ΑΡΓΟΛΙΚΗ ΑΡΧΕΙΑΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ

Jean Nicolas Maquart (Ζαν Νικολά Μακάρ, 1786-1856)

Jean Nicolas Maquart (Ζαν Νικολά Μακάρ, 1786-1856)

O Ζαν Νικολά Μακάρ γεννήθηκε το 1786 στην Σαρλεβίλ των Αρδεννών (Charleville – Ardennes). Ο πατέρας του ήταν κατασκευαστής λαβών για μαστίγια. Το 1800 πηγαίνει στο Παρίσι και διαμένει στη γιαγιά του καθώς έχει εγγραφεί και φοιτά στη Σχολή Διοικήσεως των Στρατιωτικών Επιτρόπων (πρόκειται για την Υπηρεσία Διαχείρισης του Στρατού ή αλλιώς Επιμελητεία). Το 1805 λαμβάνει τη διαταγή να παρουσιαστεί στο Στρασβούργο υπό τις διαταγές του Πιερ Φρανσουά Ντιφρέσν (Pierre Francois Dufressne), που υπηρετεί στο Στρατηγείο της Α.Ε. του Πρίγκηπα του Νεσατέλ (Νeuchatel), στρατηγού Αλέξανδρου Μπερτιέ (Alexandre Berthier), Υπουργού Ενόπλων Δυνάμεων, Αρχιστράτηγου της μεγάλης στρατιάς του Αυτοκράτορα Ναπολέοντα Α΄. Λόγω αυτής της θέσης, συμμετέχει σε όλες τις ναπολεόντειες εκστρατείες για τις οποίες καταγράφει τα γεγονότα στις σημειώσεις του: 1805 (Ουλμ & Αούστερλιτζ), 1806 (Αυστρία), 1807-1808 Πρωσία & Πολωνία, 1809-1810 Γερμανία, 1812 Ρωσία, 1813 Σαξονία, 1814 Γαλλία. Στη συνέχεια και κατά τις περιόδους:

• 1823-1824 υπηρετεί στη στρατιά των Πυρηναίων.
• 1825-1827 υπηρετεί στο στρατό κατοχής της Ισπανίας.
• 1828-1831 συμμετέχει στο Στρατιωτική Αποστολή στο Μοριά ως Διαχειριστής.
• 1831-1832 βρίσκεται στο Βέλγιο.
• Το 1835 παντρεύεται στη Μπουγιόν (Bullion) σε ηλικία 49 ετών την Φρανσουάζ Σχολαστίκ Φουκάρ (Francoise Scholastique Foucart) 24 ετών, με την οποία θα έχει δυο κόρες.
• Τελειώνει τη στρατιωτική του καριέρα στη στρατιά του Βορρά, στη Ρουέν (Rouen) με το βαθμό του Συνταγματάρχη και στις 10 Απριλίου 1848 συνταξιοδοτείται.
• Τιμήθηκε με τους τίτλους: Ιππότης (1823), Ιππότης του Βασιλικού Στρατιωτικού Τάγματος του Αγ. Φερδινάνδου (1827) με διαταγή του Βασιλιά της Ισπανίας Φερδινάνδου VII, Αξιωματικός της Λεγεώνας της Τιμής (1833).

O Jean Nicolas Maquart απεβίωσε το 1856.

Το φύλλο στρατιωτικής κατάστασης και μεταβολών του Jean Nicolas Maquart.

1η σελίδα σημειώσεων Maquart από την εκστρατεία στη Ρωσία.

Άποψη της πόλης Stjean-de-Luz στη Γαλλική Χώρα των Βάσκων. Πιθανόν η άποψη να είναι από την πλευρά του σημερινού Βοτανικού κήπου. Jean Nicolas Maquart, 1824.

Νερόμυλος στην περιοχή των Πυρηναίων κοντά στο Oleron. Jean Nicolas Maquart, 1823.

Jean Nicolas Maquart (Ζαν Νικολά Μακάρ, 1786-1856)

Οι γνωστές γραπτές σημειώσεις των υπηρεσιακών ταξιδιών του Jean Nicolas Maquart είναι δυο: η συμμετοχή του στη Γαλλική Στρατιωτική Αποστολή στο Μοριά μετά τη Ναυμαχία του Ναυαρίνου (εκδόθηκε στη γαλλική και την ελληνική) και η συμμετοχή του στην εκστρατεία στη Ρωσία που παραμένει αδημοσίευτη.

Εκτός από τα στρατιωτικά του καθήκοντα ο Jean Nicolas Maquart αγαπούσε τη ζωγραφική και διασώθηκαν αρκετοί από τους πίνακες που φιλοτέχνησε στη Γαλλία, την Ιταλία, την Ελλάδα, τη Ρωσία και αλλού όπου βρέθηκε. Η ποιοτική διαφορά στους πίνακες εκτός της Γαλλίας αφορά στην τεχνικής της υδατογραφίας που χρησιμοποίησαν οι περισσότεροι ταξιδιώτες και περιηγητές λόγω της εύκολης μεταφοράς των υλικών και της επίσης εύκολης εξεύρεσής τους στα μέρη όπου ταξίδευαν. Σε ορισμένες περιπτώσεις, ο επιχρωματισμός του σχεδίου γινόταν με την επιστροφή στη χώρα προέλευσης. Μάλλον αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο σε ορισμένες από τις «ελληνικές» υδατογραφίες του Jean Nicolas Maquart , πρόσωπα και χώροι παραμένουν ατελείς ως προς την επιχρωμάτισή τους.

