υπώρειες του Αρτεμισίου, 20 χιλιόμετρα από το Άργος και σε υψόμετρο 620 μέτρων, βρίσκεται το χωριό Μάζι. Το χωριό ανήκει, πλέον, στον Δήμο Άργους – Μυκηνών, προηγουμένως ανήκε στον Δήμο Λυρκείας και παλαιότερα υπαγόταν στην Κοινότητα Καρυάς (τηλεοπτικό… Κολοκοτρωνίτσι). Κυκλωμένο από ένα μοναδικό δάσος από αριές (είδος βελανιδιάς, επιστημονικό όνομα: Quercus ilex) έχει λίγα σπίτια και ακόμα λιγότερους κατοίκους- κάπου λιγότερους από είκοσι. Στην απογραφή του 1981 είχαν καταγραφεί 56, και πάντα ήταν ένα μικρό και φτωχό χωριό.
Νίκος Ξιάρχος ή Jimmy Demetral (1893-1978)
Εκεί, λοιπόν, το 1893 γεννήθηκε ο Νίκος Ξιάρχος, ο οποίος πέρασε δύσκολα παιδικά χρόνια. Σε ηλικία, μάλιστα, 8 χρονών υπέφερε από ρευματισμούς και για δυο χρόνια ήταν αναγκασμένος να χρησιμοποιεί μπαστούνι για να περπατήσει. Αυτό, όμως, το πρόβλημα ήταν και η αφορμή να γίνει, μερικά χρόνια αργότερα, μεγάλος, τρανός και διάσημος. Ο Νίκος Ξιάρχος ήταν πεισματάρης. Έβαλε, λοιπόν, σκοπό του να γίνει γερός και να ξεπεράσει τα προβλήματα που του προκαλούσαν οι ρευματισμοί. Σκληραγωγήθηκε, δυνάμωσε το κορμί του, έφτιαξε σώμα γερό σαν πέτρα. Ήταν και όμορφη η κατασκευή του, έτσι σύντομα έγινε γαμπρός περιζήτητος στο χωριό.
Η συνέχεια της ιστορίας μας βρίσκει τον ήρωά μας παντρεμένο με την Σοφία Μαυροκορδοπούλου, μόλις στα 18 του. Το 1912, λίγο πριν ξεκινήσουν οι Βαλκανικοί Πόλεμοι και ενώ η Σοφία έχει γεννήσει ήδη τον γιο τους Γιώργο και είναι έγκυος στην κόρη τους Ελένη, η φτώχια έσπρωξε τον Νίκο στην ξενιτιά και κίνησε να βρει την τύχη του από την άλλη μεριά του Ατλαντικού. Η συνέχεια είναι πάνω κάτω ίδια, όπως για πολλές χιλιάδες συμπατριώτες μας: Πειραιάς, Γένοβα, υπερωκεάνιο, Έλις Άιλαντ, Νέα Υόρκη, Αμέρικα.
Ο Jimmy Demetral σε νεαρή ηλικία.
Φυσικά, οι δρόμοι της Αμερικής δεν ήσαν γεμάτοι δολάρια, να σκύψει ο φουκαράς ο μετανάστης να τα μαζέψει, να ντυθεί, να ποδεθεί, να νοικοκυρευτεί και να στείλει και το τσεκ στην οικογένεια που το περίμενε πώς και πώς. Αυτό το διαπίστωσε από την πρώτη στιγμή ο δεκαεννιάχρονος από το Μάζι της Αργολίδας και το επιβεβαίωνε καθημερινά για μεγάλο χρονικό διάστημα, όταν, για να βγάλει τον επιούσιο, αναγκάστηκε να κάνει όποια δουλειά του «ποδαριού» του προσφερόταν. Ήταν μέρα, που αναγκάσθηκαν, αυτός και ο συγκάτοικός του, να κόψουν στη μέση ένα βρασμένο αυγό και να το μοιρασθούν, ως μοναδικό γεύμα! Μέσα στη μιζέρια της δύσκολης καθημερινότητας, ήθελε δεν ήθελε, λησμόνησε γυναίκα και παιδιά. Ούτε φωνή ούτε ακρόαση στο χωριό από τον ξενιτεμένο. Ακολούθησε και ο Μεγάλος Πόλεμος, τα χρόνια πέρναγαν, χάθηκαν…
Μεροκαματιάρης ο Νίκος στην Αμερική και θα ήταν καταδικασμένος να βιώνει για πολύ ακόμα τις εφιαλτικές πτυχές του αμερικάνικου ονείρου αν δεν εμφανιζόταν στον δρόμο του η τύχη με την μορφή ενός παλαιότερου μετανάστη από το Στενό της Τρίπολης, ενός εύσωμου παλαιστή, που είχε δρέψει ήδη δάφνες στις αμερικάνικες παλαίστρες. Το όνομά του Bill η William Demetral (Βασίλης Δημητρέλης το κανονικό του) και δεν είχε οικογένεια. Μόλις, λοιπόν, συνάντησε τον γεροδεμένο κοντοπατριώτη, σε κάποιο στέκι ομογενών, εντυπωσιάστηκε και του πρότεινε να γίνει παλαιστής σαν κι αυτόν.
–Νίκο έχεις ωραίο σώμα. Μου θυμίζεις τον εαυτό μου όταν ξεκίνησα. Θέλω να σε γυμνάσω. Θα σε κάνω πρωταθλητή και θα σε έχω αδερφό μου!
William Demetral
Φυσικά και η απάντηση ήταν ενθουσιωδώς καταφατική. Με μπόι 1.70 και βάρος 82 κιλά, με δεμένο σώμα και μεγάλη θέληση, που θέριευε από το πείσμα του να πετύχει, ο Νίκος Ξιάρχος δεν άργησε να κάνει τους θεατές, στα στάδια της ελεύθερης πάλης, να παραμιλούν με τα επιτεύγματά του και να στοιχηματίζουν πολλά λεφτά στη δύναμη και στην μαχητικότητά του. Μόνο που δεν μιλούσε πια κανείς για τον Νίκο Ξιάρχο – αυτόν που θυμόντουσαν και περίμεναν, μάταια, πλέον, στο Μάζι – τα αμερικάνικα ρινγκ αποθέωναν τον Young Demetral, τον Jimmy Demetral! Ναι, όσο και αν ακούγεται παράξενο, ο Νίκος – τελευταία φορά που τον αποκαλούμε έτσι – τιμώντας τον γυμναστή, φίλο και προστάτη του, που τον πήρε από τα βρώμικα σοκάκια της ανέχειας για να τον οδηγήσει στις λεωφόρους της δόξας, πήρε το όνομά του και με το όνομα Jimmy Demetral έγραψε ιστορία και δοξάστηκε από το Μαϊάμι μέχρι την Καλιφόρνια.
Σαν σίφουνας μπήκε στην ιστορία της ελευθέρας πάλης ο Jimmy Demetral και σάρωσε αντιπάλους και τίτλους. Έδωσε πάνω από δύο χιλιάδες οκτακόσιους αγώνες μέσα σε δεκαεννέα χρόνια και κατάκτησε όλους τους κορυφαίους τίτλους στο άθλημα. Έτσι, για τρία χρόνια, από το 1927 έως το 1929 κράτησε τον παγκόσμιο τίτλο στα μεσαία βάρη και από το 1930 έως το 1932 ήταν παγκόσμιος πρωταθλητής των ελαφρών βαρέων βαρών. Επίσης εμφανίστηκε στις Διεθνείς Εκθέσεις του 1933 και του 1934, όπου πάλαιψε, τέσσερις ημέρες μέσα σε μια εβδομάδα, στον «Κήπο των Πρωταθλητών».
O Jimmy Demetral ποζάροντας μπροστά από πίνακα που τον απεικονίζει, το 1947. Φωτογραφία: John Newhouse, Wisconsin Historical Society.