Στη Γαλλική Στρατιωτική Αποστολή στο Μοριά, ο Μακάρ συνταξιδεύει με γιατρούς, νοσηλευτικό και στρατιωτικό προσωπικό που θα ενταχθούν σε αντίστοιχες μονάδες στην Πελοπόννησο. Στις 13 Δεκεμβρίου 1828 το πλοίο φτάνει στο Ναυαρίνο και ο Μακάρ είναι ενθουσιασμένος που φτάνει στην Ελλάδα.  Μια εβδομάδα αργότερα από την άφιξή του, ο Νικολά Μακάρ θα εγκατασταθεί στην Πάτρα μαζί με μια ομάδα του «Υγειονομικού» (γιατροί, νοσοκόμοι και διαχειριστές), καθώς και ένα συνεργείο εξειδικευμένων τεχνιτών στην επισκευή πλοίων του γαλλικού ναυτικού.

Άποψη του Άργους και του κάστρου της Λάρισας. Υδατογραφία του Ζαν Νικολά Μακάρ (Jean Nicolas Maquart), 1829. Δημοσιεύεται στο: «Το ταξίδι του Συνταγματάρχη Jean Nicolas Maquart στην επαναστατημένη Ελλάδα (Πελοπόννησος 1828-1831)» – Γεώργιος Η. Κόνδης – Yves Ollivier.

Ο Ζαν Νικολά Μακάρ εκμεταλλεύεται τις υπηρεσιακές μετακινήσεις του για να επισκεφθεί την Πελοπόννησο και την Αθήνα, να μιλήσει με τους κατοίκους και να καταγράψει σημαντικές πληροφορίες για τη ζωή, τα πρόσωπα και τους τόπους.

Δεν ξεχνάμε πως ο Μακάρ είναι στρατιωτικός και προσπαθεί να χρησιμοποιήσει τον ελεύθερο χρόνο μεταξύ των αποστολών που του έχουν ανατεθεί για τις καταγραφές του. Γι’ αυτό και οι σημειώσεις του φαίνονται αποσπασματικές αλλά συμπληρώνονται από τη ζωγραφική που αποτελεί τη μεγάλη του αγάπη. Έτσι, ταξιδεύει σημειώνει και κυρίως ζωγραφίζει. Οι υδατογραφίες του (aquarelles) αποτελούν μια σημαντική πηγή πληροφοριών καθώς και σημαντικό τεκμήριο της περιηγητικής ζωγραφικής.

Επίδαυρος, υδατογραφία του Ζαν Νικολά Μακάρ (Jean Nicolas Maquart), 1829. Δημοσιεύεται στο: «Το ταξίδι του Συνταγματάρχη Jean Nicolas Maquart στην επαναστατημένη Ελλάδα (Πελοπόννησος 1828-1831)» – Γεώργιος Η. Κόνδης – Yves Ollivier. Στην Επίδαυρο αποτυπώνει τη δεξαμενή στο Ιερό [του Απόλλωνα Μαλεάτα] και το λιμάνι της Επιδαύρου έχοντας στο βάθος τα βουνά των Μεθάνων. Το Μαύρο χρώμα των βουνών παραπέμπει στο ηφαίστειο των Μεθάνων.

Από το Ναυαρίνο έως την Αθήνα, ο Μακάρ διατηρεί ένα ημερολόγιο με σημειώσεις για τους τόπους και τους ανθρώπους, όπως επίσης και για τις προσωπικότητες που συναντούσε (π.χ. Καποδίστριας, Κολοκοτρώνης…). Είναι πιθανό αρκετές από αυτές να έχουν χαθεί.

Τα ταξίδια του πραγματοποιούνται σε τρεις μεγάλες διαδρομές είτε δια θαλάσσης, είτε μέσω των χερσαίων υφιστάμενων διαδρομών. Κατά τη διάρκεια των εσωτερικών αυτών ταξιδιών, εκτός από το Ναυαρίνο και την Πάτρα, επισκέπτεται τη Γαστούνη, τον Πύργο την Ολυμπία, τη Φιγαλεία (Βάσσες), τα Φιλιατρά, την Κυπαρισσία, τη Μεσσήνη, τη Μεθώνη, την Καλαμάτα, την Καρύταινα, τη Μεγαλόπολη, την Τρίπολη, το Άργος, το Ναύπλιο, την Επίδαυρο, την Αθήνα.

Πηγές

• Γεώργιος Η. Κόνδης – Yves Ollivier, Το ταξίδι του Συνταγματάρχη Jean Nicolas Maquart στην επαναστατημένη Ελλάδα (Πελοπόννησος 1828-1831), Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Ναυπλίου «Ο Παλαμήδης», Ναύπλιο 2021.
• Yves Ollivier – Georges Kondis, Jean Nicolas Maquart (1786-1856). Intendant Militaire en Morée (1829-1831), Βερσαλλίες, 2020. (Έκδοση στη γαλλική γλώσσα).