Αλλά οι επιτυχίες του δεν περιορίζονταν μόνο σε κλασσικούς αγώνες. Στην Αμερική, στην χώρα του παραδόξου και του στοιχήματος, ο πρωτοπαλαιστής μας έδωσε και μια σειρά «πρωτότυπων» αγώνων. Κορυφαίος ήταν αυτός που έδωσε με αντίπαλο μια… αρκούδα βάρους 230 κιλών, με έπαθλο 500 δολάρια, την οποία και νίκησε μέσα σε 22 λεπτά! Οι θεατές, μάλιστα, κατενθουσιασμένοι τον καλούσαν να ξαναπαλαίψει. Ο Jimmy, τότε ζήτησε, ως έπαθλο, τα διπλά λεφτά, τα οποία του τα έδωσαν. Ξαναμπήκε, λοιπόν, στο ρινγκ και νίκησε ξανά την αρκούδα, αυτή τη φορά μέσα σε 12 λεπτά, γιατί ήταν… κουρασμένη (αυτός δεν κουραζόταν ποτέ!). Όταν τον ρώτησαν οι δημοσιογράφοι, αστειευόμενοι, αν του είπε τίποτα η αρκούδα την ώρα που πάλευαν αγκαλιασμένοι, αυτός τους απάντησε:
–Κάτι μου έλεγε αλλά δεν κατάλαβα γιατί μούγκριζε!
Άλλος σπουδαίος και παράδοξος αγώνας του ήταν αυτός που έδωσε με αντιπάλους 9 σωματώδεις παίκτες των Chicago American Giants, τους οποίους κατενίκησε μέσα σε 26 λεπτά! Ενώ, μια άλλη φορά είχε τέσσερις απανωτούς αγώνες με αντιπάλους πυγμάχους τους οποίους νίκησε με μεγάλη ευκολία.
Εδώ θα πρέπει να τονισθεί ότι ήταν πολύ φίλος με τον άλλο κορυφαίο συμπατριώτη του (από το Κουτσοπόδι του Άργους), διεθνή πρωτοπαλαιστή, τον Τζιμ Λόντο, ο οποίος ήταν μικρότερος του και δόξασε κι αυτός την Ελλάδα, στην Αμερική. Σημειωτέον πως μεταξύ τους δεν πάλεψαν ποτέ!
Οι «άθλοι» του Jimmy Demetral.
Ο Νίκος Ξιάρχος, ως πρωτοπαλαιστής με το όνομα Jim Demetral, όπως είδαμε, έδρεπε στην Αμερική, τους καρπούς των κόπων του, θριαμβεύοντας. Όμως, πίσω έμειναν η γυναίκα του Σοφία και τα δυο του παιδιά, που προσπαθούσαν, δύσκολα, να τα φέρουν βόλτα…
Πρώτος βρήκε τα ίχνη του ο γιός του Γιώργος, ο οποίος, μάλιστα του έμοιαζε πολύ ως προς τη δύναμη. Λέγεται ότι σήκωνε σακί 100 οκάδες με τα… δόντια! Ο Γιώργος υπηρετούσε φαντάρος στο Ναύπλιο, από όπου έγραψε στον πατέρα του, διεκτραγωδώντας την οικονομική τους κατάσταση. Δυστυχώς, ο άτυχος νέος δεν πρόλαβε να μάθει νέα του πατέρα του γιατί πέθανε, σε ηλικία 22 ετών, από πλευρίτιδα. Τι είχε συμβεί; Διεκδικώντας το δικαίωμα να αναγνωρισθεί προστάτης της οικογένειας, κάτι που ο στρατός δεν του το αναγνώριζε, έφευγε από το στρατόπεδο και πήγαινε με τα πόδια, φυσικά, στο Μάζι, όπου εργαζόταν στα χωράφια! Όταν ξαναγυρνούσε τον περίμενε το κρατητήριο, όπου έπεφτε κουρασμένος και ιδρωμένος να κοιμηθεί στο τσιμέντο. Έτσι αρρώστησε βαριά και έσβησε πάνω στο άνθος της ηλικίας του. Η απάντηση του πατέρα του, μαζί με χρηματικό έμβασμα, έφτασε μετά τον θάνατό του.
O Jimmy Demetral, απόμαχος πλέον, όπως ήταν όταν ήλθε το 1963 στην Ελλάδα.
Τα χρόνια πέρασαν σαν νερό, τέλειωσε και ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος, η επαφή είχε και πάλι χαθεί, όπου, μια μέρα, κατά το 1947, πήρε το θάρρος και του έγραψε ο Κυριάκος Γιάννος, από την Καρυά, που ζούσε στο Σικάγο, αδερφός του άνδρα της κόρης του Ελένης, Νίκου. Ο Νίκος Γιάννος σκοτώθηκε το 1944 από τους ΕΛΑΣίτες, αφήνοντας χήρα την γυναίκα του με ένα παιδί μωρό, την Σοφία, και ένα παιδί στην κοιλιά, την Νίκη. Μαθαίνοντας ο Jim Demetral την τραγωδία, που κτύπησε άλλη μια φορά την οικογένειά του, ένοιωσε τύψεις και από τότε άρχισε να στέλνει στην γυναίκα του και στην κόρη του, τακτικά, εμβάσματα.
Το 1963 πήγε και τον βρήκε ο γιός του αδελφού του Δημήτρη, ο Γιάννης, που τον ξεσήκωσε:
–Μπάρμπα, σήκω να πάμε στην Ελλάδα.
Στο ταξίδι ο Jim Demetral μονολογούσε, αναφερόμενος στην γυναίκα του:
–Την κατάστρεψα την κακομοίρα. Την πήρα στο λαιμό μου.
Στο Μάζι έφτασε με το αρχοντικό ταξί (την παλιά Κράισλερ) του Μιχάλα (Μιχαήλ Ιωάννου) από το Άργος. Έμεινε περί τον ένα μήνα και έκανε πολλά τραπέζια σε συγγενείς και φίλους – όσους είχαν απομείνει στη ζωή, πολλούς βοήθησε οικονομικά και σε κάποιους υποσχέθηκε να τους στείλει, για τις γεωργικές εργασίες τους, μουλάρια από την Αμερική, και πράγματι το έκανε. Πριν φύγει, επισκεύασε, από την αρχή, το εκκλησάκι της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος, που ήτανε έτοιμο να πέσει.
Αναλαμβάνοντας τις ευθύνες του απέναντι στην οικογένειά του πήρε και μια καθοριστική για το μέλλον τους πρωτοβουλία. Τους αγόρασε στο Άργος ένα σπίτι και όλο το τετράγωνο όπου βρισκόταν κτισμένο το ακίνητο.
Από τότε ήρθε πάλι 2-3 φορές από 10 ημέρες.
Το Δεκέμβριο του 1970 πέθανε η γυναίκα του.
Τα τελευταία χρόνια της ζωής του ο Jim Demetral, που έμενε μόνιμα σε ξενοδοχείο στο Μάντισον του Ουϊσκόνσιν, παντρεύτηκε την γερμανίδα σοφέρ του. Παλαίμαχος, πλέον, οργάνωνε αγώνες πάλης και μοίραζε τα χρήματα σε παιδιά με ειδικές ανάγκες. Γενικά είχε μεγάλη φιλανθρωπική δράση.
Το 1978 τον συνάντησε εκεί, για τελευταία φορά, ο άντρας της εγγονής του, Φώτης Μποζιονέλος. Πέθανε εκείνη τη χρονιά.
Ο Jimmy Demetral στον τύπο.
Στο Μάντισον υπάρχει δρόμος και πλατεία στο όνομά του. Επίσης, στο όνομά του, υπάρχει και υποτροφία στο εκεί Πανεπιστήμιο. Στη διαθήκη του ήταν προς όλους τυπικός και δίκαιος – είχε φροντίσει μέχρι και τις αμοιβές των δικηγόρων.
Πληροφορίες για την ζωή του και φωτογραφικό υλικό – από το αρχείο της οικογένειας – μου προσέφεραν, ευγενώς, η εγγονή του Νίκη Μποζιονέλου και ο σύζυγος της δισέγγονής του Ελένης από την εγγονή του Σοφία, Σπύρος Τότσικας. Τους ευχαριστώ. Επίσης, κάποια στοιχεία τα συνέλεξα από το διαδίκτυο.
Γιώργος Ν. Μουσταΐρας
Δημοσιογράφος – Ιστορικός ερευνητής
Το άρθρο δημοσιεύτηκε στο τεύχος του Απριλίου 2019 του περιοδικού «ΙΣΤΟΡΙΑ Εικονογραφημένη».
ΑΡΓΟΛΙΚΗ ΑΡΧΕΙΑΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ 